BUITENLAND.
BINNENLAND.
20ste Jaerganq
VRIJDAG 30 NOVEMBER 1928
No 6040
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No, 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per -egel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangebodon of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit
Vier bladen.
V Een pers-jubileum
Morgen wordt er te Botterdam een pers
jubileum gevierd.
De heer Kuypers is 25 jaar directeur van
„De Maasbode".
Een feit, dat niet alleen Katholiek Bot
terdam, maar Katholiek Nederland met
blijdschap gedenkt.
Met blijdschap, omdat er in de 25 jaar
eoo v e e 1 is gebeurd ten bate van de alge-
meene Katholieke zaak, die door „De
Maasbode" wordt gediend
Als ge „De Maasbode" van toen zoudt
vergelijken met die van vandaagzou
het verschil heel sterk treffen.
Nu willen wij niet en dat is ook hee-
lemaal niet noodig de verdiensten van
den jubilaris in het licht zetten door an-
ierer verdiensten naar den achtergrond te
schuiven. Niet alleen Kuypers heeft „De
Maasbode" groot gemaakt. Er zijn anderen
geweest, zonder wie niet dat zou zijn be
reikt, wat bereikt i s. Maar Kuypers heeft
anderer werk, door eigen krachtsontwikke
ling, mogelijk gemaakt óf gesteund en ge
stuwd.
Wat voor de redactie van het groote
Katholieke dagblad noodig of gewenscht
werd geoordeeld, kwam er, omdat voor den
directeur Kuypers financieele bezwaren be
stonden, om die te overwinnen. Aan den
cake n-m a n, die de directeur van „De
Maasbode" is de heer Kuypers staat be
kend als man van groote beteekenis en
invloed in ae zaken-wereld heeft „De
Maasbode" buitengewoon veel te danken.
„De Maasbode" en daardoor Katholiek Ne
derland, hetwelk zoo noodig lieeft en ook
gelukkig zoo zeer weet te waardeeren het
Katholieke grootblad, met zijn ochtend- en
avondeditiezijn ochtendeditie welker
totstandkoming ten slotte aan Kuyper's
initiatief en doortastendheid is te danken!
Wie ook maar iets weet van de exploi
tatie van „De Maasbode" gevoelt eerbied
voor het commercieel inzichte dat dit
grootbedrijf zóó weet te dirigeeren.
Wij wenschen den jubilaris, die nog in
de kracht van zijn leven is, nog heel veel
jaren van een onder zijn directie stijgende
groei en bloei van „De Maasbode".
V De kunst
Yeler persoonlijk leven is omringd met
sorgen.
Het openbare leven eischt van vele
Katholieken veel arbeid.
Arbeid op politiek, sociaal, charitatief
en apologetisch terrein.
Ook van velen, wier eerste plichten
dat zijn de plichten van staat reeds
veel gespannen toewijding vorderen.
Daarnaast is dan ook ontspanning ge
wenscht en noodig.
En ook op die ontspanning moet de
Katholieke levensopvatting haar stem
pel drukken.
Opdat zij niet in den weg sta aan ons
levensdoel.
Opdat zij worden opgeheven tot een
veredelende factor in het leven.
En nu willen wij 'ns, met een enkel
woord, wijzen op d i e ontspanning, welke
gelegen is in het genieten van kunst.
't Is een roeping ook van ons, als Katho
lieken, om dat genot mede te deelen aan
een breede massa, die er zulk 'n behoefte
aan heeft.
Kunstgenot schenkt rust en naar
rust hijgen en hunkeren zoo talloos velen!
Prijzenswaardig is daarom het streven
om kunstgenot to schenken, door zang en
muziek, door voordracht en tóoneel; om de
oogen te openen voor wat literatuur, schil
derkunst en beeldhouwkust aan schoon
heid uitspreiden.
Prijzenswaardig werk doen daarom onze
standsorganisaties en andere sociale ver-
eenigingen, -welke zulk een doel beoogen.
Zulk werk van b.v. Volksbond, Hanze, St.
Josephsgezellenver., Vrouwenbond e.a.
maakt aanspraak op daadwerkelijke waar-
deering, als een ook voor onzen tijd nood
zakelijk sociaal streven.
Geen dezer vereenigingen vergete in
haar winterprogram de ontwikkeling harer
l&den op het terrein van de kunstl
Prijzenswaardig werk doen daarom die
Katholieke organisaties, welke speciaal
het geven van kunstgenot beoogen. 't Kan
plicht zijn van een Katholiek, wien daar
voor de gaven geschonken zijn, aan deze
organisaties zijn medewerking te verlee-
nen. Wij denken o.a. aan Katholieke zang-
vereenigingen.
Op dit terrein mogen wij, Katholieken,
niet schuldig staan aan achterstand.
Wij, die in en door onze heiligen Gods
dienst, bezitten èn een zekere ontvankelijk
heid voor het schpone èn een onuitput-
bare bron voor schoonheidsgenot
In een tijd, die veel zorg voor het ma-
terieele, het stoffelijke eischt, maar waar
in óók die zorg. schrikwekkend vaak,
wordt overdreven in dezen tijd kan en
moet ook door de kunst, door de veelzij
dige uitbeelding der schoonheid, vergeeste
lijking en veredeling aan het leven worden
geschonken
BELGIE
Het amnestie-ontwerp.
Heftige incidenten.
De Belgische Kamer heeft gistermiddag
de eerste lezing beëindigd van het amnes
tie-wetsontwerp. De zitting begon met een
incident, veroorzaakt door den frontist
Van Severen. Hij verklaarde, dat de Vla
mingen door de revolutie van 1830 gedu
peerd werden, be Vlamingen kunnen geen
gratie aanvaarden, doch wenschen alge-
heele amnestie. Een der socialisten inter
rumpeerde: „Waarom de activisten niet
gedecoreerd?
Hierop antwoordde Van Severen: „Wij
aanvaarden geen enkele Belgische decora
tie". Van verschillende banken wordt ge
roepen: Ze nemen alleen maar het IJze
ren Kruis".
Van Severen brengt vervolgens hulde
aan den deserteur Vansanten, hetgeen
wederom tot- incidenten leidde. Van Seve
ren sprak verder den wensch uit, dat
Vlaanderen deel zou uitmaken van Groot-
Nederland.
De voorzitter protesteerde tegen de
woorden van Van Severen, die zich voor
verraad heeft uitgesproken en hij riep hem
tot de orde. Een toehoorder op de pu
blieke tribune, die bij deze woorden van
den voorzitter applaudisseerde, werd ver
wijderd.
De premier Jaspar zeide, onder applaus
van bijna de geheele Kamer, dat hét ge-
heele volk zijn minachting over de woor
den van Van Severen zal uitspreken.
Huysmans verklaarde, dat de denkbeelden
van Van Severen niet die van de Vlaam-
sche bevolking zijn.
De Kamer heeft vervolgens alle artike
len in eerste lezing in den door de regee
ring gewijzigden vorm aangenomen. De
eindstemming zal Woensdag a.s. worden
DUITSCHLAND.
Het metaalconflict
Begeeringsbemiddeling.
Naar reeds gemeld, worden de pogingen
van regeeringspresident Bergemann, om
een overeenkomst tot stand te brengen
tusschen de partijen in het metaalconflict,
als mislukt beschouwd.
Daar de juridische beslissing uiteraard
nog eenigen tijd op zich zal laten wach
ten, heeft het rijksministerie van Arbeid
thans onderzocht, hoe van rijkswege kan
worden ingegrepen om het arbeidsconflict
tot een einde te brengen, aleer bedenke
lijke gevolgen intreden. Daartoe overweegt
men, aan een bijzonder geschikte persoon
lijkheid opdracht te geven, de partijen een
rapport voor te leggen, waaraan beiden
vrijwillig haar goedkeuring kunnen geven.
In dit verband wordt de naam van den
rijksminister van Binnenlandsche Zaken,
Severing genoemd. Severing is namelijk
indertijd rijks- en staatscommissaris voor
het Koergebied geweest, zoodat hij met de
in het Noordwestelijk industriegebied heer-
schende toestanden uit eigen ervaring ver
trouwd is. Juist in de buitengewoon moei
lijke jaren na den oorlog heeft hij zulk een
menigte soortgelijke kwesties moeten op
lossen, dat men hem in bevoegde kringen
der rijksregeering voor de beslechting van
het huidig conflict bijzonder geschikt acht.
Severing is trouwens in Westfalen gebo
ren.
Een definitieve beslissing nopens deze
aangelegenheid is evenwel nog niet geval
len. Naar verluidt is eerst aan beide par
tijen de vraag voorgelegd, of zij zich 'aan
een door den minister te vellen arbitrale
uitspraak zullen onderwerpen. Eerst na
het binnenkomen der antwoorden zal Se
vering beslissen, of hij een benoeming al
dan niet zal aanvaarden.
Tegen den gasoorlog.
Dr. Stresemann en minister Groener
hebben den Kijksdag het protocol van Ge
neve tegen den gasoorlog ter ratificatie
voorgelegd.
Het protocol is tot nu toe door 40 staten
onderteekend. Onder de onderteekenaars
bevinden zich alle groote mogendheden,
ook de Vereenigdo Staten en de Sovjet
republiek. Frankrijk, Venezuela, Italië, de
Sovjetrepubliek, Oostenrijk en Liberia heb
ben het protocol reeds geratificeerd;
Frankrijk en de Sovjetrepubliek hebben bij
de ratificatie twee voorbehouden gemaakt
en wel ten eerste, dat het protocol hen
slechts jegens staten bindt .die het eveh-
eens onderteekend en geratificeerd hebben
en ten tweede dat het protocol tegen eiken
vijandelijken staat onverbindend wordt, als
zijn gewapende strijdkrachten of bqndge-
nooten de door het protocol opgelegde ver
boden niet in acht nemen.
De rijksregeering merkt bierbij op, dat
deze voorbehouden bij de Duitsche ratifi
catie niet noodig zijn daar het eerste
voorbehoud reeds uit den tekst van het
protocol te lezen is en het tweede geval in
hét Volkenrecht is voorzien.
Nachtelijke oefeningen in een bosch.
Eenige weken geleden was het den
autoriteiten te Kassei bekend geworden,
dat de nat.-soc. arbeiderspartij in het dis
trict Kirchhain niet ver van de universi
teitsstad Marburg over een speciale orga
nisatie beschikt, welke klaarblijkelijk mi
litaire doeleinden nastreeft en haar leden
een militaire opleiding geeft.
Naar de „Vorwarts" meldt, is bij een
onderzoek duidelijk gebleken, dat deze
verboden organisatie door den landraad
Von und zu Gilsa oogluikend werd toege
laten. Geconstateerd werd, dat de nat.-
socialisten sedert vier weken nachtelijke
oefeningen hielden in de bosschen van het
district.
Naar aanleiding hiervan heeft de Pruisi
sche minister van binnenlandsche zaken
den landraad onverwijld van zijn functie
ontheven.
Er wordt onderzocht, welke maatrege
len tegen de leden der nat.-soc. organisatie
kunnen worden gcncygr-n-
PORTUGAL.
Alweer een complot?
De voormalige Portugeesche minister
president Antonio Maria da Silva, die tot
de democratische partij behoort, is gear
resteerd onder verdenking een complot ge
smeed te hebben tegen de dictatuur. Da
Silva bevond zich onder de politici, die bij
de instelling van de dictatuur uit Portugal
verjaagd werden. Later werd hem toege
staan naar Portugal terug te keeren.
ROEMENIE.
Genadeslag voor Prins Carols aspiraties.
Veelzeggende verklaring
van Maniu.
Maniu, de nieuwe Boemeensche premier,
heeft een manifest uitgevaardigd, waarin
hij verklaart, dat het land definitief tot
rust is gekomen op de basis van grondwet
en orde. Dit wordt hier algemeen be
schouwd als den genadeslag voor de aspi
raties van Carol, den voormaligen kroon
prins. Daar de premier leider is van de
nationale boerenpartij, die, naar men ge
looft, den prins nog het krachtigst steunde
bij zijn poging de kroon weer te bemach
tigen, wordt het manifest uitgelegd ala
een verklaring van Maniu, dat hij niet
langer zou instaan voor de rust in Eoeme-
nië, wanneer Carol zou terugkeeren.
PALESTINA
TELEURGESTELDE VERWACHTINGEN
DER ZIONISTEN.
Dr. Wiener, die na een langdurig ver
blijf in Palestina te Berlijn is- teruggekeerd
geeft zijn groote teleurstelling te kennen
over de mislukte pogingen om de joden
weer in bezit te brengen van het land der
Hebreeën.
Als hoofdoorzaak voor deze mislukking
geeft hij aan, dat er een groot bezwaar
aan deze kolonisatie verbonden is en dat
is het gebrek aan land. In dit opzicht zijn
de Zionisten al heel bedrogen uitgekomen.
Men sprak van duizend en nog eens dui
zend .,Duham", maar men wist nog niet
eens hoeveel een ,Duham" feitelijk wa?:
een Duham is 919 vierkante meter, dat is
dus 'n flinke tuin. En heel de bebouwbare
oppervlakte van Palestina bedraagt slechts
900.000 Duham. Het gedeelte, dat de Zio
nistische organisaties reeds toegewezen
hebben gekregen, is ongeveer een negen
de gedeelte van de totale oppervlakte van
het land, een ttuk zoo groot als de stad
Berlijn. Uit deze cijfers blijkt reeds vol
doende dat Palestina slechts gedeeltelijk
geschikt is voor kolonisatie.
Verder beschrijft dr. Wiener den econo-
mischen noodtoestand, waarin de joodsche
kolonisten zich bevinden. Wart 'de land
verhuizers' zijn echt ongeduldig en onte
vreden: ze komen meestal uit Polen of
Busland en hebben hun hoofd vol radicale
bolsjewistische begrippen.
Het is wel opmerkenswaardig, dat deze
anti-kapitalistische organisatie de millioe-
nen dollars van de leden uit Amerika graag
aanneemt. En de Amerikaansche kapitalis
ten zenden nog voortdurend meer geld naar
Palestina en zij betalen voor de joden de
reis naar het beloofde land: maar zij doen
dat alleen om deze ongure elementen uit
Amerika te houden. Het aantal joden, dat
teleurgesteld uit Palestina terugkeert,
neemt steeds toe.
Bovendien moeten wij er nog bijvoegen,
dat niet al diegenen, die Palestina verla
ten, dit vrijwillig doen: de Engelsche
autoriteiten zetten alle weerspannige ele
menten onverbiddelijk over de grens.
TWEEDE KAMER.
Justitie en Landbouw.
In de middagvergadering is „Justitie"
verder behandeld.
Veel is er geklaagd over toestanden en
gevangenissenmej. Meyer (B.-K.) be
pleitte verschillende verbeteringen. Ook
over de rijksopvoedingsgesticht is gespro
ken. De heer Bullen (B.-K.) achtte het niet
onverschillig, welk rijksopvoedingsgesticht
zal worden opgeheven, met het oog op de
belangen van het personeel. Een zelf
moordgeval in het gesticht te Avereest
werpt, aldus deze spr., een eigenaardig
licht op de werking van de cachotten.
Inderdaad, een eenigszins langdurige
cachotstraf (van enkele dagen b.v.) is voor
degenen, die haar toepassen, zoo onver
antwoordelijk, dat men moeilijk kan begrij
pen, hoe ze er toe kunnen komen.
In do avondvergadering is „Landbouw"
aan de orde geweest. Allerlei is gewenscht
geworden, waarbij Minister Kan zich vrij
hield van elke positieve toezegging. In de
Visscherij is men blijven steken.
PROV. STATEN VAN ZUID-HOLLAND.
Provinciale begrooting 1929.
Nadat gisteren nog enkele leden opmer
kingen van verschillenden aard hebben ge
maakt bij do algemeene beschouwingen
over de begrooting, komen Ged. Staten aan
het woord.
De heer Von Fisenne (Ged. Staten)
antwoordde den heer De Bruyn, dat verle
den jaar is toegezegd, dat Ged. Staten zou
den nagaan, in hoeverre in de besteksbe
palingen voorwaarden omtrent te werk
stelling van bepaalde groepen van arbei
ders konden worden opgenomen.
Wat de beschikbaarstelling van gelden
uit de provinciale kas betreft voor het ka-
naalplan langs Botterdam, herinnerde spr.
aan het genomen besluit om aan Botter
dam ruim t 800 000 subsidie te geven voor
den bouw der dubbele schutsluis Parkha
venCoolhaven. Het wil hem voorkomen,
dat de Provinciale middelen niet veroor
loven, thans weer een groot bedrag voor
het door den heer Brautigam beoogde doel
beschikbaar te stellen.
De heer Borghols (Ged. Staten) be
streed het voorstel-Van Eek. Het subsidie
van bijna 9 ton aan Botterdam getuigt vol
doende, hoezeer Ged. Staten de werkver
ruiming willen steunen. Zij moeten voorts
rekening houden met de middelen en wij
zen erop, dat belastingverhooging moet
worden vermeden. Spr. geeft den heer Van
Eek in overweging diens voorstel terug te
nemen.
Een opzichte van de vrouwelijke amb
tenaren herinnerde spr. aan het feit, dat in
de mobilisatiejaren op groote 6chaal vrou
welijke ambtenaren ter Prov. Griffie zijn
aangesteld. Er zijn er nog 25 van de 86
ambtenaren, d.i. 30 pet. In dit verband, heb
ben Ged. Staten gezegd: laten we den toe
voer nu maar eens stopzetten. Aan de vrou
welijke leden van het personeel ter griffie,
die daarvoor in aanmerking konden komen,
is gezegd dat zij aan het examen konden
deelnemen, maar dat behoefde toen niet
in de advertentie te staan. Wij helpen de
vrouwen het beste door haar in de gele
genheid te stellen, een gelukkig huwelijk
aan te gaan. Welnu, de traktementen ter
griffie laten dat toe en in dit opzicht v»v
dient het toch .zeker voorkeur, mannelijke
ambtenaren aan te stellen. Dat vrouwen
voor allen arbeid ter griffie zonder meer
geschikt zijn, ontkende spr.
De heer Van Boegen (Ged. St.) ant
woordde bevestigend op en vraag van dr.
Schokking of het college van Ged. Staten
bereid is, bij uitbreidingsplannen van aan
sluitende gemeenten alle betrokken belang
hebbenden te hooren.
De heer Schaper (Ged. Staten) con
cludeerde uit het feit, dat zoo weinig Sta
tenleden inlichtingen hebben gevraagd
over de gevolgen van de stormramp der
laatste week, dat men groot vertrouwen
heeft in het college van Gedep. Inderdaad
wordt dan ook al het mogelijke gedaan om
gevolgen te verzachten en verdere schade
te voorkomen. Gaarne gaf spr. de verze
kering, dat het mogelijke zal worden ge
daan, om gemaakte fouten te herstellen en
in de toekomst te voorkomen. Instelling
van een belasting als Delfland heft, kan
wellicht ook voor andere waterschappen
wenschelijk zijn.
De heer Grenade Jongh (Ged. Sta-
Het voornaamste nieuws, j
BUITENLAND.
De Duitsche regeering v/i! ingrijpen in
het metaalconflict.
De teleurgestelde verwachtingen der
Zionisten.
BINNENLAND. j
Verslagen van Tweede Kamer en Prov.
Staten van Zuid-Holland. (1ste blad).
Roofoverval en moord te Rotterdam.
(Gem. Berichten, 2de blad).
De vermoedelijke daders van de roof
overval te Abbenes gearresteerd. (1ste
blad).
LEIDEN.
Feest in de R. K. Militairenver. (lsto
blad). j
ten) beantwoordde de opmerkingen inzake
subsidies voor restauratie van oude ge
bouwen en in het algemeen voor monumen
tenzorg. De meeste monumenten dateeren
uit de 17e eeuw en beginnen thans restau
ratie te behoeven. Het is zeer moeilijk, voor
deze subsidies een limiet te stellendik
wijls is er periculum in mora, wanneer een
subsidie wordt gevraagd. Dat wil niet zeg
gen, dat Ged. Staten niet zouden stre
ven naar beperking. De beoordeeling Ï3
geenszins afhankelijk van de vraag, tob
welk kerkgenootschap eenig kerkgebouw
dat restauratie behoeft, behoort.
Verschillende Statenleden repliceerden.
De vergadering werd verdaagd tot he
denochtend elf uur.
HET SPELLINGVRAAGSTUK.
Geen vereenvoudigde bij onderwijs en
examen.
In zijn Memorie van Antwoord betref
fende de begrooting van Onderwijs, K. cn
W., deelt minister Waszink mede dat do
Ministerraad ten aanzien van het spel
lingvraagstuk na ampele bespreking on
langs tot het besluit is gekomen, dat bij
onderwijs en examens afwijkingen van do
spelling volgens de Vries cn te Winkel
op dit oogenblik niet behooron te worden
toegelaten.
ESPERANTO.
Niet op de Lagere School.
Minister Waszink vorklaart in zijn Me
morie van Antwoord betreffende de be
grooting van Onderwijs dat hij geen redoa
aanwezig acht te bevorderen, dat het Es
peranto op de lagere school kan worden
onderwezen. Het zal echter een plaats
kunnen vinden onder het onderwijs vol
gens de ontworpen Cursuswet.
TRAJECT-KAARTEN.
Met ingang op 1 Jan. a.s. zullen de tra-
jectkaarten der Ncd. Spoorwegen aan de
stations en op eiken willekeurigen dag
verkrijgbaar worden gesteld.
Vragen van Kamerleden.
Het herziene bezoldigings
besluit.
Het Tweede Kamerlid de lieer Lingbeelc
heeft aan den minister van Financiën de
volgende vragen gesteld:
Draagt de minister kennis van de ont
stemming, in bijkans alle kringen, die bij
deze zaak betrokken zijn, gewekt door het
feit, dat de baten, die uit do herziening
van het Bezoldigingsbesluit, als dat onge
wijzigd mocht tot stand komen, zooals het
thans is ontworpen, zullen voortvloeien
voor de onderwijzers, inzonderheid zullen
ten goede komen aan die categorieën van
uit 's Bijks kas bezoldigden met name
religieuzen-onderwijzers die in vergelij
king met andere (gehuwden en vaders van
groote gezinnen) voor een vermeerdering
van inkomsten het allerminst moesten in
aanmerking komen?
Acht de minister, met het oog op hot
hiervóór aangeteekende, alsook in aanslui
ting op hetgeen door hem is opgemerkt in
de vergadering der Tweede Kamer van 20
Nov. jl., toen de minister de wenschelijk*-
heid om ten aanzien van bedoelde groep
van leerkrachten bij het bijzonder onder
wijs tot een afzonderlijke, meer met do
wezenlijke behoeften rekening houdende
wedderegeling te komen, in een helder
licht stelde, het niet noodzakelijk, dat do
onderhavige groep van salaristrekkenden
voorshands buiten de a.s. nieuwe rege
ling worde gehouden?
Zal de minister, bijaldien hij daartoe
niet het initiatief zou wenschen te nemen,
alsdan in zijn toelichting tot de fondsen-
aanvraag ten behoeve van de inwerking
stelling der nieuwe salarisregeling het
geldsbedrag willen aangeven, hetwelk
daarbij aan de meergenoemden groep van
leerkrachten boven hetgeen zij nu reeds
ontvangen wordt toegedacht, teneinde al-
zoo de Kamer in do gelegenheid worde ge
steld, om desgewenscht, met het bedrag
van dat genoemde meerdere het beloop
dier fondsenaanvraag te vorminderen?
