i buitenland.
Binnenland.
luchtvaart.
stadsnieuws.
20ste Jaargang
MAANDAG 5 NOVEMBER 1928
No ouio
eidóchz (Bou/fca/r
Or bOWNEME" oPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling.
"Voor Leiden 19 cent per week - f2.50 per kwartaal
I Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers o ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- n Feestdagen. II
Bureaux; RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS UtDAAAGT:
Gewone advertentlën 30 ceel per regel
Voor Ingezonden Medodoolingwi het
dubbele van het tarief berekend. si
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
im
Over ontwapening
aar aanleiding van het feit, dat de
Democr. ook in onze omgeving een
k »^anda-blaadje over ontwapening ver-
eriC liden, hebben wij in enkele artikeltjes
gewezen op het feit, dat de „demo-
[!?J ft ten" daar, waar zij regeeringsverant-
llll U I rdelijkheid dragen, niets willen weten
den eis'ch tot onmiddellijke nationale
wapening, welke zij hier, waar zij
ositie zijn, stellen, en, natuurlijk,
:elf spreke :d-uitvoerbaar propageeren.
lie ontwapcningseisch, welke, zooals
i weet, ook een geliefd parade-paardje
en een graag-gebruikte reclame van de
D. A. P. hier te lande, is aan critiek
lerworpen door den heer De Roode, re-
teur van „Het Volk", jarenlang ambte-
in het internationaal centrum Genève,
e Socialistische Gids.
ie heer De Eoode verklaart, dat z ij n
rnationale het onvereenigbaar heeft
iht met de verantwoordelijkheid van
listige staatslieden, „in de huidige we
id kort en goed, algeheele, algemeene
'itwapening eischen."
Als sommige menschen toch om dacfelij-
en volledige ontwapening roepen, dan
Wijst dit eenvoudig, dat zij geen „ernsti-
p staatslieden" zijn, meent de heer De
oode.
En hij voegt er aan toe, dat zijn Interna-
d® on ale te Brussel niet verder had kun en
H
i Partijgenooten, die in oppositie zijn, kun-
en goedkoop tegen miljtairisme en zelfs
fen onvolledige .ontwapening fulminee-
—en, maar mag men aan „partijgenooten,
ie morgen regeeringsverantwoordelijkheid
I pgen, radicaler eischen stellen?"
In deze laatste alinea ligt een wijze
ïte L7 aning aan het adres der partijgenoo-
j Welke vermaning aan „Het Huisgezin"
1 volgende rake opmerkingen in de pen
b:
)e heer De Eoode is een wijs, ook een
eldwijs man.
1 Een oppositie, die voor afzienbaren tijd
positie blijft, lean zoo „radicaal" doen als
rwil, maar een oppositie, die regeerings-
ïij kan worden, mag haar schepen niet
iter zich verbranden, de Duitsche
tserkruiser-geschiedenis leert, dat men
ia de ruimte moet leeren houden.
Socialistische ministers in Frankrijk, in
gië, in Duitschland, in Engeland, waar
h ook wil, denken er niet aan, voor
EL. f ledige ontwapening te pleiten, zoo lang
niet internationaal kan worden verkre-
Üerst door versterking van den Volken-
iterijnd zal men tot internationale ontwape-
kunnen komen, zegt de heer De Eoode.
|Wij zeggen het hem.na, met dit beding
die versterking plaats hebbe in den
st van Benedictus XV, die reeds vóór de
kenbond er was heeft aangegeven, hoe,
pen, de ontwapening is te bereiken en te
zekeren en de oorlogsbedreiging van
fropa kan worden afgekeerd."
Wij mogen die uitspraak van den gezag-
jjjU ïbenden soc.-democraat De Eoode niet
L/fc rgeten ze kan nog wel 'ns te pas ko-
DUITSCHLAND.
Het metaalconflict.
Dp een vergadering van den Christelij-
a metaalbewerkersbond te Essen werd
jflegedeeld, dat 15.000 arbeiders in het
.trict niet zijn uitgesloten. Deze hebben
hun werkgevers langs minnelijken weg
1 basis van de bindend verklaarde ar-
e uitspraak een regeling getroffen.
Baar voorts uit Moskou wordt gemeld,
iben de Russische vakvereenigingen be
ien. de arbeiders in de ijzer- en ataal-
pstrie financieelen steun te verleenen.
intusschen doen zich de moeilijkheden
- ]®en afzet als gevolg van de uitsluiting
,r metaalbewerkers en het dooven der
JVjgovens in Noordwestelijk Duitschland
sterker mate gevoelen O.a. is men
^ineden ook op de eigen kolenmijnen van
waaltrust en van andere concerns toe
■ten overgaan den arbeidstijd te beper-
Grensincident
Naa-r de Fransche bladen uit Longwy
vernemen is een te Mont St. Martin op
Fransch grondgebied wonende Duitscher
door een Luxemburgsch douaneambtenaar
doodgeschoten.
De Duitscher, een zekere Frantzel had
in gezelschap van een anderen Duitscher
een wandeling op Luxemburgsch grondge
bied gemaakt. Toen zij samen, 's avonds
terugkeerden kregen zij aan de grens twist
met twee Luxcmburgsclie douaneambte
naren, die hen 150 meter op Fransch
grondgebied volgden. Het kwam tot een
vechtpartij, waarbij een der douaneamb
tenaren zijn revolver trok en op Frantzel
schoot. Deze werd aan het hoofd getroffen
en was onmiddellijk dood.
De douaneambtenaren trokken zich daar
na op Luxemburgsch grondgebied terug.
Een onderzoek wordt ingesteld.
FRANKRIJK.
Havenstaking te Bordeaux.
De toestand ernstig.
Te Bordeaux is ook een staking van ha
venarbeiders en deze heeft een zoodanige
wending genomen, dat de autoriteiten zich
genoodzaakt zagen, buitengewone maat
regelen te nemen.
Detachementen infanterie en artillerie
en koloniale troepen werken thans met de
gendarmerie en politie samen tot handha
ving van de orde.
De stakers bestormden eenige schepen
en ranselden er de werkwillige arbeiders
weg.
Er zijn verscheiden gewonden.
ITALIË.
Défilé van 60.000 boeren door Rome.
Ondanks den stroomenden regen heeft
Zaterdag een défilé van 60.000 boeren door
Bome's straten plaats gevonden. Door den
militairen pas en de martiale houding der
deelnemers had de betooging veel weg van
een défilé van 60.000 soldaten.
POLEN.
De onlusten in Lemberg,
In Lemberg kwam het Vrijdagavond op
nieuw tot botsingen tusschen Poolsche na
tionalistische studenten en Oekrainers.
De Poolsche studenten trokken weer
naar de Oekrainsche wijk, waar zij schade
aanrichtten aan Oekrainsche zaken en re-
dactiebureaux.
Ook eenige joodsche winkels moesten het
ontgelden.
ROEMENIE.
DE REGEERING TREEDT AF.
Een conflict tusschen prins Nicolaas en
Bratianoe.
Manioe kabinetsformateur.
Volgens een beiicht uit Boekarest, heeft
prins Nicolaas Vrijdag in den regentschaps-
raad een rapport voorgelezen, waarin de
opvatting werd uitgesproken, dat het af
treden van het liberale kabinet om ver
schillende redenen noodig schijnt.
De premier Bratianoe. die de zitting bij
woonde, hield onmiddellijk daarop een uit
voerige rede om te betoogen, dat het kabi
net aan het bewind moet blijven, om de
stabilisatiewet te doen aannemen. Eerst na
aanneming van de wet kan over het aftre
den van het kabinet worden onderhandeld.
Mocht tot het onmiddellijke aftreden van
het kabinet worden besloten, dan wil hij,
Bratianoe, de verantwoordelijkheid tegen
over het buitenland niet op zich nemen
en zal hij ook het contract voor de leening
niet onderteekenen.
Bratianoe verlangde verder dat de re-
gentschapsraad hem ah' bewijs van vertrou
wen met de reorganisatie van het kabinet
zal belasten, anders zal hij terstond zijn
ontslag nemen.
Blijkbaar heeft Bratianoe niet gekregen
wat hij wenschte, althans naar uit Boeka
rest gemeld wordt, is de regeering afgetre
den.
Alles wijst er op. dat Bratianoe's tegen
stander Manioe opdracht zal ontvangen tot
vorming een kabinet.
CHINA.
Oogsten in China mislukt.
Gebrek voor 200 m i 11 i o e n
personen gevreesd.
De nieuwe oogst blijkt in alle deelen van
China uitermate slecht te zijn en men ver
wacht, dat de bevolking een verschrikke-
lijken winter tegemoet gaat.
Vooral de rijst, het voornaamste volks-
voedsel in China, heeft in het bijzonder
van de droogte te lijden gehad. Handelaren
in rijst deelden mede, dat de oogst slechts
55 procent van de normale productie be
draagt. Men vreest, dat er ernstig voedsel
gebrek zal komen in een gebied van 400.000
vierkante mijl met een bevolking van bijna
'■ad millioen zielen
MEXICO.
De moord op Obregon.
Nog steeds is het proces aan den gang
tegen Torral den moordenaar van generaal
Obregon. Torral heeft Zaterdag gedurende
90 minuten verteld hoe hij tot zijn daad
is; gekomen, waarbij hij trachtte de moeder
overste van alle schuld vrij te pleiten. „Ik
ben er van overtuigd, zeide hij, dat de
dood van Obregon niet alleen tot een be
vredigende regeling der religieuze kwesties
zal leiden, maar ook, dat ik een Goddelijke
missie heb vervuld, want wie met het
zwaard slaat, zal door het zwaard ver
gaan".
R. K. STAATSPARTIJ.
Partijraad.
De vijfde algemeene vergadering van
den Partijraad der E. X. Staatspartij wordt
gehouden Vrijdag 23 Nov. 's avonds 8 uur
cn Zaterdag 24 Nov. te 10.15 uur in het
Jaarbeursgebouw te Utrecht.
De bedoeling is 's Zaterdags het ont-
werp-program 1929 te behandelen.
Op dit ontwerp zijn niet minder dan 114
amendementen ingediend!
Het bestuur geeft op al deze amende
menten een prae-advies.
Wij zullen ons voor vandaag beperken
tot wat over de amendementen van den
Kieskring Leiden wordt gezegd.
Leiden had voorgesteld in het program
punt 11 „De belemmering van de vrijheid
van godsdienstuitoefening neergelegd in
art. 177 van de Wet op de Staatsinrichting
worden weggenomen" in te voegen: on
verwijld.
Het Partijbestuur acht in het algemeen
aandringen op versnelling van tempo „zon
der werkelijke beteekenis cn. onnoodig";
het ontraadt het am^rdement.
Naar aanleiding van een amendement
Leiden „Herziening der schoolgeldregeling,
teneinde de op de groote gezinnen druk
kende lasten te verlichten", en andere
amendementen in dezen of dergelijken
geest, stelt het P. B. voor paragraaf I van
het program uit te breiden en de belangen
der kinderrijke gezinnen onder de algemee
ne beginselen op te nemen. Dit acht het
P. B. béter, dan het uitwerken van speciale
wenschen „op dit alom urgent geoordeeld
punt" in de afzonderlijke hoofdstukken.
Het door Leiden (en Botterdam) voorge
stelde amendement: „Bevordering van het
gebruik van Ned. fabrikaat, ook door de
organen der Overheid en door de over-
heids- en daarmede gelijkstaande bedrij
ven" acht het J?. B. niet in een program
als het voorgestelde op haar plaats. Even
min het andere amendement „Een krachti
ge politiek worde gevoerd voor aanneming
van cultuurgronden". Dergelijke amende
menten dalen, aldus het P. B., te veel in
bijzonderheden af.
Leiden heeft verder voorgesteld de toe
voeging: „Instelling van een afzonderlijk
Departement van Land- en Tuinbouw".
Het P. B. zegt hiervan
„De instelling van een afzonderlijk De
partement van Land- cn Tuinbouw wordt
thans overbodig geoordeeld. In de kringen
der landbouworganisaties wordt de gang
van zaken bij het Departement van Bin-
nenlandsche Zaken en Landbouw zeer be
vredigend geacht."
Door Leiden (Overijsel, Drenthe, Lim
burg en Middelburg) is voorgesteld de toe
voeging: „Wettelijke regeling van de rechts
positie der bedienden."
Het P. B. meent ter wille van de be
knoptheid niet te moeten besluiten tot al
te groote differentiatie, met betrekking tot
de groepen, welker belangen met uitbrei
ding der toepassing der arbeidswet 1919
zouden kunnen gediend worden. Daarom
ontraadt het dit amendement.
Ander oordeelt 't P. B.' over „die groe
pen, welke onder een afzonderlijke rege
ling moeten vallen." Daarom adviseert het
P. B. de aanneming van deze amendemen
ten, welke beoogen in te lasschen „Be
scherming van landarbeiders en zeelieden"
Het amendement van Leiden „Eegeling
van arbeid door gehuwde vrouwen in fa
brieken en werkplaatsen" raadt het P. B.
aan in den vorm van Den Haag „Verbod
van arbeid der gehuwde vrouw in fabrie
ken en werkplaatsen, als ambtenares en als
onderwijzeres in scholen".
Leiden heeft nog voorgesteld ^Doorvoe
ring van de Woningwet ter verkrijging van
woningen voor groote gezinnen en het be
vorderen van het streven naar eigen wo
ning". In denzelfden geest zijn door ver
schillende andere kieskringen amendemen
ten voorgesteld. Het P. B. stelt nu voor
een nieuw hoofdstuk naïi het program toe
te voegen (XI), luidende: Volkshuisvesting
en volksgezondheid.
1. Euimcre uitvoering der woningwet, in
dezen zin, dat niet alleen Rijksvoorschot-
ten worden verleend voor krotopruiming,
maar eveneens ter voorziening in de be
hoefte aan behoorlijke arbeidswoningen.
2. Speciale zorg voor huisvesting der kin
derrijke gezinnen.
3. Bevordering van het verkrijgen eener
eigen woning, o. m. door het verruimen van
de Landarbeidswet.
Als tweede punt van dit hoofdstuk stelt
het P. B. voor een (laatste) amendement
van Leiden over te nemen, dat luidt:
„Bevordering en financieele Rijkssteun
voor oprichting en ontwikkeling van in
stellingen en vereenigingen tot ziekenver
pleging en bestrijding van ziekten, met
gelijkstelling van daarvoor werkzame in
stellingen en vereenigingen".
Dit amendement was aanbevolen door
de E. K. Artsenvereeniging en de E. K.
Nationale Federatie „Het Wit-Gele Kruis".
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot
burgemeester van Harenkarspel en War-
menhuizen de heer H. Nolet.
ZEPPELIN-DIENSTEN OVER DEN
OCEAAN.
De voorbereidingen vorderen goed.
Naar uit welingelichte kringen te New
York verluidt, zijn de onderhandelingen in
zake de instelling van een transatlantischen
luchtschependienst door de kortelings
plaats1 gehad hebbende besprekingen tus
schen dr. Eckener en vertegenwoordigers
van de Goodyear Company te Cleveland,
goed gevorderd.
Er zal een nieuwe maatschappij opge
richt worden onder den naam „Goodyear
Zeppelin Corporation", welke voor de ope
ning van den dienst vier Zeppelins zal
bouwen. De dienst zal zoo worden inge
deeld, dat telkens twee luchtschepen om
de vier dagen het Amerikaansche en het
Europeesche continent verlaten.
Het hiervoor benoodigde kapitaal zal
ongeveer 60 millioen Mark bedragen en
door de Goodyear Company en de Duitsche
Zeppelin-Gesellschaft gezamenlijk gefour
neerd worden.
De Zeppelin naar Berlijn.
Naar uit Friedrichshaven gemeld wordt
zou de Zeppelin vannacht om twee uur
voor zijn vlucht naar Berlijn gestart zijn.
Aan dezen tocht nemen, behalve vertegen
woordigers der pers, de Wurtembergscho
minster van Financiën dr. Deh-
linger cn drie Amerikaansche officieren,
die mede over den Oceaan zijn gevlogen,
deel. De weersomstandigheden zijn gun
stig.
De „Graf Zeppelin" zal op de terugreis
van Berlijn naar Friedrichtshafen hoog
stens tien betalende passagiers meenemen.
De passageprijs bedraagt 1000 mark.
Gedurende de reis zullen in den salon
van het luchtschip maaltijden geserveerd
worden om den passagiers gelegenheid te
geven, het leven aan boord te leeren ken
nen.
Te Berlijn zullen de dienstgebouwen van
rijk, staat en stad vlaggen. Do burgemees
ter heeft de burgers der hoofdstad uitge-
noodigd, eveneens de vlaggen uit te steken.
Oceaanvlucht-poging mislukt.
Twee vliegers in Arizona
verongelukt.
Uit Greatneck (Long Island) wordt ge
meld: Uit particuliere bron te Los Angeles
wordt vernomen, dat de aviateurs Collyer
en Harry Tucker Zaterdagavond gedood
zijn bij een poging om het record der non
stop-vluchten over den Atlantischen Oceaan
te breken. Zij waren met hun eendekker
„Yankee Doodle" opgestegen. Het ongeluk
had plaate bij Phoenix in Arizona,
Botsing van twee vliegtuigen in Virginia.
Eén valscherm werkte niet.
Volgens berichten uit Virginia zijn twee
Amerikaansche marinevliegtuigen op een
hoogte van ongeveer 1000 meter tegen
elkaar gebotst. Beide vliegers sprongen
met de parachute uit hun machine. Terwijl
een van hen gered werd. vond de ander
door het niet werken van zijn valscherm
den dood.
HET PSYCHOPATEN-ASYL.
Wij hebben, negens gebrek aan plaats
ruimte, in ons verslag van de opening van
het psyclir.palen-asyl geen melding ge
maakt van de lange lijst aanwezigen.
Op de tegenwoordigheid van één der
vele genoooigde landelijke en gemeente
lijke, wereldlijke en kerkelijke autoriteiten
mogen wij alsnog de aandacht vestigen.
Wij bedoelen onzen hooggeachten Deken,
Kanunnik P. L. Dessens.
Een enzer medewerkers schrijft ons naar
aanleiding biervan:
Onder de vele autoriteiten, die vorige
week de plechtige openings van 's Rijks
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Hot metaalconflict in Duitschland.
Regeeringscrisis in Roemenië.
De Zeppelin gestart voor een tocht naar
Berlijn. (Luchtvaart, 1ste blad).
BINNENLAND.
De minister van Arbeid, Nijverheid en
Handel heeft een voorontwerp van een
Landbouwarbeidswet bij den Hoogen Raad
van Arbeid aanhangig gemaakt. 2de blad).
De a.s. vergadering van den Partijraad
der R. K. Staatspartij. (1ste blad).
Overleden is de oud-hoogleeraar prof.
W. v. d. Vlugt. (1ste blad).
De Psychopathen-inrichting. (Rechtzaken
2de blad. en Stadsniews 1ste blad).
Dr. SCHAEPMANFONDS.
N. te L. 1 gld.
In dank ontvangen.
Graag zullen wij nog meerdere bijdragen
vermelden.
Kleine en kleinere maar ook grootere en
groote. Gevoelt onder de meer vermogen
den niemand de roeping om, gehoor gevend
aan de oproep van onze wereldlijke en
geestelijke Katholieke leiders, een flin
ke daad te stellen.
Nog één week ruim is er de gelegenheid
voor I
„Psychopaten-aeyl" te Leiden bijwoonden,
ting voor de vierde maal een andere be
ting voor de viered maal een andere be
stemming zag aangewezen.
Dit was de hoogeerw. Deken P. Des
sens. Als jong kapelaan heeft ZijnEerw. er
indertijd de H.Mis opgedragen, toen 't com
plex aan de Gevangenlaan het „Huis van
Militaire Detentie" herbergde en met
vreugde herinnert hij zich nog, hoe geest
driftig de gedetineerde soldaten hun
aantal placht groot te wezen met Kerst-
mist liederen zongen.
Na zijn professoraat in Leiden terugge
keerd als pastoor, vond ZijnEerw; aan do
Gevangenlaan do „Rijkswerkinrichting voor
Vrouwen" gehuisvest, welke later plaats
maakte voor het „Rijksopvoedingsgesticht",
thans weer vervangen door het „Psychopa
ten-a syl".
En in al die inrichtingen is Deken Des
sens mot de geestelijke verzorging belast
geweest, eerst namens den aalmoezenier
deken, daarna als de aalmoezenier zelf.
Wij verwijzen naar de rubriek rechtza
ken in dit nummer, waarin mplding wordt
gemaakt van het eerste geval, waarbij de
rechter een delinquent aanwijst voor do
psychopathen-inrichting.
PROF. MR. W. VAN DER VLUGT. f
Op zijn buiten te Tongeren bij Epe, waar
hij sedert eenigen tijd tot horstel van zijn
gezondheid vertoefde, is giteren op 75-
jarigen leeftijd overleden prof. mr. W. van
der Vlagt, oud-hoogleeraar in de encyclo
paedic der rechtswetenschap cn de wijs
begeerte van het recht aan do Universiteit
alhier en oud-lid van de Tweede Kamer.
Prof. mr. W. van der Vlugt werd 12
Maart 1853, tc Haarlem geboren, bezocht
daar de lagere school en het gymnasium cn
werd 26 September 1870 aan de Leidsche
Universiteit als student in do rechten in
geschreven. Hij promoveerde don 25sten
September 1879 aan deze Universiteit tot
doctor in de rechtsgeleerdheid op oen
proefschrift, getiteld: „Do Rechtsstaat
volgens de leer van Rudolf Gnoist", Isto
deel. Reeds kort na zijn promotie, name
lijk den llden October 1879, werd hij be
noemd tot hoogleeraar in de encyclopaedic
der rechtswetenschap en de wijsbegeerte
van het recht aan de Leidsche Universiteit
Hij aanvaardde dit ambt den llden Ja
nuari 1880 met een rede over: „Do leer der
gerechtigheid." In den cursus 1901—1902
\yas hij secretaris van den Loidschen ac£-
dcmischen senaat en in den cursus 1902
1903 rector magnificus der Leidsche Uni
versiteit. Bij zijn verkiezing als lid van do
Tweede Kamer den 2den December 1902 als
afgevaardigde van het kiesdistrict Leiden
werd. hij bij K. B. van- 15 December 1905
als hoogleeraar op non activiteit gesteld.
Als Kamerlid nam hij 'o. m. stelling tegon
het wetsontwerp-Kuyper,'waarbij aan cle
Vrije Universiteit te Amsterdam het jus
promovendi werd toegekend. Gedurende
zijn Kamerlidmaatschap bleef hij aan do
Leidsche Universiteit verbonden. Kort na
zijn herkiezing als Kamerlid, nam hij hij
schrijven van 17 September 1909 ontsl-ie a!.-
zoodanig en was hij nadien weder nl«-
hoogleeraar aan de Leidsche Universiteit
werkzaam.
In den academisehen cursus IP1"
trad hij wecens ziel-fr Vcn den f