Uit de Omgeving
Uit de Rijnstreek.
Voor Huis en Hof.
Persoonlijke resultaten.
9e ronde: Mattison (Letland)Cheron
(Frankrijk) 1/21/2; Golmayoy (Spanje)
Steiner (Hongarije) 0—1; Freybal (Tsjecho-
Slowakije)Rosselli del Turco (Italië) 10
Tyroler (Roemenië)Euwe (Nederland)
1/21/2; Tschepernoff (Finland)Whita-
ker (Amerika) afgebroken; Nilson (Zwe
den)Araisa (Mexico) afgebrokenPrze-
piorka (Polen)Becker (Oostenrijk) afge
broken; Henneberger (Zwitserland)Carls
(Duitschland) afgebroken.
LAWNTENNIS.
Om de Davis-Cup.
In den wedstrijd om den Davis Cup tus-
sehen Frankrijk en Amerika werd het dub
belspel gisteren gespeeld. Cochet en Boro-
tra versloegen Tilden en Hunter met 64,
68, 75, 46, 62. Frankrijk leidt daar
door met 21.
VOETBAL.
-t. K. FEDERATIE.
S. J. C. l-comb.T.Y.B.B. l-comb.
Gisteren speelde een sterke combinatie
van T.Y.B.B. uit Haarlem tegen een zelf
de combinatie van S. J. C. op het Sport
park ie Noord wijk. Voor het begin brach
ten de gasten bij monde van den heer
Turnhout den S.J.C.'ers een aardige atten
tie, door het aanbieden van een bloemstuk,
ter gelegenheid van het behaalde kam
pioenschap in de le klasse D.H.V.B.
Scheidsrechter Haverkorn liet hierna
tossen waarbij S.J.C. won. Na aftrap door
de gasten zien wij allereerst een hardnek-
kigen S.J.C.-aanval, die door de goede ver
dediging der gasten weinig gevaar ople
verde. Spoedig zijn nu ook de gasten inge
speeld en een vlot gelijk opgaand spel ont
wikkelt zich, waarin na een half uur S.
J. C. een voorsprong van 20 had. De
gasten zetten er alles op dezen voorsprong
te niet te doen, wat hun gelukt door een
goed schot van de Vries en hun goeden
linksbuiten, doch ook S. J. C. weet juist
voor rust nog eens te doelpunten, zcodat
deze intreedt met 32 voor S.J.C.
Na rust krijgen we een ware belegering
op S.J.C.-doel, waar met moeite doelpun
ten worden voorkomen. Als S.J.C. zich
weer weet los te werken, krijgen we een
gelijk opgaand spel, waarbij der gasten-
keeper somwijlen goed werk verrichtte,
wat niet altijd van den invaller-keeper
van S.J.C. kan gezegd worden, die na een
kwartier een tam schot van de Vries kalm
doorlaat. (33). Van lieverlede wordt het
spel van S.J.C. iets slapper, terwijl de
gasten flink volhouden en dank zij nog
eenige blunders van den S.J.C.-keeper we
ten zij den stand tot 73 op te-voeren. In
het laatst pakt S.J.C. nog eens flink aan
en weet dan ook nog een mooi doelpunt
te veroveren (47). Met dezen stand wordt
einde aangekondigd van dezen zeer aan-
genamen wedstrijd gespeeld onder de goe
de leiding van scheidsrechter Haverkorn.
De retourwedstrijd tegen T.Y.B.B. zal
plaats hebben Zondag 12 Augustus a.s.
waarbij S.J.C. I, ST.C. III en de S.J.C.-
veteranen zullen uitkomen.
CRICKET.
De uitslagen.
Eerste klasse.
R. en W.—A. C. C. Gewonnen door
R. en W. met innings en 19 runs. R. en W.
155. A. C. C. 33 en 103.
H. D. V. S.Ajax. Gewonnen door
Ajax met 8 runs op de eerste innings.
Ajax 102. H. D. V. S. 94.
P. W.Hilversum. Gewonnen door
P. \V. met innings en 13 runs. P. W. 189
voor 8 (gesloten). Hilversum 36 en 140.
V. 0. C.Phoenix. Gewonnen door
V. O. C. met 130 runs op de eerste innings.
V. O. C. 224. Phoenix 94.
Derde klasse C.
Excelsior—Ajax (L.) II. Gewonnen
door Ajax II met- 40 runs op de eerste in
nings. Ajax II 110. Excelsior 70.
H. C. C.-M. C. C.
De wedstrijd H. C. C.M. C. C. is ge
ëindigd in een groote overwinning van dc
M. C. C. met. 10 wickets. Ternauwernood
ontkwam de Groote Haagsehc" aan een
inningsnederlaag.
We willen even de aandacht, vestigen op
het uitstekende batten van jhr. W. v. d.
Bosch, die 53 efi 62 runs scoorde.
De scoren waren: M. C. C. 327 runs en
6 voor »t. H. C. tJ„ 175 en 158.
H. D. V. S. I—Ajax I.
Gewonnen door Ajax I met 8 runs op de
eerste innings.
In Schiedam hebben Ajax en H. D. V. S.
gisteren een spannenden kamp gestreden,
die tenslotte door de Leidenaars gewonnen
werd. Aanvankelijk zag het daar heelc-
maal niet naar uit daar er op een gege
ven oogenblik vijf Ajax-wickets neerwaren
voor slechts 34 runs. Toen ook Chambers
gebowled was, kwam er een aanmerkelijke
verbetering. S. de Jongh en R. Josson
zetten een stand op, die eerst gebroken
werd op 83 toen Do Jongh achter het
wicket voor een goede 19 gevangen werd.
Even daarna werd Josson door v. Buysen
gebowled, na 26 runs gemaakt, te hebben.
Rice sloeg vlug 10 runs. J. Snijders voegde
T» runs bij het. totaal en met inbegrip van
6 extra's werd het Ajax-tot-aal 102.
J. F. v. Beysen had het meeste succes
met den bal. Hij bowlde 5 voor 20. Verder
W. v. d. Schouw 435 en Hodes 111. De
overige 4 bowlers hadden geen succes.
Niemand zal wel gedacht hebben dat
die 102 runs voldoende zouden zijn, om
H. D. V. S. te slaan. Rice was gisteren
echter in topvorm, en vaak plaatste hij de
batsmen voor moeilijkheden, die zij niet
vermochten op te lossen. De bowlers' wer
den bovendien goed bijgestaan door de
fielders, die vooral op het laatst, toen het
er om ging geen run cadeau gaven.
Toch had Kermes niet behoeven te ver
liezen, want de wijze, waarop v. d. Schouw
run out ging, was zeer onverstandig. In de
dubbele cijfers kwamen O. Vischer 17, P.
Kappelhof 12, P. Scheffers 11, E. Hodes
14. Het totaal werd 94.
Rice bowlde 523, Chambers 236, H.
Meijer 15, W. Eigeman 0—21. Twee bats-
men gingen run out. Ajax won dus met 8
runs.
Excelsior IAjax II.
Gewonnen door Ajax met 40 runs.
Ajax II behaalde gisteren het kam
pioenschap barer afdeeling door met 40
runs van Excelsior te winnen.Proficiat.
Heel erg moeilijk hebben de Schiedam
mers het den Ajax-reserves niet gemaakt,
hoewel de Leidenaars verschillende inval
lers telden. Ajax ging het eerst batten en
dank zij H. de Vrind 19, T. v. d. Meij 38
en J. Brouwer 20, werd het totaal 110
runs. A. v. Haagen bleek ook nu een goed
bowler. Zijn cijfers 733 zijn daar het be
wijs van. \V. v. Kemenade 24S.
Excelsior bracht het niet. verder dan 70
runs. Alleen v. Kemenade met- 11 en vooral
J. Kloos met 27 boden den meesten tegen
stand. Ermers had het meeste succes met
den bal. Hij bowlde 630. Ook A. de
Vrind had goede cijfers n.l. 436.
Met 40 mns achterstand wilde Excelsior
het nog eens probeeren, maar F. v. d. Meij
nam het bowlen goed onder handen. Toen
het tota-al 107 runs was voor 2 wickets,
zag de Schiedamsehe captain van verderen
strijd af.
In snel tempo had v. d. Meij 74 runs
gescoord, waaronder de noodige vieren en
eenige formidabele zessen. II. de Vrind
bleef met 22 not out.
Alleen J. Oosterholt met 1—37 en A.
Janse met 122 hadden succes.
Ajax won dus met 40 runs op de eerste
innings.
HAARLEMMERMEER.
Geboren: Marigje d. v. G. Oskam en
D. A. Uithol. Neeltje Cornelia, d. v. C.
de Weerd en N. A. Vermeulen. Hen-
drika Christina d. v. J. H. Oldenburg.
Hendrika Christina d. v. J. H. Oldenburg
en G. C. H. van der Beek. Pietcr z. v.
D. J. G. Slootweg en A. K. Hoogvliet.
Bart z. v. J. Baartse en A. van der Luit.
Anna Maria d. v. K. Schoorl en C. J.
Meiman. Jansje Adriana d. v. IJ Prui
sen en E. Einthoven. Johannes Coen-
raad z. v. A. J. van den Berg en P. van
Dolder. Johannes Antonius z. v. Th. G.
Lamers en M. W. Kroezen. Dingena Pe-
tronella d. v. J. H. van Bei-kel en A. M.
van Bodegraveil. Jan z. v. W. Huigen
en J. van der Stelt. Jannetje d. v. G.
Slootweg en W. Brands. Gerrit z. v. W.
C. Eikelenboom en H. Ellen. Plonia d.
v. J. v. Tol en J. Biemond. Jan Adria-
nus z. v. J. Dekker en A. Kempe.
Trijntje d. v. H. A. Gerbens cnG. Verbeek.
Wilhelmina Martina d. z. A. L. Vos en
H. va nTol. Leendert z. v. L. Karman
en Michielen.
Ondertrouwd: Evert. Prins 21 j. en
Alida Hendrika Jacoba Berlijn 21 j.
Cornclis Kramer 49 j. en Pietert e Ilogcr-
werf 33 j. Gijsbertus Govert Boellaart
26 j. en Jannetje Hemclaar 18 j. Jo
hannes Kinkel 22 j. en Matje Spaargaren
19 j. Johannes Wubben 28 jaar en Cor
nelia Maria, van Leeuwen 29 j. Jacob
Smit 31 j. en Agnes IJda Lemmers 27 j.
Getrouwd: Joannis Hendricus van
Heteren 28 j. en Maria Catharina Kauff-
man 28 j. Ferdinana Antonie Dol 26 j.
en Maatje Louwerse 27 j. Dirk Coen-
raad Engel 33 j. en Cornelia Jannetje Ent
hoven 29 j.
Overleden: Petrus Johannes Corne-
lis van der Kwast 76 j. geh. met A. Dek
ker. Cornelia Ouwerkerk" 66 j. geh. m.
H. C. Wcsselitis. Maria van Schie 71 j.
geh. met II. C. van Staveren.
R0EL0FARENDSVEEN.
Schade Vrijdagmiddag heeft dc hevige
hagelbui aan de gewassen ernstige
schade toegebracht. Bij verschillen
de tuinders werden van de kassen en wa
renhuizen ruiten vernield. Het meest zul
len echter do augurken geleden hebben. De
juiste omvang van de schade valt nu nog
niet te constateeren, doch de verwachting
is, dat de nadcelige gevolgen zich deze
week zullen openbaren. De hagclsleenen
waren zoo groot, dat meerdere volgroeide
augurken geheel door midden waren gesla
gen.
HAZERSWOUDE (Rijndijk).
Geitenkeuring. Te Hazerswoude Rijn
dijk had de jaarlijksche geitenkeuring
plaats. E.- was flinke belangstelling en
onder de aangevoerde geiten waren goede
exemplaren. De rubriek eenjarige wit on
gehoornde geiten kwam het eerst voor de
jury. De 1ste' prijs, de medaille van de
Provinciale Regelingscommissie plus een
geldprijs van de vereeniging werd toege
kend aan de geit. Pietje 4740 S van Th. v.
Zon. Pietje is een goed gebouwde geit clie
wat breeder voorhand kon hebben. Zij
had een zeer goed Sier. 2de prijs was
voor Jans 4741 S van J. Kompier. 3de prijs
was voor Mina 4742 R van J. v. Dijk Hz.
De oudere geiten waaronder 4 medaille-
winsters, vormden een zeer goede groep.
Hier verwierf de zwaargebouwde geit Rina
4744 R van C. Groen de medaille en een
geldprijs van de vereeniging. Het been-
werk. vooral de kooten, was zwak. Betere
hoefverpleging is tevens noodzakelijk. De
2de prijs was voor Petronella 3283 S van
W. v. Zon; de derde, voor Agatha 2335 S
van W. Lommerse en de 4de voor Corrie
4043 S van C. Menke.
De 5 lammeren kregen allen een prijsje.
Er waren een paar goede diertj.es bij die
voor de toekomst wel wat beloofden.
Het actieve bestuur van de vereeniging
kan met genoegen op deze geslaagde keu
ring terugzien.
NIEUWVEEN.
Personalia. De heer L. G. Eggink,
zeer bekend in sehoolkringen in deze om
geving, tijdens zijn voorgaand verlof tij
delijk hoofd de* achod te Alphen tax in
den afgeloopen winter waarnemend hooiu
te Nieuwveen, nadien Indisch redacteur
van de Telegraaf, is weer naar Indië te
ruggekeerd en benoemd tot hoofd der
Mulo-school te Amboina.
Bazar. Donderdagavond te 8 uur
werd de bazar geopend welke zooals be
kend gehouden wordt in de openbare la
gere school alhier, ten bate van de kas der
vereeniging der Tuberculosebestrijding.
De voorzitster, mevr. Houtkamp heette
allen hartelijk welkom, in het bijzonder den
burgemeester en den Pastoor, en 'besloot
haar korte openingsrede met het uitspreken
van een leus welke ieder gedurende deze
drieslagen moet bezielen: ,.tast. alle diep
in uw zak, want de nood is hoog". Daarna
gaf mevr. H. het woord aan den burge
meester, die als eerè-voorzitter in het
kort aanhaalde de werking en de verhan
deling dezer vereeniging. Vóór 5 jaar,
aldus spr., op initiatief van mej. Gersie,
altijd nog trouwe penningmeesteresse,
werd deze plaatselijke vereeniging opge
richt die thans als een goed georganiseerd
geheel, nauw verbonden met de plaatse
lijke afdeeling van het. Groene Kruis en
verdere vereenigingen in ons land, in
staat is krachtig naar buiten op te treden.
Voorts bracht spr. hulde aan de leden
der vereeniging, welke zooveel uren vrij
wisten te maken om al de fraaie dingen
welke uitgestald zijn te bearbeiden, tus-
schcn de drukte van hun huishouding door
en vervolgde dank te brengen aan hen die
zich beschikbaar stalden om deze bfezar
te doen slagen.
Bij rondwandelen door de verschillende
lokalen bemerkten wij zeer fraaie hand
werken enz. Er heerschte een gezellige
drukte en van de verschillende aardige
geluksspelen werd druk gebruik gemaakt.
Wij raden ieder aan dit dorpsfeest niet te
verzuimen en tevens het schoone doel
voor oogen te houden, en de. leus welke de
voorzitster uitsprak: „Tast allen diep in
uw zak, want de nood is hoog".
DE BRAAMSTRUIK.
Eenige Amerikaansche veredelsle soorten
met groote bessen.
De braamstruiken zijn in ons land zeer
algemeen. In bosschen, op de duinen en
langs de wegen komen zij veelvuldig voor.
De duinbraam heeft drietallige bladeren,
een grijsachtig waas op de stekelige tak
ken en donker violet gekleurde vruchten.
In sommige duinstreken komt zij zoo veel
vuldig voor, dat zij bij manden vol worden
geplukt en evenals in Gelderland de bosch
bessen, aan de huizen worden verkocht. De
boschbraambes heeft hooge, hoekige sten
gels en de bladeren zijn aan de jonge
stengels meest vijftallig.
De bloemen der braamstruiken gelijken
veel op kleine rozen: de vrucht echter is
weer geheel anders dan die der appelen,
peren, pruimen en kersen. Zij bestaat uit
een groot aantal sappige vruchtjes met
steenharde kernen, als 't ware kleine
pruimpjes op een kegelvormigen vrucht
bodem. die te voorschijn komt als men de
rijpe braam afplukt zonder steel; men
eet. dus bij deze saamgestelde vrucht den
vruchtbodem niet en daarom wordt braam
bes voor gezonder gehouden dan bijv. de
aardbei.
Niettegenstaande de vele goede eigen
schappen der bramen worden de inheem-
sche soorten door de fruitkweekers veron
achtzaamd. De geldelijke opbrengst blijft
te gering.
Geheel'anders is dit met de verschei
denheiden, welke vanuit Noord-Amerika
en Engeland tot. ons gekomen zijn. De
Noord-Amerikaansche soorten zijn niet
alleen de vroeg rijpste, maar te gelijker
tijd de lekkerste en sappigste van alle
braambessen. De waardcoring zal onge
twijfeld toenemen naarmate men de waar
de van de Amerikaansche soorten zal Iee-
ren kennen.
Een paar zeer aanbevelenswaardige
verscheidenheden zijn o.a. Wilson Ju
nior een vruchtbare soort met groote
zwart-blauwe bessenMammout h, deze
brengt waarschijnlijk wel de grootste
vruchten voortze zijn zoet van smaak,
haar vleesch is zacht en vroeg rijpen
Ohio P s 1 a c k Gap, eveneens zeer
vruchtbaar en weinig eiscjiend.
Op den grond is de braamstruik niet
kieskeurig, zij groeit overal, zelfs op natte,
zanderige gronden, maar zij bemint een
beschutte plaat-s. Overigens behoeven de
bramen dezelfde behandeling als de fram
bozen, doch men moet bij de bramen een
langer stek of paal zetten, want haar sten
gels bereiken vaak een lengte van 4 tot 5
M. De hoofdstengel snijdt men op 2 1/23
meter af, terwijl de zijscheuten in de lente
op twee knoppen worden ingesneden. De
vruchtbaarheid van de Amerikaansche
bramen is van dien aard, dat de bessen
een geruimen tijd achtereenvolgens rijp
worden.
Voor geleien is het sap uitstekend, maar
inzonderheid wordt ook de daar uit be
reide wijn geroemd, in die mate zelfs dat,
naar sommige beweren, goed bereide bra
menwijn een drank is, welke zelfs een
vorstelijke tafel geen oneer aan zou doen.
Of hij hier te lande vervaardigd wordt is
ons niet bekend. Waarschijnlijk is dit ech
ter niet daar de veredelde soorten hier
nog niet op groote schaal worden ge
kweekt, oni vruchten genoeg daartoe be
schikbaar te hebben. Voor eigen gebruik
gaat mei bij het bereiden van bramenwijn
als volgt le werk. Men begiet rijpe braam
bessen met een weinig heet water, opdat
ze week worden, drukt of perst ze uit en
laat het sap 3 a 4 dagen staan, om het
helder te doen worden. Bij elke 20 liter
van dit sap voegt men 2 K.G. witte suiker
en roert daarbij zoo lang tot deze is opge
lost. Na circa 8 dagen filtreert men de
vloeistof. Intusschen heeft men een wei
nig celatine in 1 liter wijn geweekt. Als
alles opgelost is, giet men er de bessen
sap bij en laat dit mengsel goed doorko
ken; is de wijn koud dan giet men hem
in een vat en zet ze in den kelder.
V.
BRIEVEN VAN EEN
Wanneer we zien, dat mgr. Aengenent
bij gelegenheid zijner bisschopswijding zelfs
werd gelukgewenscht in „De Tijd" nog
wel door minister Slotemaker de Brui
ne, „hoewel niet onder den kromstaf rus
tend", dan kunnen we ons Diet begrijpen,
hoe het „Protestantsche Nederland" inder
tijd toch zoo fel gekant is geweest tegen
het herstel der bisschoppelijke hiërarchie
in ons land. De „Aprilbeweging" staat ge
boekt in de historiebladen, dus moeten we
't wel gelooven, hoewel het rustige heden
al zijn er nog wel lieden met die April-
sche beweeglijkheid daar wonderbaar
lijk bij afsteekt. Die hiërarchie, waarvoor
men zoo beducht was, is klaarblijkelijk nog
al meegevallen.
Zoo hoog als de Protestanten in 't mid
den der vorige eeuw op hun achterste bee-
nen stonden, zoo vurig verlangden de ka
tholieken naar eigen bisschoppen. De vice-
superior, die de Hollandsche Missie be
stuurde, was altijd een Italiaansche pre
laat, en wel de Internuntius, op voor
dracht der Propaganda-fide door den
Paus benoemd. Onbekend met taal en ze
den, onbekend ook met de eigenaardige
gebruiken, in eeuwen van verdrukking ont
staan en gegroeid; zeer op zijn hoede
voorts om niet in confilct te komen met de
regeering, kon een vice-superior moeilijk
een krachtig, doelbewust bewind voeren.
Hij moest te veel door anderer oogen zien,
waarbij nog kwam dat zijn macht gering
wasvoor alle beslissingen van eenig ge
wicht behoefde hij de goedkeuring der
Propaganda.
Reeds lang voor deze bezwaren gevoeld
werden immers al in 't eind der 18e
eeuw werden pogingen aangewend om,
evenals zulks in de Zuidelijke Nederlanden
het geval was, cok in het Noorden weer
een normaal bisschoppelijk bestuur te ves
tigen. In 't jaar der vrijheid, gelijkheid en
broederschap, 1795, had de Aartspriester
van Holland zich tot de Provisioneels Re
presentanten des volks gewend met de
vraag, of het den katholieken vrij stond,
zich een bisschop le kiezen. Het ant
woord luidde bevestigend, maar de tijds
omstandigheden waren er niet naar, om
dienovereenkomstig te handelen. Alles
stond nog veel te veel op losse schroeven.
Onder Koning Lodewijk nam de regee
ring zelf de organisatie der Kerk in de
hand; een commissie zou plannen maken,,
waaromtrent, de Koning in onderhandeling
zou treden met den Paus, maar de inlij
ving bij Frankrijk wierp deze plannen in
duigen.
Keizer Napoleon, die overal zijn neus in
stak, bepaalde, dat in de Hollandsche Mis
sie de bestaande toestand voorloopig ge
handhaafd zou blijven. Wel kwam er in
1812 weer een commissie tot stand, welke
het bisschoppelijk bestuur zou voorberei
den, maar opnieuw kwam hiervan door de
troebelheid der tijden niets terecht.
Toen Koning "Willem I het bewind over
de Vereenigde Nederlanden aanvaardde
vond hij: in 't Zuiden bisdommen over
eenkomstig het Concordaat van 1801 in
Noord-Brabant en Limburg drie Apostoli
sche Vicariaten in 't overige deel van zijn
lconinkrijke zeven Aartspriesterschappen
met aan het hoofd den Internuntius.
Daar moest natuulijk eenheid in ko
men, doch zoowel de anti-katholieke ge
zindheid der regeerihg, die liefst op eigen
houtje een kerkregeling wilde doorvoeren
in 1826 bestond reeds een ministerieel
ontwerp „Organisatie van het R. K. Kerk
genootschap in het Koninkrijk der Neder
landen" als de langdurige „Belgische
ziekte", waaraan ons land leed, werkten be
lemmerend. Wel kwam in 1827 een Concor
daat met Rome tot stand men had
bovenbedoelde ministerieel ontwerp voor
zichtigheidshalve in portefeuille gehouden
maar dc vreugde over de totstandko
ming daarvan werd bij de katholieken zeer
getemperd door het feit, dat de koning de
benoeming der kanunniken voor zich op-
eischte; aangezien Z.M. hierdoor de bis
schopskeuze zou beheerschen, wijl vol
gens het Concordaat de kanunniken den
bisschop kozen uit een den koning welge
vallig drietal, had de internuntius, mgr.
Capacaini, daartegen overwegend bezwaar.
De regeering hield desniettemin aan het
Concordaat vast, al schortte zij nu de uit
voering op tot na de eindregeling met
België.
Zoo was dus nog altijd geen wijziging
gekomen in de kerkelijke organisatie van
Noord-Nederland. Iets moest er toch ge
schieden, wilden de Katholieken niet van
vele kerkelijke voorrechten verstoken blij-
ven. Om hierin te voorzien werd in 1832
de Warmondsche professor C. L. baren van
Wykerslooth tot bisschop benoemd. De
koning zag hierin strijd met het Concor
daat, doch men kon hem beduiden, dat
het slechts gold een bisschopsbenoeming
„in partibus infidelium" bisschop aan
Curium i. p. i. was de titel van Z. D. H.
waaraan geen geestelijke rechtsmacht was
verbonden, en teen gaf Z. M. zijn toestem
ming. Mgr. van Wykerslooth h?xl tot taak,
in Nederland met goedvinden der kerk
voogden de kerkelijke wijdingen toe te
dienen, welke taak hij tot 1851 met groo
te toewijding heeft vervuld. Onder de ka
tholieken stond Z. D. H. zeer in aanzien,
waartoe zijn vormreizen veel bijdroegen.
Zooals men weet, woonde mgr. van Wy
kerslooth te Oegstgeest op de villa „Duin-
zigt". De omgeving van Leiden heeft wel
een goeden klank in de geschiedenis der
Nederlandsche kerkprovincie. Dc Semina
ries Hageveld thans Bisschoppelijke Nij
verheidsschool en Warmond benevens
het gymnasium te Katwijk bloeiden alle
drie onder den rook der Sleutelstad.
STEDELANDER.
Zoodra de „Belgische ziekte" in 183$
door het eindverdrag met België voor
goed was geweken, heropende de regee
ring de onderhandelingen over de uitvoe
ring van het concordaat, hetgeen vaster
vorm aannam toen koning Willem I werd
opgevolgd door zijn den katholieken be
ter gezinden zoon Willem II. Diens voor-
nemens werden echter terstond gedwars- 1.
boomd door de „Protestantsche natie", die !-
adressen en vertoogen richtte tot vorst en j
parlement, met brieven en pamfletten
werkte, dat op Z. M. zooveel indruk maak
te, dat hij bij zijn bezoek aan Amsterdam f
verklaarde, „dat de oude zeven provin-
ciën met het te sluiten concordaat niets te
maken zouden hebben en als land van mis-
sie beschouwd zouden blijvenalleen te
's-Hertogenbosch en Roermond zouden bis
dommen worden gevestigd" ('t waren nu
vicariaten).
Alweer een spaak in 't wiel dus.
Toch bleef dit aan 't rollen en een eer
ste resultaat was, na moeizame onderhan*
delingen in 1841: dat het Concordaat voor
loopig zou blijven rusten, doch dat de kerk-
voogden in 't zuiden des lands zouden mo
gen gewijd worden tot bisschoppen „in par
tibus infidelium".
Zulks geschiedde met de vicarissen mgra. 1
Paradis (Roermond), Den Dubbelden (Den
Bosch) en van Hooydonk (Breda), terwijl
ook de Tilburgsche pastoor Zwysen tot de
bisschoppelijke waardigheid werd verhe- li-
ven als coadjutor van mgr. den Dubbe/. J
den met recht van opvolging. De H.H. wij.
dingen werden verricht door mgr. van Wjr-
kerslooth.
Zoo bleef nu de toestand (beneden den
Moerdijk drie vicarissen, daarboven zeven
aartspriesters) totdat na de Grondwets
herziening van 1848 waarover ik al eens
schreef da tijden rijp werden geacht om
verder te gaan.
Aanvankelijk dacht de geestelijke over
heid nog slechts aan de mogelijkheid, om
ook in 't Noorden een paar vicariaten te
verkrijgen, maar de leeken bleken vcortva-
render. Geheel buiten de geestelijkheid om
(uitgezonderd mgr. van Wykerslooth) wat
reeds in 't najaar van 1847 door een aan-
tal notabele leeken uit Holland, Gelder
land, Overijsel en Noord-Brabant in een
adres aan den Paus herstel der bisschop
pelijke hiërarchie voor Nederland ge
vraagd. De internuntius, mgr. Belmonte,
was echter dit voortvarende adres niet
welgezind en uit Rome k^am dan ook
geen antwoord.
Inmiddels schreed de tijd voort en na
Thorbecke's politieke overwinning liet ook
de geestelijkheid het plan der vicariaten
los; 23 Mei 1848 werd tot den H. Vader 'n
verzoekschrift gericht, onderteekend door
de aartspriesters en dekens, waarin om
herstel der bisschoppelijke hiërarchie werd
gesmeekt. De notabelen herhaalden in aan
sluiting hierop ootmoedig hun verzoek van
het vorige jaar.
De Aartspriesters ontvingen t«i anfc. r
woord, dat de Paus in overweging zou g*.
men, hoe de toestand der Katholieke Kek.
in Nederland het best te verbeteren zou
zijn, maar ziet: opnieuw kwam er vertra
ging. Door de revolutie te Rome ging Pius
IX in ballingschap naar Gaëta, hetgeen
duurde tot April 1850.
Zoodra Z. H. te Rome was teruggekeerd,
begon de adresbeweging der katholieken
opnieuw, waarbij zij steun vonden in een
door minister Van Sonsbeeck uitgelokte en
afgelegde regeeringsverklaring, n.l.: dat
de regeering een organisatie „wenschelijk
achtte" en „zooveel mogelijk daarin be
hulpzaam zou zijn." (12 Dec. 1850).
Nu was 't ijzer gloeiend, nu moest er ge
smeed worden. Al aanstonds zonden de
katholieke kamerleden een adres naar
Rome, waarin zij den nadruk er op legdenf
dat thans de politieke omstandigheden
zeer gunstig waren en dat men zulks voor
de toekomst nog zou moeten afwachten.
Minder haastig waren de geestelijke
overhedenhun rijp beraad leidde in 't be
gin van 1851 tot een verzoekschrift aan
den H. Vader van de Vicarissen en de
Aartspriesters gezamenlijk, waarin deze,
insgelijks wijzend op den veranderden poli-
tieken geest en de gunstige omstandighe
den, Z.H. de inrichting van een bisschop
pelijk bestuur verzochten.
De vurige dr. Cramer zond daar nog
een druk geteekende petitie der Neder
landsche katholieken overheen, maar Jö
Brabant nam men daaraan geen deel; na
't adres der kerkvoogden vond men zoo'n
leeken-petitie overbodig en zelfs eenigs-
zins ongepast een standpunt, dat we nu
zeker deelen. Maar de tijden waren toen j
anders en in 't Zuiden had men al vica- j
rissen, terwijl men in 't Noorden nog te
worstelen had tegen de bekende verklaring
des konings.
Ook Rome behandelde de zaak kalm en
er werden pas definitieve stappen gedaan
toen vaststond, dat het Concordaat door
het feit zelf der herstelling van de bisdom
men zou komen te vervallen en dus iiï
den vervolge geen struikelblok meer zou
wezen.
De voorbereidende onderhandelingen zoo
ver gevorderd zijnde, kon Paus Pius IV
overgaan tot de volkomen vrije organisa
tie der Katholieke kerk in Nederland.
't Zou voor heden te ver voeren, ook
dit, mitsgaders het loeien en luwen van
den Aprilsfcorm, te behandelen. "Wel ver
anderd zijn intusschen de tijden dat een
bisschopswijding als die van mgr. Aenge
nent zóó luisterrijk kon plaats vinden in
't zelfde Nederland, welks protestantsche
ingezetenen indertijd de komst der bis
schoppen met zooveel schrik te gemoet za
gen. AjJO.
