3 OCTOBER BUITENLAND. BINNENLAND. 20ste Jaargang DINSDAG 2 OCTOBER 1928 No 5991 Op \BONNEMEh""c>PRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Aoor Leiden 19 cent per week. f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent por week. f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 et. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Yoor Ingezonden Mcdedeelingen wordt het dnbbele van het tarief berekend. z Kleine advertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin botrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Morgen, 3 October, zal vanwege de feestviering in Leiden, „De Leidsche Courant" niet ver schijnen. Arbeiders-woningbouw Zooals elders in dit nummer is te lezen, heeft de Gemeenteraad, van Leiden een i terrein grond verkocht, waarop huizen zal len worden gebouwd over het algemeen geen arbeiderswoningen. Tegen dit voorstel van B. en W. was bui ten den Baad oppositie gerezen en liet is cok in den Baad bestreden geworden in den Baad. alleen door de S. D. A. P. Het is o.m. bestreden geworden door het argument, dat er door de gemeente moet j worden gezorgd dat er goede arbeiderswo ningen zijn als het particulier initiatief j in deze niet voldoende is. Deze bewering is als zoodanig voor geen bestrijding vatbaar. Maar zij was oi. nietszeggend als argument tegen heb voorstel van B. en W. Eenvoudig omdat er in de gemeente' Leiden wij wijzen daarop ook elders nog zeer geschikt ter rein overvloedig aanwezig is voor arbei derswoningen. Of er aan de soort woningen, zooals nien van plan is tc bouwen op het van de ge- meente gekocht terrein, gebrek is is eon jvraag, waarmede liet gemeentebestuur wei nig of niets te maken heeft. Veronderstelt 'ns dat het zou blijken, dat die woningen niet heel vlot gingen, dan zou daarmede' niet het belang van de gemeente of Iran de volkshuisvesting zijn ge schaad "Wij zeggen op deze plaats nog iets over bedoeld voorstel, dat de Baad gisteren heeft aangenomen. Eerstens, om door socia listische agitatie gewekte verkeerde voor stellingen zoo noodig weg te nemen. Maar vervolgens ook om naar aanleiding daarvan te zeggen, dat naar onze besliste meening arbeiderswoningbouw in Leiden nog zeer 11 o o d i g is. Er is nog geen al- gemeenè toestand, waarin het goed-welwil- lendon mensclien mogelijk is zoo gehuisvest te zijn als naar Christelijke beginselen mag worden voieischt! Daarop zijn nog maar al to veel uitzonderingen. En waar het par ticulier initiatief tot arbeiderswoningbouw, in den zin als hier meer speciaal bedoeld, niet overgaat, daar heeft de overheid, en zeker de Christelijke overheid, nog een taak te vervullen, die zeer belangrijk is. DUITSCHLAND. Bloedige verkiezingen. Voor den gemeenteraad van G'eesthacht. Bij de verkiezing voor den gemeenteraad, Zondag te Gecstkacht bij Hamburg gehou den, zijn bloedige ■botsingen voorgekomen tusschen communistische frontstrijders en leden van de rijksbanier. De incidenten wa ren van dien aard dat de verkiezingen niet konden worden voortgezet. Er is een doode. vijftien zwaar en tweehonderd licht gewon den. Beeds 's ochtends waren voor de verkic- zingslokaleu vechtpartijen ontstaan, waar bij twee personen gewond werden. Daar de toestand ernstig bleek, ontbood de burge meester politic-versterking uit Hamburg. In den namiddag trokken een aantal leden van dc rijksbanier in optocht door de ge meente. Beweerd wordt nu dat deze betoo- gers door de communisten, die ongeveer vijftienhonderd man te Geesthacht hadden geconcentreerd, werden aangevallen. De leden van de rijksbanier waren ongeveer even sterk. Er ontstond een geweldige vechtpartij, met knuppels, stokken en bij len sloegen do tegenstanders op elkander los. De politie was geheel machteloos. Een lid der frontstrijders werd doodgeschoten, van do vijftien zwaar gewonden bevinden zich verscheidenen in levensgevaar. Enke len hunner werden naar Hamburg overge bracht. De communisten namen de meesten hunner gewonden zelf mede. DENEMARKEN. De krach van de Privatbanken. De crisis in de politiek gebracht. In de zitting van de conservatieve frac tie van den Deenschen rijksdag van Vrij dagavond werd een uit acht vooraanstaande parlementsleden bestaande eomnrissie ge vormd die met de regeering onderhandelin gen zóu voören over een gemeenschappelij ke oplossing van de Privatbankcn-crisis. De minister-president heeft voorshands echter geweigerd met deze commissie in contact te treden. De algemene indruk is, dat de bankkwes- tie thans een sterk politieke tint heeft ge kregen. In kringen der liberale regeeringspartij stelt men zich op het standpunt, dat de staat in deze aangelegenheid niet de min ste risico mag loopen, ru.a.w. geen waar borgen mag verschaffen. Van conservatieve zijde legt men er den nadruk op, dat mede werking van den staat teneinde érnstige ontwrichting van het economisch leven te voorkomen, absoluut gewenscht is. Recon- structie van de bank schijnt bovendien niet mogelijk te zijn. De sociaal-democratische partijleider Stauning heeft zich aldus geuit, dat de rijksdag moet ingrijpen indien de regeering tot geen besluit kan komen. Het ministerie van handel heeft voor- ■loopig verzocht de volgens do faillisse- mentgwet uit de surséance voortvloeiende gevolgen voor den tijd van li dagen uit te stellen. OOSTENRIJK. De dreigende betoogingen. Niet zonder bloedvergietent Naar uit Weenen wordo gemeld, heeft Badik verklaard, dat het bijna buitengeslo ten is to achten, dat de betoogingen op 7 Ocv.'>bcr zender bloedvergieten zullen af- loopcn. Als gevolg van die uitlating lieerscht er een paniekstemming. Misschien zullen echter neg op het laat ste oogenblik allo betoogingen worden ver boden. Het zal dan evenwel nog de vraag zijn of aan dit verbod gehoor zal worden gegeven, daar de partijbladen blijven op hitsen. De Sonn. Montags Ztg. deelt mede dat enkel de optocht van de socialisten zal worden verboden. Daareniegen meldt het blad Morgen, dat alle optochten zullen worden gehouden en dat de ramp dus haar loop zou nemen. Do communisten hebben op den Zondag te Weenen gehouden voetbalwedstrijd te gen de Wecners", strooibiljetten rondge deeld. waarin zij aandringen op een algc- meene staking. Zij hielden een vergadering van gedelegeerden, waaraan ook vele so cialisten deelnamen, en namen het besluit, om zich door geen verbod te laten terug houden, op 7 October den aanval van de fascistische burgerwachten te verijdelen en den optocht der burgerwachten te verhin deren. Zij (do communisten) zullen op ge noemden datum naar Wiener Neustadt marcheeren. De bladen van Maandag publiceeren op roepen onder den titel: „Verhindert het bloedbad", waarin zij een beroep doen op de regeering om %-an deze te verkrijgen, dat het uiterste zal worden beproefd om de betoogingen te verhinderen. Te Wiener Neustadt hebben de vakbon den een buitengewone vergadering gehou den. Deze conferentie besloot, dat de ar beiders buiten kwestie naar W. Neustadt zullen trekken. Men zal daar het kapitalis me zoo ontvangen, dat hooren en zien het zal vergaan. Na afloop van de vergadering hielden dc vakbonden een ommetocht door de stad. Het centrale bestuur van de burgerwach ten heeft' bekend gemaakt, dat dc optocht zeker doorgaat, cn dat de socialistische dreigementen zonder uitslag zullen blijven. Mochten do socialisten het met geweld pleging probeeren, dan zal dit op gelijke wijze worden beantwoord. ITALIË. Zuid-Tirols Italianiseering. In een buitengewone vergadering van de Fascio van Bolzano heeft dc prefect van Bolzano nieuwe maatregelen voor dc volkomen Italianiseerig "an Zuid-Tirol aangekondigd. Zoo zou de Duitschc gees telijkheid in het land onder scherpere con trole worden geplaatst en zou in koop mansbedrijven het aantal" buitenlandschc employés niet meer dan 10 mogen be dragen. Van de 95 burgemeesters van ge meenten in de provincie Bolzano zullen in de eerstvolgende maanden niet minder dan 35 door andere worden vervangen. AMERIKA. De verkiezingen voer het presidentschap. Ver ij dolde aanslag op Smith. Te Rechster gelukte het 2 Italianen het gebouw binnen te dringen waar zich de candidaat voor bet presidentschap, gou verneur Al Smith ophield. Zij konden door dringen tot do door Smith bewoonde ka mers, doch werden hier door stille politie agenten gearresteerd. Een der gearresteer den had een in een zakdoek gewikkelde revolver bij zich. Tijdens het verhoor be weerde hij, dat 'uij den revolver bij zich droeg, sinds zijn broeder vermoord was. Studenten-onlusten in Brazilië. Uit San Leopoldo wordt geseind, dat do studenten aldaar de drukkerij van het blad Deutsche Pest in brand -gestoken hebben, omdat het blad de houding der studenten te San Paolo in de een of andere zaak afgekeurd had. In studentenkringen heerscht naar aanleiding van een en ander een zekere opwinding. AUSTRALIË De havenstaking. Nieuwe relletjes tc Melbourne Uit Melbourne wordt gemeld: Onge veer 2500 vrijwilligers hebben gisteren den geheelen dag gewerkt aan het lossen en laden der schepen. Vertegenwoordigers van de reeders waren heden evenals do vertegenwoordigers der vakvereeniging.m op de beurs. Zij wilden arbeiders aanwer ven voor het laden cn lossen van de sche llen, die dienst doen tusschen dc verschil lende Australische staten, doch dit werk werd alleen gegeven op dc voorwaarden van de transportarbciderswct. De haven arbeiders (er waren ongeveer duizend aanwezig) verklaarden, dat zij zich niet aan deze wet wilden onderwerpen. Zij ver lieten hierop de beurs cn trokken naar het douanekantoor om het aanwerven der vrij willigers gade te slaan. Velen verloren daarbij hun kalmte en de vrijwilligers werden achtervolgd cn aangevallen door de leden der vakbonden, nadat cerstgenoemden hun vergunningen in ontvangst hadden genomen. Nu en dan moest dc politie van de blanke sabel ge bruik maken '<m de menigte in bedwang te houden. E<- tic-agent., die oen ver vólgde wilde bev- -.;d I, wérd gewond en meest naar het ziekenhuis worden ge bracht. Een a:-cïere vrijwilliger werd van een auto getrokken"en mishandeld, terwijl een derde bij oen vechtpartij zijn neusbeen brak, voordat de politie tusschenboide icon komen. Ofschoon'er dus verscheidene opstootjes plaats hadden, werden er toch geen geor ganiseerde pogingen gedaan om werkwilli gen te molesteeren. In totaal zijn tien per sonen gearresteerd, terwijl er 20 —30 met lichte verwondingen naar het ziekenhuis moesten worden gebracht. Gemeld wordt dat de militante vakver- eenigipgsleden er heden waarschijnlijk in zullen slagen een algemeenc staking tc doen afkondigen. Uit Adelaide wordt gemeld, dat 1107 vakvereenigingsleden zich hebben lat/11 inschrijven, een buitengewoon groot aantal De vrijwilligers ten getale van 650 zullen afzonderlijk te werk worden gesteld om botsingen met de aangeslotenen tc ver mijden. Een sterk politie-cordon en een groote afdeeling van do burgerlijke verdedigings brigade met dc bajonet op het geweer be waakten de toegangen tot de kaden van Part Adelaide en tot de buitenhaven. Zij behoefden echter niet in te grijpen. MEXICO. ÜE VERVOLGING DER KATHOLIEKEN door Dr. Edwin V. O. HABA Pr. „Er is geen godsdiensvervolging in Mexi co" verklaarde pres. Galles aan de verte genwoordigers van de Amerikaausche pers-, kort na onze aankomst in de Zuider-repu- bliek. Omstreeks denzelfden tijd las ik in de dagbladen van Mexico-Stad dat 45 ka- I tholieken mannen, vrouwen en kinderen, zoowel als een priester betrapt waren door do politie op-do afschuwelijke misdaad, dat zij het H. Sacrament aanbaden, uitgesteld ter aanbidding in een particier huis (dat van den heer George Nunep) in Mexico- Stad. Zij werden allen opgesloten in het hoofdkwartier der politie, waar Pater Pro eenige maanden te voren zonder vorm van proces was ter dood gebracht. In gezelschap met die andere 'Amerika nen een Rabbi uit Detroit, een J.M.C.A. algemeen secretaris uit Portland, en een professor in de geschiedenis .aan een colle ge in Ohio ging ik een bezoek brengen aan de gevangenis. "Wij zetten uiteen, dat wij Amerikanen waren, die de Mcxicaan- sehc toestanden wilden bestudccren cn bij gevolg cck gaarne de strafinrichtingen zou den willen bezichtigen. Deze int!egging ver kreeg voor ons het verlof de beroemde, of liever gezegd de beruchte Soteno te bezoe- iten, waar de katholieke priesters worden gevangen gehouden. Terwijl wij wachtten op het verlof in het bureau van den inspectcuf van politie, vroeg ik zoo terloops aan den assistent: „Worden hier ook ooit executies gehou den". Hij keek mij scherp aan en antwoord de: „Ja. een is. er gehouden. U hebt gele zen van Pater Proï". Ik antwoordde, dat ik over hem gelezen had. Gevangenis vol met water. Wij bezochtten de Soteno, waar de 45 katholieken gevangen werden gehouden. Een aantal van hen werd vrijgelaten den dag na ons bezoek, na drie dagen to zijn gevangen gehouden in een vertrek, waarin door de zware regens water stond van een diepte van eenige duimen. De gevangenen zelf moesten het water uit hun kwartieren scheppen. Liefdadige cn godvruchtige vrouwen hadden hen. voedsel gebracht. Terwijl mijn vrienden de verschillende kamers bezochten, onderhield ik mij met den heer Nunez, die zeer goed Engelsen sprak. Hij verklaarde dat het H. Sacra ment was uitgesteld in zijn huis. dat de po litie hen plotseling overviel en allen naar het Bureau voerde waar zij verscheidene dagen al werden vastgehouden. Dc meesten van hen zouden die dag worden vrijgelaten, daar zij arm waren en geen boete zouden kunnen betalen. Hij en zijn broeder echter zouden vastgehouden worden cn boete moe ten betalen, en misschien wel gevangenis straf beloopcn. De priester was opgesloten in een ander gedeelte van het gebouw, en ik kon hem niet te zien krijgen. Sinds de moord op Obrcgon, is deze gru welijke gevangenis verlaten. Men zegt, dat op den dag van den moord do vrienden van Ob'regon het gebouw in bezit namen. Zij veroordeelden de Soteno als een overblijf sel van het barbarisme. Maar een andere groep katholieken be volkten Zondag 5 Juli j.l. weer de Soteno, omdat zij de misdaad hadden begaan, de H. Mis bij te wonen in een particulier huis dien dag. Het was op den morgen van Obrc- gon's intreden in Mexico-Stad. De H. Mis was opgedragen in de nabijheid van het hoofdkwartier en deze deed oen inval in het huis juist toen de H. Mis geëindigd was. De priester was bzig met biecht hoo ren. Hij kon ontsnappen; alle anderen echter, die zich in het huis bevonden, wer den gearresteerd: Cailes' beweringen weerlegd. Eon Indiaans.cho' -.-licr.stbode^ dip mot kwade bedoelingen door de politie was aan gevallen, had haar sandaal uilgetrokken cn zich daarmee verdedigd. Dit incident'werd verhaald, tot groot plcizier van een andere groep geloovigen, die, naar ik persoonlijk wist, bijeen was op dienzelfden Zondagmor gen om do H. Mis bij te wonen eenige hui zen verder. Deze incidenten, verhaald in de dagbla den van Mexico, maken alleen duidelijk, dat Galles' ontkenning van de godsdienst vervolgingen alleen bedoeld is om de er- eenigde Staten gerust te stellen. Zijn bewe ring wordt overal in Mexico beschouwt als een treurige scherts. De feiten, zooals' zij open liggen voor aller oogen, zijn als volgt: Ilet is den gesetelijken verboden, het priesterboord te dr3gen of andere kentee- kenen hunner waardigheid. Allo godsdien stige communiteiten zijn verboden. Reli- gieuse plechtigheden houden of bijwonen is in strijd met de burgerlijke wet, zelfs- doop sel en huwelijk is verboden. Lijkdiensten mogen bij het graf niet worden gehouden. Over den dwang, opgelegd aan het gods dienstonderwijs zal ik u een ander artikel schrijven. De kerken staan open en worden ver zorgd door leeken-commissics: deze houden dc gewijde gebouwen schoon en versieren de altaren met bloemen en kaarsen. Ons- Heer wordt in geen enkele kerk van Mexi co bewaard; noch wordt er in eenige kerk de H. Mis gelezen. Men kan biddende men- schen zien in dc kerk den geheelen dag door. lederen avond verzamelen zich groe pen geloo' igen in alle kerken om te zamen de rozenkrans te bidden cn de litanie van Maria; een leek bidt steeds voor. Zondags morgens worden op vastgestelde uren voor geschreven gebeden voorgelezen door de leeken-leiders en onder dc geloovigen wordt dan een blaadje rondgedeeld, waarop het Evangelie van den dag staat gedrukt met nog een korte tekstverklaring. De groote kathedraal van Mexico-Stad is gesloten om herstellingswerken uit te voeren, die noodig zijn gemaakt door den aardschok. Bijna ieder uur van den dag is het natiopale heiligdom van Onze Lieve Vrouw van Guadeloupe, dat gelegen is in een voorstad van Mexico, gevuld met bid dende menschen en op Zondagen en Heili gendagen wordt het Heiligdom overstroomd door de devote Mexicaansche katholieken. Het is ontroerend om to zien, hoe heele gezinnen met bloemen en kaarsen in de hand de kerk binnentreden en dan het lange pad van den ingang tot het altaar op hun knieën afleggen. Onze Lieve Vrouw verscheen aan een Indiaan en daarom spreekt de rcgcering slim of hvpocratisch, met eerbied van Onze Lieve Vrouw van Guadeloupe. Heilige Mis opgedragen in parti culiere huizen. Over het algemeen wordt de H. Mis van Mexico-Stad gelezen in particuliere huizen en de Sacramenten worden in het geheim toegediend, ondanks verbod en vervolging. De rest van de republiek is niet zoo geluk kig, want alle priesters in do republiek, die zich niet verschuild hebben, zijn door de Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. De dreigende Weensche 7 October. Nieuwe relletjes te Melbourne. Het tweede postvliegtig is gisteren te Ba« tavia aangekomen. Het derde is te Karachi gearriveerd. (Lucktv. 2de blad). De „Graf Zeppelin" heden voor een groo te proefvlucht opgestegen. (Luchtv., 2de blad en Telegrammen). Dreigende ramp in de IJser-vIakte we gens het doorbreken van den dam voor het Veurne-kanaal. (Buitenl. Berichten, 2e blad) Onze Geïllustreerde pagina De photopagina geeft o.m. photo's van: het zilveren jubileum van de Boerenleen bank te Noordwijkerhout; de najaarswed strijd op de Brasemermeer; de jaarlijk- sche paddenstoelen-tentoonstelling te 's Gravenhage; Mr. dr. H. Vos te Leiden. politie-autoriteiten geconcentreerd in de hoofdstad cn moeten zich eens- in de week aanmelden bij de politie. Natuurlijk keeren dc priesters, nadat zij zich gemeld hebben bij de politie, naar hun verschillende pos ten terug, maar afstand en moeilijkheden van de reis belemmeren hen in hun ijver. Echter moeten wij ook bedenken, dat er 'n aanzienlijk aantal priesters zijn, die voort gaan het. volk te bedienen vanuit hun schuilplaats. Allo bisschoppen, die zich in Mexico bevinden moeten zich verschuilen maar vol ijver volvoeren zij nog, onder zeer moeilijke omstandigheden, d plichten van hun ambt. Persoonlijk heb ik de gevaren kunnen observeeren, die het Mexicaansche Episcopaat moet trotseeren, om het geloof van hun kinderen te beschermen en den goeden naam van den godsdienst. ïlc hoop. dat ik nimmer moer toestanden zal zien, die zoo dicht de godsdienstvervolging be naderen van Koningin Elizabeth en do hei- densche Romeinscho keizers. De situatie is zoo ongeveer als die in de benauwde dagen van Ierland, toen priesters en volk verbonden waren in de vuurproef van het lijden, en, gesterkt door het geloof en gezuiverd door de liefde, de toekomst tegemoet zagen met onuitroeibaar vertrou wen. Zoo is de mentaliteit van de geeste lijkheid en de geloovigen in Mexico. PROF. DR. A. K. M. NOYONS. Gister aanvaardde do Leuvensche, Ka tholieke hoogleeraar, bekend uit de oor logsjaren als Nederlandsen consul, het ambt van hoogleeraar in'de physiologie, de leer der levensverrichtingen, aan de Utrechtsche Universiteit. Bij deze gelegenheid sprak Prof. Noyons een redo uit, getiteld „Grepen uit de ont wikkeling onzer kennis over het metabo lisme. Frankrijk leert. Geen groent ij d meer. Aan de Fransche universiteiten en „col leges" zal voortaan geen „groentijd" meer zijn. Men heeft bevonden, dat er betreu renswaardige incidenten zijn voorgekomen en dat sommige „groenen" zijn behandeld op een wijze, die goede nota van het alge meen gedrag der ouderejaars studenten noodig maakte. Nog pas een paar maan den geleden is een nieuweling op een mi litaire school gestorven aan do behande ling dio men hem had doen ten deel vallen. Do minister van Oorlog, Painlcvé, lieefb een eind gemaakt aan het ontgroenen fn het leger, en thans heeft do Minister van Onderwijs, Herriot, het voorbeeld gevolgd voor de civiele inrichtingen. Bij het be gin van het nieuwe studiejaar zond hij aan allo rectoren een schrijven, waarin het verbod van ontgroenen is neergelegd en hun gelast wordt, van overtreding van dit verbod onverwijld melding te maken. Nicuv.e leerlingen en studenten moeten hartelijk en niet vernederend bejegend worden. Zouden de Universiteiten in ons lanc' dit goede voorbeeld niet kunnen navolge cn eindelijk 'ns afschaffen het onbescha - do ontgroenen, dat een zekere karak' r- looshcid vereischc Dij groenen zoowel bij ontgroenersl Bezuiniging bij de Spoorwega De H a a r 1 e m m e r m o e r-1 ij i De hallechefs op de stations >v van do Haarlemmcimccrlijnen -/vI -- leidclijk servangen worden dooi telegrafisten en haltewachterr r. mede reeds een begin gemat'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1