Fransche Missie-
congiegaties
BUITENLAND.
BINNENLAND.
20ste Jaargang
WOENSDAG 2 JANUARI 1929
No. 6067
De ABONNEMENT^*RIJS bedraagt bij vooruitbetaling'
Yoor Leiden 13 cent pe weet. f2.50 per kwartaal
Bij onze -Agenten 20 ent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f*2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zorlagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betalig van 50 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Yoor Ingezonden Mededcelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit blad varschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Dit nummer eestaat uit
twee baden.
(Van onz«n Paijschen correspondent.)
Hoe bpelt de ïieuwe regeering, hoe
hebben met nam Briand en Poincaré de
belofte gehoudenle noodlijdende Fransche
missiecongregatis te hulp te komen 1 Om
met zekerheid d-begrooting voor 1929 voor
het einde van hfc jaar door Kamer en Se
naat te doen annemen, heeft de 'regee
ring de betreffnde artikelen uit de be
grooting gelicli en ze opgenomen in een
aanvullende bfrooting, d:c oorspronkelijk
deze maamFrbandeld zou worden. Met
meer kalmte a zonder overhaasting zou
dan de regeeing haar standpunt uiteen
kunnen zetteien zouden do Kamer en dc
Senaat in ee uitgebreid debat over het
lei der missiccngregaties kunnen beslis
sen. Maar cmi3uw was men gedwongen
om materiele redenen, gebrek aan tijd,
de discussieuit te stellen tot de volgende
maand.
Intusscha is echter die aanvullende be
grooting bhanleld door de financieele
commissie iit en door de Kamerleden ge
kozen, die steeds elk financieele wetsont
werp moe voorbereiden en voor de open
bare beha.deling rapport uitbrengt aan de
Kamer. Jinistcr Poincaré, die door die
commissi verzocht was, enkele punten
voor ha;' nader uiteen te zetten, ver
klaarde openlijk, dat hij bij de openbare
behandeing in de Kamer de vertrouwens-
-J.i» K". wf-rwen-—
ping d-or dc Kamer het 'Ministerie zou
aftrede}, Vastbesloten schijnt dus de re
geering htar plannen ten opzichte van de
missiecoigregaties door te willen zetten.
Maar di debatten in de Kamer beloven
zeer spanend te zullen wordenheftig
zullen rdicaal-socialisten, gesteund door
alles, wa anti-clerieaal en anti-gouverne
menteel de regeering aanvallen.
Een ";er typisch voorproefje hiervan
werd gelverd gedurende de debatten in
de finanteele commissie. Een der radi-
caal-sociiistische tegenstanders, Varen-
ne, poger. door de behandeling op de
lange baa te schuiven de artikelen lang-
zamerhan-te doen vergeten, betoogde, dat
het niet t: de competentie der financieele
commissiebehoorde over de missiecon
gregaties e oordeelen, doch tot die der
buitenlanchhe commissie. Hij stelde dus
voor die itikelen uit do aanvullende be
grooting t lichtende regeering zou ze
dan in eerapart wetsontwerp kunnen op
nemen en e aan de buitenlandsche com
missie kuni voorleggen. Weinig scheelde
het, of datvoorstel was aangenomen: 20
stemmen V)r en 20 stemmen tegen en
volgens de-aste jurisprudentie, dat bij
staking vaistemmen een voorstel is ver
worpen, wa de eerste aanval afgeslagen.
Maar zoo soedig gaven de heeren zich
niet gewomn: gebruik makend van him
aantal sternen in de commisie, saboteer
den zij vercre behandeling en het voor
stel om ove te gaan tot het behandelen
der artikele werd met hetzelfde aantal
stemmen enjvolgens hetzelfde principe
verworpen. :et typische geval doet zich
nu voor, datvanneer bij de openbare be
handeling dïccmmissie verzocht zal wor
den rapport lit te brengen, zij zal moe
ten antwoorm geen rapport te hebben
De Kamer zl zich dan zonder haar voor
lichting hebln uit te spreken. Het lijkt
wel ontwijfehar zeker, dat de Kamer 't
zonder die «orlichting zal kunnen stel
len en dat ei overgroot* meerderheid de
regeering zavolgen.
Intusschenvordt overal in Frankrijk
de strijd orode missiecongregaties met
spanning gevgd. Yan alle kanten gaan
stemmen op, at het den hoogsten tijd is
dc congregati te hulp te komen. En niet
van de minsti in den lande. Zoo werd
een paar dagi geleden op het secreta
riaat van de amer en van do Senaat een
adres gedepojerd, geteekend door ruim
honderd profeoren en leden van het In-
stitut de Frai>, waarin zii aandrincpp bij
parlementslede en sev ren op het aan
nemen van L'. regeringsvoorstel. Zich
beroepend op hetgeen zij uit eigen erva
ring in het buitenland hebben opgemerkt,
wijzen zij op de onschatbare diensten door
de missiecongregaties aan de Fransche
cultuur bewezen en betoogen, dat het een
kapitaal belang is de congregaties niet te
laten verdwijnen of te laten denationali-
seeren.
In de pers wordt met niet minder aan
drang het rcgeeringsvoorstel gesteund.
Maurice de Waeloffe publiceerde nog eer
gisteren een merkwaardig gedocumenteerd
artikel in de „Journal". Hij wijst er op,
dat er op de wereld 200 milioen menschen
zijn, die Engelsch spreken, 100 millioen
Spaansch, 75 millioen Duitsch, en slechts
55 millioen Franseh. Maar dit betrekkelijk
klein aantal personen, die liet Franseh
als voertaal hebben, moet vermeerderd
worden met de 200 millioen der Latijnsche
volkeren, die het Franseh als tweede taal
hebben. Op deze wijze is het Franseh en
daarmede de Fransche cultuur en de Fran
sche invloed even sterk verbreid als de
Angelsaksische. Een voorwaarde echter
om die Fransche invloed op hetzelfde peil
te houden is de instandhouding dor Fran
sche scholen in de Latijnsche landen. Een
Franschman vestigt zich niet zoo gemak
kelijk als een Engelscliman of een Duit-
scher in bet- buitenland.worden dus de
Fransche colleges b-v. in Zuid-Amerika bij
gebrek aan krachter gesloten, dan zal daar
spoedig het Franse]even bekend zijn als
het Armeensch of het Perzisch.
En dan citeert Maurice de Waleffe cij
fers, die werkelijk ernstig te denken geven.
De Fransche stait heeft in Zuid-Amerika
geen scholen en t<xli zijn er op het oogen-
blik 15.000 jonge Amerikanen, die er in
het Franseh, hun studies voltooien. Hoe
,Lo: vi P*»oJr1'N-fL!- ,-
telijke scholen er IsO scholen gesticht heb
ben, die allen op Twee na nog door Fran-
schen bestuurd worden. Opzettelijk wordt
het woordje „nog" gebruikt, want met on
rustbarende snelheid verandert de situa
tie. Met aandrang vragen alle staten
Fransche leeraren, maar Italiaansche, Duit
sche of Poolsche Broeders worden hun toe
gezonden, daar er niet voldoende Fran
sche religieuzen zijn.
In Argentinië waren er voor den oorlog
op 121 onderwijzers 107 Franschen, op het
oogenblik is meer dan de helft niet-
Fransch: 105 tegen 75 Franschen. In Bra
zilië waren er in dienzelfden tijd slechts
7 niet-Franschen. Tegenwoordig zijn er 78.
In Chili is hun aantal gedaald van 76
op 49 en ill Colombia, waar het aantal
Fransche leeraren verminderde met 53, is
het aantal niet-Fra.nschen toegenomen met
163. Op Cuba is dat aantal gestegen van
8 tot 66, in Nicaragua van 1 tot 26, in
Panama van 6 tot 16. Bolivia wordt over
stroomd met methodistische misionarissen
uit de Vereenigde Statentevergeefs bid
den en smeeken 4e bisschopen om Fran
sche Broeders: zc zijn er niet. In Peru
hebben de Fransche Broeders een nor
maalschool opgericht; de regeering ver
zoekt hen een tweede te stichten. Het is
onmogelijkEn wat de toestand nog drei
gender maakt: al de nog beschikbare Fran
sehe krachten zijn op leeftijd: allen heb
ben de vijftig jaren gepasseerd, terwijl de
niet-Franschen in de volle kracht van huil
leven zijn.
Maar het is niet alleen Amerika, waar
de Fransche invloed dreigt verloren te
gaan, ook in de andere missiegebieden is
de toestand alles behalve rooskleurig. Om
ons alleen te beperken tot de Broeders
der Christelijke scholen: in het nabije Oos
ten is him aantal gedurende hetzelfde
tijdsverloop gedaald van 308 op 150, in
Egypte 80 minder, in Indië achteruitgang
van 52 op 39.
Met geen mogelijkheid is te berekenen
op hoeveel de sluiting of de „vervreem
ding" die scholen Frankrijk zou komen te
staan. Met zekerheid kan worden aange
nomen, dat het aantal buitenlandsche stu
denten aan de Fransche universiteiten met
verschillendo duizenden zou afnemen. On
gerekend het financieele nadeel, dat toch
zeker een honderd millioen franks zou be
dragen zijn het eyenveel duizend welwil
lende propagandisten minder, die later te
ruggekeerd in hun land, de liefde tot
hadden geboden.
Het is op slot van zaken oor Frank
rijk geen kwestie van godsdienspropa-
ganda of geloofsverbreidinghet is een
vitaal belang voor het Fransche ras, voor
de instandhouding van de eeuwenoude,
historische rol, die Frankrijk steeds gehad
heeft in het cultuurleven der vclkeren. En
daarom is ook zoo goed tebegrijpen de
verontwaardiging van hen, die van nabij
het vaderlandsch-llevcnd werk der Fran
sche missionarissen gevolgd hebben. Zon
der onderscheid van geloofsrichting schrij
ven allerhande persoonlijkheden ten gun
ste der congregaties: ecu der meest heftige
brieven was van een oud Franseh consul in
Yenezuela, die ze daar had zien arbeiden
en onuitputtelijk is in z-.ln lof. En die con
sul isIsraëliet!
Indien zooals te verwachten Ka
mer en Senaat de regeering zullen steunen
in haar hulpactie, dan zal Frankrijk net
op het laatste oogenbMv een zeer ernstig
gevaar voor haar were invloed hebben af
gewend.
Parijs, December 1928.
V Plaatsvervangsrs
De Kiesvereenigipsren hebben nu tot
taak, voor 15 Januari, om candidaten te
stellen voor de Kamer-erkiezingen van dit
jaar.
Dat ook nu weer d- ze manier van can-
didaatstelling geen al geheele tevredenheid
zal wekken, staat al vast. Een van de voor
naamste schaduwzijden is, dat het systeem
en de consequenties ervan niet kunnen wor
den overzien. De heer AH. J. Engels schreef
er Maandag van in „Het Centrum":
„Hier ziet men de gevolgen van een in
de studei-t L.mee.* wetenschappelijk sa-
nirï.,gesi<"'U. -o - \ri^ riem oor at ie".
Een theoretische democratie, vreemd aan
de praktijk des levens.
Meer zal ik er niet van zeggen".
In ieder gevalwij hebben nu dit systeem
van candidaatstelling. En wij moeten trach
ten het goed te hanteeren.
't "Wil ons voorkomen, dat men te weinig
aandacht schenkt aan het stellen van
plaatsvervangers, dat in het nieuwe systeem
ook nieuw is.
't Is van zeer veel belang naast goede
candidaten ook goede plaatsvervangers te
stellen.
Yeronderslel, dat er b.v. in den Kieskring
Leiden voor de vrije plaats vier candidaten
worden gesteld, en dat één van deze het
haalt, wordt gekozen en Kamerlid wordt.
Dan zijn intusschen de andere drie voor
goed van de baanAls de gekozene als Ka
merlid bedankt, dan koim aan de beurt
een dergene, die als plaatsvervan
gers zijn gesteld, natuurlijk degene, die
de meeste stemmen behaalde. Men ziet dus,
dat het veiliger kan zijn iemand, die men
graag in de Kamer wenscht, als plaatsver
vanger te s. hn, dan, als candidaat.
Wij meenden, dat hei noodig was, hierop
'ns te wijzen.
DUITSCHLAND.
RAPPORT VAN PARKER GILBERT.
Erg optimistisch.
Duitschland in staat te
b e talen.
Het halfjaarlijksch rapport van den
agent-generaal voor dej schadeloosstellings
betalingen. Parker Gilbert, dat gister
avond het licht zag, zou onder andere
op Nieuwjaarsdag kunaen zijn'geweest
Het getuigt naineljk van een bijna
grenzeloos optimisme en bet schetst den
wederopbouw van Duitschland in zulke
helle kleuren, dat de Duitsckers tot de
conclusie zouden moeten komen, in een
hemel op a-arde te leven. Daarentegen con
cludeert hij dat er in het licht der tot
dusverre verkregen erviringen geen twij
fel aan kan bestaan, dat de begrooting
van het Duitsche rijk in staat is, het vol
le bedrag op te brengea der door het Da-
was-plan voorziene betalingen.
Parker Gilbert wijst er op, dat de Duit
sche valuta een der krachtigste in de we
reld is geworden. Duitscbland's economisch
leven dat in 1927 een neiging tot over-ex-
pansie vertoonde, heeft deze beweging tot
stilstand kun en brengen en zijn normale
krachten opnieuw kunnen' versterken. De
fluctuaties in het bedrijf, zoowel wat den
nlandschen handel als de prijsvorming
hst -jconomische leven in het alrrcrneeri
«ngau' zijn aanzien'ijk rermiadord
Ds Doitscbe productie n h'ij-
del, zoowel als de voorwaarden
voor het crediet, zijn stabieler dan ooit
sedert den oorlog. Dit alles wijst er op,
dat het geheele Duitsche zakenleven op
een breeder basis is komen te staan.
Wat in het bijzonder den Duitschen
buitenlandschen handel betreft, kan men
eveneens een grooten stap vooruit in de
richting van stabiliteit en evenwicht con-
stateeren.
De Duitsche begrooting besluit echter
met een aanzic-.'ijk deficit en de agent-ge
neral toont uitvoerig aan, dat zulks on
noodig is. In de eerste plaats moet de ver
houding tusschen het rijk eenerzijds en
de Duitsche landen en gemeenten ander-
/iids e«m wijziging ondergaan, aangezien
de grootero opbrengst der inkomstenbe
lasting geheel voor liet rijk verloren gaat.
Alhoewel de lauden en gemeenten in het
afgeloopen jaar 600 mill, markt meer ter
hunner beschikking hadden, workin zij
niettemin nog altijd met een tekort, wat
slechts aan hun hoogere uitgaven moet
worden geweten.
Er bestaat geen twijfel, of de DiiM;he
begrooting kan in evenwicht worden ge
bracht. Men moet, aldus zegt de agent-
generaal, de uitgaven binnen de perken
cler inkomsten houden en het tijdirip na
dert, waarop krachtiger maatregelen in
die richting genomen moeten worden. Zoo.
wel het rijk als de landen en ge neenten
kunnen bezuinigen. Belastingverhoging is
niet noodig, als de overheid haar uitgaven
slechts wil inkrimpen.
Het rapport maakt den indruk, dat Par
ker Gilbert de normale opbrengst van het
Dawes-plan ten bedrage van 2500 mil
lioen mark per jaar als een vast uitgangs
punt voor de beraadslagingen van het
tweede Dawes-coraité wil vastleggen. Geen
oogenblik trekt hij in twijfel, dat dit be
drag gemakkelijk door Duitschland kan
worden betaald.
FRANKRIJK.
Geen kabinetscrisis.
De Fransche minsterraad heeft Maan
dagochtend den politieleen toestand' be
sproken.
De minister-president Poincaré doelde
aan zijn collega's mede, dat hij zijn kabinet
indertijd geformeerd heeft met de bedoe
ling een verlenging van de crisis te ver
mijden. Heden echter, nu de begrooting is
"fgedaan, en de stabilisatie de proef door
slaan heeft, beschouwt hij zijn taak als
volbracht en wenscht hij zijn ontslag in te
dienen. t
In den loop van de levendige discussies,
die bierop volgden, verklaarde bet mceren-
deel der ministers, dat het aanblijven van
Pomearé voor het oogenblik onontbeerlijk
is voor den goeden gang van zaken. De mi
nisterpresident is ten slotte voor dezen
aandrang gezwicht en trok zijn ontslag
aanvrage tot het tijdstip van bijeenkomst
van de kamer in.
Het anatomisme in den Elzas.
Geen schorsing van de abbé's
Haegy en Schicss.
Naar het blad „La Nouvelle meldt, heeft
nigr. Ruch. de bisschop van Straatsburg,
abbé Haegy en abbé Schiess niet de uit
lening van de geestelijke bediening ver-
Mgr. Buch heeft er zich toe bepaald, hun
to verzoeken de leiding van de door hen
geredigeerde bladen neer te leggen. Het
blad meent, dat dit naar aanleiding van
een wenk van het Vaticaan is geschied.
HONGARIJE.
Fascistisch complot ontdekt in Hongarije.
Men wilde alle ministers
gevangen nemen.
Thans eerst is bekend geworden, dat
vlak vóór Kerstmis te Boedapest twee per
sonen, Scheyer en Dan, die vooraanstaande
functies bekleedden in een fascistische ar
beidersvereniging, zijn gearresteerd in
verband met een complot om oproer te
verwekken en de staatsorde omver te wer
pen. Beide mannen hadden voor de uitvoe
ring van dit plan een aanzienlijk geldsbe
drag bijeengebracht. Het had in de bedoe
ling gelegen, tijdens een kabinetsraad de
geheele regeering gevangen te nemen.
JOEGO-SLAVIË.
Ministercrisis.
Korosetsj treedt af.
Een officieel communiqué, Zondagmiddag
te Belgrado uitgegeven, meldt: „Minister
president Korosetsj heeft den Koning he
den het ontslag van het kabinet aangebo
den. Daar de Koning nog niet geheel her
steld is van zijn verkoudheid, kan een be
slissing eerst over tweo of drie dagen wor
den verwacht".
AFGHANISTAN.
EINDE VAN DEN STRIJD IN
AFGHANISTAN?
Staking der gevechten.
De rebellen versla-ren.
TT, jongste telegrum door d .Mghaan-
bciit. legatie te Londen ontvangen, zegt,
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Parker Gilbet, de agent-generaal voor
de Duitsche schadeloosstellingsbetalingen,
heeft een optimistisch rapport uitgebracht.
Fascistisch complot in Hongarije?
Einde van den strijd in Afghanistan?
BINNENLAND.
Een Oudejaars-groet aan Indië (Ned. O.-I
2de blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem
(Kerkn., 2de blad).
De candidaatstellingen voor de Tweede
Kamer ^2de blad).
Verscheidene ernstige ongelukken (Gem.
Berichten, 2de blad).
Een moordaanslag te 's Hertogenbosch
(Gem. Berichten, 2e blad).
OMGEVING.
Een tweede Katholieke Kerk te Lisse
(2de blad).
dat de gevechten in Afghanistan zijn opge
houden, daar dc rebellen zijn verslagen en
een vreedzame regeling op weg is afgeslo
ten te worden. Te Kaboel en Jallalabad is
het leven weer normaal en is alles rustig.
De koning en de leden der koninklijke fa
milie zijn volkomen veilig evenals dp bui
tenlandsche legaties te Kaboel.
De aan beide zijden in den loop van den
burgeroorlog geleden verliezen bedragen
naar schatting in totaal 400 dooden en
1000 gewonden. De materieele schade wordt
op 1.800.000 gulden geraamd. De regimenten
die geweigerd hebben tegen de opstandelin
gen te vechten, zijn ontbonden. Op bevel
van den Ironing is een boog gerechtshof op
gericht, waarvoor de opstandelingen terecht
zullen staan. ITet Gerechtshof heeft zich
naar Jallalabad begeven, waar op het
oogenblik de onderhandelingen met de op
standelingen worden gevoerd.
AMERIKA
Het verzoeningsprotocol aanvaard.
Door Bolivia en Paraguay.
De Boliviaansche zaakgelastigde te Bue
nos Aires heeft een mededeeling van de Bo
liviaansche regeering ontvangen, waarin
deze zegt dat zij met zekere wijzigingen
het ontwerp-protocol van de Pan-Amcri-
kaansche conferentie te Washington voor
de bijlegging van het BoliviaapschPara-
guayaansche geschil heeft aanvaard.
Uit te Washington in diplomatieke krin
gen ontvangen mededeclingen blijkt, dat
Bolivia inderdaad in algemeene trekken bet
ontwerp-protocol heeft aangenomen. Daar
de eerste berichten echter niet duidelijk
werden geacht, heeft men zich nog eens
met het verzoek om nader bericht tot La
Paz gewend.
Ook het Paraguyaanschc antwoord op
het ontwerp-protocol, waarin dit wordt aan
vaard, gaat van eenige wijzigingsvoorstellen
vergezeld.
Te Buenos Aires is uit Asuncion bericht
ontvangen, dat de Paraguayaansche Ka
mer een crediet van 100 millioen piasters
voor de landsverdediging heeft toegestaan.
Koninklijke Besluiten.
B e g c n t G o v a n.g e n i s
's-G raven h age.
Bij K. B. benoemd tot lid van het Col-
loge van Regenten over de Gevangenissen
te 's-Gravenhage Mr. Dr. L. N. Deckers,
Lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal.
Centraal College
Re classoering.
Is op hun verzoek aan Mr. L. N. Rooden-
burg en J. R. Snoeck Hcnkemans eervol
ontslag verleend als lid van het Centraal
College voor de Reclasseering met dankbe
tuiging voor hunne in die functie bewezen
diensten cn zijn herbenoemd tot lid van
het Centraal College voor de Reclasseering,
met ingang van gemelden datum: Prof. Mr.
B. M Taverne, Raadsheer in den Hoogen
Raad der Nederlanden; Prof. Dr. L. Bou-
man, hoogleeraar aan do Rijksuniversiteit
te Utrecht; Mr. A. Fentcner van Vlissin-
gen, vice-president van den Hoogen Raad
der Nederlanden.
Zijn benoemd tot lid van voormeld Col
lege:
Mr. F. Kranenburg, voorzitter van de
ereeniging van Reclasseeringsinstellin-
gen, wonende te 's-Gravenhage;
:"°j Mr. C. I. K lui n de -*do
K*'iner der Staien-G<meraa1 - nido te
