Dp ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL, INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededoelingen wordt het
dubbele van hot tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
HET GOUDEN JUBILEUM DER
NEDERLANDSCHE ST. GREGORIUS-VEREENIGING
DE NEDERLANDSCHE KERKMUZIEKWEEK
De tweede dag der St. Gregorius-feesten
is uitnemend geslaagd. Er zit een climax
li in de stemming welke deze dagen be-
n. heerscht. Het cachet der kerkmuzikale
voordrachten en uitvoeringen wordt fees-
telijker, naarmate we dichter komen bij het
glanspunt van het gouden jubilé der St.
Gregorius-Vereeniging, de feestvergade-
d ring op Donderdagmiddag en de daarop
volgende uitvoering in de Kathedraal.
Het aantal bezoekers neemt ook toe.
j. Tot de trouwste bezoeksters in de Kathe-
draal en in 't Gebouw behooren de Eerw.
Zusters. Verder zijn 't geregeld enkele
honderden geestelijken en leeken, waaron
der vele bekenden in cle muziek- en zan
gerswereld, die geregeld present zijn en
alle uitvoeringen en voordrachten volgen.
Wij kunnen er niet aan beginnen namen
te noemen, maar één uitzondering willen
we toch maken voor den vergrijsden musi-
cus Corn. Galesloot, die reeds zijn gouden
directeursjubileum achter den rug heeft en
lf dien we tot nog toe nog bij geen enkele
voordracht gemist hebben.
Ook de eerbiedwaardige monnikfiguur
- van Dom Ambrosius Stock O.S.B., magis-
ter choralis van Maria-Laach ontbreekt op
k geen enkele bijeenkomst.
Als 't zoo doorgaat en daar twijfelen
we geen oogenblik aan, zal cle Kerkmuziek
week te Utrecht schitterend slagen.
Dinsdagmorgen, vóór den aanvang der
deed pastoor Th. M. Beu-
voorzitter der St. Gregorius-Vereeni
ging, mededeeling van het volgend telc-
ri gram
«y Telegram aan den H. Vader,
e Union ecclésiastique de St. Grégroirc
ip en Hollande, célebrant cinquantenaire
:H témoigne dévouement filial demands
0 bénediction papale pour son travail.
a BEUKERS, Président.
n* Vertaling,
De Nederlandsche St. Gregorius-Ver-
\j. eeniging, haar gouden feest vierende,
ir ("betuigt haar kinderlijke aanhankelijk-
|heid en vraagt' den Pauselijken zegen
8 over haren arbeid.
BEUKERS, Voorzitter.
Dr. A. Ramselaar hield daarna zijn
y, voordracht over Palestrijnsche muziek,
waarvan wij gisteren reeds het verslag
v(. konden opnemen.
n De voordracht werd meermalen door ap
plaus onderbroken en aan het slot met
luid handgeklap beloond,
et .Pastoor A. Hansen uit Geldrop hield
;jj daarna, te 12 uur, zijn voordracht over
De beteekenis van de muziek in
de Liturgie.
De kerkelijke Liturgie, aldus spr., ver-
toont zich eerst in haar ware gedaante,
wanneer ze wordt gevierd in muziek en
zang.
J Muziek en zang zijn in de Liturgie niet
iets aparts, zij vormen een organisch deel
der Liturgie, een deel, dat uiterlijk en in
nerlijk met haar verbonden is.
1 De andero kunsten: architectuur, schil-
aerkunst, zijn niet rechtstreeks met de Li-
turgie verbonden, de kerkelijke muziek
echter wel.
to Spr. zet hierna het eigen doel der mu-
•^jZiek in de Liturgie uiteen.
DiiDafc doel is de eere Gods en de stichting
Tf*er geloovigen.
De muziek moet zuiver aanvoelen de
liepe beteekenis van het offer in de H.
bïÉerk> dan zal zij ook werkelijk de geloo-
jr^n, die mede-offeraars zijn, stichten.
van stichting der geloovigen kan niet
J^gesproken worden als er geen innige
,erly 1S tu5sc.llen koor en altaar.
p' aa stichting kan niet gesproken wor-
1 en als de muziek niet heilig, als zij niet
srtistiek-schoon is.
^preker er °P' voorat de pries-
rs °°k oen groote taak hebben, door te
'Orgen voor schoone liturgische muziek en
,iL 8 00vigcn te leeren de schoonheid
\t( Pa"van te smaken.
ju n,. ,Wat de kerkelijke componisten,
i p?r ln8®nten, organisten en koorleden
g?: g€iij^ bZ1J moeten kturgist en musicus te
st*1 „:Pan zu^ea ze de kerkelijke muziek
Ult'°eren, zooals dat behoort,
t J P n "eslult met een warme opwekking
or i 3i 611 0m mede te werken ten einde
»ok door do muziek het kunstwerk der H.
itschittem ^aar heerliikheid *e doen
Op de voordracht volgde een luid ap
plaus, waarna Pastoor Beukers een kort
dankwoord sprak.
Moderne muziek.
Paler Dr. CLaecilianus Huijgens, direc
teur der Kerkmuziekschool te Utrecht,
hield om drie uur een schitterende, ^neer-
malen door applaus onderbroken voor
dracht over moderne muziek.
Spreker behandelde eerst de ontwikke
ling der moderne muziek vanaf Reger tot
op onze dagen. De hedendaagsche moder
ne muziek heeft alle wetten, alle vormen
overboord gegooid, heel de harmonieleer
is prijsgegeven.
Het allerlaatste is het oranitonium, de
sphaerophoon en andere instrumenten, die
in de electrische centrales van Frankrijk
en Duitschland gebouwd worden, waarop
men alle breuken, van tonen kan voort
brengen.
Wie meenen zou, dat deze allermodern
ste muziek toch nog niet in de kerk wordt
uitgevoerd vergist zich. Er zijn reeds mis
sen geschreven in Jaszbandstijl met bege
leiding van jaszorkest. En tot een jaszor-
kest behooren, zooals men weet, allerlei
soorten van banjo's, claxons, groote en
kleine trommels, klokken, kindertrompetjes
ratels, jaszbezems, zingende zagen enz.
Een Mis is jaszbandstijl met jaszorkest,
gecomponeerd door den Tsjechischen com
ponist Burian, is onlangs in een kerk te
Praag gelukkig geen katholieke uit
gevoerd.
De moderne muziek is volgens spreker
een warwinkel, een labyrinth, een chaos*
Haar voortbrengselen hebben alle min of
meer dit gemeen; gemis aan levensblij
heid, neerslachtigheid en vertwijfeling, ho
peloos pessimisme met veel erotiek, breuk
met het verleden, onvastheid van richting:
heel de beweging lijkt een wanhoopsdaad.
Intusschen ontbreken de lichtpunten niet
en schijnen in 8e gisting dezer dagen blij
vende waarden verborgen te liggen. Als
het proces is uitgewerkt zal de katholieke
Kerk voor den nieuwen stijl haar deuren
niet sluitenmits de liturgische wetten
er niet door worden geschonden. .Want de
muziek der Kerk, in welken stijl ook ge
schreven, heeft het hare bij te dragen tot
het algemeene doel: de cere Gods en
de heiliging en stichting der geloovigen.
De muziek moet wijding ademen en wel
de wijding, die van den tekst uitgaat. Alles
wat de componist van zichzelf geeft en
niet uit den bemediteerden en doorvoel
den tekst gegroeid is moet als onkerkelijk
gebrandmerkt worden. Een kerkelijke com
ponist heeft mede het volk te leiden tot
God. Verstaat het volk zijn taal niet dan
moet hij een andere spreken en onder
„volk" moet niet verstaan worden een
kleine groep geestverwanten van den kun
stenaar, ook niet den minst ontwikkelde,
maar de breede massa.
Spr. meent dat een muziekstuk, dat
waarlijk den geest der Kerk ademt en aan
het doel dier H. Kerk beantwoordt, zij
het ook in den meest modernen stijl ge
schreven en natuurlijk goed uitge
voerd omwille van den vorm nimmer bij
het volk ergernis zal kunnen verwekken.
Als de vorm dermate geconstrueerd is dat
hij om zijn nieuwheid, vreemdheid en gril
ligheid ergernis verwekt, dan deugt het
product niet voor de kerk; niet zoozeer
om de nieuwheid van vorm; maar omdat
deze dan meer spreekt dan hij doen mag,
omdat hij zich dan opdringt en niet on
dergeschikt is aan den geest. Spreker
denkt aan de veroordeling van den Kruis
weg van Servaes, die ook aan de musici wel
iets geleerd heeft.
Een kunstenaar mag zich niet eenvou
dig geven zooals hij is; het verkeerde in
zich moet hij onderdrukken. Gelukt hem
dit en bezit hij de reinheid van geest en
hart, is het de H. Geest die in hem leeft,
weet hij het goddelijke en bovennatuurlijke
in waardigheid, bevalligheid en aantrekke
lijkheid van vorm weer te geven, dan be
zit hij de geschiktheid voor produeeerend
kerkmusicus. Kerkmuziek groeit en bloeit
alleen door beperking, door besnoeiing.
En dat is het kinkt misschien voor
sommigen parodoxaal geen knechting
maar vrijmaking. Spr. behandelt hierna de
groote gevaren van de „Schund"-muziek,
wier producenten zich in het innerlijke
niet bedwingen. De muziekmarkt wordt
overvoerd met werkelijk perverse muziek.
Het is sprekers vaste overtuiging dat de
funeste invloed van de moderne profane
muziek ook in katholieke ge'cderen, ook
in onze Roomsche mentaliteit grootcr is
dan men vermoedt.
Gelukkig voelen de katholieke kerk-
componisten in ons land hun roeping. Hun
band met de Kerk is te innig, dan dat zij,
voor de Kerk schrijvend, hun geest en
fantasie aan vergiftigde bronnen buiten de
Kerkelijke sfeer zouden gaan voeden en
bevruchten.
Spr. bidt echter onze vaderlandsche
kerkcomponisten, zich omwillé van hun
kunst toch te verdiepen in het Grego-
riaansch met de verhevenheid zijner lie-
melsche schoonheid en de ongerepte rein
heid zijner melodie. Het Gregoriaansch
blijft een onuitputtelijke bron, het hoogste
model van kerkelijke muziek.
Als onze componisten zich altijd dieper
in het Gregoriaansch gaan inleven, als zij
in hun ziel de echo van het bovennatuur
lijke wakker roepen, en zich dan gaan uit
zingen dan zullen we een nieuw bloeitijd
perk en een tweede Nederlandsche school
tegemoet gaan.
De talenten zijn er, dat bewijst de expo
sitie die tijdens de Kerkmuziek weck hier
in het gebouw voor K. A W. gehouden
wordt en die één groote hulde is aan onze
katholieke Nederlandsche componisten
(Applaus).
Spr. besloot zijn voordracht met als
voorbeeld te stellen aan alle kerkelijke
componisten Palestrina, die modern was
omdat hij een persoonlijkheid, een karak
ter was, die zichzelf wist te beperken en
te besnoeien, omdat liij de muziek aan
het liooge kerkelijke doel dienstbaar maak
te, die van de muziek, die een alleenheer-
scheres was geworden, weer een dienares
en van zijn kunst een dienende kunst
maakte.
Op deze met diep doorvoelde overtui
ging voorgedragen voordracht volgde een
overweldigend applaus.
Er werd nu een korte pauze gehouden,
waarna het woord gegeven werd aan den
heer Hubert Cuypers uit Amsterdam met
zijn kerkkoor van St. Agnes.
Practische repetitie van Hubert
Cuyper's kerkkoor.
Alvorens een proeve van repetitie te
geven met zijn 'kerkelijk zangkoor, (van
de St. Agncskerk te Amsterdam), hield
de lieer Hubert Cuypers een korte inlei
ding, voornamelijk om te getuigen waar
voor hem, gedurende een 35-jarige muzi
kale loopbaan, de hoofdaccenten eener
acsthctischc kerkmuziekbeoefening ble
ken te liggen. Wanneer spr. zich afvraagt,
wat de eigenlijke kerkmuziek is, dan is het
cenig, zoowel historisch-, als aesthetisch-
en religieus-juiste antwoord: het Grego
riaansch; Palestrina is bewonderenswaar
dig, maar het Gregoriaansch is bewonde
renswaardiger in al zijn eenvoud, rust,
wondere rhvthmiek en éénheid met de ge
wijde teksten.
Het Gregoriaansch verdient als oudste
en eenig kind der Kerk daarom bij alle
plechtigheden de voorkeur; de meerstem
mige muziek, ontkiemt buiten de Ntrk
en daarna toegelaten in onze Godshuizen,
dient zich als aangenomen dochter te voe
gen naar het Gregoriaansch, dat de oud
ste brieven heeft; een aesthetische uitvoe
ring van kerkmuziek wil dus zeggen: een
uitvoering die den geest ademt, van het
Gregoriaansch, d. w. géén effectbejag,
géén opeischen van de volle aandacht
voor de muziek maar integendeeleen
gevoels-ondersteuning, een ontvankelijker
maken der ziel voor de geheimen welke
de Kerk viert. Spr. wijst er vervolgens op,
dat de Gregoriaansehe zang de gemeen
schapskunst bij uitstek is en dc volmaakte
antithese van het: „l'art pour l'art", maar
juist door zijn zelfvcrgeten dienstbaarheid
aan den Eeredienst voor ons gevoel onver-
biddellijle één is geworden met de litur
gie. De beste voorbereiding daarom tot
uitvoering van meerstemmige kerk-muziek
is de voortdurende studie en beoefening
van het Gregoriaansch, dat toch door vele
koren nog maar steeds wordt verwaar
loosd om daarvoor in de plaats artistiek
geheel onvoldoende uitvoering van meer
stemmige muziek te geven. Spr. eindigt
met do verklaring om alle zang-ijdelheid
uit de Kerk te bannen en geeft in overwe
ging om boven elke oksaal-deur als ccn
waarschuwing de woorden uit de Pinkster
sequens te plaatsen:
Lava quod est sordidum,
Riga quod est aridum,
Sana quod est saucium.
Hierop begon de heer Cuypers zijn de
monstratieve repetitie van een eenvoudig
motet van Gallus, waarbij hij wees op de
verwantschap van Palestrijnsche en Gre
goriaansehe muziek: dc zingbaarheid in
tegenstelling met veel moderne, instru-
mentaal-gcdachte, z. g. „zang''-muziek;
het vermijden der maatdreun; de diato-
niek en dc kerk-toonaarden.
Plechtig Lof in de Kathedraal.
Om 7 uur werd in de kathedraal een
plechtig Lof gehouden. Als celebrans fun
geerde de hoogeerw. heer H. J. Koop-
mans, president van het seminarie te Gu-
lemborg, voorzitter der Liturgische Ver-
eeniging in het Aartsbisdom; als diaken
Th. Sinnige, leeraar te Culemborg; als sub
diaken H. B. Lauwaert, rector te Utrecht.
Door het parochiale gemengde koor der
kerk van dc H. Agnes te Amsterdam, wer
den, onder leiding van den heer Hubert
Cuypers, uitsluitend gezangen in Palestri-
na-stijl ten gehoore gebracht. Van de uit
gevoerde lofgezangen maakte wel liet
meest indruk het wonder-mooie „Ave Ma
ria" van Vittoria, dat met fijne teoderheid
gezongen werd.
Gecombineerde feestvergadering.
Te half 9 had een gecombineerde feest
vergadering plaats van de jubilecrende St.
Gregorius-Vereeniging en dc Liturgische
Yerceniging in het Aartsbisdom. Voor
dezo feestelijke bijeenkomst verleenden
hun medewerking de heeren Phons Dusch
en Jan Nuland, leeraren aan de R. K.
Kerkmuziekschool te Utrecht.
De zaal was weder geheel gevuld.
Tc half 9 opende de hoogeerw. heer H.
J. Koopmnns, president van het seminarie
Culemborg, de vergadering.
Met een woord van gelukwensch aan de
jubilecrende St. Gregorius Yerceniging
Spreker gaf verder enkele mcdedcelin-
gen over de Liturgische Vereenigiug in het
Aartsbisdom, die momenteel bijna 1000
leden telt. Spreker deelde mede dat voor
a.s. winter een Liturgische radio-cursus in
voorbereiding is.
De zangers in hun betrekking tot
God en de menschen.
Pastoor A. Hansen, voorzitter der Li
turgische Vereeniging in het bisdom
's-Hcrtogenbosch, hield een voordracht
over bovengenoemd onderwerp.
In den Goddelijken eeredienst; aldus
spr., laat de Kerk niets onbenut om God
te verheerlijken.
Maar boven alle kunsten stelt de Kerk
den zang, die ecu integreerend bestand
deel vormt der Liturgie.
De zang der Kerk moet door de zangers
verricht worden zoo heilig en schoon mo
gelijk, om daardoor de geloovigen op te
wekken tot waardig meevieren van den
heiligen eeredienst.
Dc zangers moeten God behagen, maar
ook de menschen.
Zij moeten doordrongen zijn van den
geest, der Kerk, om daardoor de menschen
ook van dien geest te doordringen.
Zij moeten beseffen, dat hun ambt is
een hoog verheven leekenapostolaat (Ap
plaus).
Bezitten dc zangers den goeden geest,
dan zal cr sympathie zijn voor het koor,
dan zal cr wisselwerking zijn tusschen koor
en altaar, tusschen koor en Kerk.
Spr. eindigde met de hoop uit te spre
ken, dat zoowel de St. Gregorius Vereeni
ging als dc Liturgische Vereeniging in
bloei mogen toenemen (Applaus).
Pastoor Beukers sprak een dankwoord.
Door dc hecrcn Phons Dusch en Jan
Nuland werd de avond verder aangevuld
met pianomuziek. Zij speelden te samen de
Sonate in d-majeur voor twee piano's van
Mozart. De heer Nieland reproduceerde
zijn eigen Sonatine en een Triana van Al-
benig, terwijl de heer Dusch dc Hebreeuw-
sche rhapsodie „Le danze del te David"
van Mario Castelnuovo-Tcdesco ten gehoo
re bracht. Tenslotte speelden beiden weer
de Variaties van Saint Saëns op een thema
.van Beethoven, voor twee piano's. Daar zij
beiden uitnemende klavierspelers zijn
bracht dit muzikale gedeelte een niet ge
ring genot.
Beide musici verwierven telkens een uit
bundig applaus.
Door bemiddeling van den K. R. O. werd
deze avond radiofonisch uitgezonden.
DERDE DAG.
Plechtige Hoogmis in de Kathe
draal.
De reeks van indrukwekkende plechtig
heden in de Kathedraal vertoont ook een
gradatie.
Do Hoogmis hedenmorgen in de Kathe
draal gehouden vormde ecu der treffend
ste momenten in de rij der kerkelijke
plechtigheden van deze week.
De Hoogmis werd opgedragen door den
oud-voorzitter der Nederlandsche St. Gre
gorius Vereeniging, pastoor \V. P. H. Jan
sen uit 's-Gravenhage. Assistentie verleen
den als diaken en sub-diaken de Utrecht-
sche kapelaans II. Wanders en P. Nier
man.
De wisselende gezangen werden uitge
voerd door het koor der fraters theologan
ten uit het Minderbrocderskloosler te
Weert onder leiding van Pater Gilbertus
Lohuis Ü.F.M.
Dc fraters waren weer gekleed in su-
perpli en stonden gerijd op het priester
koor. Hun uitvoering der Gregoriaansehe
gezangen, rustig en beheerscht, luchtig en
toch vol ingetogen devotie, maakte die
pen indruk.
De vaste gezangen werden gezongen,
uit dc door de Pascal Schmeits-stichting
bekroonde Missa Festiva van Jaap Vran
ken, door het parochiale koor der kerk van
den II. Petrus te Gulpen onder directie
van den heer H. Hupperts.
Het Limburgsche koor bleek tegen de
moeilijke reproductie dezer „moderne"
j niet opgewassen.
Het groote kerkgebouw was ook nu weer
geheel gevuld.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Sovjet-Rusland uitgenoodigd om toe te
treden tot het Kellogg-pact.
Zaterdag zal Achmed Zogoe tot koning
worden uitgeroepen.
Het Mexicaansch congres bijeengeroe
pen om te beslissen in de presidentskwestie
BINNENLAND.
Het gouden feest van de Ned. St. Gre-
gorius-vereeniging. (2de en 1ste blad).
De staking in cle Goudsche Aardewerk
industrie. (1ste blad).
Te Delft is gisteravond een auto te wa
ter geraakt. Een wielrijder, die was mee
gesleurd, is verdronken. (Gem. Berichten,
2de blad).
Te Leersum is iemand overleden tijdens
het zaaien van kunstmest op het land.
(Gcm. Berichten, 2de blad).
Enkele bijzonderheden over hot eerste
Ned. Psychopathengesticht, dat binnenkort
alhier wordt geopend. (2de blad).
OMGEVING.
Een motorfiets door cle electrische tram
bij Leidschendam gegrepen. Twee dooden.
(lste blad).
Onze Geïllustreerde pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
eenigc belangrijke gebeurtenissen op sport
gebied; folkloristische Landdag te
Dcrculo; mislukte opblazing van een fa
brieksschoorsteen tc Rotterdam.
De Leidsche Hout.
Er is Maandag in den Leidschen Gemeen
teraad gesproken over do Leidsche Hout
naar aanleiding van een voorstel van B. en
W., om aan dc bestuurdcren van de toe
komstige Leidsche Hout gemeentegron
den in erfpacht af tc staan.
Ons kwam tor oorc een bewering, dat de
Raad bij die bespreking van te weinig
waardeering voor het initiatief en het stre
ven van het Leidsche Hout-bestuur heeft
blijk gegeven.
Tegen dezo onware bewering moeten
wij onzen Gemeenteraad verdedigen!
Die dat beweert kan, als bij ter Raads
zitting is geweest, geen Hollandsch ver
staan een euvel, waaraan ook wel „intel-
lectueclen" (aanhalingstcekens niet verge
ten s.v.p., zetter!) lijden; en, als hij niet
ter Raadszitting is geweest, is hij verkeerd
ingelicht of heeft hij een in de pers gege
ven verslag niet goed begrepen.
Er is juist j.l. Maandag in den Raad
wèl met waardeering gesproken over de
Leidsche Hout-plannen. En door een lid
van de Katholieke Raadsfractie zéér na
drukkelijk.
En dat is o.i. niet meer dan betamelijk,
niet meer dan plicht.
Naast die waardeering zijn echter ccnigo
wensehen of opmerkiflgcn gemaakt. Dab
zulks niet zou mogen, zou alleen iemand
kunnen beweren, die waardeering niet an
ders kan aanvoelen dan als 'n met ge
kromde rug neerknielen voor een gouden
kalf.... Voor zulk 'n waardeering staat,
meenen wc, het Leidsche Hout-bestuur te
hoog
Er is dan, allereerst, ccn amendement
ingediend door het Katholieke Raadslid,
den heer Manders. Daarover is in den Raad
gepraat, alsof de heer Manders met zijn
amendement medezeggenschap van den
Road in de exploitatie van dc Leidsche
Hout bedoelde. Zoover ging echter diens be
doeling niet: hij wilde alleen voorkomen de
mogelijkheid, dat. ah' het Lcidsch Hout-
bestuur 'ns niet meer de exploitatie kon of
wilde doorzetten, dit dan het gewas van
het terrein zou kunnen verwijderen. Deze
bedoeling had genoemd Raadslid ech
ter neergelegd in een amendement, dat
f e i t e 1 ij k den Raad een o.i. ongewensch-
ten vorm van mcdezegenschap zou geven.
En ook cn vooral om die feitelijke strek»
