BUITENLAND.
BINNENLAND.
Letteren en Kunst
19e Jaargang.
VRIJDAG 27 JULI 1928
D* ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
fcfaör Lalden 19 cent per week f2.50 per kwartaal,
pij onxo Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL
Franco per poet f2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad U voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag nitgezondord Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gowone advertenflën 3P cent per fOgÓV
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. 3
Klolno ïdver.sntién, van ten hoogste 80 woorden, waeria
betrekkinyen wprden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop ®n verkoop t 0.50.
□it nummer bestaat uit
twee bladen.
ANTI-OORLOGSVERDRAG
DE ONDERTEEKENING.
Te Parijs op 27 Augustus.
Een plechtigheid zonder
precedent.,
Daar geen der mogendheden bezwaar
heeft gemaakt tegen Parijs als plaats van
onderteekening van het anti-oorlogpaet,
zal deze ceremonie aldaar op 27 Augustus
geschieden en wel in de Salie de l'Horloge
aan de Quai d'Orsay, welke reeds zoovele
historische zittingen heeft gezien. Het zal
geen conferentie zijn, maar een bijeen
komst zonder precedent, welke men te Pa
rijs met veel plechtigheid wil omringen en
doen voorafgaan en volgen door recepties
en banketten.
Men hoopt, dat de in de Duitsche bladen
geopperde bezwarc-n tegen de persoonlijke
deelneming van Stresemann, onder het
voorwendsel, dat Frankrijk nog steeds aar
zelt met de ontruiming van het Rijnland,
te Berlijn zullen worden ontzenuwd en dat
Stresemann met de anderen vuór den vre
de zal komen manifesteeren. Aldus zal de
ceremonie der onderteekening een soort
epiloog vormen op het verdrag van Ver
sailles, een verzachte interpretatie der
scherpste punten.
De jongste berichten uit Washington
wijzen er op, dat Kellogg aan de onder
teekening door Amerika het karakter zal
geven eener plechtige manifestatie der in
ternationale solidariteit, waarvan de Ver.
Staten vaak beschuldigd worden zich afzij
dig te houden.
Een V.D.-berieht meldt nog, dat Strese
mann zich bereid heeft verklaard aan de
uitnoodiging naar Parijs gevolg te geven,
ilidien zijn gezondheidstoestand het hem
veroorlooft.
Van Duitsche zijde wordt ten zeerste
toegejuicht, dat de onderteekening te Pa
rijs zal geschieden, daar de tegenwoordig
heid van zooveel staatlieden aldaar onge
twijfeld er toe zal leiden, dat niet met het
anti-oorlogsverdrag in verband staande
vraagstukken eveneens zullen worden be
sproken. Hierbij heeft men het oog op het
Duitsch-Fransche vraagstuk, waarvan de
oplossing ongetwijfeld in hooge mate be
vorderd zal worden door een directe ge
dachten wisseling tusschen den Duitschcn
minister van buitenlandsclie zaken en den
Franschen minister-president Poincaré. In
een dergelijk onderhoud tusschen de lei
dende staatslieden van Frankrijk en
Duitschland zou pen nieüwe basis voor de
voortzetting der Europeesche politiek ge
vormd kunnen worden.
Mussolini en Tanaka niet
naar P a r ij s.
Briand,Kellogg, Chamberlain, Strese
mann, Hymans, Zalenski, Benesj en Primo
de Rivera zullen den 27sten Augustus te
Parijs bijeenkomen en op het Fransche de
partement van Buitenlandsche Zaken aan
de Quai d'Orsay het multi-laterale ver
drag tot uitbanning van den oorlog onder
teekenen.
Naar gemeld wordt, zullen Mussolini in
verband met zijn drukke werkzaamheden
en Tanaka met het. oog op de gebeurtenis
sen in China niet aanwezig zijn.
DUITSCHLAND.
Knoeierijen bij de Stinnesfabrieken.
De Duitsche justitie heeft een bevel tot
inhechtenisneming uitgevaardigd tegen
den particulieren secretaris van Hugo
Stinnes Jr. te Hamburg. Ook is rechtsin
gang verleend tegen dr. Edmond Stinnes.
Eerstgenoemd geval staat in verband met
knoeierijen met aandeelen, het tweede met
het. beheer van Edmond Stinnes' autofa-
briek.
ENGELAND.
Weer een Non-Conformistische Kerk voor
het Katholicisme gewonnen.
Een der oudste Non-Conformistische
kerken van Londen was in het jaar 1870
in katholieke handen overgegaan en als
schoolgebouw gebruikt. Nu is zij den
vorigen Zondag weer als kerk heropend en
de eerst H. Mis is er gelezen.
PORTUGAL.
Bestraffing der opstandelingen.
O.m. deportatie naar Timor.
De Portugeesche ministerraad heeft een
decreet opgesteld, waarin de straffen wor
den bepaald, welke aan de beschuldigden
met betrekking to de jongste revolution-
naire beweging kunnen worden opgelegd.
De officieren en ambtenaren, die recht
streeks aan de beweging hebben deelgeno
men, zullen ontslagen en gedeporteerd
worden. De officieren, die de beweging
hadden kunnen bestrijden, doch neutraal
bleven, zullen op wachtgeld worden ge
steld. De schuldige ouderofficieren zullen
uit den dienst worden ontslagen cn gede
porteerd worden op dezelfde wijze als de
officieren. De soldaten, die uit vrijen wü
aan de beweging hebben deelgenomen, zul
len drie jaar dwangarbeid in de koloniën
moeten verrichten. Zij, die ontplofbare
stoffen hebben achtergehouden, worden
naar Timor gezonden.
USLAND.
Nieuwe teekenen van opleving van het
godsdienstig gevoel onder de bevolking
van Sovjet-Rusland.
De Sovjet-Regeering heeft weer een
nieuwe aanleiding gevonden, om zich te
verontrusten over do herleving van den
godsdienstigen geest onder de massa van
het volk. Het orgaan der Communistische
Jeugd „Konsomols Kaïa Prayda", ver
klaarde bij het Kerkelijk Congres in Khar-
kou:
„De straten van Kharkou herinnerden
aan die van Kiewo in de oude tijden, toen
van alle kanten processies van pelgrims
met honderden geestelijken naar het
klooster van Laure stroomden.
Het blad verontrust zich over de „bru
taalheid" van het „kerkvolk", dat bij gele
genheid van het Congres de Regeering om
toestemming verzocht om godsdienstonder
richt te mogen ontvangen.
EGYPTE.
Mohammed Mahrr.oed Pacha vermoord?
Volgens nog onbevestigde berichten uit
Cairo moet de Egyptische minister-presi
dent Mohammed Mahmoed Pacha ver
moord zijn.
AFGHANISTAN
De plannen van Amanoella.
Afschaffing der Polygamie.
Volgens het. blad „Aman-i-Afghan" te
Kaboel heeft' koning Amanoella tijdens een
bijeenkomst, van ambtenaren de aanstaan
de bijeenroeping van den raad van afge
vaardigden der natie, v. aaraan de regee-
ringsambtenaren nier, zullen deelnemen,
aangekondigd.
De koning veroordeelde de polygamie,
welke de ooi zaak vin de in het land heer-
schende corruptie "is, er in de toekomst zal
elke staats-beambte, die een tweede vrouw
huwt, ontslag moeten nemen.
Bovendien zal een besluit worden gepu
bliceerd omtrent degenen, die reeds meer
dan één vrouw bezitten.
De koning drong er bij de ambtenaren
en zijn onderdanen op aan. de sport te
gaan beoefenen, welke voor een goede ge
zondheid noodzakelijk is.
CHINA.
Japan en Nanking.
Toespitsing van het conflict.
De oneenigheid tusschen Japan en Nan
king neemt toe in scherpte.
ï)e Nanking-regeering zal de Japansche
protest-nota tegen het opheffen van het
verdrag en de inmenging van Japan in
Mantsjocrijsche aangelegenheden met twee
maatregelen beantwoorden.
Ten eerste wordt in geheel China een
boycot uitgesproken over Japansche wa
ren. Men hoopt door dezen economischen
oorlog Japan in een half jaar tot toegeven
te dwingen. De Japansche regeering heeft
leeds verscheidene van hare consuls in
China ter beraadslaging over tegenmaatre
gelen naar Tokio geroepen.
Verder zal in Mantsjoerije een anti-Ja-
pansche agitatie doorgevoerd worden om
de Moekden-paftij door innerlijke onrust
ten val te brengen.
Bij aankomst te Dairen werd een aan
tal afgezanten van de Nanking-regeering
door de Japansche politie gearresteerd.
Ter doorvoering der agitatie bevinden zich
echter reeds talrijke koeomintanleden in
Mantsjoerije.
Tsjang Kai Sjek begeeft zich een dezer
dagen na ir c'en Nanking partijdag, die tot
verdere maatregelen besluiten wil
MEXICO.
NA DEN MOORD OP OBREGON.
De politieke moeilijkheden.
De Londensche correspondent van de
Köln. Volksztg. schrijft:
De min of meer publieke bemoeiingen
van president Calles om de verantwoorde
lijkheid voor den moord op Obrcgon op de
Katholieke geestelijkheid te schuiven, heb
ben geen succes gehad.
De toestand klaart thans op door een be
richt uit New-York aan de „Times", waar
uit blijkt, dat de beschuldiging der Katho
lieken alleen een manoeuvre van partijpo
litiek is geweest.
De verklaring voor zijn fiasco ligt in de
onverwachte versterking, welke de boeren
partij door het aftreden van drie arbeiders-
leiders uit het kabinet van Calles heeft
ondergaan. Het is den boeren gelukt hun
oude tegenstanders, de arbeiderspartij, in
de oogen van het publjek als moreelen da
der van den moord op Obregon te bestem
pelen. Zij hebben den „bond van revolu-
tionnaire partijen" bewogen, het ontslag
van alle arbeidersleiders uit de regeering
en de uitstooting van alle arbeidersafge-
raardigden en -senatoren uit het parle
ment te verlangen.
Calles, die zich slechts onwillig van de
arbeidersvertegenwoordigers afscheidt, is
daardoor in openlijke moeilijkheden ge
raakt.
Generaal Zertuche, die hem onmiddel
lijk na de vermoording van Obregon als
nieuw hoofd der politie van de stad Mexi
co werd opgedrongen, heeft zich intusschen
openlijk lot een werktuig der bceren-pro-
paganda gemaakt. Hieruit, en niet uit sym
pathie voor het onderdrukte Katholicisme,
is zijn eere-verklaring voor de Katholieks
geestelijkheid, welke de arbeiderspartij tot
eenig doelwit der publieke aanvallen
maakt, ontsproten.
De boeren gingen reeds zoo ver den
moordenaar van Obregon kwijtschelding
van de doodstraf te beloven, indien het ge
lukt zal zijn achtermannon ter verant
woording te roepen. Dc leider der arbei
derspartij ho idt zich schuil.
De presidentsverkiezeing.
Uit Mexico wordt gemeld, dat president
Calles alle pogingen in het werk stelt, om
zijn gunstelling Adalberto Te ja do tot voor-
loopig president te doen verkiezci:.
Een groot «aantal der aanhangers van
Obregon wil hiervan "echter .niet weten en
ziet liever Saens eandidaat voor het pre
sidentschap gesteld.
Zij hebben reeds gedreigd een referen
dum te doen houden, indien het congres
zich naar de wenscben van Calles mocht
schikken. Saens van zijn kont heeft zich
bereid verklaard met Calles semen te wer
ker}, teneinde, jero - Breuk in de gelederen
der aanhangers 'van Obregon te voor
komen.
Gouverneur terechtgesteld.
Saturine Cedillo, gouverneur van den
Mexicaanschcn staat San Luis Potosi is,
naar gemeld wordt, deze week in de gelijk
namige hoofdstad van dien staat gefusil
leerd. Cedillo zou aan het hoofd van een
revolutiónnaire beweging hebben gestaan.
De gewone beschuldiging om tegenstan
ders uit der. weg te ruimen.
De natiën blijven koud en onverschillig.
Bij de bijzetting van den Mexicaansclien
Bisschop Yaldespino in San Antonio,
Texas, maakte de Aartsbisschop van San
Antoni, Mgr. Drossaerts bekend, dat de
Primaat van Mexico, Mgr. Mora y del Rio,
bij zijn dood zoo arm was, «lat zijn nalaten
schap niet eens toereikend was voor de
bijzettingskosten. „Het treurigste in den
toestand van Mexico", verklaarde Aarts
bisschop Drossaerts in zijn lijkrede, „is on
getwijfeld de algenieene apathie der geci
viliseerde wereld. Mexico blcedde uit dui
zend wonden en niemand scheen zich daar
om te bekommeren; Mexico verdronk I aast
in de tranen en het bloed van zijn beste
zonen en dochteren en al de natiën der
wereld blijven koud en onverschillig. De
ecnige, wiens stem zich als een luid pro
test. deed hooren, was die van den Vader
der Christenheid, Pius XI."
Koninklijke Besluiten.
Notariaat.
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrondissement:
A. Leeuwarden ter standplaats: 1. de
gemeente Sneck: J. A. Maseland, candi-
daat-notaris te Enschedé; 2. Dronrijp, ge
meente MenaldumadeclB. Smid, candi-
daat-notaris te Apeldoorn
B. Winschoten, ter standplaats de ge
meente Nieuwe Pckela: W. Veldkamp,
candidaat-notnris te Vianen
C. Zwolle, ter stand plaats gemeente
Kampen: mr. J. Jum Melle, candidaat-no-
taris, commies aan de afdeeling domeinen
aan het departement van Financiën, wo
nende te 's-Gravenhage
D. Utrecht, ter standplaats gemeente
IJsselsiein A. G. Cool, notaris te Andel.
Vragen van Kamerleden.
Ds. Kersten'.s vragen over
d e „N e n y t o".
De minister van Arbeid heeft thans ge
antwoord op de vragen van het Tweede
Kamerlid Kersten in zake den werktijd
op de „Nenyto" te Rotterdam.
De minister zegt, dat het bekend is, dat
op de „Nenyto" in tal van stands en andere
gelegenheden op zeven dagen per week ge
werkt .wordt. Echter zijn slechts enkele
ruimten, waar op die tentoonstelling arbeid
in don zin der Arbeidswet 1919 verricht
wordt, te beschouwen als fabrieken of werk
plaatsen. En aangezien de arbeids- cn
rusttijdenbepalingen van genoemde wet tot
nu toe alleen met betrekking tot arbeid in
de fabrieken en werkplaatsen in werking
getreden zijn, behoeft dan ook slechts in
enkele stands bij de regeling van de ar
beids- en rusttijden van het aldaar werk
zame personeel met do bepalingen der Ar
beidswet rekening gehouden te worden.
Aanvankelijk werd in laatstbedoelde
stands ook wel op Zondag arbeid verricht,
doch nadat zulks ter oore van de arbeids
inspectie gekomen was,'heeft deze daaraan
een einde gemaakt.
Alle verzoeken om vergunning om op
Zondag op de „Nenyto" arbeid te mogen
doen verrichten, zijn afgewezen en bij de
laatstgehouden controle, op Zondag 1 Juli
jl., zijn geenerlei overtredingen geconst--
teerd. Ook wordt in de stands, waar dc
Arbeidswet thans reeds van toepassing is,
per dag en per week niet langer arbeid ver
richt dan die wet toestaat.
De minister zijn geen feiten bekend, op
grond van welke hij de gevolgtrekking zou
moeten maken, dat deze tentoonstelling,
met de daaraan verbonden kermis, schade
lijk zou zijn voor liet zedelijk welzijn der
bevolking.
Het nemen van maatregelen tot hei'iging
van den Zondag ligt, zegt de lieer Slote-
maker de Bruine, niet op het terrein van
den minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid.
Voor enkele als fabrieken of werkplaat
sen te beschouwen stands is een vergun
ning verleend tot het op werkdagen tot 9
uur 's avonds doen arbeiden. Deze vergun
ningen houden alleen een verschuiving van
den werktijd in, zoodot per dag niet langer
dan 8 1/2 uur mag gewerkt worden. Hel
betreft in het algemeen lichten demonstra
tie-arbeid, die slechts bij voldoende belang
stelling van bet publiek verricht wordt. De
minister acht het niet van groot zedelijk
belang, te beletten, dat die demonstratie-
arbeid in de avonduren wordt verricht-
De Ned. Spoorwegen.
Do inklaring van douane
rechten.
Naar wij vernemen, bestaat bij de nel.
Spoorwegen het voornemen om de inklaring
van dc douanerechten, hetgeen tot dusver
door de spoorwegen /.elf geschiedde, over
te dragen aan het bedrijf van Ato. De voor
bereidende maatregelen voor de overgave
van deze werkzaamheden worden op de
verschillende overgangsstations getroffen.
Een betere verdeeling van het
schilderwerk.
Er hpstaat een landelijk comité, ge
naamd comité, van actie tot regularisatie
van het schildersbedrijf, hetwelk zich ten
doel heeft gesteld betere toestanden in
het schildersbedrijf te verkrijgen. Sinds
korten tijd is te Rotterdam een soortge
lijke commissie opgericht, waarin zitting
hebben de vertegenwoordigers van de ver
schillende organisaties en patroons en ge
zellen.
Het comité heeft zich tot taak gesteld
de werkloosheid in het bedrijf te bestrij
den. Men is van meening, dat het in deze
stad voorhanden schi'derwerk, zoo wel in
het belang van de in het bedrijf werkzame
personen als in dat van hen, die schilder-
werk laten verrichten, meer clan thans ge
schiedt, over het geheele jaar zou kunnen
worden lerdeelcl. Immers veel werk, dat
tot nu toe uitsluitend in het voorjaar word
uitgevoerd, zou evengoed, zoo niet beter
in het najaar of gedurende den winter
verricht kunnen worden.
In de eerst plaats zou aan het werk zelf
meerdere zorg kunnen worden besteed en
in de tweede plaats zal bij een betere ver
deeling van het schilderwerk over het
gansche jaar de werkloosheid onder de
schilders verminderen, waarvan het gevolg
zal zijn, dat de uil keeringen aan werkloo-
zen, zoowel uit de kassen als bij den
Dienst van Maatschappij Hulpbetoon, zul
len verminderen.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Op 27 Augustus a.s zal te Parijs het anti-
oorlogspact worden onderteekend.
De politieke moeilijkheden in Mexico
na den moord op generaal Obregon.
De geredden van de „Italia" te Narvik
aangekomen, waar zij zeer koel werden
ontvangen. (LücKtv.' 2e" bl.)
Z. H. de Paus licht aan den voet ge
wond bij een val in den tuin. (Telegram
men).
BINNENLAND.
De audiënties van Z. D. H. Mgr. J. D. J.
Aengenent (Kerkn., 1ste blad).
Het doodelijk ongeluk bij militaire schiet
oefeningen te Oldebroek (Gem. Berichten,
2de blad).
De driedaagsche veetentoonstelling ie
's Gravenhage (L. en T., 1ste blad).
HOEVEEL HONDERDJARIGEN HEEFT
NEDERLAND?
Men is in dezen komkommertijd in het
buitenland begonnen met de oudste inwo
ners van het land te interviewen. Oni het
nu onze Hollandsche persfotografen en
interviewers zoo gemakkelijk mogelijk te
maken zendt het Haagschc Persbureau 't
volgend staatje van de oudste Nederlan
ders, n.l. van hen, die 100 en meer jaren
oud zijn. Het begint met een eerbiedwaar
dige lijst (naar ouderdom) van honderd
jarigen: de heer H. L. Bosgoed te Ter-
wolde, de heer Victor v. Frese te Hinte
(Oostfr.), de heer L. C. J. Oytrop te Am
sterdam, mevrouw de weduwe H. P. Brons-
foort-Wesselink te Enschedé, de heer Gor-
nelis den Boer te Brandwijk (gem. Mole
naarsgraaf), mcj. de weduwe H. S. van der
Land te Kollumergraaf, mej. de weduwe
M. W. Plu van Es te Leiden, mej. de
weduwe J. Oldenhuis te Spijk te Klooster
zande (gem. Hontenisse). de heer Roe' f
KANUNNIK DR. Th. M. VLAMING, i
Pastoor Th. Vlaming, te Berkcl, die be
noemd is tot kanunnik van het Kathedraal
Kapittel te Haarlem.
van der Kloy te Gouda. Dan volgen do
seniores van 101 jaar: mej. Braafhorst, te
Ede, de lieer R. P. van Calvar, in 't Waar
(Gron.), de heer J. J. Yeenstra te Surhui- j
zum (Fr de heer J. Bevcrborg te Lonne-
ker. Daarnain komen nog meer seniores
van 102 jaar: mej. de weduwe C. A. Bre-
sijn Zuuren te Utrecht, mej. Keo P. do
Haen te Weert, mej. de weduwe Antjc do
Kleine-Betten te Oudehoorn. Momenteel is
er geen Nederlander van 103-jarigen leef
tijd, doch wel van 104 jaar, n.l. mej. do we
duwe Jonas Gottschalk te Bauchem. De
kroon spant echter nog steeds de 105-jarige
mej. de weduwe J. Asselma de Witte te
Hengstdijk (Z.) die de oudste Nederlander
is.
Deze eerbiedwaardige lijst van 20 grijs
aards zal in Augustus a.s. wederom ver
meerderd worden met 'n nieuwen honderd
jarige nd. mej. Christina Janssen te Horst
Zooals men ziet blijken alle deelen van ons
land nogal gezond te zijn, terwijl platte
landers en stedelingen elkaar in deze geen
verwijten behoeven te doen, en ook de bei
de kunnen broederlijk dan wel zusterlijk
met malkander gedeeld hebben.
De Passiespelen van Oberammergau.
De eerstvolgende opvoeringen van de
beroemde „Passiespelen" te Oberammergau
vinden plaats in 1930 en wel in een nieuwen
voor dit doel gebouwden schouwburg. Net
als in den ouden houten schouwburg, zal
ook in het nieuwe gebouw het tooneel in
de open lucht zijn gelegen. Onder do zaal
bevinden zich echter in den nieuwen
schouwburg uitgestrekte kelders, waarin
coulissen en requisicton zullen worden op
geborgen. Zij zullen niet meer, als voorheen
rondom het tooneel verspreid staan, zoo
dat in de toekomst ook een veel beter licht
op het tooneel zal kunnen vallen. De plan
nen van den nieuwen schouwburg zijn ont
worpen door inwoners van Oberammer
gau. Bij de uitvoering zullen echter des
kundigen van 't „Bayerische Staatstheater"
behulpzaam zijn. De leiding van de Passie
spelen zal ook in 1930 aan Georg Lang
worden toevertrouwd.
Dc zaal zelf zal worden overtrokken met
een glazen dak. Er zullen 4200 zitplaatsen
in zijn. De vroeger© staanplaatsen zullen
r-'V verdwijnen. De repetities zullen
f len a.s. herst beginnen.
