BUITENLAND
BINNENLAND.
'«('20ste Jsüra*nq
DONDERDAG 22 NOVEMBER 1928
No 6033
\BONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
onze Ag-enten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
ico per post f 2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
•ijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Indagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent por -ogel
Voor Ingezonden Mededoolingon wordt hot
dubbele van hot tarief borokond.
Kleine advertentiên, van ton hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Het doodende algemeen kies-
M
driit, recht
•biel.
'he f
oodend is het algemeen kiesrechc
t zijn uniformiteit zoo bewe-
for is prof. dr. N. N. Hij heeft veel ge
il leerd, interesseert zich levendig voor
laatschappelijke vraagstukken (wat
bij alle professoren het geval is; er
ook wier interesse zich beperkt tot
verleden of tot een zéér beperkt ter
van het beden), en na heeft hij in de
lek even veel te zeggen, op het staats-
evenveel invloed als zijn werkster,
ziet volstrekt niet laag neer op die
ester (wat wij, graag aannemen van
and, die „intellectueel" is in dien zin,
deefij' z'n verstand ontwikkeld is èn goed
I gei(«it gebruikt), maar hij mag toch wel
n bekwaamheid om over politieke aan-
^6reSgenheden te oordeelen, veel lager aan-
jjSmi dan de zijne. En toch elk van bei-
1, de professor en zijn werkster, -heeft
i stem, één stem, bij de verkiezingen,
b beiden hebben eenzelfden invloed op
1 gang van zaken.
Die d u s is absoluut onlogisch
Men leze eens de volgende opmerkingen
„De Vrijzinnig Democraat":
mm Er wordt van het Algemeen Kiesrecht
gezegd, dat nu daardoor ieder staats-
««burger (es) „evenveel te zeggen" heeft.
y||| Dit wordt door den een prachtig, door
ander verderfelijk geoordeeld,
leeft men zich echter wel voldoende
inschap hiervan, dat deze gelijkheid
toch niet verder gaat dan tot het
jiterste minimum van politieken in-
1 Om ons tot de 2de Kamerver-
Bezingen te bepalen, zal toch ieder toe
stemmen, dat het uitbrengen van één
op één candidaat voor één van
erd zetels een zeer minimale invloed
loemd kan worden. Voor ieder, die be
stelt in de publieke zaak, is die in-
op een oneindig aantal manieren
vergrooten.
We kunnen bijv:
lid zijn van een Kiesvereeniging;
lid eener kiesvereeniging zijnde de ver
leringen bezoeken (1),
18IKJ in die vergaderingen het woord voe-
temmen bij referendum bestuursver-
iingen en aan de orde zijnde punten,
-ndidaten voor bestuursfuncties en
;egenwoordigende lichamen stellen en
ibevelen,
J zelf candidaten (zie boven) zijn,
in dagbladen, tijdschriften of partij
lid j^laden artikelen schrijven,
t dfh' bestuurslid, hoofdbestuurslidafge-
Birdigde zijnl
NBE«J Dit alles zijn graden van invloed, die
belijk zijn van belangstelling en
'aamheid; althans moeten zijn.
Als derhalve onder het stelsel van Al-
i^tóneen Kiesrecht, de bokwame en clo
el feu ónwetende gelijken invloed uitoefenen,
1'Mm aan ^et Kiesrecht,
j /iiaar aan de(n) bekwame die, uit gebrek
tan belangstelling in de algemeene zaak,
SS'ich bepaalt tot het simpele uitbrengen
zijn (haar) stem op den verkiezings-
o*» Deze opmerkingen zijn niet alleen in
p-cifdzaak juist, ze zijn ook bchartigens-
ardig, en gelden voor alle partijen"
ft „Het Centrum" die ook het boven-
B(|I»nde citeert,
Yjyie klaagt over z'n absoluut of relatief,
allageringen invloed op de politiek, op het
W ptuur van land, provincie of gemeente,
Ajet heel dikwijls zelf niet wat hij kan,
lll|artoe hij zich verplicht moest gevoelen,
i dien invloed zoo groot mogelijk te doen
ondervinding leert, dat naar iemand
kennis van zaken en goede bedoelin-
Pfjn, zonder eigen-wijsheid en zonder
rC®i-bslang optredend en handelend, in-
irdaad veel wordt geluisterd, ook in poli-
[P 3ke aangelegenheden!
DUITSCHLAND.
Het metaalconflict.
De kansen op vergel ij k staan
ongunstig.
Het is niet waarschijnlijk, dat nieuwe
onderhandelingen in het West-Duitsche
metaal conflict vóór Maandag zullen plaats
vinden: beide partijen wachten op een
uitnoodiging van regeeringspresident Ber-
gemann, dio tot nu toe niet gedaan is.
De vakvereenigingen vorklaren dat zij
liever het werk zullen hervatten op den
ouden grondslag, dan te blijven onderban
delen op den nu gevolgden weg. Zij wil
len onder alle omstandigheden een beslis
sing van het Rijksarbeidsgerecht uitlok
ken, die voor beide partijen bindend zal
zijn.
Na deze verklaring zijn de voorzichten
op een spoedige bijlegging van het con
flict weer zeer somber geworden.
FRANKRIJK.
Het herstel der verwoeste gebieden.
In totaal 120 milliard francs
uitgegeven.
De Fransche Kamer beeft gisteren in
den loop der begrootingsdebatten de cre-
dieten voor de bevrijde gebieden goedge
keurd. Uit de verklaring, die door den
minister van Openbare Werken, Forgeot,
werd afgelegd, is het duidelijk, dat het re-
constructiewerk thans vrijwel voltooid is,
terwijl ook de nijverheid in de verwoeste
gebieden geheel hersteld is en wel met een
grooter mate van efficiency dan vóór den
oorlog het geval w.as. De verklaring van
den minister was belangwekkend met het
oog op het feit, dat hij een raming gaf
van het bedrag, dat Frankrijk voor dit
werk heeft voorgeschoten. Hiermede zal
rekening gehouden moeten worden, wan
neer de cdmmissie van experts de-som gaat
vaststellen, welke Duitschland aan Frank
rijk onder dit hoofd schuldig is.
Volgens den minister is door Frankrijk
75 milliard francs uitgegeven voor schade,
toegebracht aan de boeren, alsmede 25 mil
liard ten behoeve van openbare werken.
Dit bedrag wordt nog verhoogd met 20
milliard francs voor interest en verschil
len in de waarde van het geld, zoodat een
totaal van 120 milliard francs wordt be
reikt. Op de begrooting voor 1929 zijn voor
rekening der verwoeste gebieden nog 5
milliard francs uitgetrokken.
ENGELAND.
Nieuwe aartsbisschop van Canterbury.
Tot aartsbisschop van Canterbury is
gisteren door de geestelijkheid van Can
terbury dr. Lang gekozen.
De verkiezing van dr. Lang tot aartsbis
schop geschiedde met algemeene stem
men.
Sir Austen Chamberlain.
Volgens de „Times", zal minister Cham
berlain aa-n het eind dezer week in Lon
den aankomen en zijn ambtsbezigheden
aan bet Foreign Office Maandag hervat
ten.
Men neemt aan dat hij zal deelnemen
aan de zitting van den Volkenbond, die
10 December begint.
HONGARIJE.
Tegen de lichtzinnige echtscheidingen.
Tri eene fulminante rede tegen de licht
zinnige echtscheidingen heeft minister van
staat Istvón de Bernóth er in het Hon-
gaarsche hoogerhuis op gewezen, dat het
aantal echtscheidingen in Hongarije, dat in
de jaren 1891'95 nog slechts pl.m. 1488
's jaars bedroeg, in 1909 tot 6337 was ge
stegen. Nadat Hongarije door den vrede
meer dan twee derde van zijn grondgebied
verloren had, bedroeg het niettemin in
1921: 6188, 1923: 6000, 1925: 5196 en 1927:
5662, terwijl er voor 1928 weer een sterke
stijging wordt verwacht. In zijn antwoord
verklaardede minister van justitie, dat
de rechtbank den laatsten tijd het sys
teem der controleering ambtshalve van de
echtscheidingsvonnissen had laten vallen,
terwijl het ook aan den rechter bleef over
gelaten ,of hij nog eene poging tot verzoe
ning wilde doen. Deze vergemakkelijkin
gen dacht de minister in een weldra in te
dienen wet, af te schaffen. Waar .verder 79
pet. van allo echtscheidingen op grond
van „kwaadwillige verlating" wordt uit
gesproken en het procédé, dat daarbij
moest gevolgd worden, door de autoriteiten
zeer wordt vergemakkelijkt, wilde de mi
nister ook in deze richting maatregelen
nemen, om de echtscheiding te bemoeilij
ken.
NOORWEGEN.
Amundsen door Italië geëerd.
Een „posthume" medaille.
Bij besluit der Italiaansche regeering is
thans de gouden militaire medaille „pos-
thuum" toegekend aan Amundsen en Guil-
baud, die naar aangenomen moet wor
den bun leven hebben verloren bij hun
heldhaftige poging om de loden der Italia-
bemanning to redden. In de verklaring,
die de toekenning der medailles vergezelt,
wordt Amundsen geprezen als de „legen-
daire held van- de poolzeeën", die een su
bliem voorbeeld gaf van „menschelijke
solidariteit, moed en ridderlijkheid". Kapt.
Guilbaud wordt genoemd „de kloekste
Fransche vlieger, die zijn heldhaftig leven
besloot met een schitterende daad."
Uit Oslo komt tegelijk bericht, dat alle
schuldeischors van Amundsen integraal
betaald zullen worden, mede dank zij de
opbrengst van den verkoop van zijn me
dailles. Do groote ontdekker is, naar men
zal weten, in 1924 failliet gegaan, nadat
zijn eigen vermogen en een staatssubsidie
door de kosten zijner pooltochten waren
verslonden! Vrienden kochten, toen bet
faillissement een feit. was, zijn huis op en
gaven het hom ten geschenke, maar hij
bleef door den toestand zeer gedrukt en
zijn laatste woord, alvorens naar de „Ita
lia" op weg te gaan was dat hetwelk hij
tot zijn ucrator sprak: „Maak mij tot een
vrij man!"
De faillissementsprocedure, die thans
ten einde is, heeft aangetoond, dat Amund
sen's nalatenschap solvent is. Zijn 51 me
dailles hebben ruim 10.000 gulden opge
bracht, doch de kooper, de heer Langaard,
heeft ze aan het Noorsche Muntenkabinet
geschonken.
RUSLAND.
Ontrouwe am'btenaren.
Na drie weken te hebben geduurd, is te
Moskou het proces geëindigd tegen een
aantal directeuren van fabrieken van de
woltrust: 29 beklaagden, onder wie zich
verschillende leden van de communistische
partij bevonden, zouden gedurende ver
scheidene jaren verduistering gepleegd en
geknoeid hebben en aldus honderdduizen
den hebben verduisterd. De voornaamste
beklaagde werd veroordeeld tot tien jaar
gevangenisstraf; bovendien werd zijn ge-
heele vermogen ip h.-slag genomen; een
reeks verdere beklaagden kregen straffen
van drie tot vijf jaar; anderen werden tot
verbanning veroordeeld.
PERZIE,
Opstanden in Perzië.
Luchtraid tegen de rebellen.
Bij een luchtraid, die op last van de
Perzische autoriteiten is ondernomen te
gen den Arabiscben stam der Beni Toe
roef, welke zijn woonplaatsen heeft nabij
Ahwaz en oorlog voerde tegen de Perzi
sche troepen, zijn drie sjeiks der opstande
lingen gedood. De sjah van Perzië, die
zich te Ahwaz bevindt in verband met de
plechtige opening van den nieuwen weg,
heeft besloten, daar te zullen blijven tot
de vijandelijkheden geëindigd zullen zijn.
TWEEDE KAMER.
De arbeidsbegrooting. Minis
ter Slotemaker zegt niet veel.
Voor een algemeene vacantie.
Gisteren heeft de Tweede Kamer ge
stemd over het door de regeering voorge
stelde subsidie van ƒ201.280 aan de vrijwil
lige burgerwachten en van 345.893 aan
den bijzondeTen vrijwiHigen landstorm.
De beide posten werden goedgekurd. Do
eerste post werd aangenomen met 44 te
gen 23 stemmen, tegen stemden de soc.-
dem., de vrijz.-dem. en de heer Arts (R.K.
Volkspartij). De tweede post werd z.h.s.
aangenomen. De sociaal-democratische
fractie verzocht aantoekening tegen dezen
post te zijn.
Hierna werd de Arbeidsbegrooting be
handeld.
Bedenkelijk voor den Minister is het,
dat de eenigo afgevaardigde, die zijn so
ciaal beleid met warmte verdedigde, de
heer Boon (V.B.) was, de woordvoerder
van den Vrijheidsbond, dien van het meest
starre conservatisme.
De heer Kortenhorst (R.-K.) liet de
critiek op het sociaal beleid des Ministers
ook wel onaangeroerd, maaT hij oefende
niet minder rake critiek op het econo
misch beleid van Z.Exc. Slotemaker de
Bruine.
De rede yan den Minister was in den ge-
bruikelijken trant, dat wil zeggen, dat
Z.Exc. op de meest beminnelijke wijze vrij
wel alles blauw blauw liet.
De vacantie heeft wel de aandacht in
het debat getrokken. Er was reeds een so
cialistische motie geboren, die van deze
zijde was niet anders te wachten een
wettelijke regeling vraagt. Daarnaast is
een motie-Joekes (V.D.) gekomen, waarin
de Regeering gevraagd wordt een onder
zoek in te stellen naar middelen ter be
vordering van 'n jaarlijkscho vacantie voor
loontrekkend en met behoud van loon. Daar
lijkt ons niets tegen.
Bij art. 1 van de Arbeidsbegrooting is
de heer Braat (Plattelander) veront
waardigd opgekomen tegen do ƒ18.480
die den minister worden uitgekeerd aan
„salaria" (onder welken origineelen naam
deze afgevaardigde de verschillende be-
sbanddeelon van het salaris samenvatte).
Mij vroeg er stemming over, hoofdelijk nog
wel en stemde tegen. Met den heer L. de
Visser. Deze.... „twee zonder stuurman"
komen, schoon politieke antipoden, wel
eens meer samen in éón schuitje vajx ori
gineel radicalisme.
DE R. K. STAATSPARTIJ.
De candidaten voor de Tweede Kamer.
Aanwijzing van de kwall'teit&•-
zetels.
We hebben reeds gemold, dat voor de
gecombineerde* kieskringen Haarlem en
den Helder twee kwaliteitszetels zijn aan
gewezen. de eene voor nijverheid en de an
dere voor vrouwenbelangen.
Thans vernemen we, dat voor den Rijks-
kieskring Tilburg zrjn aangewezen een In
dische specialiteit en een specialiteit voor
arbeidsaangelegenheden.
De rijkskieskring 's-Hertogenbosch krijgt
voorts den militairen specialiteit op zijn
candidatenlijst. „Msbd.'
HERZIENING GEMEENTEWET.
Ingediend is een wetsontwerp tot her
ziening van de Gemeentewet," Aan de me
morie van toelichting is het volgende ont
leend
In de memorie van antwoord op het
voorloopig verslag van de afdeeling der
Tweede Kamer naar aanleiding van hoofd
stuk V der Staatsbegrooting voor 1928
deelde de minister van binnenlandsche za
ken en landbouw mede, dat het in zijn
voornemen lag. het wetsontwerp, ingediend
bij de Koninklijke Boodschap van 17 Juli
1923, in te trekken, onder gelijktijdige in
diening van een nieuw ontwerp tot wijzi
ging en aanvulling van do Gemeentewet.
Roden hiervan is, dat juist de belang
rijkste wijzigingen van dit wetsontwerp
niet dermate noodzakelijk worden go-
acht, dat zij verandering van het be
proefde stelsel der Gemeentewet wetti
gen.
Overigens is een dankbaar gebruik ge
maakt van do vele verbeteringen, die het
ontwerp-Ruys de Beerenbrouck in over
weging gaf.' Ook waar hot in een beginsel
kwestie, als die van benoembaarheid van
vrouwen, partij koos, is dit ontwerp ge
volgd. Slechts op twee punten zijn de ont>
worpen regelingen van groote beteekenis
door geheel andere vervangen. Het be
treft de samenwerking tusschen do ge
meenten en de vereeniging en splitsing
van gemeenten en andere wijziging harer
grenzen.
Vooreerst worde elke dwang tot samen
werking buitengesloten en in do tweede
plaats worde de privaatrechtelijke vorm
(stichting, vennootschap of andere burger
rechtelijke overeenkomst) alleen toegela
ten, indien deze vorm in verband mot het
te regelen belang zich daarvoor in het bij
zonder eigent. Of dit het geval is, zal
eerst door de gemeentebesturen zelf, en
daarna, bij de beslissing over de goedkeu
ring der regeling, door Gedeputeerde Sta
ten of, in beroep, door de Kroon moeten
worden beoordeeld.
Er zullen zich gevallen voordoen, waar
in de gemeenten zullen willen komen tot de
vorming van een rechtspersoonlijkheid be
zittend, lichaam, met een eigen orgaan. Ook
hiertoe moet de gelegenheid worden ge
opend.
Wat do wetgeving in zake gemeente
lijke grenswijziging aangaat, onderscheidt
de Grondwet drie mogelijkheden: t.w. aan
de eene zijde vereeniging van gemeenten,
splitsing van gemeenten en vorming van
nieuwe gemeenten, aan do andere zijde
verandering van de gemeentelijke grenzen.
In de artikelen 128 tot 133 der Gemeente
wet wordt slechts een der onder de eerste
mogelijkheid gerangschikte gevallen, n.m.
voor vereeniging of splitsing van gemeen
ten een regeling uitgewerkt. In de prac-
tijk geldt deze regeling echter ook voor de
andere vormen van grenswijziging. Thans
wordt voorgesteld de wet in de practijk
aan te passen.
Verder wordt oju. buiten twijfel gestold,
dat niet slechts Gedeputeerde Staten,
maar ook do regeering het recht heeft het
initiatief te nemen in zake grenswijzigin
gen, terwijl ook aan een gemeenteraad uit
drukkelijk het recht wordt toegekend, ver
zoeken tot grenswijziging aanhangig te
maken.
Voor het indienen van zulk een verzoek,
alsmede voor een initiatief tot grenswijzi
ging door Gedeputeerde Staten, wordt een
vaste procedure voorgeschreven. Het in
stituut der afzonderlijke commissie uit de
uitgezetenen, die over een eventueele
grenswijziging zich zal moeten uitspreken,
wordt niet bestendigd.
De gesties van sommige advocaten.
Een nieuw reglement in
voorbereiding.
Naar de minister in de Memorie van
Antwoord op het V. V. der Tweede Kamer
betreffende do Justitie-begrooting mede
deelt. heeft hij ook niet zonder bezorgd
heid gezien, dat in den laatsten tijd op de
Het voornaamste nieuv&s*
BUITENLAND.
De kansen op vergelijk in het Duitscht
metaalconflict staan ongunstig.
Amundsen door Italië
Geheimzinnige moord te Londen (Bui-
tenl. Berichten, 2de blad). --f
BINNENLAND.
De Arbeidsbegrooting in de Tweede Ka
mer. (1ste blad).
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
ingediend tot herziening van de Gemeente
wet. (lsto blad).
Een nieuw reglement met de bedoeling
om de tucht en discipline over de advoca
ten meer clfectief to maken is in vergevor
derden staat van voorbereiding, (lste blad)
De Minister van Justitie hoopt nog ge
legenheid te vinden de indiening van een
wetsontwerp betreffende de rechtsverhou
dingen van handelsagenten en handelsrei
zigers te bevorderen, (lsto blad).
De Doetinchcmsche gaskwestio voor do
Rechtbank. (Rechtzaken, 2do blad).
De officieelo opening van de Duinwater
leiding „De Tien Gemeenten" te Zoeter-
meer. (2de blad).
gestie van advocaten bedenking moest
vallen. Men hoede zich echter voor gene
ralisatie.
Een ontwerp van een nieuw reglement
met de bedoeling om de tucht en disci
pline over de advocaten moer effectief te
makon, is in vorgevorderdon staat van
voorbereiding.
Handelsagenten en handelsreizigers.
Hun rech-bsverhoudinigen.
De minister deelt in de Memorie van;
Antwoord op hej. V. V. der Tweede Kamer-
inzake de Justitie-begrooting mede, datj
wat aangaat het als wcnschclijk voorge
stelde verbod om reizigers uitsluitend te
gen provisie in dienst to nemen, hij nog ge
legenheid hoopt te vindon de indiening j
van oen wetsontwerp botreffondo de rechts
verhoudingen van handelsagonten en han
delsreizigers te bevorderen. Daardoor,
komt ook de kwestie van de provisie aan
de orde, al is hiermede niet gezegd, datj
een verbod, als hiervoren bedoeld, in hot1
ontwerp zal worden voorgesteld.
Generaal W. Cool, f
In den ouderdom van 80 jaar is, zooals j
gemold, te 's-Gravenhage overleden het'
lid van den Raad van State gop. luit.-ge-
neraal W. Cool, oud-minister van Oorlog.
Generaal Cool werd 26 Mei 1848 to 's-Gra.
venhage geboren. Na volbrachte studie aan
do Kon. Militairo Academio als cadet dor
infanterio voor het lcgor hier te lande,
werd hij in 1869 benoemd tot 2e luitenant
bij het corps mineurs en sapcurs. In 1876
ging hij over bij het Ned. Indé leger, waar
IJj met onderscheiding diende on het coro-
teeken voor belangrijke krijgsverrichtingen;
verwierf. In 1882 koorde hij terug bij hotl
Ned. legor en word leoraar aan do K. M.J
A-, hoofd dor gonie-wctonschappon.
Gedurendo vijf jaren vorvuldo hij deze
functie, waarna hij werd ovcrgoplaatst bij
het korps Genietroepen to Utrecht, om
kort daarop op te treden als commandant
van de Spoorweg- on Telegraafcompagnio.
In 1892 werd hij lccraar aan do Hoogere
Krijksschool en in 1900 dirocleur dier
school, met don rang van majoor. In 1901
volgde zijn benoeming tot luit.-kolonel van
den genenden staf, in 1805 tot koloncl-
inspectour van het Militair Onderwijs en
in 1907 tot generaal-majoor.
Toen m 1909 de Minister van Oorlog,
de heer Sabron zich wegens gezondheids
redenen verplicht zag uit het toenmalige
kabinet te treden, word generaal Cool als
zijn opvolger tot Minister van Oorlog be
noemd. Tot April 1911 heeft dc thans ont
slapene het beheer van dat departement
gevoerd. Op laatstgenoemde datum trad
hij af, omdat in do Tweede Kamer een
motie-Duymaer van Twist, betreffende do
financieole positie der officieren, was aan
genomen. Hij word toen opgevolgd als
minister door den hoor Colijn.
De hoor Cool word toen benoemd tot
luit,-generaal der Genio ter beschikking
kort daarop als zoodanig gcpcnsionnccrd.
1 Maart 1913 viel hem do onderscheiding
te beurt te worden benoemd tot lid van
den Raad van Stato welk hoog ambt hij tot
aan zijn verscheiden met ecro bekleedde.
Van de hand van generaal Cool zijn
op militair-technisch gebic l verf.chillcndo
schrifturen verschenen. Hij was drrgor
van het ridderkruis der Oranje Nassau'
orde en van dat van don Nederl. Leeuw. ,i
