DONDERDAG 14 FEBRUARI 1929
No. 6104
BUITENLAND
BINNENLAND
Ie hee
ZOste Jaargang
gaf d.
vaster.
ereenj.
Jrte \i
eldhuis,
Sing,
'en be.
Rorop,
weri
et pio
,gtl! )e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vcoruilbetaling
l'oor I<ei('eii 19 cent per week .f250 per kwartaal
}jj onze Agenten 20 cent per weck .f2.60 per kwartaal
franco per postf2.95 per kwartaal
J Geïllustreerd Zondagsblad is voor de A bonne's ver-
Frai irjjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
e uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Taped 'oudagsl lad 9 ct.
Popu
chlied
(Pa )it nummer bestaat uit drie bladen
der d
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Yoor Ingezonden Mededoolingon wordt bet
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop f 0.50.
JVerlies van cultureele waarde.
opge
Pteik voor menschheid, voor een
beide volk, voor een burgerij, als 't te waardee-
speeld en weet de goederen van cultureele
aLr.Varde.
Oók zelfs als die waardering niet ge-
èèl en al logisch is, niet. gehèèl en al
e weet
aalf
brii
Dfaar-
be
't Kan gebeuren, en Tr-" zien 't feitelijk
en hi
er. 1)
en, da
:er t
ngd< Dl
een]
nt mol lerhaaldelijk gebeuren, er iets oneven-
e' ipichtigs is in de waardeering der cultu-
eele goederen.
Doch hierover willen wij n u niet phi-
ds een osopheeren, nu wij bij de droeve vernie-
iging van het Leidsche Raadhuis mogen
harde lonstateeren constateeren inderdaad
t'jd Det 'n zeker gevoel van vreugde dat
lit verlies door hèèl de Leidsche burgerij,
r(j n hèèl het land wordt erkend en gevoeld
tie een ramp, als een verlies van iets
loois, iets goeds, van een bezit, dat een
iltureele waarde heeft.
Hier toch maken niet allereerst
po le financieele gevolgen van de brand het
5ebeuren tot een ramp. Zeker, 't is jam-
rftmai ner, dat er voor zoo veel g e 1 d e 1 ij k e
J- C vaarde ia vernietigd, volkomen nutteloos,
Dnder oeconomisch opzicht bezien. Dat is
jammer, al zullen die financieele gevolgen
rht- waarschijnlijk niet allermeest drukken op
Klaa«de Leidsche burgerij, al zullen die finan
cieele gevolgen zeker n et al te zwaar de
draagkracht van Leidens burgerij belasten.
Bedroevend is 't ook, irp sterke mate
dat er zoo veel arbeid zal noodig zijn, om
efheb terug to krijgen en dan wellicht nog
hr laog niet volledig de waardevolle gege-
fens, der gemeentelijke bureaux, die een
^Tooi der vlammen zijn geworden.
Maar wat toch ons allen het allerergste
treft en door ons allen het allerpijnlijkst
wordt gevoeld is het verlies van een zoo
voornaam beschavings-goed, van een zoo
schoon monument van edele bouwkunst,
gewrocht door een edel-willend en veel-
kunraend voorgeslacht.
Dat is het allerergste....
En nul
Nu moet dit geslacht zich toonen der
voorvaderen waardigi
Nu met 'n sterk-willen de naaste toe-
komat ingeschouwd, hopend en wij zou
den haast willen zeggen: eischend
dat deze aan Leiden zal brengen een
n'euw Stadhuis, dat óók zal zijn een mo-
:terlijl»ument, hetwelk het nageslacht zal prijzen
en eeren
Hoe dat Stadhuis er zal moeten uitzien?
Wij durven en kunnen het met aandui
den, zelfs niet in groote trekken. Alleen
dit willen wij er nu reeds van zeggen:
't Zal niet mogen zijn een persoonlijke
uiting van den persoonlijken smaak van
e po! een enkeling, al zou die enkeling dan ook
zijn een vooraanstaand man in de bouw
kunst-wereld; maar 't zal moeten worden
een stuk schoonheid, dat den goeden
smaak van de b u r g e r ij, die nu leeft
bevredigt, een echt Hollandsch bouw
werk, waarin de schoonheidszin van d i t
geslacht zich kan openbaren aan het he
iden en de toekomst. Deze eisch sluit
geenszins in 'n bijzondere financieele
kostbaarheid; sluit geenszins uit, dat
bet verbrande Stadhuis als model zou kun
nen dienen voor het nieuw te bouwen
etenc
•d eei
rmed
aatst
en z
keliei
Ik Zal
[.Ti
afé dl
scli re
rs ge
l dei
he
ewoo
vele
we:
Biel
ourili
4e pi
Boj
:>ge uit het kwade d i t goede worden
geboren
3ge het verlies van een zoo groote
cultureele waarde althans eenigermate
door de winst van een andere eultureele
waarde worden' hersteld al blijft het
verlies van vele kunstschatten onherstel
baar.
)uitei
uitgf
ENGELAND
DE CRISIS IN HcT HEILSLEGER.
Generaal Booth ontzet.
Uit Sunbury a. d. Theems wordt gemeld:
juridische adviseur van generaal Booth
heeft gisteren diens standpunt voor den
koogen raad van het Leger des Heils uit
eengezet. Door getuigen, o.w. vooraanstaan
de doctoren, werd verklaard, dat de gene
ral physiek in staat is het bevel over het
AARLANDERVEEN.
PASTOOR J. W. M. VAN DER BOM. T
Flotseling en onverwacht is alhier giste
ren overleden de Zeereerwaarde heer Pas
toor J. W. M. van der Bom.
Geheel onverwacht kwam deze tijding,
want, al was Pastoor van der Bom reeds
gedurende eenige dagen onder geneeskun
dige behandeling, niemand zou vermoed
hebben, .dat hij, die Woensdagmiddag zijn
parochianen nog met aschkruis geleekend
bad, niet de woorden „Gedenk, o mensch,
dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeerer."
zelf nog dien eigen dag die woorden zon
bevestigen. Ook had hij gistermorgen nog
geruimen tijd in de school zijn leerlingen
onderhouden met het catechismusonder
richt, daar de ziekte niet van zulk een
ernstigen aard was, dat de Pastoor zijn
werkzaamheden niet kon vervullen.
Terwijl de Pastoor des middags zijn
thee gebruikte, intusschen nog een gesprek
voerend, werd hij plotseling onwel.
Aanstonds werd de geneesheer Dr. v. d.
Wind, ontboden, die inzag, dat hier geeo
hulp meer baten zou. Inmiddels was de
Zeereerwaarde heer van Dijk, Pastoor to
Nieuwkoop, gewaarschuwd die hem het H.
Oliesel nog kon toedienen, waarop hij
spoedig overleed.
De geheele parochie is diep onder den
indruk door <jit plotseling verlies van hun
beminden herder.
De Zeereerwaarde heer J. W. M. van der
Bom werd geboren in. 1885. Hij studeerde
aan do Seminaries Hagèveld en Warmond
en werd priester gewijd 15 Augustus 1893
In 1909 werd hij benoemd tot Pastoor te
Aarlanderveen, waar hij dus bijna twintig
jaren zijn herderlijken arbeid heeft vervuld,
velen ten zegen.
A.s. Maandag zal de uitvaart en begrafe
nis plaat» hebben.
loger te voeren. Naar vernomen wordt,
heeft Booth zelfs den raad voorgesteld zijn
e\entueelen opvolger te benoemen, op
voorwaarde, dat hij commandant blijft on
der een eenigszins gewijzigden vorm. Des
ondanks heeft de raad met 52 tegen 5 stem
men besloten den generaal uit zijn aruht
te ontzetten.
De raad is van meening, dat de generaal
niet in staat is, zijn functie verder uit te
oefenen.
Tot opvolger werd benoemd Edward
John Higgins met 4217 stemmen.
RUSLAND.
De zuivering van het sovjetapparaat.
Een juist geëindigde al-Russische con
ferentie van administratief sovjet-personeel
heeft o.m. de kwestie van „de zuivering
van het sovjet-apparaat" behandeld. De
plaatsvervangende volkscommissaris voor
de arbeiders- en boereninspectie gaf vele
voorbeelden van de z.g. verstopping van
het sovjet-apparaat met elementen, welke
het proletariaat vreemd zijn. Zoo heeft men
alleen in den Ueral de aanwezigheid gecon
stateerd van ongeveer 13.000 gewezen offi
cieren, geestelijken en groote grondbezit
ters.
Do conferentie besloot de aandacht van
de plaatselijke organen te vestigen op de
noodzakelijkheid zoo actief mogelijk deel
to nemen aan het werk van arbeiders- en
boereninspectie voor de zuivering van het
apparaat. Maar naar de meening van de
conferentie moest geen ontslag gegeven
worden aan diegenen, die, hoewel voortge
komen uit sociale „vreemde" groepen, blijk
gegeven hebben plichtsgetrouw hun werk
te doen en het sovjet^regiem toegedaan te
zijn.
Verder beeft de conferentie er zich over
uitgesproken, dat de controle op het sov
jet-apparaat openbaar zal zijn en niet door
een overal gelijktijdige compagne, maar
volgens een vast plan zal worden uitge
oefend. Zij wil een wet, die verbiedt een
maal uitgeslotenen weer in het sovjet-ap
paraat op te nemen en tevens een controle
op de werkloozen, zoodat de arbeidsbeur
zen in het apparaat van staat en coöpera
ties geen elementen binnen brengen, die
van het recht daarop verstoken zijn.
Bij de vervulling van vacatures wordt de
voorrang gevraagd voor leden van de sec
ties der sovjets, deelnemers aan de op-
sporingsgroepen van de arbeider»- en boe-
ren-inspectie, leden van de productie-com
missies, van tijdelijke controle-commissies,
besturen van coöperaties, afgestudeerden
van universiteiten, technische hooge scho
len en arbeidersfaculteiten.
TURKIJE
5 Personen ter dood veroordeeld.
Tegen vijf beklaagden, die er van ver
dacht worden revolutionnaire propaganda
te hebben gevoerd, is door de rechtbank
van Broessa de doodstraf uitgesproken;
tien anderen zijn tot gevangenisstraffen,
variecrend tusschen 6 maanden en 4 jaar
veroordeeld.
In verband met deze beweging zijn in
Constantinopel 7 personen, die reeds tevo-
r eneenmaal waren gearresteerd en daarna
weer vrijgelaten, opnieuw in hechtenis ge
nomen.
Trotski In Turkije.
Naar uit Berlijn gemeld wordt is Trots
ki Dinsdagavond te Constantinopel aange
komen.
MAROKKO
Wederom gevechten in Marokko.
Uit Rabat wordt gemeld, dat het in de
afgeloopen week wederom tot gevechten
is gekomen tusschen Fransche verslerking.-»-
tioepen en opstandige stammen. Fransche
vliegtuigen hebben herhaaldelijk de niet-
onderworpen zone gebombardeerd op plaat
sen, waar werd Bap' j ^ojichoold,
AFGHANISTAN.
DE STRIJD OM DE MACHT.
Fort te Jallalabad in de lucht gevlogen.
De geheele stad zou verwoest
z ij n.
Volgens te Delhi ontvangen berichten
hebben de stammen uit de omgeving van
Jsllalabad deze stad in een puinhoop her
schapen. Zij beschoten het fort, waardoor
een onderaardsch magazijn tot ontploffing
werd gebracht. Bij de geevchten tusschen
do 8tammenonderling brengen deze elkaar
zware verliezen toe.
Succes voor Aman Oellah?
Uit Moskou wordt gemeld, dat volgens
berichten van het oppercommando van
Aman Oellah te Kandahar, bij gevechten
om de rivier Logar, het dorp Sjara door
Aman Oellah's troepen is bezet. Deze zou
den pr tevens in geslaagd zijn, de omsinge
ling van Kaboel te voltooien. Bij gevech
ten in de nabijheid van Argendi werd de
onderbevelhebber van de koninklijke troe
pen door Aman Oellah's troepen gevangen
genomen en gefusilleerd.
AMERIKA
EEN MISLUKTE AANSLAG OP
VENEZUELA'S PRESIDENT.
Zes belagers gedood.
Volgens berichten van de grens van Ve
nezuela is gisteren in een buitenwijk van
Caracas een poging gedaan, president Go
mez van Venezuela te vermoorden. Terwijl
hij, vergezeld van zijn escorte, een autorit
maakte, werd door zes mannen uit een hin
derlaag op zijn auto gevuurd. Het escorte
beantwoordde het vuur, met het govolg,
dat alle zes belagers van den president ge
dood werden. Deze zelf en ook zijn bege
leiders bleven ongedeerd.
DE KATHOLIEKENVERVOLGING IN
MEXICO.
Dreigbrieven.
Tengevolge van de verklaringen van
president Portos Gil, waarin hij Katholie
ke» elementen beschuldigt van agitatie lege"
de regeering, hebben hij en generaal (V'es
dieigbrieven ontvangen.
Nog niet ontplofte bommen zijn gevon
den bij de woningen van vooraanstaande
leden der nalionaal-revolutionnaire partij,
welke zich ten doel stelt de politiek van
wijlen Obregon en Calles voort te zetten.
TWEEDE KAMER.
Een verdrag tusschen Nederland
en Duitschland.
Veel belangrijks is er gisteren niet voor
gevallen.
De belangstelling (Ier Kamer had het
wetsontwerp tot goeJkeurmg van het ver
drag tusschen Nederland en Duitschland
over samenvoeging van de douanebehande
ling aan de grens en het scheepvaartver
keer op den Rijn.
De bedoeling van d:t wetsontwerp is
het oponthoud te Lobith en te Emmerik
voor schepen die den Rijn opvaren en af
varen lot één oponthoud te beperken.
Daartoe zal de Nederlandscho uitklarings-
dienst to Lobith naar Emmerik worden
verplaatst en de Duitschc uitklaringsdienst
van Emmerik naar Lob'th, zoodat de sche
pen, die der. Rijn bevaren voor in- en uit-
klaring maar één keer zullen moeten stil
liggen en* de tijd, noodig voor het vervul
len van formaliteiten, zal verminderd wor
den.
De tijdsbesparing vond natuurlijk alge-
meene instemming, maar men was het er
n:et ovei eens, of dat voordeel wel zou
opwegen tegen de schade, welke nering
doenden en land- en tuinbouw zullen on
dervinden van minder stilliggen van sche
pen.
De heeren van Voorst tot Voor6fc, van
Schaik, J. J. C. van Dijk, Bulten, van
Sasse van Ysselt waren de advocaten der
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Internationale hulde aan den Paus.
Generaal Booth is afgezet, als comman-
dant van het Leger des Heils.
Trotski te Constantinopel aangekomen.
In Afghanistan zou de stad Jallalabad
verwoest zijn.
Mislukte aanslag op den president van
Venezuela.
Nog steeds felle koude overal in Europa.
(Buitenlandscho Berichten 2e blad).
Langere uitkeering aan uitgetrokken
werkloozen mogelijk gemaakt (1ste blad).
Beperkt goederenvervoer op de spoorwe
gen. (lste blad).
Verscheiden branden. Perseoonlijke on
gelukken. (Gem. Berichten, 2de blad).
Nog meer slachtoffers van het ijs. (Gem.
Ber., 2de blad).
LEIDEN.
De Stadhuis-brand, (lste blad).
OMGEVING.
Ongeluk op het ijs te Warmond, waarbij
twee personen om 't leven zijn gekomen.
(2de blad).
Plotseling is overleden de Zecreerw.
Heer J. W. M. v. d. Bom, pastoor te Aar
landerveen.
Lobithers, mrs. Knottenbelt en Korten-
horsl belichtten de voordeelen van dit
verdrag en de heer Brautigam deze voor
deelen erkennende, wilde eerst naar ver
zoening der tegenstrijdige belangen stre
ven. Mr van Schaik kwam ten slotte meb
een sehorsimgsmotio, ten einde een onder
zoek in te stellen naar de economischo en
financieele gevolgen en de mogelijkheid
van verzachting der schade. Daartegen
hebben zich minister de Geer en mr. Mar-
chant terecht verzet. De bewindsman had
tevoren er reeds op gewezen, dat het ons
aller belang is om econonrsche krachtsver
spilling tegen te gaan door onnutte tus-
schcnBohake's op te ruimen. Na aanne
ming van het Verdrag is te overwegen,
de Minister bleek hiertoe bereid om
in harde gevallen schadevergoeding te
geven. Een groote meerderheid (50 tegen
13) bleek van hetzelfde gevoelen, waarna
het wetsontwerp met 46 tegen 18 stemmen
goedgekeurd werd. Onverzoenlijk waren 9
van de II antirevolutionairen. 8 Katho
lieken en ds. Zandt. De inwoners te Lo-
bith-Tolkamer zullen zich troosten meb
verheugen over de halve toezegging
van schadeloosstelling door den Minister
van Financiën.
DE STADHUIS-BRAND TE LEIDEN.
Een sprookje temidden der verwoesting.
