BUITENLAND
BINNENLAND.
Faillissementen.
19e Jaargang
MAANDAG 24 SEPTEMBER 1928
5984
De \BONNEMEN""SPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per weekf 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdedcolingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
BERICHT!
Zij, die zich nu op „De Leidsche Courant"
abonneeren, ontvangen de nummers tot
1 October a.s. gratis.
DE ADMINISTRATIE.
V De burgemeestersbenoeming
te Rotterdam.
Minister Kan heeft het zich een plicht
geacht, om een antwoord te geven op het
schrijven, dat hij, zooals gemeld, heeft
ontvangen van. het college van B. en W.
te Rotterdam inzake de burgemeesters
benoeming.
De Rotterdamsche Raad heeft den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken op de
eerste plaats te kennen gegeven, dat hij
bet betreurt, dat de benoeming is geschied
buiten overleg met het college van B.
en W.
Hierop antwoordt de minister, dat
„Grondwet noch Gemeentewet een derge
lijk overleg vorderen".
Volkomen juist. Maar: niet vorderen
wil nog niet zeggen uitsluiten.
Doch de Minister ziet een vingerwijzing
voor zulk een uitsluiting in de desbetref
fende wetsbepalingen en vooral ook in de
practijk. „Gedurende de meer dan twintig
jaren, zoo schrijft hij, „dat ik voorrecht
heb, de burgemeestersbenoemingen van
nabij te volgen, is mij geen enkel geval be
kend, dat de Minister zich tot een Ge
meentebestuur heeft gewend om overleg
te plegen."
Aan de waarheid dezer verklaring yan
den. minister wordt onzerzijds, natuurlijk,
niet getwijfeld. Maar men leze goed: 't Is
den heer Kan niet bekend, dat de Minister
zich ooit tot een gemeentebe
stuur heeft gewend om overlegte
plegen. Heeft nooit een Minister uit
eigen beweging een of ander lid van een
gemeentebestuur 'ns wat men noemt ge
polst?
Zeker, naar onze meening heeft de Mi
nister gelijk, als hij, herinnerend aan het
recht, dat B. en W. van Rotterdam had
den, om zich tot de Regeering te wenden,
daarop „met eenige verbazing, blijkbaar
laat volgen:
Maar tóch zijn wij het ook eens met den
heer Schouten (A.R.), die in den Rotter-
damschen Raad opmerkte, dat wegen en
middelen gezocht en gevonden hadden
moeten worden door de hoogere regee
ring om contact te verkrijgen met het
gemeentebestuur.
En de heer Schouten zeide verder: „De
fout zit hier niet in het stelsel van benoe
ming maar in de wijze, waarop dit gehan
teerd wordt."
Zoo is liet.
Staat en Maatschappij, het politieke en
het sociale leven zijn niet gediend door
wat op fascisme lijkt noch door een star-
consequent doorgevoerde democratie; bei
de zijn energie-doodend. De juiste weg
ligt in het midden. Wij zouden om velerlei
redenen niet gaarne zien, dat een gemeen
tebestuur zijn eigen burgemeester koos,
maar evenmin of nog minder wenschelijk
lijkt ons een wijze van benoeming, waarbij
eenvoudig van bovenaf wordt gedecreteerd
zonder eenig overleg met hen, die het ge
meentebestuur vormen!
Op dc tweede plaats reageert de Mi
nister met enkele woorden er op, dat B.
en W. van Rotterdam als hun meening
hebben uitgesproken, dat „de benoeming
niet strookt met de politieke verhoudin
gen in den Raad". De Minister verklaart,
dat bij de benoeming van een burgemees
ter in een stad als Rotterdam „de politiek
moet achterstaan bij de geschiktheid."
Ons inziens moet a 11 ij d op geschikt
heid in de eerste plaats worden gelet.
Maar: dan moet men geschiktheid ver
staan in breeder en veelzijdigen
z i n. Meer zullen wij hierover nu niet
zeggen.
VOLKENBOND.
COMMISSIE VERGADERINGEN.
Imperatief mandaat voor Loudon.
Redactie-voorstel
aangenomen.
De derde commissie is het Zaterdag in
zooverre eens geworden over de ontwerp
resolutie van haar redactie-commissie in
zake den datum van de volgende zitting
der commissie Löudon, dat deze resolutie
door de Assemblée met algemeene stem
men en twee onthoudingen, van Duitsch-
land en Hongarije, zal worden aangeno
men.
Naar vernomen wordt was -men 't er in de
redactie-commissie over eens dat de com-
missie-Loudon niet alleen in ieder geval
begin 1929 (in de eerste zes maanden van
dat jaar) bijeen moet komen, maar dat
indien de bestaande moeilijkheden en
meeningsverschillen dan nog niet uit den
weg zijn geruimd de voorbereidende ont
wapeningscommissie de laatste krachten
moet inspannen om alsnog het gewenschte
resultaat te bereiken.
De besprekingen in de redactie-com
missie waren voor de Duitscho delegatie
voldoende om zich van de stemming te
onthouden. Graaf Bernstorff verklaarde in
verband hiermede, dat gezien het verschil
tusschen de inhoud der resolutie en de
opvattingen der Duitsche delegatie, deze
niet haar adhaesie aan de resolutie kon
geven. Daar de resolutie echter niet de
mogelijkheid uitsluit de door de Duitsche
delegatie uiteengezette opvattingen in de
practijk te brengen, zal zij zich in de
Assemblée van de stemming onthouden.
Do Hongaarsche gedelegeerden Tanc-
zos verklaarde eveneens zich te zullen
onthouden.
Codificatie-conferentie in Den Haag.
Uêvr. Kluyver voor
Zondagsrust.
De vierde of financieele commissie van
de Assemblée heeft Zaterdagavond beslo
ten de conferentie tot codificatie van het
int. recht in Den Haag te doen plaats heb
ben. Dit besluit werd mogelijk gemaakt
door het aanbod der Nederlandsche re-
geering van een crediet tot een maximum
van 128.500 francs.
Wanneer de ontwapeningsconferentie
het volgend jaar plaats heeft, zal de codi
ficatie-conferentie in 1930 worden gehou
den. Gezien echter de geringe waarschijn
lijkheid, dat de ontwapeningsconferentie
reeds in 1929 bijeenkomt, kan het wel ze
ker geacht worden, dat de eerste codifica
tie-conferentie van den Volkenbond het
volgend jaar te 's-Gravenhage plaats
heeft.
Mevrouw Kluyver heeft Zaterdagmid
dag nog geprotesteerd tegen de schending
van de Zondagsrust, o,p grond van het'
feit, dat in Nederland velen er tegen zijn,
dat op Zondag vergaderingen van offi
cieel© Volkenbondsorganen worden gehou
den.
DENEMARKEN.
Het nieuwe Deensche Landsting.
De liberalen verliezen zete 1 s
aan de soc.- dem.
De verkiezingen voor het Deensche
Landsting, die Vrijdag plaats hadden, heb
ben den verwachten uitslag gehad.
Het Landsting zal als volgt zijn samen
gesteld: 28 liberalen, 27 sociaal-democra
ten, 12 conservatieven, 8 democraten en 1
vertegenwoordiger der Faröer. In totaal
hebben de liberalen drie zetels verloren
en wel twee aan de sociaal-democraten en
één aan den vertegenwoordiger der Fa
röer. De conservatieven en democraten
hebben zich op het vroegere aantal zetels
gehandhaafd. ïe zamen beschikken de
conservatieven en de liberalen over veer
tig zetels tegen 3G van de oppositie. Vroe
ger was de verhouding 43 tegen 33.
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Geweluig tumuit in het parlement.
Bel van deo "piesident
buitgemaakt.
Onder een vreeselijk tumult van de op-
oppositie werd Vrijdagmiddag in het par
lement aangevangen met de stemming
over de sociale verzekeringsvoorstellen.
Zaterdagmorgen om één uur was nog
slechts over 70 van de 180 paragrafen een
beslissing genomen. Van de 1200 amende
menten der oppositie werd geen enkel
aangenomen.
Vooral de communisten, die in het be
zit zijn van fluitjes, klappers enz. maak
ten met de andere oppositiepartijen zulk
een tumult, dat er in de zaal geen woord
verstaanbaar was. Er werd met papieren
ballen naar den plaatsvervangenden mi
nister-president Schramek geworpen, ter
wijl later ook andeie voorwerpen als pro
jectielen werden gebruikt. Een der afge
vaardigden had zich meester gemaakt van
de bel van den president en luidde daar
mede voortdurend.
Het lawaai werd steeds grooter. De tri
bunes waren dicht bezet met communisten,
die zich voortdurend met de afgevaardig
den op luidruchtige wijze onderhielden.
Het tumult in het parlement heeft tot
na twee uur voortgeduurd. De parlements-
wacht, die achter de presidentstribune
was opgesteld, heeft niet behoeven in te
grijpen. Ten slotte werden de voorstellen
in zake de sociale verzekering aangeno
men.
ITALIË.
De Groote Raad.
De Raad besluit tot wettelijke
toepassing van het Charter
van den Arbeid.
De Groote Raad heeft besloten tot toe
passing van het Charter van den Arbeid,
na een uiteenzetting van Bottai, den on
der-staatssecretaris van corporatiewezen,
welke luide werd toegejuicht. De bepalin
gen van het Charter zijn geleidelijk reeds
in toepassing gebracht. Thans is men zoo
ver, dat men de naleving ervan wettelijk
verplicht kan stellen. Het besluit hiertoe
werd bij acclamatie genomen.
Op voorstel van Mussolini nam de Raad
een motie aan, welke de uitstekende orga
nisatie erkent van de 8000 corporaties, die
1.300.000 leden tellen, welke een goed ge
ordende. vast aaneengesloten en getrouwe
fascistische menigte vormen.
Na een toespraak van Turati, die den
Leider verzekerde van den trots van de
partij over het onder zijn leiding vol
brachte grootsche werk, verklaarde Mus
solini de zitting, die zulke belangrijke be
sluiten heefi genomen voor de volledige
herleving van Italië, gesloten. Mussolini
en Trati werden luide toegejuicht.
Bomaanslag te Milaan.
Geen slachtoffers.
Naar eerst th; ns bekend wordt, is in
den nacht van Donderdag op Vrijdag een
bomaanslag gepild op den zetel van de
clericale wel'H, Jsverneniging Opera
del cardinale Ferr&ri" te Milaan.
Slachtoffer*' zijn niet te betreuren. Het
gebouw daarentegen is aan één kant zwaar
beschadigd. Alle vensterruiten van de
omliggende huizen werden door den lucht
druk verbrijzel^
De ontploffing veroorzaakte groote op
winding bij de geheele bevolking.
Omtrent de reden van den aanslag is
nog niets bekend. Twee verdachte perso
nen zijn gearresteerd, men heeft echter
nog niets tegen hen kunnen bewijzen.
Bij het onderzoek ter plaatse werden
overblijfselen van de bom gevonden.
VAN HET VATICAAN.
DE R0MEINSCHE KWESTIE.
Een artikel van de „Osservatore".
„Geen oorlog zonder eind e".
Op den vooravond van den 20sten Sep
tember, den verjaardag van den intocht
der Italiaansehe troepen in Rome in 187Ó,
wijdt do „Osservatore Romano" wederom
een hoofdartikel aan de Romeinsche
kwestie, waarover het officieus orgaan
van de H. Stoel sinds ecnigen tijd niet
meer geschreven had.
De „Osservatore" begint met te verkla
ren, dat het langdurige persdebat over de
mogelijkheden om deze kwestie op te los
sen niets nieuws opgeleverd heeft, hoezeer
ook het verlangen naar een oplossing met
een godsdienstig en vaderlandslievend
streven overeenstemde.
Als het allen duidelijk voor den geest
stond, dat de kerk bij haar eiseh om de
noodzakelijke waarborgen te verkrijgen
voor de volle zichtbare vrijheid en onaf
hankelijkheid barer Goddelijke zending,
slechts iets essentieels eischte, zou de
kwestie der oplossingsmogelijkheid eerst
opgeworpen kunnen worden, als daartoe de
grondslag gelegd was.
Het is valsch, uit hot feit, dat de gees
telijke heerschappij van den H. Stoel zich
sinds 1870 ook zonder waarborgen gehand
haafd heeft en de H. Stoel een moreel
prestige bezit te concludeeren, dat een
oplossing der Romeinsche kwestie prac-
tisch onnoodig is.
Een conflict draagt nooit de voordee-
len van den vrede in zich en nooit is een
tegenstelling onder de normale voorwaar
den van het sociale leven ontstaan.
Wij herinneren, besluit de „Osservatore
Romano", er aan, dat Bismarck op het
verwijt, dat hij den strijd tegen Rome de
finitief "beëindigd had, verklaarde, dat er
geen oorlog zonder einde is.
PROF. GEURTS. t
Uit Roermond wordt ons gemeld: In
den ouderdom van 59 jaar is te Boekei op
huize Padua overleden de hoogeerw. heer
prof. P. J. II. Geurts, oud hoofdredacteur
van het dogblad De Tijd en oud hoog
leeraar aan het Groot-Seminarie te Roer
mond. De thans ontslapene werd op 8
Aug. 1869 te Swolgen, gemeente Mierlo, in
Noord Limburg geboren.
DE T0LLEN-00RL0G.
De tol te Muiden.
Naar ons ter ooro kwam, zouden de on
derhandelingen tusschen het Hoogheem
raadschap van den Zeedijk beoosten Mui
den cn het departement van Waterstaat
over den afkoop van den tol te Muiden tot
een bevredigend einde gebracht zijn. Bij
informatie in Den Haag konden wij van
dit gerucht geen officieele bevestiging
krijgen. „Hbld."
De tol aan de Hoornbrug te
Rijswijk.
Het bestuur van den Bond van Bedrijfs
autohouders in Nederland heeft een adres
gezonden aan de Koningin, waarin het
verzoekt om, indien bet verleenen van een
concessie van den tol der gemeente Delft
aan de Hoornbrug noodig is, deze conces
sie opnieuw voor een jaar slechts dan te
willen verleenen, indien het tarief wordt
gebracht voor auto's op meer dan twee
wielen op 3, 5 en 7 cent resp. voor lucht-,
cushion- of massieve banden, terwijl dit
voor een tractor, welke zelf zoodanig is
ingericht, dat zij geen lading kan vervoe
ren zou moeten bedragen: zonder aan
hang- of volgwagen 3 cent, met aanhang-
of volgwagen eveneens 3 cent-, heeft de
volgwagen 1 of meer cushionbanden 5
cent, heeft de volgwagen 1 of meer mas
sieve banden 7 cent.
Geen aanval op den tol te Maar
tensdijk.
Nadat Zaterdagmiddag een groot aan
tal leden van de militaire politie onder
leiding van leapt. Vermeulen, alsmede de
gemeente-politie van Maartensdijk, in sa
menwerking met de Hilversumsche motor
politie de tol in het dorp Maartensdijk be
waakte, kwam ongeveer 7 uur gistermid
dag een file van 40 auto's alle uit de pro
vincie Noord-Holland uit de richting Lage
Vuursehe op den tol aanrijden.
De politie verzocht den automobilisten
het verkeer niet te belemmeren, aan wei-
verzoek voldaan werd door het verschul
digde bedrag aan tolgeld te betalen. Toen
zij de tol waren gepasseerd, trachten zij
te 6aboteeren door stil te staan. Het fin-
geeren van een motordefect was hiervan
oorzaak. Ongeveer na een half uur was de
geheele stoet gepasseerd. Geen enkel inci
dent heeft zich voorgedaan, en geen enkel
proces-verbaal is opgemaakt-
Koninklijk bezoek aan Amsterdam.
Toen Zaterdagmorgen de audiënties wa
ren geëindigd, heeft do Koningin een korte
wandeling gemaakt in het Vondelpark.
's Middags is de Prinses uit Leiden aan
gekomen en toen is eon rijtoer gehouden
door de stad, waarbij het nieuwe gebouw
van de Amst. Mij. voor Jonge Mannen op
de Stadhouderskade bezocht.
Gisteren werd dc Zondagochtenddienst
in do Prinsessekerk aan de van Hall
straat bijgowoond.
,Na den kerkdienst maakten de Konin
gin en de Prinses een ochtendwandeling
door de Kalfjeslaan. Des middags volgde
de rijtoer der Koninklijke familie.
Op den Dam stond het publiek in tien-
talen dikke rijen voor het Paleis in af
wachting van de.i uitrit. Precies om twee
uur schreed H. M. onder de tonen van het
Wilhelmus, gespeeld door dc eere-wacht
der mariniers naar buiten en nam zij met
baar gemaal en dochter plaats in de open
gala-caleche a la Daumont bespannen.
Luid klonk het hoera-geroep van de me
nigte, toen de stoet, zich in beweging zette.
Overnl langs den weg, zoowel in do
Haarlemmers'.raatbuurt als in de omgeving
van het Wiihclminagasthuis, waar verschil
lende straten doorkruist werden en even
eens in het Vondelpark en in de omliggen
de straat, waar langs de Koninklijke stoei
trok, was veel publiek op de been. Vele
vriendelijke en geestdriftige begroetingen
viel het Koninklijk gezin bij liet passeoren
ten deel.
Omstreeks drie uur werd halt gehouden
voor het Sted. Museum waar de Konink
lijke Familie de thee ging gebruiken.
Aan den ingang werd Hare Majesteit
■verwelkomd door den wethouder voor de
Kunstzaken, den heer Th. M. Ketelaar, en
den directeur van het Stedelijk Miseam,
den heer C. W. Baard.
In dc ompirezaal van de Sofia-Augusla-
stichtng werd do thee geschonken en ter
wijl de Koninklijke gasten zich met dc
gastheeren onderhielden werden nog even
bezichtigd de Louis Quinze-zaal cn de Ro-
cocco-zaal van deze stichting.
Om half vier werd het Gala-rijtuig weer
bestegen door do Koningin naast wie Prin
ses Juliana had plaats genomen. Tegenover
Hare Majesteit en Prinses Juliana zat
Prins Hendrik in Almiraalsuniform.
Langs een onv.vcg werd naar het Paleis
teruggereden.
Precies om vier uur had men weer den
Dam bereikt en trok de Koninklijke Fami
lie zich in het Paleis terug.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Eenige besluiten in de commissieverga
deringen te Genève.
Tumult in het Tsjechische parlement.
Kapitein Koppen heden te Palembang.
(Luchtv., 2e blad).
Een enorme theaterbrand te Madrid.
Volgens de berichten zoden er meer dan
500 dooden zijn. (Telegrammen).
BINNENLAND.
In den ouderdom van 59 jaar is te Boe
kei overleden de Hoogeerw. heer prof. P.
J. H. Geurts (Binnenland, le blad).
Het Koninklijk bezoek aan de hoofd
stad. (Binn. 1ste blad).
De tollen-oorlog. (Binn. 1ste blad).
Autobus op een bewaakten overweg aan
gereden. (Gem. Ber., 2de blad).
Noodlottige verkeersongelukken te Am
sterdam en Eindhoven. (Gem. Ber., 2de
blad).
Bij een brand te Putbroek is een jongen
omgekomen. (Gem. Ber., 2de blad).
De finale om den Haarlemschen Bis
schopsbeker. (Sport. 2de blad).
Het zeilseizoen van „de Kaag" op fraaie
wijze besloten. (Sport, 2de blad).
OMGEVING.
Doodelijk motorongeluk te Wassenaar.
(lste blad).
Mgr. Aengenent afgetreden als lid Hoogen
Raad van Arbeid.
Bij Kon. Besluit is met ingang van 15
September 1928 aan Z. D. H. Mgr. J. D.
J. Aengenent, Bisschop van Haarlem, op
zijn verzoek eervol ontslag verleend als
lid van den Hoogen Raad van Arbeid, on
der dankbetuiging voor do door hem in
die functie bewezen diensten.
Prov. Staten van Zuid-Hollano.
In verband met het bepaalde bij art. 65
er Provinciale Wet zijn dc leden van de
Provinciale Staten van Zuid-Holland op
geroepen tot de tweede gewone zitting
voor dit jaar, welke zal worden geopend
op Dinsdag 13 November des voormiddags
11 uur.
De lijn HaarlemLeiden.
Bij den aanvang van den winterdienst
op de Nederlandsche Spoorwegen, op 7
October, wordt tusschen Haarlem en Lei
den (bij K. M. 211.50) een nicutre halte ge
opend, genaamd Heerastede-Aerdenhout.
Do halte Woestduin wordt dan opgeheven
en Halfweg voor den reizigersdienst gesp
ten.
Wat een staking kost.
In het orgaan van den Alg. Ned. Mc-
taalbewerkersbond wordt een overzicht
gegeven van de kosten, welke do loodgie
tersstaking te 's-Gravenhage, die bijna
twintig weken geduurd heeft, veroorzaakt
heeft. In het conflict waren 1700 personen
betrokken, waarvan 1355 lid van den bond
waren. Ruim 400.000, zegge vier ton, is
door den bond aan de staking ten offer
gebracht. Dit maakt dus ongeveer 300 gul
den per staker uit, dus in liet geheel
510.000.voor het totaal aantal uitkee-
ringen.
Nederlandsche gerst voor de brouwerij.
Gelijk vroeger is bericht, wordt dezen
zomer een onderzoek ingesteld naar de
geschiktheid der in Nederland verbouwde
gerstrassen voor brouwerijdoeleinden.
Naar de secretaris der IIoll. Mij. van
Landbouw, ir. T. P. Huisman in het offi
cieel orgaan dier maatschappij mededeelt,
zijn van de uit Zuid- en Noord-Holland
ingezonden monsters reeds eenige door
Heinekens Bierbrouwerijen goedgekeurd
en gekocht. Van vele monsters was echter
het vochtgehalte wat hoog of de kicm-
kracht wat slecht.
ui overleg metHeinekcn's Brouwerijen
de andere landbouworganisaties is be
sloten tot 1 Januari monsters' te nemen
en te onderzoeken. Zelfs in een bij uit
stek gunstig oogstjaar als 1.928 is onzo
gerst, althans in September, nog niet al
tijd geschikt voor brouwgerst. Vermoede
lijk zal het onderzoek in November en
December belangrijk gunstiger resultaten
opleveren.
Uitgesproken
W. van der Meer, los arbeider te Roe-
lofarendsveen. Cur. jhr. mr. L. U.
Rengers Hora Sicca ma, to Haarlem.
P. K. Baas, kruidenier te A 1 p h e n a.
d. Rijn; Cur. mr. L. Sprcij, te Leiden.
N.V. Bar. Exploitatie Maatschappij le
Wassenaar. Cur. mr. J. J, Schokking\
te Wassenaar.
