BUITENLAND BINNENLAND. 20ste Jaargang WOENSDAG 23 JANUARI 1929 No 6085 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling oor Leiden 19 cent per week .f 2-50 per kwartaal j onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal ranco per postf 2.95 per kwartaal et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- •ijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- Jtbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd ondagsbiad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlën 30 cent per regel Yoor Ingezonden Mededeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f 0.50. FRANKRIJK. NIEUWE ZWENDELZAAK. In verband met herstel-leveranties. Tachtig millioen francs zouden zijn verduisterd. Sedert eenigen tijd wordt door den rech- ir van instructie het oog gehouden op zaken van cle Société de Fermières et ucreries, die gevestigd is aan de Rue e Disbonnen 144 te Parijs. Bij zekere likertransacties, die geschiedden op reke- ing van de herstelleveringen in natura, loet de maatschappij zich aan oplichtin- ten nadeele van den staat hebben huldig gemaakt; bet verduisterde be- rag moet 80 millioen francs bedragen. Reeds in Juni j.l. kon de maatschappij :n bedrag van 9 millioen francs niet vol- oen en het parket vernam, dat de maat- •happij op Donderdag a.s. evenmin in :aat was een bedrag van 32 millioen te etalen. In verband met deze feiten zijn edenochtend verschillende huiszoekingen erricht, voornamelijk bij de Société ranco-Marocaine pour navigation et com- lerce en bij den president-commissaris de Société de Fermières et Sucre- es, Léon Pollier, die inmiddels gearres- :erd is onder beschuldiging van oplich- ,ng en misbruik van vertrouwen ten na- eele van den staat; als zijn medeplich- ;en werden Neutsky en Robiano gear- esteerd. ENGELAND KANAAL-TUNNEL TER SPRAKE. Verklaring van Baldwin in het Lagerhuis. Nieuwe bestudeering van de kwestie. Gisteren is het Britsche parlement we- ler voor het eerst na het Kerst-recès bij- engekomen. In het Lagerhuis kwam ter sprake het lau. van den tunnel onder het Kanaal, vaarvoor den laatsten tijd in de pers en lders een levendige propaganda is ge- oerd. Een Labour-lid vroeg den premier ien dag vast te stellen voor een debat ver den wenschelijkheid van den tunnel aarop de premier evenwel niet wilde in- ;aan. Hij zeide, dat met het oog op het groote ipenbare belang de regeering tot de 'con fusie is gekomen, dat de tijd rijp is voor len nieuwe uitvoerige bestudeering van de :westie. De regeering wenscht, dat een jrondige studie zal worden gemaakt van 'e economische aspecten van de zaak, op lat deze vergeleken kunnen worden met le kwestie van de militaire verdediging. In verband met den tijd, die noodig is im het plan van alle zijden te belichten, s de regeering van meening, dat het in iet algemeen geboden is, dat de zaak bui de politieke atmosfeer wordt onder- locht. De overeenstemming dient zoodanig te ijn, dat de beslissing van de eene regee- 'ing niet door een ander kabinet wordt ;eniet gedaan. Indien de wijze, van behan- leling, door MacDonald tijdens zijn pre- nierschap in 1924 aanvaard, ook thans loor MacDonald en Lloyd George aan vaard kan worden, wil de premier gaarne )en gelijken weg volgen en de medewer king van beide oppositie-leiders verkrij- >n. Sir Robert Horne, conservatief lid van iet Lagerhuis, vroeg op welke wijze de remier dacht de economische problemen >p te lossen. De premier antwoordde, dat lij dit nog moet overwegen. De econo- nische zijde van het vraagstuk, waarmede lenige jaren geleden geen rekening is ge houden, acht hij van het groote belang. Het antwoord van Baldwin is een aan- noediging voor de technische commissie van Lagerhuisleden voor de tunnelkwes tie, die sedert 1924 niet meer is bijeen geweest en thans morgen weer zal verga deren. Tot dusver hebben 112 conservatieven, 09 Labour-leden en 11 liberalen uit het Lagerhuis, alsmede 107 leden van het Hoogerhuis steun voor de Kanaalplan nen toegezegd. Er werden eenige waarschuwingen ge hoord tegen gevaren voor de Engelsche badplaatsen, indien het reizen naar de Fransche badplaatsen door den tunnel nog meer vergemakkelijkt wordt. De tafel in Frankrijk is beter en door de Fransche casino's wordt Engeland groote concur rentie aangedaan. ZWEDEN Koningin Victoria ziek. J- -login Victoria van Zweden die mo- pnteel te Rome vertoeft, is daar vrij ern stig ongesteld geworden. Naar gemold wordt, zou haar toestand zelfs zorgwek kend zijn. Haar ziekte is gedurende de laatste twee P en: mede ten gevolge van het voor Ita- j° buitengewoon koude weer, ten zeersle verergerd. Koning Gustaaf is van plan zoo ■P ocdig mogelijk naar Rome te reizen. RUSLAND. De leiding van den Komintern. Bocharin afgetreden. De verwijdering tusschen Stalin en Boe- charin dien de dictator indertijd tot leider van den Komintern en opvolger van Zinow- jew had benoemd dateert uit den tijd van de laatste worsteling in den boezem van het Politiebureau. Boecharin koo» toen par tij voor Rykow-Iïalinin en dwong Staiin op deze wijze toe te geven aan de eischen der „Iwanowitsji" (zoo noemt men in Rusland Rykow en Kalinin, die beiden Iwanowitsj, d. w.z. Janszoon, zijn). Het was toen al duide lijk, dat de Georgiër 'het „verraad" van zijn vroegeren gunsteling niet zou vergeten en bij de eerste de beste mogelijkheid hem ten val zou brengen. Dat is nu, te oordeelen naar de laatste berichten, gebeurd. Boecharin werd ge dwongen „ontslag" aan te vragen en hot praesidium van de Komintern is „op zijn verzoek ingegaan", zooals dat officieel ge noemd wordt Waarschijnlijk zal tot leider van de Komintern een vreemdeling, nl. de Tsjechi sche communist, Sjmeral, benoemd worden AFRIKA. Bloedige gevechten in Cyrenaïca. 208 Roovers gedood. In het woestijngebied van Cyrenaïca zijn nieuwe bloedige gevechten tusschen de vooruitgeschoven Italiaansche bezetting.s- iroepen en inboorlingen geleverd. In verband met het feit dat een bekend woestijnroover, Koefra- geheeten, die sedert het begin dezer maand de oase van Lebra onveilig maakte, volgens door de autoritei ten ontvangen inlichtingen een overval op de Italiaansche bezettingstroepen had be raamd, besloten de Italianen de woestijn- roovers van verschillende zijden tegelij kertijd aan te vallen. Bij de gevechten wer den 208 roovers gedood, terwijl aan Ita liaansche zijde 10 Askari's sneuvelden, ter wijl er 20 werden gewond. AFGHANISTAN. DE STRIJD OM DE MACHT. Breuk tusschen Kaboel en Moskou? Habib Oellah zou de betrekkingen hebben verbroken. Naar uit Kaboel gemeld wordt zou Ha- bib Oellah de diplomatieke betrekkingen met Rusland hebben verbroken. Verder zou hij aan Engeland verzocht hebben een leening te verstrekken tot dekking der ge durende den eersten regeeringstijd gemaak te onkosten. De toestand te Kaboel is zeer verslech terd. Er is gebrek aan levensmiddelen. De boeren hebben den aanvoer daarvan geheel stopgezet. De laatste vier dagen zijn de prijzen der levensmiddelen verdubbeld. De kooplieden te Kaboel zouden zich tegen Habib Oellah hebben uitgesproken en den terugkeer van Aman Oellah heb ben gewenscht. - Ali Mohammed Khan de oud-gouverneur van Kaboel heeft de stammen in de buurt van Jallalabad voor een Vrijdag te houden conferentie bijeengeroepen. De vierde pretendent. Volgens berichten uit Bombay hebben de Sjinwari's de aanspraken op den troon van prins Omar Mohammed Khan erkend. Vol gens deze berichten zou Mohammed Omar Khan met een legermacht aanrukken op Kaboel. Inayat Oellah ziet af van den troon ten gunste van Aman Oellah. Volgens uit Afghanistan ontvangen be richten heeft koning Inayat Oellah giste ren ten gunste, van zijn broeder Aman Oellah van den troon afgezien en zich in zijn dienst gesteld in den strijd tegen de op standelingen. Inayat Oellah verklaarde, dat hij zijn officieren ontslagen heeft van den eed van trouw, die zij tegenover hem hebben afgelegd en hen verplicht heeft zich in dienst te stellen van Aman Oellah. CHINA. De spanning te Hankau. Chineesche patrouilleboot door Japansche marine in beslag genomen.' De spanning tusschen China en Japan is door de inbeslagneming van een Chi neesche patrouilleboot door do Japansche marine weer verscherpt. De bemanning van deze motorboot, bestaande uit vijf personen, werd gearresteerd buiten het Japansche concessie-gebied. De Japansche autoriteiten, die beweren dat de boot de blokkade tegen het Japan sche concessiegebied steunde, worden door de Chineezen er van beschuldigd de boycotbeweging door haar vijandelijke houding te bevorderen. Onder deze om standigheden beschouwen de Chineezen de inbeslagneming als een oorlogsdaad van de zijde van Japan. De Chineezen hebben gisteren alle ver gaderingen van buitenlanders verboden. Tegen deze bepreking van de vrijheid der vreemdelingen is geprotesteerd. De vergaderingen zouden worden gehouden in het vroegere Duitsche en Russische con cessiegebied. MEXICO. BLOEDIGE VERKIEZINGEN. 'In totaal 25 dooden en 34 gewonden. In verschillende deelen van den staat Hidalgo hebben Zondag in verband met de gouverneursverkiezingen vechtpartijen plaats gehad, waarbij in totaal 25 perso nen werden gedood. Alleen in het plaatsje Mixquihuala werden bij een botsing tus schen groepen burgers zestien personen gedood en 34 gewond. HERDENKING VAN DE UNIE VAN UTRECHT. Heden wordt de dag herdacht, waarop vóór 350 jaren is bezegeld de Unie van Utrecht, welker beieekenis onlangs in ons blad is uiteengezet door prof. W. Nolet. Hoewel de herdenking er eene is, die de natie raakt, heeft de feestviering speciaal in Utrecht plaats. De Koninklijke Familie. De geheele stad is bevlagd: aan do feestvreugde wordt een bijzonder karakter gegeven door de aanwezigheid van de Ko ninklijke Familie, die met den trein van 10.53 uur aan het Centraal Station te Utrecht aankwam. Daafr waren ter ontvangst aanwezig de Commissaris der Koningin, Dr. J. s' Jacobs en de Burgemeester van Utrecht, Dr. J. P. Fockeman Andreae. Na de begroeting werd in auto's naar het Domplein gereden, waar de Hooge Be zoekers aan den hoofdingang van het Universiteitsgebouw verwelkomd werden door het college van curatoren, onder voor zitterschap van Mr. Dr. A. Baron van Lijnden, die zijn medeleden aan Hare Majesteit voorsteldo. De Koningin begaf zich naar de Ka pittelzaal in het Universiteitsgebouw, waar Prof. Dr. G. W. Kernkamp en Dr. J. Th. de Visser redevoeringen hielden. Rede Prof. Kernkamp. Prof. dr. G. W. Kernkamp had tot onderwerp van zijn rede gekozen: „De wording der Unie van Utrecht". De redenaar trad hierbij in een breed voerige historische beschouwing. Hij liet uitkomen op welke wijze Oranje het twistvuur van den godsdienst trachtte te dooven, den revolutiegeest der democra ten te bezweren en zeventien gewesten ver- eenigd te houden in ijver voor de nationale zaak, doch tevens hoezeer hij zich in de mogelijkheid van verwezenlijking dezer wenschen heeft bedrogen. Schier nergens werd de „godsdienst-vrede" aanvaard. In plaats van vrede kwam er nog strijd. In Gent vernielden de Calvinisten wat er bij vorige beeldstormpartijen nog gespaard was gebleven. In geheel Vlaanderen kwam het tot open burgeroorlog. De centrale regeering te Brussel kon dit alles niet tegengaan; haar gezag beteekende onge veer niets. Zoo was de toestand in den herfst, van 1578 een jaar na de komst van Oranje te Brussel. Voor de nationale zaak, die van de „Generale Unie", zag de toekomst er somber uit. Over de tot stand gekomen Unie spre- kde, wees de spreker er op, dat Oranje van den aanvang af gewenscht heeft, dat de Unie ook voor de Katholieken aan nemelijk zou zijn. De letter van de Unie was dan ook niet anti-Katholiek, maar de praktijk er van zou dit wel zijn. De Unie kreeg een Protestantsch ka rakter. Het waren feitelijk slechts drie gewes ten, die op den 23sten Januari in de ver gaderzaal van 't Domkapittel de acte van de Unie onderteekenden: Holland, Zeeland en Utrecht. Waartoe verbonden de leden der Unie zich? Om elkaar met goed en bloed bij te staan tegen den gemeenschappelijken vijand. Daartoe vereenigden zij zich, ten eeuwigen dage tegen iedereen, alsof zij slechts één provincie waren, zonder op eenigerlei wijze te kunnen worden geschei den. In die verbintenis ligt de duurzame beteekenis van de Unie. Daarom kunnen alle Nederlanders, onverschillig van welke gezindheid, deelnemen aan de herdenking van het sluiten van de Unie van Utrecht. Omdat zij aan Zeeuwen en Om- melanders, aan Friezen en Gelderschen, het begrip van saamhoorighcid heeft inge prent. Omdat zij den band heeft gevormd tusschen de gewesten, die onze nationale zelfstandigheid hebben bevochten. Omdat zij het cement is gewo'rden, dat de Repu bliek der Vereenigde Provinciën zou bij eenhouden. Zóó willen wij haar heden gedenken en eeren: als hoeksteen van het gebouw onzer vrijheid, als plechtanker van het Schip van Staat onzer Republiek. Rede oud-minister De Visser. De oud-minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, dr. J. Th. De Visser, sprak vervolgens over de „Beteekenis van de Unie van Utrecht". In zijn rede zette hij uiteen, dat dank vooral het eenparig vrijheidsstreven de dwangpolitiek van Philips hier te lande de nederlaag geleden heeft en met de vrijheid van Noord-Neder land ook de gewetensvrijheid aldaar voor goed gered is. Niemand heeft deze ooit meer hier te lande durven aantasten. In zooverre bleef art. 13 der Unie der Nederlanders heilig. Hoe jammer echter dat men, zoowel toen als lal er, bij de Unie het vraagstuk van de vrijheid van- godsdienstoefeningen on beslist liet en zelfs kwam tot praktijken, die zoowel in strijd waren met den geest van ondorlingen vrede en verdraagzaam heid, die dit verbond kenmerkten, al in breuk maakten op de geloofsvrijheid (der Katholieken Red.), zooals vooral de Va der des Vaderands steeds had bedoeld! Spiegelen wij ons dan ook niet alleen aan ons voorgeslacht, door de kostbare panden der vrijheid te bewaren, die zij ons hebben toevertrouwd, maar ook door hunne dwalingen te vermijden, waar zij den godsdienst meenden te bevorderen en het staatsbelang waanden te dienen door directen op indirecten geloofsdwang. Want het hoogste wat een mensch en een volk kunnen bereiken ontleent alleen aan volstrekte vrijheid zijne waarde! Maar niet ^'"der hoog dan ook het oog punt van vrijheid kan de beteekenis der Unie uit nationaal oogpunt worden aan geslagen, '"•■'-'■•en de redenaar aan de hand van het historisch gebeuren nader belicht te. De kroon der Nederlanden aldus be sloot Dr. De Visser zijn rede siere nog lang, zeer lang, het hoofd van onze alom geëerde Vorstin cn onder Haar schepter bléeie een eendrachtig-krachtig vrijheids- en vaderlandslievend volk, hetwelk wil le ven en werkon bij de gratie van God en tevens kind wil zijn van zijn tijd. De beide toespraken werden afgewis seld, door zang van eeji dubbelmannen- kwartet uit Coers Liederenkoor (koor van de Kon. Vereeniging „Het Nederlandsche Lied"), hetwelk onder leiding van den heer J. H. P. Winnubst het „Wilhelmus" en een tweetal Valerius-liederen ten ge- hoore bracht. De aanwezige autoriteiten. Onder de talrijke aanwezigen, die zich bij de samenkomst in de Aula op het podium zaten, waren behalve de beide redenaars: Ministers De Geer, Beelaerts van Blok land, Slotemaker de Bruine, van der Vegte, Donner en Koningsberger; de Ministers van Staat Heemskerk, Idenburg, Van Kar- nebeek cn Fock, de voorzitter van de Eerste Kamer, Baron van Voorst tot Voorst; de vice-president van den Raad van State. Graaf van Lynden van Sanden- burg, de difecteur van het Kabinet der Koningin, Jhr. van Tets, de commandant van het veldleger luitenant-generaal In signe, de commandant van de Marine te Willemsoord, Schout bij Nacht Quant, de voorzitter en de ondervoorzitter van de Kon. Academie van Wetenschappen on- derscheidenijk de heeren Prof. van Vollen hoven en Prof. van der Hoeve, curatoren van de Rijks-universiteit te Utrecht Ba ron van Lynden, Jhr. Bronkhorst Sand- berg, Baron van Wijnbergen en de secre taris Baron van Geen van Jutphaas, de president van de Directie der Neder landsche Bank, dr. G. Vissering. Verder bevonden zich in de zaal o.m.: do Commis saris der Koningin in de Provinciën met uitzondering van die van Drente wegens verblijf buitenslands, het college van Ge deputeerde Staten in de provincie Utrecht en de Griffier der Staten met hunne da mes, verschillende leden van de Eerste en Tweede Kamer der Staten Generaal, hoof den van kerkelijke Genootschappen (Ned. Her v., Christ. Gereformeerd Évang. Lu- tersch, Doopsgezinde Sociëteit, Remon- strantsche Broederschap, Oud-Bisschoppe- ijke Clerezy, Ned. Isr. Kerkgenootschap), leden van Gedeputeerde Staten der pro vinciën (uitgezonderd Noord-Brabant en Limburg), burgemeesters der provinciale hoofdsteden (uitgezonderd die van Zwolle), de Burgemeester van Rotterdam, de bur gemeester van Amersfoort, het college van burgemeester en wethouders en de gemeen te-secretaris van Utrecht, de rector-Mag- nificus en de Secretaris van den Acade- mischen Senaat van elk der Universitei ten (uitgezonderd do R. K. Universiteit te Nijmegen en de R. K. Handelshooge- school te Tilburg), de voorzitters van de faculteiten van de Rijksuniversiteit te Utrecht en andere hoogleeraren en ver schillende militaire autoriteiten, hoofden van rijks-, provinciale- en gemeentedien sten, leden van de Provinciale Staten en van den gemeenteraad, vertegenwoor digers van dc Kamer van Koophandel te Utrecht, van de Nederlandsche Spoorwe gen van de Jaarbeurs en van studenten organisaties uit de Universiteitssteden. De plechtigheid op het Domplein. ^Na afloop van de plechtigheid, om 12 uur, begaven de genoodigden zich door Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. De Kanaal-tunnel weer ter sprake in het Britsche Lagerhuis. Bloedige verkiezingsrelletjes in Mexico. Bij een botsing tusschen tram en auto bus in Ohio zijn niet minder dan 20 doo den gevallen (Buitenl. Berichten, 2de blad). Bij den grooten brand te Constantino- pel zijn circa 1000 huizen verwoest. Vijf duizend personen zijn dakloos. (Buitenl. Berichten, 2de blad). BINNENLAND. De oud-minister dr. ir. C. Leiy is plot seling overleden. (1ste blad). De herdenking van de Unie van Utrecht te Utrecht. (1ste blad). De samenstelling van den Radio-Raad. (lste blad). De aankomst van de PH-AEN op Schip hol. (Luchtv., 2de blad). In de Jurgens' Oliefabrieken te Zwijn- drecht is een carbidtoestel uit elkaar ge sprongen. Twee personen zijn gedood. (Laatste Berichten). der Vereenigde Nederlanden ook naar bui ten heeft bevestigd en den grondslag heeft gelegd voor den Nederlandsehen Staat is herdacht in de voormalige kapittelzaal gang van het Universiteitsgebouw in de nabijheid waarvan een eerewacht van de Utrechtsche Studenten-Weerbaarheid was opgesteld naar het plein, waar aan den voet van het standbeeld van Graaf Jan van Nassau kransen werden gelegd. Onderwijl speelde de carillonnist van den Domtoren het Wilhelmus, door alle heeren met ontbloot hoofd aangehoord. Na deze plechtigheid begonnen de groote Domklokken te luiden, evenals 350 jaar geleden geschiedde na het teekenen van de Unie van Utrecht. Het défilé. Inmiddels begaf de Koninklijke Famile zich weer naar het Universiteitsgebouw, waar de Koningin, de Koningin-Moeder, de Prins en de Prinses plaats namen achter een der vensters der bovenverdieping, ten einde het défilé van een groot aantal ver- eenigingen met hare vaandels en muziek corpsen gade te slaan. De stoet, opgesteld in de Maliebaan en de Nachtegaalstraat, de Nobelstraat, hot Janskerkhof, de Korte Jansstraat en de Domstraat onder groote belangstelling van het publiek gevolgd hebbende trok recht op de Universiteit aan en vervolgde haar weg, na gedefileerd te hebben, langs het standbeeld naar den Domtoren, door de Servetstraat. Na afloop van het défilé reed de Ko ningin-Moeder naar het Centraal station, vanwaar H. M. om half twee naar Den Haag vertrok. De Koninklijke Familie was inmiddels door de Trans naar Paushuize gereden waar geluncht werd. In de St. Michaelskapel. Om half drie reden de Koninklijke gas ten naar den Domtoren, waar men zich kort ophield in het ontvanggebouw, van waar H. M., vergezeld van den Prins en de Prinses zich langs de Bisschopstrap naar de St. Michaelskapel begaf, waar een drietal leden van het U. S. O., de heeren Vollers, Van Leeuwen en Kwant, bij Haar binnentreden eenige gedeelten uit een trio voor viool, alt en fluit van L. van Beet hoven ten gehooro bracht. Nadat de Koninklijke Familie plaats had genomen, hield de Burgemeester van Utrecht, dr. J. P. Fockema Andreae, een rede, waarin hij eerst herinnerde aan het plan, dat in 1899 de toenmalige directeur der Gemeentewerken opmaakte voor de restauratie van den toren en waarboven geschreven stond „Do Domtoren in Wel stand". Dit ideaal heeft noch hij, noch een der andere vooraanstaande figuren, die het herstellingswerk hebben aangevat, verwezenlijkt gezien. Heden mogen wij. aldus do Burgemeester, het wel als bereikt beschouwen, al zal een enkel onderdeel nog moeten worden afgewerkt. Het gemeentebestuur van Utrecht acht het een buitengewoon voorrecht, dat Hare Majesteit de Koninklijke Familie aan de plechtigo samenkomst, ter herdenking van dit gewichtig feit de bijzondere wijding wil schenken van Hare aanwezigheid evenals het zich verheugt over het feit dat het hier voorts een aanzienlijke schare van gezaghebbenden uit de onderscheiden provinciën des lands en warme vrienden van den Domtoren voor deze plechtigheid bijeen mag zien. Geen beter oogenblik kon daarvoor meenden wij, worden uitgekozen, dan d< dag waarop de totstandkoming van de Unie van Utrecht welke de eenheid

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1