ZONDAGSBLAD,
BUITENLAND.
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
19e Jaargang.
VRIJDAG 6 JULI 1928
No. 5917
swjrv
Da ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaaL
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal,
Franco per post f2.95 per kwartaal.
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver.
ferijgbaar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gowono advertentlèn 3P c n I por r e c
Voor Ingexonden Mededeelingen wordt het
a dubbele van het tarief berekend. 8
Kleins edvertentlén, ren ton hoogeto 80 woorden, waarin
betrekkingen wDrden aangeboden of gevraagd, buur en vei^
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Weekabonne's worden er aan herinnerd,
dat het 3de kwartaal Abon. Zondagsblad
heden moet worden betaald.
DE ADMINISTRATIE-
DUITSCHLAND.
De regeeringsverklaring goedgekeurd.
Met 261 tegen 134 stemmen.
In den Duitschen Rijksdag is de motie
van goedkeuring van de achter de regee-
ring staande partijen met 2G1 tegen. 131
stemmen aangenomen.
BELGIE.
De leger-reorganisatie.
(Socialistische obstructie.
De socialistische oppositie tegen Jas-
par's plan om het ontwerp tot reorganisa
tie van het leger nog vóór het reces te be
handelen wordt hard tegen Eard doorge
voerd. Wel komen thans, de leden der
meerderheid geregeld naar Je vergaderin
gen en is de duur van den spreektijd door
de meerderheid op 19 minuten bepaald,
maar de leden der oppositie vragen bij el
ke gelegenheid het woord en eischten zelfs
voor de onbelangrijkste bepalingen hoof
delijke stemming. Zij stellen amendemen
ten bij de vleet voor, zoodat de parlemen
taire machine uiterst moeilijk loopt. Gis
termorgen zou de begrooting van landsver-
dediging worden besproken, doch nauwe
lijks had de Broqueville het woord of een
hclsch kabaal ontstond. Ondanks het ge
schreeuw en het lawaai bleef de Broque
ville doorspreken. Van socialistische zijde
werd den voorzitter wegens zijn niet-optre-
den,,op de scherpste wijze aangevallen
daar als een lid der oppositie door hem
tot de orde zou geroepen zijn, die gelegen
heid zou hebben gegeven tot een lange
discussie over dit tot de orde roepen het
geen het debat weer zou hebben onder
broken. Tenslotte voerden de Broqiieville
en drie socialisten,' die over koetjes en
kalfjes praatten samen het woord te mid
den van het grootste tumult. Stenografen
en verslaggevers waren rond de Broque
ville geschaard, die eigenlijk zijn redevoe
ring, waarvan geen woord kon worden ver-
nomerii, dicteerde.
Gistermiddag hadden wel twintig ho.of-
delijke stemmingen plaats, één zelfs over
een amendement, waarbij werd voorgesteld
een onbeduidend woord uit een wetstekst
te doen wegvallen, zoodat aan het eincle
der vergadering slechts drie artikelen der
begrooting aangenomen zijn kunnen wor
den.
Naar verluidt zou Jaspar nu van plan
zijn van de Kamer te eischen dat eerst
en vooral de militaire kwestie zou worden
behandeld en eerst daarna de bcgrootin-
gen. Zoo zou hij toch de militaire kwestie
er door krijgen.
BULGARIJE
Bulgarije's herstelbetalingen.
Een moratorium van zes
maanden.
De Bulgaarsche minister-president heeft
heden in de kamer meegedeeld, dat de in-
tergeallieerde commissie van herstel offi
cieel aan de Bulgaarsche regeering kennis
heeft gegeven van een besluit der centrale
commissie te Parijs om aan Bulgarije een
moratorium van zes maanden toe te staan
voor zijn betalingen op rekening van de
schadeloosstelling.
In verband met deze beslissing zal de
betaling van de vijf millioen goudfrancs
welke op 1 October a.s. had moeten ge
schieden, tot 1 April 1929 uitgesteld wor
den.
De minister-president zeide voorts me-
dedeeling te hebben ontvangen dat de inter
geallieerde commissie in de toekomst re-
kenig zal houden met de nooden van Bul
garije in verband met de aardbeving.
Hij uitte de hoop, dat de commissie vol
doende redenen aanwezig zou achten om
nieuwe bewijzen van haar bezorgdheid
voor het Bulgaarsche volk te geven.
Ljaptsjef herinnerde er aan, dat de fiscus
door de aardbeving een verlies van meer
dan anderhalf milliard leva heeft geleden.
RUSLAND.
HET SCHACHTY-PROCES.
De vonnissen gewezen.
Elf verdachten ter dood
veroordeeld.
Naar uit Moskou gemeld wordt heeft
t Hof vonnis gewezen in het Schachty-pro-
ces. Elf verdachten, werden, ter dood ver
oordeeld en 34 anderen tot gevangenis
straffen van 1 tot 10 jaar. Den Duitschen
verdachte Badstieber werd één jaar ge
vangenisstraf opgelegd terwijl vier andere
verdaoljten, onder wie de Duitschers Otto
en MeyÏJr, werden vrijgesproken. In de
overweging van het vonis wordt het be
staan geconstateerd van een wijdvertakte
contra-revolutionaire en misdadige orga
nisatie in liet Donetzgebied met centrale
te Moskou en Charkow, welke in verbin
ding heeft gestaan met voormalige mijn
eigenaars, die thans in het buitenland ver
toeven terwijl ook contact met buitenland-
sclie officieele instanties bewezen moet
worden geacht. Van de elf ter dood ver
oordeelden. zijn er zes waarvoor door het
Hof bij het Centraal Uitvoerend Comité
der Sovjet-Unie verzachting van straf aan
gevraagd wordt. Volgens het vonnis zul
len de vijf andere ter dood veroordeelden,
indien zij tenminste niet op het laatste
oogenblik begenadigd worden, de hun ten
laste gelegde vergrijpen met den dood
moeten bekoopen. Blijkbaar zijn zij ter
dood veroordeeld, omdat aangenomen
overweging van het vonnis wordt het be-,
jetstaat gevaarlijk ha-dden kunnen wor
den.
CHINA.
Vredesbesprekingen.
Reuter verneemt dat de generaals Soen
Tsjoean Fang en Tsjoen Tsjang te Moek-
den met de gouverneurs van Tsjili en Sjan-
toeng confereeren met het doel om tot een
beslissing te komen inzake het sluiten
van vrede met de Zuidelijken»
Beslag op een draadloos station.
De Pekingsche correspondent van de
„Daily Tel." verneemt, dat de Chineesche
regeering beslag heeft gelegd op het door
Duitschers geëxploiteerde draadlooze sta
tion in de Legatiewijk, dat in gebruik was
bij den Transocean Service, op grond van
de beschuldiging dac het' station werd ge
bezigd voor het verkeer tusschen de regee
ring te Moekden en haar agenten. De
heer Plaut, de Duitsche bedrijfsleider, ont
mantelde het station en gaf het aan de
militaire autoriteiten over. Het station
behoorde aan de Fengtien (Mandsjoerij-
sche) partij en werd door het nieuwsagent
schap gepacht. Het etablissement werd
overgegeven zonder dat de Chineezen do
legatiewijk betraden; het materiaal werd
aan de poort uitgeleverd.
Chineesche listigheid.
Een merkwaardige geschiedenis is on
langs, naar „United Press" meldt, door
vluchtende Noordelijke soldaten te Pausin-
foe verteld.
Het Noordelijke leger bevond zich op
marsch langs den PekingHankau-spoor-
weg, toen de troepen in een plaats kwa
men, die kort te voren door Sjansi-troepen
bezet was geweest, maar nu door soldaten
èn burgers geheel verlaten was. De noor
delijke troepen begaven zich in de huizen
en in den tempel. In dit heiligdom wees
alles er op, dat het gebouw pas gerestau
reerd was.
Op hun onderzoekingstocht vonden de
soldaten midden in den tempel een groot
standbeeld van een modern soldaat, het
zwaard in de opgeheven hand, gereed om
een voor hem knielend man te slaan. De
groote soldatenfiguur droeg het opschrift
Jen Sji-Sjan (de model-gouverneur van
Sjansi), de knielende figuur moest Tsjang
Tso-Lin verbeelden. Twee kleinere in de
nabijheid staande figuren droegen de na
men Tsjang Hsoe-Liang en Tsjang Tsjoeng
Tsjang.
De soldaten van het noordelijk leger
voelden zich door deze beeldengroep diep
gekrenkt en dus werd bevel gegeven de
beelden te vernietigen. Onmiddellijk ging
men aan het werk.
Maar de manschappen hadden den ar
beid nog niet voltooid, toen plotseling een
ontzettende ontploffing plaats had. De
tempel stortte in, en alle mannen, die
zich in het gebouw bevonden, kwamen om
het leven.
De standbeelden waren door de Sjansi-
troepen opgesteld ter verberging van een
hoeveelheid dynamiet.
MEXICO.
Vrijgelaten Amerikanen.
De rebellen in Guadelajara stelden twee
Amerikaansche mijningenieurs, die zij 23
Juni gevangen namen, zonder losprijs veer
op vrije voeten.
Het zilveren jubileum van St. Raphael.
Twee ridders gehuldigd.
Gisteren hechtte de zeereerw. pastoor
Donders, geestelijk adviseur van St. Ra-
phaël, te Schijndel de heeren J. Hcllemons
en Nivard het hun door Z. H. den Paus
geschonken ridderkruis van de orde van
den H. Gregorius den Grooten op de borst.
De kerkelijke harmonie St. Cecilia bracht
beiden geridderden een aubade, waarbij
waardeerende speeojien gewisseld werden.
Uit de Steenindustrie.
Yoorstel van den Rijks-
b e'm i d d e 1 a a r.
Naar het Persbureau V. D. verneemt,
heeft de Rijksbemiddelaar prof. P. J.
Aalberse het volgende voorstel tot ophef
fing van het conflict in de steenindustrie
gedaan: de staking wordt opgeheven op
den Maandag, volgende op den dag, waar
op bij den rijksbemiddelaar van de werlc-
geversvereeniging het bericht is ingekomen
dat zij bereid is met de arbeidersorganisa
ties een collectief contract af te sluiten,
gelijkluidend aan de collectieve arbeids
overeenkomst „Waalindustrie 1928-1929"
behoudens eventueele wijzigingen in de
loonsbepalingen; partijen verbinden zich
om vóór Maandag 23 Juli tot overeenstem
ming te komen omtrent de in genoemde
C. A. O. aan te brengen wijzigingen. De
loonen en die looijsbepalingen, waaromtrent
geen overeenstemming bereikt is kunnen
worden, te onderwerpen aan de arbitrale
uitspraak van den directeur-generaal van
den Arbeid. Zaalberg of bij diens verhin
dering aan een door hem aan te wijzen an
deren arbiter; het af te sluiten collectief
contract zal gelden van den dag af, dat de
staking is opgeheven voor de fabrieken
van C. Terwindt Heukelom, Smits en Sieg-
mond, Heeren waarden, Peereboom en
Dreumel, Leroi en Co., Heerenwaarden,
Robert Terwindt, Kerkdriel, M. J. Geldens,
Kerkdriel, gebr. de Jong en D. J. van Ents,
te Gameren; dit voorstel vervalt wanneer
het op Vrijdag 6 Juli door een van beide
partijen niet mocht zijn aangenomen.
Landelijke comité van actie tegen de
winkelsluiting.
Gisteren Haag een <-rga-
dering gehouden, waar vertegenwoordigd
waren comité's van actie tot instandhou
ding van den kleinen handeldrijvenden en
industrieelen kleinen Middenstand, afd.
Den Haag, Rotterdam en Amsterdam.
Op deze vergadering werd gevormd een
landelijk comité van actie tegen de Rijks
wet op de Winkelsluiting, waarvan het da-
gelijksch bestuur werd samengesteld als
volgt: E. De Vries, voorzitter; J. Stoop,
secr. Bern. Kochstraat 6 Amsterdam, A.
Lankester, penningmeester, Den Haag.
Rijnscheepvaart.
Vandaag zal op het Departement van
Arbeid te Den Haag opnieuw een confe
rentie plaats hebben tusschen de partijen
betrokken bij het. dreigend conflict in de
Bijnscheepvaart. De conferentie zal onder
leiding van den rijksbemiddelaar, den
heer van IJselstein, staan.
In verband met het bericht over de op
heffing der staking hij Koenigsfeld en de
Holland-Rijn-Lijn deedt de directie van
de Holland-Rijn-Lijn ons mede, dat het
niet juist is dat de werknemers met deze
staking voordeelen zouden hebben ge
haald. Het conflict brak uit omdat de
Rijnreedérijen; Koenigsfeld, Holland-Rijn-
Lijn en Vola weigerden met de Federatie
van Transportarbeiders te onderhandelen.
Het conflict eindigde zonder onderhande
ling met de Federatie. De hoofdeisch was:
loonsverhooging van 3 per week. Een
loonsverhooging werd niet toegestaan.
Door de staking werd Voor de werkne
mers geen enkel voordeel bereikt, want de
verbeteringen, die tot stand kwamen, wa
ren vóór de staking door de reederijen
reeds toegestaan in onderhandelingen met
den C'entralen Bond van Transportarbei
ders, welke onderhandelingen door het uit
lokken van een conflict van de zijde der
Federatie, werden afgebroken.
Het blijkt dus weer, dat een onnoodige
stopzetting van 3 bedrijven plaats vond
met alle nadeelige gevolgen voor de be
trokken werkgevers en werknemers daar
aan verbonden.
Prof .Dr. Noyons.
De Brusselsche correspondent van ,de
Maasbode verneemt dat Prof. Dr. Noyons
in September zijn professoraat aan de
Universiteit van Utrecht zal aanvaarden.
Zoo men weet weigerde Prof. Noyons
aanvankelijk zijn ambt te aanvaarden om
dat hij te Utrecht geen voldoend werk
terrein te zijner beschikking vond en naar
zijn meening verschillede toezeggingen
daaromtrent niet tijdig waren vervuld.
President-directeur Rijksverzekeringsbank
Naar de „N. R. Ct." uit goede bron ver
neemt, zal de president-directeur van de
Rijksverzekeringsbank, de heer V. Noest,
binnenkort uiterlijk op 1 Januari 1929
als zoodanig aftreden wegens het be
reiken van den 65-jarigen leeftijd.
INTERNATIONAAL ASTRONOMISCH
CONGRES.
De opening.
In de Ridderzaal te 's-Gravenhage heeft
gisterenmiddag de officieele opening
plaats gehad van het 4o Internationale
Astronomisch Congres met een rede van
den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, mr. M. A. M. Waszink.
Hierna werden toespraken gehouden door
prof. dr. F. A. F. C. Went, door den rector-
magnificus van de Leidsche Hoogeschool
en door dr. W. de Sitter, voorzitter van
het Congres.
Hedenmorgen is in de Stadsgehoorzaal
het Internationaal Astronomisch Congres
aangevangen. De groote zaal van de stads
gehoorzaal, welke voor dit congres koste
loos door de gemeente is afgestaan, prijkt
met keurige plantengroepen en met de
vlaggen van de naties, die op dit congres
zijn vertegenwoordigd, waarvan 23 bij de
Internationale Astronomische Unie zijn
aangesloten, nl. Zuid-Afrika, Vereenigdo
Staten van N. Amerika, Argentinië, Aus
tralië, Canada, Denemarken, Egypte, En
geland, Frankrijk, Italië, Japan, Neder
land, Noorwegen, Polen, Portugal, Roe
menië, Spanje, Tsjecho-Slowakije, Zweden
en Zwitserland.
Als gasten zijn aanwezig China, Duitsch-
land, Esthland, Hongarije, Lithauen, Oos
tenrijk en Rusland.
De voorzitter der Unie: prof. dr. W. de
Sitter uit Leiden opende de vergadering
met een kort welkomswoord, waarna hij
door de aanwezigen staande aange
hoord de sedert de vorige vergadering
overleden leden herdacht. Dit congres, al
dus vervolgde tpr. zal Ben belangrijk tijd
perk in de ontwikkeling der Unie zijn. In
1919 gesticht door vertegenwoordigers van
7 of 8 landen, waren er op het eerste con
gres in 1922 te Rome 18 naties vertegen
woordigd, in 1925 te Cambridge 21 naties
en thans 23. Spr. heette de nieuw toe
getreden landen, Argentinië en Egypte,
welkom. Maar niet speciaal door de gesta
dige groei is deze periode van belang.
Op dit congres begroet de Unie als gasten
8 verschillende naties, die tot dusver niet
tot de Unie waren toegetreden. Spreker
zegt gebruik te hebben gemaakt van zijn
recht als voorzitter om astronomen van
alle naties uit te noodigen en het ver
heugt spr. dat zoovelen aan zijn uitnoo-
diging gevolg hebben gegeven.
In het Duitsch heet spr. daarna de
Duitsche astronomen welkom. In de oor
logsjaren aldus prof. De Sitter zijn er
in de verschillende landen vooroordeelen
gerezen, die de internationale samenwer
king moesten belemmeren. Slechts langza
merhand konden die vooroordeelen wor
den overwonnen en de noodzaak van in
ternationale samenwerking heeft ook hier
die moeilijkheden overwonnen. Spr. wijst
er op, dat de astronomie steeds in samen
werking is voorgegaan en dat dit congres,
het eerste van alle bij do Research Coun
cil aangesloten unie is, dat werkelijk in
ternationaal is.
In het Engelsch zijn rede vervolgend,
begroet spr. daarna do andere gasten uit
Rusland, Hongarije, Roemenië, China,
Oostenrijk, Estliland en Lithauen.
Spr. zet vervolgens uitvoerig uiteen, hoe
noodzakelijk do internationale samen
werking is voor de oplossing van verschil
lende astronomische vraagstukken. Het
eigenlijke werk zal natuurlijk gedaan moe
ten worden door de astronomen zelf, maar
voor het nemen van officieele beslissingen
het administreeren van fondsen, het uitge
ven van gelden, zal dikwijls de autoriteit
van een internationale organisatie van
vertegenwoordigers van alle naties noo-
dig zijn.
Spr. behandelt daarna de verhouding
van de Research Council en de door haar
gestichte en aan haar ondergeschikte
unies. De Research Council moet naar
sprekers meening het symbool van de een
heid der unies zijn, hot orgaan van hun
onderlinge overeenkomst en verkeer. Het
werk van de wetenschap kan echter al
leen in de unies worden gedaan en zij moe
ten geheel worden vrij gelaten in de wijze,
waarop zij dit willen doen. In elke familie
meent spr. komt het tijdstip, dat de
kinderen volwassen worden en hun eigen
weg willen gaan.
Spr. schetst vervolgens de belangrijk
ste vraagstukken, die door het congres
behandeld zullen moeten worden. Speciaal
noemt spr. de nomenclatuur etc., die door
een internationale overeenkomst moet
worden geregeld. Belangrijke landen als
Duitschland, maken thans nog geen deel
uit van de Unie en het lijkt daarom ge-
wenscht een beslissing uit te stellen, maar
hoe langer men wacht, hoe grooter de ver
warring zal worden en hoe moeilijker of
het zal zijn in de toekomst tot overeen
stemming te komen.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De vonnissen in het Schachty-proces te
Moskou.
In de Ver. Staten zijn volgens sommige
berichten ongeveer 70, volgens andere zelfs
150 personen gedood bij gelegenheid van
de viering van den Onafhankelijkheidsdag
(Buitenl. Berichten 2e blad en Telegram
men).
De twee Italiaansche vliegers zijn in
Brazilië aangekomen, waarmede zij het
wereld-afstandsrecord hebben gebroken.
(Luchtv. en Telegrammen).
De tragische dood van den bankier L8-
wenstein en de invloed op de Europeesche
beurzen. (Fin. en Economie.)
BINNENLAND.
Een groote fabrieksbrand te Amster
dam. (Gem. Berichten, 2de blad).
Bezoek van Z. Exc. de Apostolische De-
legaat van Zuid-Afrika mgr. Giordanus
Gijlswijk O.F. (lste blad).
Onze Geïllustreerde pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
het Eucharistisch Ziekentriduum te Lei
den (3 photo's); de te Lourdes genezene
Maastrichtsche zieke; Kardinaal Go-
Gijlswijk O.P. (lste blad),
stein, t
Voorts wijst spr. nog op te nemen maat
regelen om het voltooien van enkele ge
deelten van de „Carte du Ciel" (Hemel
kaart) en op de regeling van het „Bureau
de 'IHeurc" (Tijdbureau).
Na de opsomming van de voornaamste
werkzaamheden aldus vervolgde prof.
De Sitter zult u begrijpen, dat er veel
van uw tijd en werkracht zal gevergd wor
den. Wanneer het belang van onze con
clusies evenredig zal zijn aan het aantal
personen, dan zal dit congres het belang
rijkste worden, dat de-Unie heeft gekend.
Spr. hoopte, dat de uitstapjes, ontvang
sten etc. eveneens aantrekkelijk zouden
zijn en eindigde met den wensch en het
vertrouwen uit te spreken, dat het derde
congres van do Internationalo Astronomi
sche Unie in alle opzichten zal slagen.
Ontslag en benoemingen.
Het bestuur der Veroen. tot bevorde
ring van den bouw van werkmanswonin
gen deelde aan B. en W. mede, dat mr.
F. J. J. Trapman ontslag heeft gevraagd
als lid van het bestuur en verzocht B. en
W. den Raad voor te stellen dat verzoek
eervol te verlcenen en uit do toegezonden
aanbeveling bestaande uit de heeren prof.
mr. R. Kranenburg en mr. C. J. Goudsmifc
een nieuw bestuurslid te benoemen.
Ter voorziening in de vacature van een
Regent voor het Gereformeerd Minne- of
Arm Oude Mannen- en Vrouwenhuis heeft
het bestuur dier instelling naar aanleiding
van het ontslag door den Raad verleend
aan den heer dr. M. C. F. J. Cosijn de vol
gende voordracht aangeboden: 1. Mr. G.
Andre de la Porte; 2. M. G. Bon, notaris.
Ter voorziening in de vacatures in de
Plaatselijke Schoolcommissie van dr. J.
Roos en wijlen den heer S. Gaasterland
heeft deze Commissie navolgende dubbel
tallen doen toekomen
A. 1. H. II. Maas, Rijnsburgerweg 4; 2.
dr. A. K. Horst, Breestraat 156a.
B. 1. J. H. den Hengst, Onderwijzer
Gcr. School Hoogl. Kerkgracht; 2. C. Wil-
lemse, Onderwijzer Ger. School, Stadhou
derslaan, waaruit de Baad een kciuze zal
kunnen doen.
Aangezien het Orchest van de Harmo
niekapel „Crescendo" van het II. T. M.-
personeel uit Den Haag 50 man sterk is en
de tent op het van der Werffpark geen
voldoende plaatsruimte biedt, zal het con
cert van Donderdag 12 Juli a.s. gegeven
worden in den tuin van „Musis Sacrum",
welwillend beschikbaar gesteld door het
Sociëteitsbeetuur.
Wij herinneren er aan dat de tuin voor
het publiek toegankelijk is en dat men
daar rustig, voor zoover de ruimte het
toelaat, kan zitten luisteren.
Kinderen beneden 14 jaar worden ech
ter zonder geleide niet toegelaten.
Bij de Arbeidsbeurs stonden op 5 Juli
1928 ingeschreven 461 werkzoekenden. Op
denzelfden datum van het jaar 1927 be
droeg het aantal ingeschrevenen 593.
Aan de R.-K. Kweekschool „De Voorzie
nigheid" te Amsterdam slaagde als onder- 1
wijzcres mej. M. van Teijlingen.
