BUITENLAND.
BINNENLAND.
KERKNIEUWS.
Rechtzaken.
SPORT.
19e Jaargang
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1928
No. 5987
Pc ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
"Voor Leiden 19 cent per weel:f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medodeelingon wordt bet
dubbelo van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
VOLKENBOND.
DE VOLKENBONDSVERGADERING.
De slotzitting.
Rede van den voorzitter Zahle.
De negende volkenbondsvergadering is
gistermiddag tegen twee uur gesloten, na
dat de voorzitter Zahle in een betrekkelijk
korte, doch zeer vertrouwensvolle rede een
overzicht gegeven had van de voornaamste
beteekenis van het werk dezer volken
bondsvergadering.
Hij wees er vooral op, dat deze verga
dering geen overhaaste nieuwigheden heeft
trachten in te voeren en verheugde zich
hierover, daar de vooruitgang van den
vTede niet kan geïmproviseerd worden en
slechts het gevolg kan zijn van een voort
durende krachtsinspanning en van rijp
overleg.
Ah een der grootste kenteekenen van
deze vergadering beschouwde hij de op
rechtheid van toon, die tusschen de gede
legeerden geheerscht heeft. Het is een
groote vredeswaarborg dat aldus door in
ternationale oprechtheid rechtstreeksche
discussies worden gevoerd tusschen de di
rect bij een vraagstuk betrokken staten te
midden van een vergadering, wier één
stemmig verlangen is de tegenstelling te
zien verzwakken.
Als voornaamste winstpost van deze
negende vergadering beschouwde Zahle de
tot standkoming van de algemeene acte
voor de vreedzame beslechting van inter
nationale geschillen.
Met betrekking tot het ontwapenings-
werk maakte Zahle een toespeling op het
Engelsch-Fransche vlootaccoord in den
korten zin: ,.Eenige desillusies hebben
zich belaas voorgedaan op hetzelfde oogen-
blik, waarop nieuwe hoopvolle uitzichten
zich schenen te openen". Zahle sprak ech
ter het vertrouwen uit, dat de volkenbond^
organen door hun arbeid in het komende
jaar aan de tiende volkenbondsvergade
ring waardevolle resultaten op het gebied
van vermindering en beperking van be
wapening zullen kunnen aanbieden.
Zahle sprak ook met een enkel woord
over de onderhandelingen inzake de Rijn
landontruiming. blij wees er op, dat builen
de volkenbondsvergadering, maar in haar
atmosfeer, belangrijke conversaties zijn
gehouden en voortgezet in denzelfden geest
van wederzijdsche concessies en van paci
ficatie, die bij alle bijeenkomsten der vol
kenbondsvergadering heeft voorgezeten.
Zonder den volkenbond zouden dergelij
ke ontmoetingen tusschen de staatslieden
die verantwoordelijk zijn voor het lot van
de volken, niet zoo gemakkelijk kunnen ge
schieden.
Zahle eindigde met een herinnering aan
het lot van de mannen, die den toren van
Babei wilden bouwen, maar die hun ar
beid moesten opgeven omdat zij allen ver
schillende talen spraken. In de volken-
bondsvergadering heeft men echter ge
leerd één taal te spreken van de lijdzaam
heid en van de internationale broeder
schap Aldus kunnen de arbeiders aan den
volkenbond zonder vrees de muren van
het gebouw oprichten, zijn dak zal hooger
gaan dan de wolken die de wereld sinds
haar schepping hebben gedrukt.
DE ONTWAPENINGSKWESTIE.
Het vloolcompromis tusschen Engeland
en Frankrijk.
Als basis voor onderhandelin
gen verworpen.
Beuter meent te weten, dat gisteren
aan de gezanten der Ver. Staten in Enge
land en Frankrijk, ter overhandiging aan
de regeeringen dezer twee landen, de ant
woorden zijn verzonden van de regecring
te Washington betreffende het Britsch-
Fransch vlootcompromis. De naar Londen
en Parijs gezonden antwoorden zijn in
groote lijnen vrijwel identiek en verwer
pen, na-ar men gelooft, het voorstel om de
onderhandelingen betreffende de beper
king der marinebewapening te hervatten
op de basis van het Engelsch-Fransche
compromis. Tegelijk zet de regeering der
Ver. Staten opnieuw haar standpunt uit
een betreffende dc ontwapening ter zee.
Een nieuw Amerika ansch
voorstel?
Volgens' berichten uit Washington wordt
van welingelichte zijde beweerd, dat op
het oogenblik in officieele kringen over
een Dieuwe basis voor de vlootontwape-
ning beraadslaagd ^vordt.
In plaats van het Engelsch-Fransch
vlootcompromis zou Amerika een program
ter begrenzing der ^.onnage van kruisers
en onderzeeërs willen.
In Amerikaansche marinekringen wordt
dit plan bestreden.
DUITSCKLAND.
Een dreigende uitsluiting.
In de Nederlandse he textiel-
n ij v e r h e i d.
Men meldt uit Dusseldorp:
De laatste dagen zijn in de Nederrijn-
sche textielnijverheid onderhandelingen!
gevoerd tusschen patroons en vakbonden
over een nieuwe loonregeling. Deze zijn
mislukt. De patroons boden aan de be
staande loonen, welke 12 pet. hooger wa
ren dan een jaar geleden, tot het einde
van 1929 te handhaven. De vakbonden
eischten echter 15 pet. bijslag, hetgeen de
werkgevers hebben geweigerd, omdat de
conjunctuur een zoo groote loonsverhoo-
ging niet gedoogt.
Vermoedelijk zal het tegen het einde van
deze week tot een algemeene uitsluiting
komen, die 40.000 arbeiders zou omvatten.
FRANKRIJK.
De nieuwe luchtvaartminister.
Toen de nieuwe minister voor de lucht
vaart was benoemd, rees al dadelijkde
moeilijkheid, of zijn bevoegdheid zich ook
zou uitstrekken over de militaire en de
maritieme luchtstrijdkrachten.
De ministers van oorlog en marine wil
den dat gedeelte der luchtvaart voor zich
zelf behouden. In een gisteren gehouden
ministerraad heeft de nieuwe luchtvaart-
minister Laurent Eynac zijn zin weten
'door te zetten en heeft hij volledig zeg
genschap gekregen over alle kwesties, die
dc luchtvaart betreffen, zoowel de burger
lijke als de militaire.
Fransch vlieger gevangengenomen
in Marokko.
Bij een noodlanding in Marokko, eenige
dagen geleden, is de Fransche vlieger Vi-
dal, met zijn passagier door inboorlingen
gevangengenomen. Er zijn reeds maatre
gelen getroffen voor de invrijheidstelling
der beide Europeanen.
CHINA.
Laatste verliezen van het Sjantoeng-leger.
Naar uit Na uiring wordt gemeld, deelt
generaal Pei Tsjoeng, de bevelhebber van
de nationalistische troepen mede, dat de
verliezen van het Sjantoeng-leger in de
laatste gevechten acht duizend dooden en
vijf duizend gewonden en gevangenen be
dragen.
Tot het Boode Kruis is een dringend
verzoek gericht de noodige medische hulp
middelen te zenden.
AMERIKA.
De a.s. presidentskeuze.
'Smith's campagne.
«Smith's verkiezingscampagne in het Wes
ten schijnt volgens algemeen gevoelen ta
melijk gunstig te verloopen. Feit is, dat
hij overal geweldig enthousiasme verwekt.
En men kan wel veronderstellen, dat men
in die staten over het algemeen op hem zal
stemmen, hoewel men dat enthousiasme
niet te hoog moet aanslaan, want de Ame
rikanen zijn in dit opzicht zeer wispelturig
en overdreven. Wat echter op allen het
meest indruk maakt is de moed en de eer
lijkheid, waarmee Smith zich stelt tegen
over de moeilijkste kwesties vooral in de
Staat Oklahoma. Deze staat is het cen
trum van de Ku Klux Ivlan en toen hij de
aanvallen op het Katholicisme krachtig af
sloeg en de Ku Klux Klan bij name geesel-
dc, liep zijn leven gevaar.
Een voorloopige president in Mexico.
Mexico heeft weer een president of lie
ver het heeft er nu twee. Dc huidige digni
taris Galles treedt spoedig af en heeft ge-
w.e'gevd no° twee jaar aan te blijven als
tijdelijk staatshoofd. y
Men weet, dat zijn gekozen opvolger
Obregon is vermoord. Na vele pogingen om
een nieuwen gegadigde voor het president
schap tc vinden verklaarde Emilio Portcs
Gil zich bereid. Zooals gisteren reeds in 'n
gedeelte van onze oplage gemeld, is hij
door Senaat en Kamer van Afgevaardig
den in een gemeenschappelijke zitting tot
voorloopig president gekozen.
Zijn ambtstermijn loopt af op 5 Februari
1930.
In Guatamala dc Krijgswet afgekondigd.
Dc President en het ministerie van Gua
temala hebben de grondwettelijke waarbor
gen buiten kracht gesteld voor een duur
van zes maanden. Dit beskuit beteckent
zoowat hetzelfde als een afkondiging van
de Krijgswet in gansch Guatemala. Het
is geschied op grond van de bedrijvigheid
der oppositie, welke door de regeering
wordt beschouwd als landverraad.
ESPERANTO.
De II. K. Klubo Esperantista (Secreta
riaat: Breestraat 17) te Leiden.hoeft de
volgende circulaire verspreid:
Het is thans de eerste maal dat boven
genoemde Vereeniging, die zich tot taak
heeft gesteld Esperanto onder Leiden's Ka
tholieken te propagdcrcn. per circulaire uw
aandacht vraagt. Zooals ieder jaar, gedu
rende haar bestaan, zal ook weder dit jaar
en wel in October, een mondelinge weke-
lijksche cursus worden gegeven.
Waar de ondervinding heeft geleerd, dat
schriftelijk onderwijs voor velen bezwaar
lijk is, kunnen wij met groot vertrouwen
onzen cursus1 aanbevelen, die binnen ieders
bereik ligt, zoowel ontwikkelden als onont-
wikkelden, armen en rijken, ieder die wil
kan zich met onzen cursus, welke ongeveer
één jaar duurt, de kennis van Esperanto
eigen maken, d.w.z. correspondeeren, lezen
en een eenvoudig gesprek volgen cn voeren.
Het behoeft geen betoog, dat de gestadige
groei van de esperanto-beweging spreek
woordelijk is geworden en mogen wij aan
nemen, dat er thans weinig ontwikkelde
menschen meer zijn, die niet weten, wat
Esperanto is In den betrekkelijk korten
tijd van het bestaan dezer internationale
hulptaal heeft zij door haar eenvoud, wel
luidendheid, buigzaamheid en volkomen
internationale grondslagen de eenig juiste
oplossing gegeven vaa het probleem der
internationale taal en daarom alleen kon
zij op een verrassende wijze doordringen,
zoodat thans de vijfpuntige groene ster in
alle uithoeken der wereld wordt gezien. In
onzen tijd, waarin het toerisme hoogtij viert
als nooit te voren en internationale rela-
tiën zich zeer belangrijk vermeerderen is
een pleidooi voor een algemeen middel voor
wederzijdsche gedachtenwisseling welhaast
overbodig. Esperanto wordt hulptaal ge
noemd, omdat het niet wil zijn wat som
migen nog schijnen te denken een uni
verseels taal, dX een» officieele, algemeene
taal, ter vervanging van alle nationale ta
len, doch niet meer dan een naast de na
tionale talen staand middel tot onderling
verkeer. Het bedoelt juist de nationale ta
len te respecteeren. Immers, wanneer twee
personen van verschillende nationaliteit el
kaar ontmoeten, moet steeds de een ter
wille van den ander zijn eigen taal, waar
aan hij gehecht is, verzaken. En hier heeft
de macht van den sterkste steeds een ruim
arbeidsveld gevonden tot het stichten van
haat en wrok, door den ander de eigen taal
met geweld op te dringen. Esperanto, het
gemeenschappelijk bezit van beiden, neemt
hier de moeilijkheid weg. En Esperanto
heeft practisch het pleit gewonnen. Want
nu reeds kan ieder, die dat wil. zich in elk
beschaafd land van de hulptaal bedienen,
want overal zijn aanhangers. Een wijdver
takte internationale organisatie, die zich
over de gansche wereld heeft uitgespreid,
als een machtig net van organisatie, waar
van de mazen dichter en dichter worden,
maakt het vinden van samideanaj (geest
verwanten) gemakkelijk.
En hoe staat het met ons. Katholieken, in
zake Esperanto. Moeilijk kunnen wij dat
spreken zonder aandacht te wijden aan de
I. K. U. E. (Internationale Katholieke Es
perantisten Vereeniging), die reeds in een
20-tal landen heeft wortel geschoten en
waarvan de Katholieke Esperantistenbond
,Nederlanda Katholiko" de landelijke bond
is. Maar al te zeer werd begrepen dat met
de gestadige groei van de Esperanto-bewe
ging, het noodig is dat de Katholieke Espe
rantisten zich organiseeren in den Katho
lieken bond. Eenerzijds om door Katholie
ken invloed de Esperantobeweging te leiden
in goede banen, anderzijds om dc Katholie
ke lectuur ingang te doen vinden cn te ver
spreiden over de gansche wereld. De I. K.
U. E. heeft begrepen dat Esperanto een
voorname rol zal spelen in het internatio
nale organisatie-leven der naaste toekomst,
en een machtig wapen is ter verdediging
van de B. K. ideeën en leerstellingen.
Zijn eminentie Kardinaal van Rossum
zegt Esperanto kan de Kerk nog vele dien
sten bewijzen, en wij Katholieken, levende
in onzen modernen tijd, wij hebben ons
slechts aan te passen en de moderne mid
delen ter hand te nemen, om door hechte
organisatie niet alleen landelijk maar in
ternationaal sterk te staan. Daarom Katho
lieken, loert Esperanto.
Inlichtingen, worden door ondergetecken-
den gaarne kosteloos verstrekt, alwaar men
zich ook uit uiterlijk 10 October kan opge
ven voor den cursus.
Een leerboek, a 2.—. het. eenige' wat gij
noodig hebt en een lesgeld van 10 cent. per
lesavond (van 8—10 uur) kan voor niemand
een beletsel zijn.
Katholieken, die een schriftelijken cursus
volgen, en met moeilijkheden te kampen
hebben, kunnen bij ons alle gewcnschte in
lichtingen geheel gratis bekomen.
Katholieken, toont Katholiek van uw tijd
te zijn! Leert Esperanto.
F. J. v. d. MEIJDEN, Molenstraat 34.
Mej. J. CATIJN, Breestraat 17.
J. v. d WEDDEN, Morschweg 53
Mej. BERNARD, Vreewijkstraat 27,
Het Koninklijk bezoek aan Amsterdam.
Gistermorgen heeft H. M. de Koningin,
vergezeld van een hofdame, per auto een
rit gemaakt naar den overkant van het IJ.
H. M. bezicht versohillende kleine ge
meenten, o.a. Nieuwendam.
Gistermiddag te half drie reed de Ko
ninklijke Familie uit, om een bezce'.c te
brengen aan de najaarstentoonstelling van
„Arti et Amieitiae" aan het Rolrin.
Met groote belangstelling bezichtigde H.
M. de tentoonstelling van teekeningen en
beeldhouwwerk.
Het bezoek nam ongeveer een uur in be
slag. Daarna keerde de stoet langs een
omweg naar liet paleis terug.
\aumorgcn heelt dc Koninklijke Fami
lie na een rijtoer Amsterdam p:r auto ver
laten.
Uitvaart Kanunnik P. J. H.Geurts.
Men seint aan „De Tijd":
Te Swolgen had hedenmorgen do plech
tige begrafenis plaats van den Hoogeerw.
Hooggo'. heer P. J. H. Geurts, benoemd
kanunnik van het- kathedraal kapittel van
lloermond en oud-professor aan het
root Seminarie.
Oms: reeks 10 uur in den morgen kwam
de lijk via gen var. Boek el met het slo'ffclijk
overschot aan liet geboortehuis van den
overledene san, waar de talrijke familie cn
zeer vele belangstellenden zich achter do
baar schaarden. Aan den ingang van het
dorp word het '.ijk afgehaald door een
grocte Fcliare Eerw. heeren geestelijken.
De plechtige H. Uitvaartdienst werd op
gedragen door den Hoogeerw. heer dr. G.
Baudnin, vicaris-generaal en president van
het Groot Seminarie te Roermond, die ge
assisteerd werd door twee klasgenoolen
van den overledene, do welcerw. heeren
pastoor J. Thicicn van Yenray cn Pastoor
Bosch van Mcscli.
In de kerk waren aanwezig de Hoog
eerw. hoeren Kanunniken, Mgr. H. Everts
uit Buggenura J. Pecters van lloermond
en de cere-kanunnik P. Verheggen Buggo-
numMgr. dr. II. A. Poels uit. Heerlen
de professoren van het Groot Seminarie te
Roermond oud-directeur A. H. Geurts van
Roldu?, een broer van den overledene Mgr
Driessen van Heerlen, de directeuren dor
colleges van Rolduc cn Roermond; dr. :T. v.
Gils, bischoppelijk inspecteur van het bij
zonder onderwijs te Roermond; J. Poels,
lid van Ged. Staten; en vele eerw. geeste
lijken uit het Bisdom Roermond.
.,De Tijd'' was vertegenwoordigd door de
heeren A. v. d. Marck, directeur, en Al-
phons Laudy, hoofdredacteur: „De Nieuwe
Koerier", waarvan de overledene commis
saris was, was vertegenwoordigd door eeni
ge commissarisen,. den directeur en den
hoofdredacteur.
De Welcerw. heer Ch. op de Coul, pas
toor der parochie, hield een korte lijkrede,
waarin hij een treffende levensschets gaf
van Prof. Geurts, wiens stoffelijk overschot
thans werd uitgedragen, om volgens het
verlangen van den overledene begraven te
worden naast zijne geliefde ouders.
De absoutc in de kerk en aan het graf
werd crricht door den Hoogeerw. heer dr.
Bauduin. Daarmede eindigde dc plechtig
heid.
Een zeldzaam geval.
Eenigen tijd geleden had zich voor den
Krijgsraad te 's-Hertogcnbcsch te verant
woorden S. Z., 40 jaar, adjudant-ondoroffi-
cier-instructeur van het Ge reg. veld-artil-
lerie tc Leiden. Verdachte had dc Leer
plichtwet overtreden, door als vader niet
to zorgen, dat zijne drie kinderen dc lagere
school tc Leiden geregeld bezochten.
Verdachte was van oordcel dat den kin
deren geen ontwikkeling door een onderwij
zer uit de lagere school behoefde tc wor
den bijgebracht. God alleen is leeraar cn
Hij zal wel zorgen dat de kinderen kennen
wat zij moeten weten.
Verdachte was niet te overtuigen dat
con vader verplicht is zijn kinderen naar
school te sturen om tc lecren teneinde een
maal in de maatschappij de plaats tc kun
nen innemen wcll.c zij naar den aard hun-
neer opgedane on'wikkeling eenmaal moe
ten aanvaarden.
Verdachte er op gewezen dat hij toch
zelf ook op de schoolbanken had gezeten en
zefs als instructeur onderwijs geeft aan mi
litairen, was niet te overtuigen en bleef
er bij dat God zonder onderwijzers als
werktuigen te gebruiken den kinderen
rechtstreeks alle noodige kennis ingeeft
en de scholen bijgevolg niet noodig zijn.
Do Krijgsraad besloot ten slote een spy-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De Volkenbondsvergadering is gisteren
gesloten.
Het antwoord van Amerika op het
Fransch-Ergelsche vlootaccoord zou dit als
basis voor onderhandelingen verwerpen.
Emilio Pcrtes Gil is gekozen tot voorloo
pig president van Mexico.
Te Melilla is een fort in de lucht gevlo
gen. Er zijn 40 dooden. (Buitenl. Bcr., 3do
blad).
BINNENLAND.
Congres van R.-K. Jongenspatronatcn in
Nederland. (2de blad).
Voorstellen en mededeelingen betreffen?
de de uitvoering van het Centraal Rioleo-
ringsplan. (2do blad).
chiatrisch onderzoek naar d<* geestvermo
gens van verdachte te doen instellen. Hei
rapport van den deskundige is inmiddels
verschenen. De psyohiater verklaart ver
dachte volkomen normaal cn dus toereken
baar voor wat hij doet. Dus staat verdachte
opzettelijk schuldig aan overtreding der
Leerplichtet en dit werd hem opnieuw
door een uitvoerig betoog van aud-militair
aan 't verstand gebracht.
De aud.-militair wees er o.m. op dat ver
dachte beter had gedaan eens te rcdence-
ren met iemand, die het beter weet dan
verdachte, dan zou hij tot overtuiging ge
bracht zijn geworden en niet zoo dwaas
hebban gedaan.
Cm verdachte van zijn dwaling terug te
brengen zal hem een flinke boete worden
opgelegd.
Eisch 50 boete. Uitspraak driemaal
5 boete.
De Rotterdamschc winkelsluiting.
In strijd motde Zondagswet.
De rechtbank te Rotterdam heeft in hoo
ger beroep" behandeld twee zaken togen een
winkelier, appellant van een vonnis van
den kantonrechter, tegen wien do verte
genwoordiger van hot O.M. vernietiging
van het vonnis van den kantonrechter en
opnieuw rechtdoende verdachtc's veroor
deeling tot tweemaal 1 boete subs. 1 dg.
hechtenis had geëischt.
De rechtbank heeft in haar vonnis o.m.
overwogen dat de gemeenteverordening in
strijd is met de wet van 1 Maart 1815. Do
rechtbank is voort van oordcel, dat de ge
meenteraad de bevoegdheid mist tot het
aanvullen van de Zondagswet.
ZWEMMEN.
Jederlandsche Zwembond.
Instelling van een Bonds-
bureau op komst.
In het laatst verschenen nummer van
de Zwemkroniek brengt de redactie het
a.s. aftreden van het grootste deel van
het Bondsbestuur in herinnering en vraagt
daarom de aandacht van do zwemwereld
voor het feit Jat de groei van den Bond
het noodzakelijk maakt over te gaan tot
het instellen van een bondsbureau.
Schr. stelt voor, de secretariaten van N.
Z. B. cn Polo-commissie to vcrecnigen,
wat groote administralievo voordeden
heeft en den betrokken functionaris met
een het penningmeesterschap op te dra
gen. De Bond zal do onkosten daarvan
moeten dragen, zoo noodig door contribu
tie-verhooging, hoewel voorsteller meent,
dat zulks niet noodig zal zijn.
SCHAKEN.
Wintcrwedstrijd Leidsch Schaak
genootschap.
In de eerste groep van dezen wedstrijd
speelt nog mede de heer D. Noteboom, in
dc tweede groep de heer S. J. v. d. Hoe
ven.
De tweede rondo gaf de volgende uit
slagen
le groep: G. BosschaSirks 10, W.
H. BosschaDc Jong 1—0; SegaarVan
der Nat 1/21/2.
Afgebroken zijn do volgende partijen:
NoteboomBloem, Van Hoek—De Bruin,
HinsSirks.
2e groep: Dieben—Dc Lang 0—1;
SchoppenFrangois 1—0; Karnin—Nib-
wold 10.
