BUITENLAND.
BINNENLAND.
r INSOAG 11 DCCFMR^Q 1923
No 6051
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling.
Voor lieideo 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegeD betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per egel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop f0.50.
üit nummer bestaat uit
twee bladen.
DE SOCIALE PARAGRAAF
VAN HET KOLPINGS-
PROGRAM
Vasthoudend aan haar beproefd program,
streeft de Gezellen-Vereeniging ernaar, dit
program naar 'oehooren uit te voeren.
Het Vereenigings-programma is de korte
omschrijving van het doel en de middelen
tot het doel der Vereeniging. Als Katho
liek-Sociale Vereeniging door Kol-
ping gesticht, heeft zij van den beginne af
de handhaving en het herstel der gezins
idee, als een noodzakelijke bestaansvoor
waarde voor huwelijk, huisgezin en Staat,
zich gesteld tot doel; en als doeltreffend
middel daartoe zich ingericht, op den g e-
z i n s v o r m, als de zuiverste waarborg, om
de gezinsidee te bewaren, en te doen be
leven.
Het is hier niet de plaats, om in den
breede over dien Vereenigings-gezins-
v o r m te spreken. Voldoende zij het, dezen
vorm als den meest-waardevolle juist voor
den jongen man aan te merken. De jonge
man wil gaan zien uit eigen oogen, wil zich
een oordeel vormen over de groote levens
vragen in hem leeft een drang naar daden,
naar zelf-doen.
De gezinsvorm der Gezellen-Vereeniging
komt aan dien drang tegemoet; op inwen
dig gebied geeft hij ruim baan aan eigen
initiatief en eigen arbeid; de leiding van
den Gezellenvader beperkt die vrijheid
niet, 'T t" 1 dc Lhting en be
waart haar voor afdwalingen.
De gezinsvorm is echter "niet meer dan
het middel om het doel des te veiliger
te bereiken.
En het doel is de gezinsi dee aan te
kweeken en te verstaan, door die aankwee
king en versterking der gezinsidee verbete
ring te brengen in den kern zelf der maat
schappij, het huisgezin en door de gezins
verbetering een weldaad te bewijzen aan
heel de samenleving der menschen.
Ziedaar weer eens met andere woorden
het program der Gezellen-Vereeniging
omschreven.
Op den Internationalen Gezellendag te
Keulen in 1922 noemde dr. Th. Brauer het
program „meer actueel dan ooit", en op
den Nationalen Gezellendag, hetzelfde jaar
gehouden in Den Haag, sprak Mgr. Callier
z.g., den we -"li uit, „dat Kolpingsgeest
zou doorwerken in al onze sociale vereeni-
gingen" en onze Hoogwaardige Bisschop,
Mgr. J. D. J. Aengenent, schreef in het jaar
boekje der St. Joseph's-Gezellen-Vereeni-
ging 1927: „Mijns inziens behoort zij (de
St. Jos. Gez. Ver.' tot de allerbeste en
meest ideale sociale vereenigingen, die
men zich juist voor onzen tijd denken kan".
Al deze waardevolle uitspraken steunen
allereerst op het Godsdienstig-maatschap-
pelijk program der Vereeniging. Willen
zij echter verdiend zijn voor de Vereeni
ging, dan moet zij er daadwerkelijk naar
streven, dit program naar behooren uitte
voeren; dan pas zal blijken, dat de
Gezellen-Vereeniging een groote steun is
en kracht voor anuere Katholiek-Sociale
Vereenigingen voor heel het Katholiek Ver-
eenigingsleven.
Welnu, ook al weet de Gezellen-Vereeni
ging zich niet geroepen tot directen socia
len arbeid voor volwassenen, zij is zich
k'aar bewust net haar aangewezen ter
rein, gelijk andere Katholiek-Sociale Ver
eenigingen, sociale kennis te kunnen
verspreidenkennis van het maatschappe
lijk vraagstuk, en liefde en ijver om het
mede te helpen lossen ..i christelijken
zin, door zoo nauw mogelijke aansluiting bij
het li .k Gezag, door het hooghouden
der sublieme Eolpingsgedachten over ge
meenschap, familiegeest, beroep als roeping.
Langs deze lijnen eet z zich uiterst ver
dienstelijk te maken voor heel de katholiek-
sociale beweging onzer dagen.
Het komt dan ook aan op daden, op
verspreiding van kennis van het maat
schappelijk vraagstuk onzer dagen en aan
kweeking van liefde om het in christelij
ken zin mede te helpen oplossen.
En in dit verband stemt het zeker tot
vreugde, dat de Gezellen-Vereeniging te
Lei.'en, door middel van haar Studie- en
Debatingclub „St. T:-r Canisius", deze
week een socirle cursus wil houden,
allereerst bedeeld voor de eigen leden der
Vereeniging. En al mogen de namen der
sprekers met eere genoemd worden, en al
bieden zij ten volle waarborg voor de te
houden ssen, het is niet allermeest om
wille c-- sprei. ^aar allermeest om
wille van hetgeen gesproken gaat worden,
dat de leden der Vereeniging het zich tot
een eere-plicht zullen rekenen, in grooten
getale de 3 avonden te komen luisteren.
Dan Lal de aanhr" van het program der
Gezellen-Vereeniging, -voor haar leden ook
hier in Leic1-'n. waarheid worden, dat zij
.r streeft „een krachtige
godsd en sociale le-
vensbescho .iwing en leven s-
p r a c t i, k te wekken en te ont
wik k e 1 e n".
IC Dec. '28. G. J. KEMPERMAN, Pr.
Vice-Praeses.
VOLKENbüNLL
DE RA/ SZITTING TE LOCARNO.
De politieke besprekingen.
Streaemanr en Chamberlain
vover de Rijnlandontruiming.
De pc'ltic'-e besprekingen te Lugano
waren gisteren voornamelijk van tweeër
lei aard.
In de eerste plaats had men de conver
satie tusschen het driemanschap Briand,
Chamberlain, Streseman. Daarnaast had
men een groote activiteit van den Itali-
aanschen onderminister van buitenland-
sche zaken, Grandt.
Chamberlain en Stresemann bespraken
vrijwel uitsluitend de bekende verklaring
van Chamberlain in het lagerhuis over
den door Engeland ontkenden rechtsgrond
voor de Duitsche vordering tot onmidd !-
lijke ontruiming van het Rijnland.
De besprekingen moeten hee1 interes
sant zin rrveest en zeer vriendschappe
lijk, doch Streseman en Chamberlain heb
ben elkander natuurlijk allerminst over
tuigd.
Men kan niet zeggen dat de algemeene
atmosfeer reeds belangrijk verbeterd is,
al heeft het persoonlijk contact tusschen
de staatslieden reeds r "id tot grootere
gematigdheid in de critiek ook aan Duit
sche zijde.
Wij zijn nog slechts op den tweeden dag
dus de toestand kan nog heel wat ver
beteren. Intusschen is het de vraag, of
de tactiek van Briand en Chamberlain
in dezen wel de juiste is om tot een her
stel van vertrouwen te komen.
Briand en Chamberlain hebben beiden
tegenover hun pers zich optimistisch uit
gelaten en gedaan, alsof zij zich heelemaal
niet bewust zijn van de bestaande ont
stemming in Duitsche kringen.
Tot dusverre lijkt de houding der drie
delegaties jegens elkander veel op een
struisvogelpoliiek. och in de besprekin
gen tusschen Chamberlain en Streseman,
noch in die tusschen Briand en Strese
mann, is bijvoorbcld met een enkel
woord gerept over het Britsch-Fransche
vlootaccoord, ofschoon toch dit juist de
bron van d^ Duitsche teleurste' ing is,
daar de Duitschers gelooven, of liever
gezegd, overtuigd zijn, dat het Britsch-
Fransche vlootacr _d een gevolg is van
een nieuwe Fransch-Britsche alliantie, die
li'nrecht tegen de politiek van Locarno in
gaat.
Het zou goed zijn, wanneer de staatslie
den den meed hadden, deze kwestie, die
aan de gelieele ontstemming ten grondslag
'ig:, openhart:g inet elkander te bespre
ken. Een dergelijke openhartigheid schijnt
juist wel bestaan te hebben, in het on
derhoud tusschen Briand en Grari dat
vrijwel geheel aar de Fransch-Ilr. ;:.an-
sche betrekkingen gewijd was. Grieven
over en weer zijn openhartig besproken
en tenslotte schijnen beide staatslieden
tot de overtuiging te zijn gekomen, dat
de regeeringen van Frankrijk en Italië
beide oprecht een betere verstandhouding
tusschen deze vee landen wenschen en
dat een vriendschapsverdrag tusschen
Italië en Frankr'jk moet worden gesloten.
De voorbereiding dar ontwapenings
conferentie.
Briand heeft aan de Fransche pers
de verrassende mededee'ing gedaan, dl
men eerst te -gano tot een voorloopige
overeenstemming hoopt te komen om
trent den datum van de eerstvolgende zit
ting der voorbereidende ontwapenings
commissie.
De kans moet bestaan, dat de vertegen
woordigers der groote mogendheden alhier
een datum onder elkander vaststellen, de
zen dan aan de goedkeuring van Amerika
onderwerpen en daarna aan jhr. Loudon
zullen voorstellen, de commissie tegen
dien tijd b;:f"~ V roepen.
FRANKRIJK.
Een nieuw schandaal.
Reeds e tiental dagen was bekend,
dat oud-minister Klotz, stator van het
Somn .epartement, gedwongen was zijn
intrek te nemen in het krankzinnigenge
sticht van Malmr.'con. Zoo niet zijn her
senen dan toch zijn zaken waren leelijk
in de war. Althans, zijn geestesvermogens
laten de bladen niet in groote ongerust
heid. Sommige deelen mede, dat na een
ke to rust de heer Klotz wel weer gezond
zal zijn. Ar.dere nemen er eenvoudig een
loopje mee.
x s aanleiding van deze krankzinnig
heid, wordt door de geheele pers het uit
geven van cheque's zonder dekking go-
r cmd en men verneemt tevens wat de
„chronique scandaleuse" al jaren vertelde,
dat de l oer Ivlo' een spe'er v.as. Men
kan zich begrijpen elk een cpzien deze
nieuwe cat"-1"ophe in een parlementair
leven verwekt.
ENGELAND
WEr~ BEZORGDHEID TE LONDEN.
Geen gunstige bulletins over den kon' j.
De ongerustheid over den toestand van
den koning, die tegen het einde der
vorige week plaats had gemaakt voor ge
rechtvaardigde, zij 't bescheiden hoop, is
thans weer 1 crleefd. De laatste bulletins
en de officieele waarschuwing, dat „on
gerustheid moet blijven bestaan" wijzen
er cp, oe evig de strijd is dien de ko
ning heeft te voeren tegen de ziekte. Op
Buckingham Palace was men gisteren wei
nig geneigd commentaar te leveren op de
bulletins, maar het is geen geheim, dat
men de komende aagen met bezorgdheid
tegemoet zie Alles hangt er van af, of
de kracht van den koning voldoende zal
zijn ci aan de ziekte weerstand te blij
ven bieden.
Het bulletin van 8.45 gisteravond meldt,
dat de koning een rustigen dag heeft
gehad. De symptonen der longaandoening
zijn iets beter. De kooits houdt aan, is
echter niet zoo hoog als Zondagavond,
en wordt veroorzaak1 -loor een'gon terug
keer van de algemeene infectie die nood
zaken,, „erwijs de conditie van liet hart
aaDtast.
Het bulletin is doe: vier docvwei on
derteekend en is in zijn opstelling niet
geruststellend.
Loyd Gecrge luidt de alarmklok.
Lloyd George heeft te Manchester op
een openbare vergadering, waarin 5000
menschen aanwezig waren, een rede ge
houden, waarin hij o.m. betoogde: Zooals
de zaken nu staan, beweegt de interna
tionale wereld zich lijnrecht in de rich
ting van een nieuwen oorlog, niet omdat
iemand dien wenscht, maar omdat nie
mand den moed heeft, de op hol slaande
paarden voor den oorlogswagen te stui
ten.
De overwonnen naties voelen zich be
grijpelijkerwijze gekwetst. Het zou ver
standig geweest zijn indien de overwin
naars alles gedaan hadden wat in hun
macl-t stond om de ges^gen wonden te
heelen. Wij moeten onze tractaten gestand
doen, maar noch Locarno noch 1 et pact
van Kellogg zullen het minste nut heb
ben, indien wij ons niet houder aan den
tekst van het Handvest van den Volken
bond, dat ons verplicht onze bewapenin
gen tot het minimum terug te brengen
dat met veiligheid in overeenstemming
te brengen is.
OOSTENRIJK.
Seipel tegen samenwerking met de
socialisten.
Uit Weenen wordt gemeld, dat bondskan
selier dr. Seipel zich op het congres der
christelijk-sociale partij, dat o.m. door den
Beierschen premier Heldt werd bijge
woond, verklaard heeft, dat men zich zoo
lang mogelijk dient te onthouden van sa
menwerking met de sociaal-democraten in
verband met hun „Kulturkamf'-ideeën.
ARABIË
Arabische stammen in opstand.
Tegen Bin Saoed.
Naar de „United Press" verneemt, zijn
de twee machtigste stammen van Arabië
tegen Bin Saoed, den koning van den
Hedsjas, in opstand gekomen. De opstan
dige beweging moet zich snel over Arabië
uitbreiden. Bin Saoed concentreert in ver
ten in de nabijheid van Taif, ten einde te
band hiermede trouw gebleven strijdkrach-
trachten den opstand te onderdrukken.
Engelsche luchtstrijdkrachten en pant
ser-auto's worden in Transjordanië in ge
reedheid gehouden, aangezien de onrust
daarheen overslaat.
AFGHANISTAN.
De opstand der stammen.
Geen wapenstilstand.
Naar via Constantinopel uit Kaboel ge-
I meld wordt, hebben de opstandelingen
5C0 man aan dooden en gewonden verloren.
In antwoord op een manifest van de re
geering, waarin de opstandelingen opgeroe
pen worden, zich te onderwerpen, eisehen zij
het sluiten van een wapenstilstand voor 72
uur om gelegenheid te hebben zich met
de andere stammen in verbinding te stel
len.
De regeering heeft dit voorstel van een
uur een gunstig antwoord geëischt. De toe
stand is ernstig. De politie heeft te Ka
boel, bij het zoeken naar aanhangers van
do opstandelingen, vele arrestaties ver
richt.
SALARIS-ACTIE ONDERWIJZERS.
Buitengewone vergadering te Utrecht.
In het gebouw van K. en W. te Utrecht
had een buitengewone vergadering plaats
van de St. Willibrordusfederatie van alge
meene diocesane veieenigingen van R. K.
Bijzondere Onderwijzers in de bisdommen
Utrecht en Haarlem. De vergadering stond
onder presidium van den heer II. G. de
Boer uit Noordwijk, voorzitter der Fede
ratie.
De vergadering was uitstekend bezocht.
Behalve de afgevaardigden en een groot
aantal leden, waren o.a. aanwezig de Ka
merleden G. Bulten en J. G. Suring, afge
vaardigden van de St. Canisiusfederatie
en rector W. R. de Jong, bisschoppelijk in
specteur in het Aartsbisdom.
De voorzitter zet in zijn openingswoord
de reden uieen, waarom deze vergadering
uitgeschreven is.
Spr. zegt, dat de salarisherziening abso
luut niet heeft gebracht wat redelijker
wijze kon worden verwacht. (Krachtig ap
plaus). Bij een groote categorie van lands
dienaren was een noodtoestand en daarom
was salarisherziening noodzakelijk. Aan
dezen noodtoestand is door de herziening
beslist geen einde gekomen. (Applaus). En
daarom mag de salarisactie niet blijven
rusten.
Iets is er wel bereikt. Voor sommige ca
tegorieën is een verbetering tot stand ge
komen en wel in hoogere mate dan in 1925
en 1926. De onderwijzers hebben een vrij
evenredig gedeelte gekregen, van wat hun
rechtmatig toekomt.
Maarwe mogen niet bij de pakken
neer gaan zitten. Onverzwakt moet aan de
salarisactie voortgewerkt worden. (Ap
plaus).
Spr. zegt, dat het Federatiebestuur er
steeds naar gestreefd heeft, dat er kome
gelijkstelling tusschen de ongehuwde on
derwijzers en de ongehuwde ambtenaren.
Maar daarnaast meent het Federatiebe
stuur zeer in 't bijzonder te moeten wer
ken voor de kinderrijke gezinnen. Spr.
drukt er zijn leedwezen over uit, dat de
R. K. Centrale niet op de bres heeft ge
staan voor de groote gezinnen en dat de
R. K. fractie niet in voldoende mate voor
die gezinnen gewaakt heeft. (Donderend
applaus).
Onder uitbundige toejuichingen brengt
spr. hulde aan het Kamerlid den heer
Bulten, die zoo krachtig voor de groote
gezinnen gepleit heeft. Aan platonische
liefdesverklaringen als van den heer Van
Wijnbergen, die niet door daden gevolgd
worden, hebben we niets.
Spr. hoopt dat de Federatie in het ver
volg op de R. K. Kamerfractie zal kunnen
rekenen.
Spr. richt tenslotte een welkomstwoord
aan de aanwezigen, in 't bijzonder aan de
vertegenwoordigers van de zuidelijke broe
ders en aan de beide Kamerleden, de hoe
ren Suring en Bulten. Spr. zegt dat de heer
Suring een veilige plaats bij de candidaat-
stelling voor de a.s .verkiezingen gekregen
heeft. Spr. verheugt zich daar van harte
over. De heer Bulten heeft echter even
eens op uitnemende, krachtige wijze de be
langen der onderwijzers behartigd. (Lang
durig applaus). Spr. hoopt dat do heer
Bulten, die bescheidener perspectieven ten
aanzien van het Kamerlidmaatschap ge
kregen heeft, niettemin in de Kamer zal
terugkeeren. en dat alle aanwezigen daar
toe krachtig zullen meewerken. (Applaus).
De secretaris deelt hierna mede, dat de
geestelijke adviseur, de hoogeerw. heer
pastoor Van Sehaik, tot zijn spijt verhin
derd is de vergadering bij te wonen.
De federatie-secretaris, de heer E. J.
Luyf, deelde mede, wat in de R. K. Cen
trale van Burgerlijk Overheidspersoneel
ii geschied en gaf daarbij c .n uitvoerige
uiteenzetting van den tegenstand die in
deze commissie ondervonden is, bij het
ijveren voor verhoogden kindertoeslag.
De voorzitter, de heer H. J. de Boer,
deed hetzelfde over hetgeen gedaan is in
de Bijzondere Commisie voor Gergani-
seerd Overleg in Onderwijszaken, waar het
eveneens zeer moeilijk was voor de wen
schen der katholieke onderwijzers een ge
willig oor te vinden.
Na uitvoerige besprekingen naar aanlei
ding dezer inleidingen werd de volgende
motie met groote meerderheid van stem
men aangenomen:
Motie.
De St. Willibrordusfederatie, Federatie
van Algemeene Diocesane Vereenigingen
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De stemming onder de Gedelegeerder.
ter vergadering van den Volkenbondsraad
wordt niet optimistisch beoordeeld.
De toestand van den Engelschen koninj
schijnt weer slechter te zijn.
Arabische stammen in opstand.
BINNENLAND.
De salarisactie der onderwijzers, (lste
blad).
De moord te Rotterdam. Het geheim
zal waarschijnlijk weldra ontsluierd wor
den. (Gem. Berichten, 2e blad).
Arrestatie te Amsterdam in verband met
een moord en berooving in Duitschland.
(Gem. Berichten, 2do blad).
Een Indische postzak geplunderd in den
trein van Antwerpen voor Rotterdam.
(Gem. Berichten, 2de blad).
van R. K. Bijzondere Onderwijzers in
Nederland, bijeen in buitengewone Fede
ratievergadering op 9 December 1928, in
het Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen te Utrecht.
gehoord het verslag der werkzaamheden,
verricht door het Federatiebestuur onder
meer in de R. K. Centrale van Burgerlijk
Overheidspersoneel en in de Bijzondere
Commissie voor het georganiseerd overleg
in Onderwijszaken inzake de herziening
van het Bezoldigingsbesluit 1920;
kennis genomen hebbende van de wij
zigingen die in dit Bezoldigingsbesluit
zulen gebracht worden;
constateerende, dat deze geen rust
brengen in de kringen der R. K. Onder
wijzers, omdat:
le. het door den minister van Finan
ciën toegestane bedrag voor de herzie
ning absoluut onvoldoende is;
2e. vooral de jongere onderwijzers
door de korting van 3 pet. op hun sala
rissen financiëel niet noemenswaard
van de nieuwe schaal profiteeren;
3e. voor de gehuwden zoo goed als
geen verbetering is bereikt;
4e. deze herziening in strijd wordt ge
acht met de in katholieke kringen
steeds meer algemeen gehuldigde loon-
principes en met do verdeelende recht
vaardigheid
draagt het Federatiebestuur op, met
alle mogelijke geoorloofde middelen te
ijveren voor terugkeer naar het salarispeil
van 1920, met dien verstande, dat thans op
de eerste plaats
a de aftrek voor de jongere onderwij
zers kome te vervallen,
b. worde voorzien in den nood der
groote gezinnen;
besluit deze motie ter kennis te bren
gen van den ministerraad, de leden van
de onderwijzersorganisaties in Nederland
en de Pers.
Tegen het advies van het bestuur, dat
wenschte dat de beslissing zou worden
aangehouden tot de vorjaarsvergadering,
werd besloten met 33 tegen 24 stemmen
reeds nu het lidmaatschap der R. K. Cen
trale van Burgerlijk Overheidspersoneel
op te zeggen.
Het lidmaatschap van de Bijzondere
Commissie voor georganiseerd overleg in
Onderwijszaken in de Centrale Commis
sie voor Georganiseerd Overleg zal even
wel gehandhaafd blijven.
R. K. KAMER-CENTRALE LEIDEN.
Zaterdag is te Leiden de vergadering
gehouden van do R. K. Kamer-Centrale
Leiden. (Door een abuis is het verslag gis
teren niet geplaatst), onder voorzitter
schap van den lieer II. Bader.
De secretaris-penningmeester, de heer
G. Bulten, bracht jaarverslag uit. Er zijn
verleden jaar twee propaganda-vergade-
ringen gehouden, doch een algemeene ver
gadering heeft niet plaats gehad. Uit hot
financieel verslag, dat werd nagezien en
in orde bevonden: ontvangsten met vorig
batig saldo 1002.28, uitgaven ƒ851.11.
Hierna had de bestuursverkiezing plaats.
Candidaat gesteld waren do heeren: C.
G. J. Alkemade, H. Bader, A. H. Boek
raad. Mr. E. J. M. ,H. Bolsius, H. Boskamp,
G. Bulten, P. Heemskerk, J. Kortekaas, H
Langeveld, C. Paardekooper, A. L. Paa'-
dekooper, H. C. A. M. Schölvinck, J. Schou
ten, J. Stadhouder.
De heer Heemskerk merkt op, dat Lei
den hem geeandideerd had, niet wetend, dat
er niet meer dan twee personen uit één
Kiesv. in het bestuur mochten zitting heb
ben; voor Leiden hebben reeds zitting de
heeren Boekraad en mr. Bolsius; hij
wenschto nu geen plaats in het bestuur
te aanvaarden.
De heer Schölvinck zeide, ook liever
niet in het bestuur gekozen te worden.
De heer v. Mil (Zoeterwoudc) wee* erop,