ró
f
Jol
EEN HISTORISCHE ZITTING IN EEN
HISTORISCHE ZAAL
DE VIERDE SLEUTEL
tweede blad
de leidsche courant.
woensdag 13 februari 1929
vai
nei
zoi
vai
an
585
gemeenteraadszitting in de senaatskamer
der universiteit
Naar aanleiding van den brand in liet
Stadhuis kwam gistermiddag de Leidsche
Gemeenteraad in spoedvergadering bij-
n.
Verjaagd van zijn raadszaal, waar de
ide mooie gobelins zoovel jaren getui
gen zijn geweest van de besprekingen der
vroedschap, had de raad een onderkomen
gevonden in de Senaatskamer van de
Leidsche Universiteit en de geschilderde
lortretfen der overleden hoogleeraren ke
ien ernstig neer op de vertegenwoordigers
der burgerij.
Het was cf zij, die eenmaal mede had
den behoord tot Leidens rcem en glorie,
[beseften, dat een deel van die oude glorie
voorgoed was heengegaan.... evenals zij
zelf.
Te vier uur schaden de raadsleden
zich achter de groen^ tafe's ouder ge-
'oonte in fractie-grcepeu bijeen, doch de
scheiding tusschen links en rechts was ver
dwenen.
Van de 33 leden bleken 29 aanwezig te
in.
Er was ook een soort „publieke tribune"
waarop we bemerkten ambtenaren van het
Stadhuis en oud-wethouder Sanders.
De burgemeester spiekt.
Te even 4 uur opende de voorzitter, de
burgemeester mr. A. v. d. Sande Bakhuy-
,'ergadering en met een van droef
heid fri'Jende stem snelde hij den raad cf-
ïjej ficieel in kennis van den ramt), die de stad
-^Leiden had getroffen. Bij alle droefheid,
aldus sur., mogen wij God nog dankbaar
zijn, d?t de ramp nog niet erger is ge
weest. Er bestond aanvankelijk gegronde
rees, dat een belangrijk stadsgedeelte in
vlammen zou opgaan, welke vrees ire'uk-
kig is bewaarheid. De slag, die Lei
den getroffen heeft, is zoo groot, dat het
[moeilijk valt te beseffen, wat er verloren
De trots van Leidens burgerij hebben
wii zien verdwijnen. Dat mooie oude stad
huis, dat ons met zooveel banden bond
aan het voorgeslacht, dat stadhuis, waar-
li Qll aan onze voorouders al hun bouwkund:ge
UuJI krachten hadden gegeven, dat stadhuis,
dat ons inspireert om evenzeer als onze
voorouders onze beste krachten te beste
den voor de grootheid van de stad, het is
asju iu enkele oogerblikken weggevaagd. Een
lutte'e oorzaak heeft het fraaie historische
bouwwerk met zijn vele kunstschatten een
prooi der dammen doen worden. Weg is
de raadzaal met zijn gobelins en zijn
fraaie schoorsteen, weg is de kamer van
B. en W., weg is de pvacht'ge leeskamer,
weg zün het mooie schilderij van Ferdi
nand Bol, de eeuwenoude gobelins, de
groote pers, al1 es alles is verdwenen. En
laten wij nog denkbaar zijn, dat er geen
menschenlevens bij te betreuren zijn ge
weest. Hoe kort men ook iu dierst van de
gemeente Leiden mocht zijn, hoe kort
raadslid, hoe kort ook burgemeester, hoe
kort ook ambtenaar, allen hadden hun
hart verpand aan dat geze'lige oude stad
huis, dat niet uit boovaardij was gebouwd
door het voorgeslacht, doch als een
staaltje van hetgeen de Leidsche burge
rij vermocht.
Het was mii. aldus spr. een behoefte, dit
alles in deze plechtige raadszitting te con-
stateeren. Niet alleen is zooveel moois
verloren gegaan maar hoeveel goeds is ook
niet redelocs verloren. Alles wat op schrift
en papier te vinden was, is weg. Voor-
zoover m ij bekend is geen enkel
stuk gered! Wat al schatten van gege-
ver.s zün daarmede verloren gegaan Wat
al teekeningen op het bureau van Ge
meentewerken, wat al rapporten, wat al
egevers van de fiuancieele afdeeling, de
registers van den Burgerlijken Stand, van
de secretarie. Dat alles is misschien wel
weer te vervangen, doch voor ons geslacht
is deze brand een geweldigen slag.
Spr. brengt daarna dank aan allen, die
8oo spontaan en bereidwillig de behulp
zame hand hebben geboden. Zonder aarze
len heeft de Haagsche brandweer twee
spuiten ter beschikking gesteld; Cegst-
geest en Voorschoten hebben hun blusch-
materiaal gezonden, en van alle kanten
hebben hulp en aarbiedingen het gemeen
tebestuur bereikt. Het is ons een troost,
dat men zoo van alle kanten met ons me
deleeft. Spr. hoopt, dat Leiden genoeg
energ'e zal kunnen ontwikkelen om weer
te herstellen wat vernield is. Ook nu zal
„de trouw der burgerij moeten herstellen,
wat door het geweld der vlammen wierd
gesloopt".
Be'vrj*te!ling van het Kon. Huis.
Spr. deelde daarna mede, dat de volgen
de telegrammen waren ingekomen van H.
M. de Koningin en H. M. de Koningin-
Mceder.
Hare Majesteit de Koningin is zeer ge
troffen door de berichten betreffende ramp
welke hedennacht Leiden heeft bezocht
en waardoor het historische en eerwaardi
ge stadhirs Uwer gemeen1?' in de asch is
gelegd. Haie Majesteit draagt mij op U
de verzekering te geven van Haar medele
ven met U allen in deze moeilijke ure.
(w.g.) VAN GEEN,
Secretaris der Koningin.
H.M. de Koningin-Moeder draagt mij op
om U den gemeenteraad en de burgerij
van Leiden Harer Majesieits oprechte
deelneming over te brengen met den ramp
welke de stad heeft getroffen door den
brand van het stadhuis.
(w.g.) VAN HÏEMSTRA,
Particulier Secretaris.
Ook was een telegram binnengekomen
van minister Kan.
Z. K. H. Prirs Hendrik had gistermid
dag de plaats des onheils bezocht, tervi
reeds in den morgen H. K. II. Prinses Ju
liana den brand in oogenschouw had geno
men en aan het gemeentebestuur haar op
wachting had gemaakt. Ook de commissa
ris der Koningin jhr. v. Karnebeek was des
middags aanwezig.
Spr. eindigde met te constateeren, dat
deze ramp voor het stadhuis'althans ern
stiger is dan dc ramp welke.in 1807 de
stad Leiden heeft geteisterd.
Voorloopige maatregelen.
Verder deed spr. medeecüng, dat de vol
gende voorloopige maatregelen zijn ge
troffen
De zitting van den Baad, welke op a.s.
Maandag was vastgesteld, is tot nader or
der uitgesteld.
De gemeentelijke bureaux zijn van nu
af gevestigd in de Stadsgehoorzaal, behal
ve die van den ontvanger, welke zijn on
dergebracht in het kantoor van Scheur
leer en Zonen's Bank aan de Breestraat.
Huwelijken zullen vanaf Donderdag ge
sleten worden in het perceel Breestraat
119. Heden bestond daarvoor nog gelegen
heid in de Gehoorzaal.
Het Dagelüksch Eestuur vraagt aan
den Raad onbemerkt credier en volmacht
cm besluiten te nemen, welke door den
ramp noodzakelijk zijn geworden, hetgeen
zonder eenige discussie wordt toegestaan.
Zoodra de verschillende gemeentelijke
dier sten geïnstalleerd zijn, zal er onmid
dellijk een raadsvergadering worden uitge
schreven.
Schrijven van tien Academischen
Gf;naat.
De burgemeester leest ten slotte een
brief voor van den Senaat der Leidsche
Academie, wiens gastvrijheid de Raad op
dat oogenblik genoot, waarin de Senaat
ziin deelneming betuigde met dezen waar
lijk nationalen ramp en het gemeentebe
stuur alle mogelijke hulp en steun toe
zegde.
De oorzaak van den ramp.
De heer v. Eek (S.D.A.P.) betuigt na
mens zijn fractie deelneming aan B. en W.
en aan de stad met het ontzettende ver
lies. Het is een ramp, die zijn weerga
bijna niet vindt. Een men kan haast
zeggen onherstelbare ramp. Een van de
moo'ste raadhuizen van Nederland is ver
woest, een raadhuis, dat ook in het bui
tenland moeilijk z'n weerga zal vinden.
Spr. wenscht B. en W. kracht tce, om
onder deze moeilijke omstandigheden hun
werk voort te zetten, ja zelfs hun werk als
het ware weer opnieuw te beginnen, daa-
zij geheel zullen zijn aangewezen op hun
geheugen wegens het verlies van alle be
scheiden. Spr. zegt namens zijn fractie
alle mogelijke hulp en medewerking toe.
Om alle rondgaande geruchten te be
strijden vraagt spr. of de burgemeester
eenige officieele mededeelingen wil doen
over het ontstaan van den brand en over
het verloop van hel blusschingswerk.
De heer Wilmer (R.-K.) onderstreept
de door den burgemeester gesproken
dankwoorden voor de hulp van zoovelen
uit andere gemeenten. Dank ook spreekt
hij uit voor de buitengewone plichtsbe
trachting van brandweerlieden en politie.
Zij hebben zooal niet met levensgevaar
dan toch met groot gevaar voor hun ge
zondheid 'hun moeilijke plicht gedaan.
Groote waardeering wenscht spr. ook uit
te spreken voor B. en W. en speciaal voor
den burgemeester en den secretaris, die
met groote energie vanaf het eerste oogen
blik van den brand tot nu toe hun zware
taak hebben vervuld. En aan deze dank
woorden wil spr. de wensch vastknooren,
dat B. en W. en ook de gemeente-ambte
naren, die nu een moeilijken tijd tegemoet
gaan, de kracht mogen bezitten cm hun
arbeid zóó te verrichten, 'dat Leiden de
gevolgen van dezen brand spoedig te bo
ven mag zijn, voor zoover mogelijk is.
De voor 2. dankt voor de gesproken
woorden en voor de toegezegde medewer
king. Zij zien althans één zonnestraaltje
door de duistere wolken. Inziende het
nut van het tegengaan van onjuiste ge
ruchten wil spr. mededee'en wat hij zelf
weet, hoewel hij onmogelijk een volledig
beeld van de situatie kan geven.
Naar alle waarschijnlijkheid is de brand
ontstaan in de kamer van de pensioenaf-
deeling en wel in den schoorsteen. Van
daaruit heeft het vuur zich een weg ge
baand naar dc daarboven gelegen kamer
en zich vervolgens uitgebreid naar boven
en naar beneden. Door den feilen Noord
oostenwind aangewakkerd sloegen de
vlammen toen over naar het historische
gedeelte van het stadhuis.
Sinds eenigen tijd had men reeds .de
voorzorgsmaatregel genomen,- dat een spe
ciaal daarvoor aangesteld politie-waker
iedere' anderhalf uur de ronde moest deen
door het gebouw. Deze man, die geregeld
werd gecontroleerd, heeft den brand ge
constateerd en getracht met een minimax
den brand te blusschen, hetgeen hem even
wel niet gelukte. Hij heeft daarop de hulp
ingeroepen van den concierge en van en
kele stadhuisbedienden en de brandweer
gealarmeerd. De concierge heeft eveneens
met minimaxen vergeefsche blusschingspo-
gingen aangewend. Toen de eerstgenoemde
UIT DE RADIO-WERELD.
Programma's voor Donderdag 14 Februari.
Huize n, 338.3 M. Na*6 uur 1S52 M.
(Uitsluitend N. C. R. V.-uitzendingen).
11.1130 Korte Ziekendienst.
12.30—1.45 Concert.
2.2.30 Schooluitzending.
6.-7.Concert.
7.7.30 Bcekhoudles.
7.30—8.Muziekpraatjes.
8.Concert.
Hilversum, 1071 M.
10.10-15 Morgenwijding.
12.152..Concert door het A.Y.R.O.-
Trio.
2.3.Gramofoonmuzick.
3.4Kniples.
4.5.Ziekenuurtje.
5.5.30 Sportpraatje door H. Hollan
der.
6.7.15 Concert door het Omroep-orkest
7.157.45 Engelscho les.
8.15 Aars!, v. h. Concertgebouw te Am
sterdam. Het Concertgebouw-orkest o.l.v.
dr. Mengelberg. Mevr. A. Noordewier
Reddingius, soliste. Daarna persber. Tot
l'l.EO Dansmuziek door het A.V.R.O.-dans-
orkest.
Da veil try, 1562 M.
10.35 Kerkdienst.
11.05 Lezing.
11.20 Gramofoonmuzick.
12.20 Concert (tenor, cr'.lu, piano).
1.202.20 Gramofoonmuziek.
2.50 Voor de scholen.
3.10 Lezing: The schoolset.
3.20 Vesper i. d. Westminster Abbey.
4.05 Brieven van Overzee.
4.20 Concert. Callendars band.
5.35 Kinderuurtje.
6.20 Va sten-preek.
6.35 Nieuwsber.
6.50 Voor de landbouwers.
6.55 Muziek.
7.05 Liederen van Purcel (bariton).
7.20 Theater-causerie.
7.35 Muziek.
7.45 Lezing: India.
8.05 Variëté. Dans-orkest en variëté-
artisten.
9.20 Nieuwsber.
9.35 lezing.
9.50 Nieuwsb.
9.55 Concert.
10.5512.20 Dansmuziek.
.,R adio-Pari s", 1750 M.
12.20 Protest, causerie. i
12.502.10 Orkestconcerl.
I.055.05 Symphonie-muziek-dans.
7.057.50 Gramofoonmuziek.
8.5011.10 Concert. Strjjk-kwïntët.
Langenberg, 469 M.
9.35 Gramofoonmuziek.
II.30 Gramofoonmuziek.
12.25—1.50 Orkestconcerl.
5.05-^-5.50 Örk pst.concert.
7.20—8.50 Üc exen-a vond.' H. Munk, lied
jes b. d. luit. W. Wahl, declamatie.
8.509.35 Vroolijke avond. Tol 12.20
Dansmuziek.
Ze
1649 M.
11.203.50 Lezingeu.
3.50—4.50 Orkest concert
4.506.40 Lezingen.
6.50 „Hoffmanns vertellingen", opera v.
Offenbach. Daarna dansmuziek.
Hamburg, 395 M.
10.2011.20 Gramofooiimuziek.
3.35 Balletsuiten uit oude opera's.
5.20 Concert.
8.40 Cembalo-concert. Norag strijk
kwintet.
9.30 Dansles.
10.05—11.10 Her-uitzending van buiten-
landscho stations.
Brussel, 512 M.
5.20 Orkestconcert.
6.50 Trio-concert.
S.3510.35 Orkestconcert.
Nog een photo van het blusschingswerk bij barre koude.
feuilleton.
LI.
Avonturen van Dr. Kurt von Holdau
Advocaat en Detective.
Vrij naar het Duitsch door J. v. d. Sluys.
25)
Daaraan kon U wel eens geen onge-
hebben. Maar U moet maar denken
aan wat de Prediker zegt: Hoe meer men
weet, hoe meer verdriet het doet. Houdt
U Uw hoofd maar uitsluitend bij Uw exa
men. U kunt op het oogenblik absoluut
piets in het belang van de zaak doen, maar
ik beloof U, dat ik dag en nacht voor U
bezig zal zijn. U zult mij in den komenden
tijd niet vaak zien en wanneer we elkaar
ontmoeten, zal dat zuiver vriendschappe
lijk zijn en zullen we over koetjes en kalf
jes praten. Maar laat den moed niet zak
ken.
Het kwam inderdaad uit, zooals von
Holdau gezegd had. Zu Ramsau zag hem
lD de volgende weken heel weinig. De jon
ge man werkte hard en kwam slechts een
Paar keer des avonds met den speurder
samen in hun stamcafé Unter den Linden,
'"el ontmoette hij hem eenige malen op
straat, op weg naar zijn repetitor. Bij een
dezer ontmoetingen zag hij juist von Hol
dau het ministerie van buitenlandsche za-
binnengaan, een andermaal verliet de-
*e het departement van justitie. Dat zijn
beschermer aan deze beide departementen
voortdurend besprek:ngen had, die in ver
band stonden met zijn belangen, wist zu
Ramsau natuurlijk niet en evenmin, dat
hij in de meest zonderlinge vermommin
gen af en toe Berlijn doorkruiste of da
genlang aan de bankbi'jettenafdeeHng van
de Rijksdrukkerij en de Rijksbank einde-
looze nummerstaten controleerde.
Op een ochtend zag zu Ramsau, het was
juist den dag voor zijn examen, ven Hol
dau uit het deftige huis on de Kurfürsten-
damm komen, waar Isabella Hopkins haar
weelderig atelier had gehad. De advocaat
wandelde een eindwecs met hem mee in
de richting van de Universiteit, waar zu
Ramsau juist heen meest; h inpraat te druk
en onderhoudend over allerlei juridische
onderwerpen, die op het examen aan de
orde konden komen, maar over „de zaak"
zweeg hij als gewoonlijk in alle talen En
zu Ramsau, die deze dagen geheel in de
emoties en beslommeringen van zijn exa
men gevangen was, gaf zich geen bijzon
dere rekenschap van bet bezoek, dat von
Holdau zoo juist had afgelegd, al was het
hem dan n'et ontgaan, in welk huis dat
Zu Ramsau's doctoraal examen was met
goeden uitslag bekroondZijn benoeming
voor den kolonialen dierst zou met enkele
weken nu wel afkomen. Den avond na het
examen had hij zich de luxe gepermit
teerd om met zijn repetitor en von Holdau
in „Kaiserhof" een klein souper ie nemen
en een goed glas wijn te drinken: een
kleine feestelijkheid, die den jongen ju
rist na de ellende der afgeloopen maanden
en de inspanning der laatste weken, dub
bel en dwars toekwam. Aan tafel had het
gesprek natuurlijk over onverschillige on
derwerpen geloopenna afloop van het
avondeten was ven Holdau de gastheer
geweest en was met de beide jongelui naar
een vroolijk cabaret gegaan. Het was wer
kelijk een geslaagde avond geworden
Bij het afscheid had de advocaat alleen
even aan zu Ramsau gezegd morgenoch
tend bij hem te komen, want hij had be
langrijk nieuws. Maar het was nu te laat,
om nog veel te praten.
In groote spanning ging zu Ramsau den
volgenden morgen tegen elf uur naar von
Holdau en wat hij daar hoorde, deed hem
bijna omvallen van verbazing!
Ik zal maar met dc deur in huis val
len. Deze samenkomst zal voorloopig wel
ors afscheid zijn.
Zu Ramsau ontstelde.
Hoezoo? Geeft U de zaak op?
Integendeel, het begint nu pas goed!
Maar waarom dan een afscheid
Wel, ik vertek morgen via Hamburg
naar Amerika en als ik terugkom, zit LT
hoog en droog in China.
Naar Amerika Stamelde zu Ramsau,
ligt daar een spoor?
Juist, waarde heer.
Er ging opeens een schok door zu Ram
sau. Ik geloof, dat ik iets begin te be
grijpen.
Mag ik vragen, wat U Jaegrijpt?
Zu Ramsau aarzelde even.
Ja, ziet U, het is een vreeselijke ver
denking, die ik ga uitspreken. Maar niet
waar: voor een moord als die op mijn
schoonzuster meet toch een motief zijn. Een
gewone roofmoord of inbraak met geweld
pleging daarvan was hier geen sprakenr.
24 was er door een ander op afgestuurd.
Het motief, dat Vollrad meende te vin
den, had er inderdaad een kunnen zijn,
maar hij had het toevallig mis! Maar de
drijfveer heeft toch niet bepaald van fi-
na.icieelen aard te zijner zou ook....
liefde in het spel kunnen wezen.
Von Holdau luisterde aandachtig.
Heb ik het bij het rechte eind? vroeg
zu Ramsau.
Voorloopig zeg ik niets, maar ik wil
graag hooren, waar U met Uw theorie
naar toe gaat.
Ik wil U wel vertellen, hoe ik op dat
idee ben gekomen. U hebt me daar zelf
onwil'ekeurig op gebracht.
Ik?
Ja, zonder hel zelf te willen. Eergis
teren ontmoette ik U op de Kurfürsten-
damm. Dat weet U zeker nog weiU hebt
me toen tot bij de Universiteit gebracht.
Toen kwam U uit het huis, waar Isabella
Hopkins haar atelier had.
Volkomen juist.
En nu vertelt U me, dat U naar Ame
rika moet, om het spoor van .den dader te
volgen. Zoo is het toch?
Zeker.
Nu komt de gedachte bij mij op, of
die vreemde vrouw met haar raadselachti
ge oogen en haar artistiek temperament
misschien op mijn zwager verliefd is ge
worden en uit jaloezie mijn schoonzuster
uit den weg heeft lal en ruimen. Ik geef
toe, het is een afschuwelijke veronder
stelling. maar ik stel me dan verder voor.
dat ze iemand van von Schleiblingen's
huispersoneel heeft omgekocht, door diens
bemiddeling een s'eutel heeft laten ma
ken en door dien knaap nr. 24 laten aan
werven. En in dit licht beschouwd is het
wel heel merkwaardig, dat toen von
Schleiblingen's plan bekend werd om naar
Amerika te gaan, zij ook plotseling naar
huis is vertrokken. Is U dat niet opgeval
len?
Hel is niet mijn gewoonte zelfs dc
kleinste details buiten beschouwing té la
ten, klonk bet diplomatieke antwoord.
Maar nu wou ik toch graag van U
weten: is mijn theorie juist?
A's ik over even weinig gegevens be
schikte als U, zou ik wellicht zeggen: U
kon wel eens gelijk hebben. Ik geef toe,
dat Uw constructie van scherpzinnigheid
getuigt. Maar omdat ik wel over meer ge
gevens beschikt dan U, verheugt het mij
voor de begaafde en sympathieke miss
Hopkins, dat miin gegevens in een andere
richting wijzen. Maar in welke richting
graaf zu Raumsau, U weel zelf wat het bc-
teekent verdacht te worden, terwijl er
schakels aan den bewijsketen ontbreken.
Vergun me te zwijgen tot ik ook die ant-
brekende, kleine schakeltjes heb. Hoe
groot er Uw geduld nu is. hoe grooter Uv.
voldoenig over Uw rehabilitatie. Die scha
keltjes, graaf zu Ramsau, liggen aan gene
zijde van den Oceaan
(Wordt vervolgd).
