BUITENLAND.
BiNNENLAND.
20ste Jaerqana
VRIJDAG 14 DECEMBER 1923
No 6054
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Bei Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor-
nitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per 'egel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. 2
Kleine advertentiên, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fÖ.50.
Dit nurr.mer bestaat uit
drie bladen.
Uitoefening van het Stem
recht bij Volmacht.
Herhaaldelijk is in de laatste jaren de
mogelijkheid overwogen om de kiezers, die
op den dag van stemming niet in de ge
meente, in welke zij op de kiezerslijst zijn
geplaatst, aanwezig kunnen zijn, toch. aan
de stemming te laten deelnemen.
Reeds in 1922 is in de Kieswet een wijzi
ging aangebracht, waardoor eenigszins aan
de bezwaren wordt tegemoet gekomen.
Bij de wet van 21 Juli 1928 S. 288 is nu
getracht het vraagstuk in zijn geheel op
te lussen. Deze wet steunt op het beginsel,
dat bepaalde categorieën van afwezige kie
zers bij gevolmachtigde kunnen stemmen.
Volgens deze wet is de kiezer bevoegd
bij volmacht te stemmen, indien zijn be
roep of werkzaamheden medebrengen, dat
hij herhaaldelijk of althans gedurendu het
gedeelte van het jaar, waarin de stemming
gewoonlijk valt, werkzaam pleegt te zijn
buiten de Gemeente op welker kiezerslijst
hij voorkomt, mits zijne afwezigheid, indien
hij gedurende het tijdvak of de tijdvakken,
waarin hij aldus werkzaam is, een of meer
malen in die Gemeente terugkomt, als re
gel telkens langer dan drie dagen duurt.
Eveneens is bevoegd bij volmacht te
stemmen de vrouw, welke gehuwd met een
kiezer, die voldoet aan zooeven genoemde
voorwaarden, met haar man, in verband
met diens beroep of werkzaamheden, afwe
zig pleegt te zijn.
Om het belang der zaak volgt hier een
korte uiteenzetting der procedure.
a. De belanghebbende dient een met re
denen omkleed verzoekschrift aan het Ge
meentebestuur in vóór 1 Januari en niet
eerder dan 1 Octobei van het aan de ver
kiezing voorafgaande jaar, ten einde op de
lijst te worden aangewezen als bevoegd te
6temmen bij volmacit. (Dus voor de Ka
merverkiezing van rolgend jaar vóór 1
Jan. a.s.).
b. Wordt van de gevraagde bevoegdheid
gebruik gemaakt, dan dient de belangheb
bende in persoon daarvan mededeeling te
doen ter secretarie der gemeente, op wel
ker kiezerslijst hij moet voorkomen.
Deze mededeeling kan geschieden, zoo
dra het verzoekschrift is ingediend, doch
niet later dan een veck na den dag der
candidaatstelling. O.m. geeft hij daarbij op
den naam etc. van d«n door hem aangewe
zen gemachtigde.
Een afschrift van een dan te maken en
te teekenen volmacht wordt hem uitgereikt
c. De gemachtigde moet in persoon ter
secretarie va n de gemeente mededeelen,
dat hij de volmacht aanneemt.
Hij onderteekent een aanteekening hier
van op de origineele volmacht.
d. Als gemachtigde mogen slechts aan
gewezen worden zij, die in de gemeente
krachtens de ingevolje art. 10 vastgestel
de kiezerslijst bevoegi zijn tot het deelne
men aan dezelfde verriezing.
e. Een kiezer mag niet meer dan één aan
wijzing als gemachtigde aannemen, behou
dens dat hij een twc;de aanwijzing mag
aannemen, indien beide aanwijzingen zijn
geschied door persontn, die tot zijn huis-
genooten behooren.
f. De gemachtigde ontvangt een kaart,
bevattende de oproeping van den kiezer
voor de stemming in hït stemdistrict, waar
toe de kiezer behoort.
g. De kiezer, die eei gemachtigde heeft
aangewezen, blijft beToegd zelf te stem
men, tenzij de gemachtigde reeds gestemd
heeft.
Daarvoor ontvangt tok hij een kaart,
waarop o.m. staat, dat een kaart aan den
gemachtigde is toegezenden.
Pas na 12 uur des middags wordt de ge
machtigde, mits in het oezit van zijn kaart,
die hij overlegt, tot slemming toegelaten.
VOLKENBOND.
DE VOLKENBINDSRAAD.
Particuliere beprekingen.
Geen tastbareresultaten.
Tot op heden hebber de particuliere be
sprekingen het grootsti deel van den tijd
der Raadsleden in beskg genomen en ook
gistermiddag hadden veer tal van confe
renties plaas. Natuurlik trok de meeste
aandacht het onderhoud tusschen Strese-
mann, Briand en Ckanberlain, dat plaats
had na afloop van een cfejeuner, dat Briand
aan den gekeelcn Raac aanbood.
Gedurende het ondenoud, dat anderhalf
uur duurde zijn alle hangende kwesties
weer besproken. Het voornaamste onder
werp der discussies ms, naar men ver
moedt, de vaststelling- en verzoenings
commissie, die toezicht zal houden op de
ontwapening van Duitsclland. Geen der drie
afgevaardigden heeft over het verloop der
besprekingen positieve mededeelingen ge
daan.
De Engclschen onderstrepen het nut der
onderhandelingen, die verscheidene mis
vattingen hebben weggenomen, doch naar
zij mededeelen niet tot tastbare resultaten
geleid hebben. Chamberlain beschouwt de
besprekingen tusschen de drie ministers
van Buitenlandsche Zaken thans als beëin
digd, Briand toonde zich zeer voldaan over
het verloop van het onderhoud met zijn
collega's en hij achtte het waarschijnlijk,
dat hierop nog een gesprek tusschen hem
en Stresemann zal volgen.
Het verzoek van de Unie van Katholieke
Vrouwenbonden ingewilligd.
De volkenbondsraad heeft gisteren in
zijn openbare vergadering succes bezorgd
aan de internationale Unie van Katholieke
vrouwénvereenigingen, waarvan onze land-
genooten, mevrouw Steenberghe en mej.
Rorame de leidende persoonlijkheden zijn.
Nadat de raad in September het voor
stel dezer unie om een assessor te mogen
hebben in de volkenbondscummissie voor
kinderwelvaart, had aangehouden tot De
cember op grond van de oppositie van lord
Cushendim tegen dit verzoek, heeft de raad
besloten het verzoek der Katholieke Unie
in te willigen. Daardoor zal de Katholieke
vrouwen-beweging thans ook in deze vol
kenbondscommissie vertegenwoordigd zijn
en het is bovendien te hopen, dat het be
stuur der Internationale Unie er toe zal
bijdragen, dat, hetzij mevrouw Steenberghe
of mej. Romme, de vertegenwoordigster der
Unie in de volkenbondscommissie zal wor
den, omdat Nederland tot dusverre in deze
commissie in het geheel niet vertegenwoor
digd is.
Dank zij de medewerking van één dezer
dames, zouden de Nederlandsche hervor
mingen op het gebied van kinderverzor
ging, in de commissie beplèitsters kunnen
vinden.
BELGIE
De verkiezing van Borms.
Commissie van onderzoek
benoemd.
Gistermiddag heeft de Belgische Kamer
het dossier ontvangen betreffende de ver
kiezing van dr. Borms te Antwerpen. Bij
loting werd een commissie van zeven leden
benoemd, die zich met deze verkiezing zal
bezig houden. Zij bestaat uit uit een katho
liek, twee liberalen, drie socialisten en een
fronter en is dus in meerderheid anti-regee-
ringsgezind.
De commissie heeft na haar benoeming
den geheelen middag vergaderd. Met de
stem van den fronter tegen heeft de com
missie wel besloten de verkiezing van
Borms niet geldig te verklaren. De fronter
beweerde, dat de algemeene verkiezing
aan Borms zijn politieke rechten heeft te
ruggegeven. Eep langdurig debat ontspon
zich over de vraag, wie er in de plaats van
Borms gekozen moet worden verklaard. De
liberalen en katholieken meenden, dat dit
Baelde moet zijn, doch de socialisten wa
ren voor een nieuwe verkiezing. Ten slotte
heeft de commissie besloten Dinsdag amb
tenaren van het regeerings-stembureau to
hooren.
DUITSCHLAND.
Het concordaat met Pruisen.
Als mislukt beschouwd.
Uit kringen, die in nauwe relatie staan
met de pauselijke nuntiatuur te Berlijn, ver
neemt de „D. Allg. Ztg.", dat men het slui
ten van het concordaat met Pruisen voor
het oogenblik als mislukt beschouwt.
Deze veronderstelling wordt gemotiveerd
met een verwijzing naar de houding der
D.-nationalen, die zich voor het tegelijker
tijd sluiten van een overeenkomst met de
evangelische kerk hebben uitgesproken, en
met de noodzakelijkheid, om het totdusver
overeengekomene inzake het concordaat
zonder wijziging aan te nemen. Men acht
het blijkbaar niet meer mogelijk in den
landdag een meerderheid voor het concor
daat te vinden.
In Pruisische centrumkringen is men vol
gens het blad niet zóó pessimistisch en acht
men alle parlementaire mogelijkheden nog
niet uitgeput. Men neemt aan, dat de be
sprekingen in het Pruisische kabinet dezer
dagen den toestand eenigermate zullen op
helderen.
ENGELAND
De vooruitgang der Katholieke Kerk.
Dezer dagen werd in de kathedrale kerk
van de Metropolitaan-stad Edinburgh het
vijftigjarig jubileum van het herstel der
Kerkelijke Hiërarchie in Schotland plech
tig gevierd.
Bij deze gelegenheid gaf de „Catholic
Times" eenige cijfers over den vooruit
gang der Katholieke Kerk in Schotland
sedert 1829. Destijds waren er in Schotland
46 missiestaties en 54 priesters, thans zijn
er 265 parochies en 607 priesters. In het
gebied waar thans do aartsbisdommen St.
Andrews en Edinburgh liggen waren m
1829 slechts 2 parochies en 5 priesters en
in 1928 62 parochies en 111 priesters; in
het aartsbisdom Glasgow waren destijds 4
parochies en 6 priestora en tegenwoordig
98 parochies en 348 priesters. Volgens de
jongste volkstelling zijn er in Schotland
608.124 katholieken op een bevolking van
4.882.288.
De macht der Vrijmetselarij.
Volgens een bericht in de „Fortnightly
Review" heeft de Vrijmetselarij in Enge
land 322.000 leden, in Ierland 50.000 en in
Schotland 90.000.
In Groot Britagne heeft de vrijmetselarij
met haar 462.000 werkende leden een ge
weldige macht. Bovendien heeft Engeland
nog een groot leger van niet-actieve leden,
zcodat het totaal aantal Vrijmetselaars in
Engeland veilig op ruim 800.000 kan ge
schat worden.
Europa met uitzondering van Frankrijk
heeft ruim 2000 Loges met totaal 210.000
leden.
Duitschland heeft negen Groot-Loges.
Zweden heeft 30 Loges met 21.805 leden
Noorwegen 24 Loges niet 9223 leden. Ne
derland 123 Loges met 7475 leden. Oosten
rijk 25 Loges met 1G25 leden. Bulgarije 8
Loges met 945 leden. Tsjechow-Slowakije
20 Loges met 923 leden.
In de Vereenigde Staten van Noord-Ame-
rika zijn er 10744 Loges met 3.271.3G0 leden
(56.871 meer dan het vorig jaar). In do Sta
ten Kestucky Alagama en Georgia is het
aantal vrijmetselaars teruggeloopen.
In Canada zijn er 1351 Loges met
195.144 leden wat een toename aantoont
van 5009. In de republieken van Latijnsch-
Amerika staat Cuba met 173 Loges en
13.320 leden vooraan, dan volgt Chili met
65 Loges en 4500 leden, Venezuela met 24
Loges en 1600 leden, Mexico (York Grand
Lodge) met 14 Loges en,_ 893 leden, Peru
met 15 Loges en 630 leden, Guatemala met
18 Loges en 59? leden, Panama met 9 Loges
en 485 leden, Ecuador met 7 Loges en 431
leden, Costa Rica met 5 Loges en 285 le
den en San Salvador met 4 Loges en 141
leden.
Voor de overige Amerikaansche Repu
blieken staan de jaarcijfers niet aangege
ven, maar volgens vroegere opgave be
draagt hun aantal Loges met ruim
41.000 leden, zoodat in Noord- en Zuid-Ame-
rik al8.882 Loges zijn en 3.530.387 vrijmetse
laars.
Een geweldige macht!
In Australië zijn er 7 Groot-loges met
179.705 leden.
Op de geheel e wereld zijn er ruim
4.400.000 Vrijmetselaas.
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Ook hier separatisme?
Geheim comité van actie
gevormd.
Naar de Weensche correspondent van
het „Berl. Tageblatt" van betrouwbare zij
de verneemt is in Tsjecho-Slowakije een
comité van actie gevormd onder den naam
van Slowaaksche staten-generaal, welk co
mité naar absolute zelfstandigheid van
Slowakije onder een eigen rijksbestuurder
streeft.
Van dit comité maken vooraanstaande
personen van Slowakije deel uit, wier na
men om begrijpelijke redenen geheim ge
houden worden.
Het comité heeft op 14 November j.l. een
belangrijk besluit genomen dat tot dusver
eveneens geheim is gehouden en eerst ho-
den aan de kanselarijen en aan den Vol
kenbond moet zijn toegezonden. De voor
naamste punten van dit besluit zijn: Slo
wakije treedt onmiddellijk uit het Tjecho-
Slowaaksche rijk en wordt een zelfstan
dige onafhankelijke staat onder protectie
van den Volkenbond.
RUSLAND.
Rusland bereidt zich voor op een nieuwen
oorlog!
In 1928 heeft de Sovjet-Repuhüek baar
waarmacht uitgebreid met twee territoria
le divisies. De afdeeling tanks en bedie-
nings-manschappen is ongeveer verdubbeld.
Er zijn vier nieuwe escadrilles bombarde-
ments-vliegtuigen gevormde acht compag-
niën luchtafweer geschut, en twee torpe-
doboot-flottilles. Het aantal gevechts
vliegtuigen is aanmerkelijk uitgebreid
Men heeft een afzonderlijk instituut in
het leven geroepen om den chemi&chtn
oorlog voor te bereiden; afzonderlijke
stormtroepen worden geschoold voor de
gaèaanvallen. De afdeeling artillerie is
verdubbeld en er zijn nieuwe mitrailleurs-
afdeelingen gevormd. In de grensdistric
ten zijn nieuwe strategische spoorwegen
en groote autowegen aangelegd. De stu
denten en boerenorganisaties worden mi
litair geschoold. De jeugdorganisatie der
Roode Pionieren hebben zelfs groote c's-
ningen gehouden, waarbij ue volkscommis
saris van het krijgswezen, Woroschilow,
tegenwoordig was. Zelfs op de scholen
wordt aan jonge boerendochters onderricht
gegeven in de bediening van machine
geweren.
Volgens officieele opgaven telt het
Roode leger 562.000 man, maar in werke
lijkheid bedraagt het aantal 1.502.000,
waarbij de talrijke vrouwelijke regimenten
en jeugd-organisaties niet zijn medegere-
kend.
FINLAND.
Soc. motie van wantrouwen aangenomen.
De Finsche rijksdag liecft gisterende
door de socialisten ingediende motie van
wantrouwen tegen de regeering met 63
tegen 82 stemmen aangenomen.
De regeering is daarop afgetreden.
ZUID-AMERIKA.
Het oorlogsgevaar in Zuid-Amerika.
Bolivia werft nog steeds
v r ij w i 11 i g e r s.
Naar uit Washington wordt gemeld heeft
de terugkeer van dc^Jjoliviaansche gedele
geerden op de pan-Amerikaansche confe
rentie voor arbitrage de spanning, veroor
zaakt door het conflict tusschen Bolivia tn
Paraguay verminderd.
In Bolivia worden nog talrijke vrijwilli
gers ingeschreven. Paraguay heeft maar
regelen genomen om aan de situatie het
hoofd te bieden, die als ernstig wordt be
schouwd. De leiders der politieke partijen
iu dit land hebben hun goedkeuring ge
hecht aan de vorming van een comité voor
nationale verdediging. Paraguay beweert,
zooals reeds gemeld, dat Bolivia troepen
en oorlogsmaterieel aan de grens concen
treert.
TWEEDE KAMER.
De Defensiebegrooting.
Dat hier te lande het wetten maken
niet al te gemakkelijk gaat, bewijst, merkt
de Kamer-overzichtschrijver van „De
Maasbode" op, de begrooting van Defen
sie, die nu aan de orde is. Toen het
kabinet-Galijn optrad, stond de instelling
van een Departement van Defensie op
het program. Het kabinet-de Geer nam
dit punt over en eerst op het einde van
de vier-jarige periode, bij de laatste be
groot'iugen, uie verdedigd moeten worden,
is er een Departement van Defensie en
een beg. ooting, waarin land- en zeemacht
vereenigd zijn. Meer is het nog niet en
eerst voor het jaar 1930 kan een begroo
ting worden tegemoet gezien, die geheel
op den nieuwen toestand zal zijn ge
schoeid.
De voorzitter wenschte de begrooting
echter reeds als een geheel te zien en
stelde daarom voor algemeene beschou
wingen te houden over land- en zeemacht
tegelijkertijd. Het doel hiervan was na
tuurlijk tijdbesparing, want het zal niet
meevallen het werk klaar te krijgen, voor
al als de Kamer de volgende week nog
de Lager Onderwijswet tot vervroegde
weder-invoering der gedifferentieerde leer-
lingenschaal en mogelijk ook nog de ver
laging op gedistuleerd-accijns zal willen
behandelen.
De spreektijd bij deze algemeene be
schouwingen is per spreker een uur en
reeds daaelijk hadden zich veertien leden
laten inschrijven. Als de voorzitter Vrij
dag (heden) de algemeene beschouwingen
ten ein3 wil brengen, dan kan de Kamer
zich wel voorbereiden op een zitting tot
acht uur of misschien nog later.
Wij komen na het antwoord van den
minister op het gesprokene terug.
In de avondvergadering is de begroe
ting van Koloniën aan de orde geweest,
welker behandeling tot nu toe geen niouw
gezichtspunt opende.
DE KAMERVERKIEZINGEN
Prof. Veraart wenscht een
kwaliteitszetel.
Bij het bericht, dat prof. Veraart zou zijn
aangezocht voor een vrijen zetel, heeft „De
Morgen" meegedeeld, dat prof. Veraart niet
op een vrijen zetel wenscht gekozen te
worden „wegens de met het reglement strij
dige beslissing van het centraal college,
dat de kwaliteitszetel voor arbeidsdeskun-
digen alleen maar bezet mogen worden
door personen, uit de aibeidersbeweging
opgekomen". Prof. Veraart wil niet anders
gekozen worden dan als kwaliteitscandidaat
Wat de voorzitter van het R. K.
Werkliedenverbond daarvan zegt.
In de gisteren te Utrecht gehouden ver
gadering van het R.K. Werkliedenverbond,
heeft naar „De Tijd" meldt, de voorzitter
gezegd, dat hem uit een dagbladbericht
gebleken was, dat men een goed recht wil
aantasten van dë R.K. Arbeidersorganisa
tie. „Evengoed als de werkgevers staan op
hun Kamerzetel en ook de middenstan
ders hun eigen zetel in de R.K. fractie
handhaven, zoo willen ook de R.K. arbei
ders hun vior zetels bezet zien door per
sonen, die hun deskundigen hebben ge
toond op het gebied der R. K. arbeidersbe
weging.
Thans maakt iemand op een zetel der
R. K. arbeiders oanspraak, die zich te
hoog acht voor een vrijen zetel. Een onzer
zetel is echter niet voor hem bestemd Men
plaatst zich door een dergelijke handelwij
ze tegenover de R. K. arbeidersbeweging.
Wij doen niet aan personenpolitiek, maar
wij hebben onze eigen menschen noodig in
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Het verzoek van de Unie van R. K. Vrou
wenbonden door de V. B. Raad ingewilligd.
Separatisme in Tsjecho-Slowakije.
BINNENLAND.
Vervolg bijeenkomst R. K. Werklieden
verbond (lste blad).
Katholieke candidaten voor Kamerzetels
(lste blad).
Cijfers, die er op wijzen, dat de werkloos
heid afneemt (lste blad).
De heer Jac. Cre yghton herdenkt
morgen den dag, dat hij 25 jaar lid is
der St. Vincentiusver. te Leiden.
Den hooggeachten Praeses van den Bij
zonderen Raad mogen wij aanbieden on
ze gelukwcnschcn namens Katholiek Lei
den.
Dat het den heer Creyhton gegeven zij,
nog vele jaren zijn nobele toewijding te
schenken aan de St. Vincentiusver., deze
zoo nuttige en noodzakelijke organisatie
tot zegen en bloei 1
de Kamer ter verwezenlijking van onze pro-
gr ammapun ten".
Gekwalificeerde arbeiderszetel.
„De Volkskrant" meldt, dat den heer
A. van Rijen is verzocht, zich beschikbaar
te stellen voor den gekwalificeerden arbei
derszetel in den rijkskieskring Tilburg. De
heer Van Rijen heeft nog geen beslissing
genomen.
Gekwalificeerde zetel voor medicus.
Verder meldt de „Volkskr." dat dr. P.
Droog, wethouder van Heemstede en lid
van de Provinciale Staten van Noord-Hol
land, zich bereid heeft verklaard, als R. K.
mdcicus een candidatuur voor het lidmaat
schap van de Tweede Kamer te aanvaar
den.
SLAGERIJEN.
Slagersonderneming winkel
Het algemeen bestuur van den Kon. Ne-
derl. Middenstandsbond heeft een schrij
ven gericht tot den Min. van Arbeid, H. en
N., met verzoek om do Arbeidswet 1919 in
dien zin te doen wijzigen dat daarin be
paald wordt, dat onder het begrip „winkel"
ook voortaan verstaan zal worden de ruim
ten van een perecel, waarin een slagers
onderneming wordt uitgeoefend, evenals de
wet zulks reeds bepaalt b.v. ten aanzien
van een kappersonderneming.
Dit verzoek dient tot ondersteuning van
een door den Nederl. Slagershond tot den
minister gericht adres van gelijke strek
king.
Arbeid in de Kerstweek
De Min. van Arbeid, H. en N. heeft een
aan de gebruikelijke bepalingen der Ar
beidswet afwijkende regeling toegestaan
voor den arbeid in slagerijen van 24 Dec.
tot en met 5 Jan. a.s. Bijzonderheden ver
meldt de desbetreffende beschikking van
13 Dec. j.l.
R. K. WERKLIEDENVERBOND.
In do vergadering van Woensdag is
ten slotte nog aan de orde gekomen een
voorstel van het Verbondsbcstuur het te
machtigen stappen te doen tot stichting
van een pensioenfonds voor do Verbonds-
gesalaricerden en hunne weduwen en wee
zen. Er was ingediend een uitvoerig rap
port, samengesteld door een ingestelde
