BIUTENLAND. BINNENLAND. KERKNIEUWS. LUCHTVAART. 19e Jaargang. WOENSDAG 27 JUNI 1928 No 5909 p© ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaaL Bij onze Agenten 20 ©ent per week 12.60 per kwartaaL Franco per post f2.05 per kwartaaL Eet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné'e ver* krijgbaax tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., Zondagsblad 9 ct. met Geïllustreerd Oil blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gowon© ©dvertentlên 3P c©nf par f2t Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het a dubbele van het tarief berekend. 3 Klein© ©dvertentlên, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen wlirden aangeboden of gevraagd, huur en ver* huur, koop en verkoop f 0.50. wwr Dit nummer bestaat uit twee bladen. BERICHT Zij, die zich met 1 Juli op De Leidsche Courant wenschen te abonneeren, ontvan gen de voor dien datum verschijnende num mers gratis. DE ADMINISTRATIE. FRANZ SCHUBERT 1828 1928 Schubert is een kind en hoofdvertegen woordiger der muzikale Romantiok. De Romantiek was in den aanvang een zui ver letterkundige beweging, die het chris telijk kunstideaal der Middeleeuwen stelde boven de sinds de Renaissance gehuldigde idealen der antieke wereldbeschouwing, die in de tweede plaatst het geheimzin nige en sprookjesachtige verkoos boven de nuchtere en platte werkelijkheidszin van het rationalisme, die leefde in stem ming, welke sterk bepaald werd door een sterk en soms heel vaag en onbepaald heimwee. Daar stemming wel het hoofd karakter is der Romantische schrifturen, en de schrijvers in de eerste plaats poëti sche stemmingen wilden wekken, bemer ken we in hun geschriften weldra allerlei tendenzen, die wijzen op hun muzikaal ge voel. Het is een romanticus geweest, die het eerst over muziek ging schrijven op een •temmingsvolle wijze. De litteratuur van Tieck en Novalis is eigenlijk de gangma ker geweest voor de zuiver romantische muziek. Juist door de romantici werden stroomen van liederen, balladen en dich terlijke vertellingen ovej het Duitsche taalgebied uitgestort. En deze liederen vol stemming en sfeer vroegen om zoo te zeggen om een verluch ting door melodie en harmonie. Te rechter tijd kwam Schubert, de koning van het lied. Hij werd in 1797 geboren te Lichtenthal, destijds een voorstad van Weenen, maar thans al sinds lang als Neunte Bezirk in de wereldstad opgenomen. Zijn vader was er hoofdonderwijzer en tevens direc teur van het parochie-zangkoor. Reeds spoedig leerde hij van zijn va der vioolspelen, oefende zich zelf op al lerlei instrumenten, en zong mee op het zangkoor in de kerk, waar hij opviel door een bizondere reine en heldere stem. Daar door viel hem het voorrecht te beurt opge nomen te worden in het K. K. Convict, de instelling, waar de knapen die in de kapel des keizers moesten zingen hun vorming ontvingen. Hij kreeg hier technisch zeer goed onderricht van Antonio Salieri. Toen zijn stem wisselde verliet hij het convict Hij moest onderwijzer worden, wat hij in derdaad ook werd. Hij kwam in school bij zijn vader, maar het was van korten duur. Hij voelde niets voor dit vak en alles voor de muziek. Reeds alsknaap op het con vict had hij tal van liederen gecompo neerd, maar deze onderscheidden zich naar den vorm in niets van de' algemeen gevolgde compositietrant van mannen als Reichart. Ze waren conventioneel naar vorm en bewerking. Maar toen hij 15 jaar was schreef hij het meesterlijke Gretchen am Spinnrade, dat zoowel door de melo die als door de wonderlijk suggestieve be geleiding iets geheel nieuws was. En reeds op 17-jarigen leeftijd schreef hij den on- sterfelijken „Erlkönig". Toen Schubert 20 jaar was verveelde hem het onderwijs ge ven zoo ontzettend, dat hij er den brui aan gaf en uitsluitend voor zijn kunst ging leven. Gemakkelijk zou hem dit niet vallen, want het had een breuk met zijn vader tengevolge, waardoor hij zonder middelen van bestaan het ouderlijk huis verlaten moest. Onder deze breuk ging het zeer gevoelige jongmensch heel erg gebukt, en toch meende hij, niet anders te kunnen. Schubert verheugde zich door zijn open en blijmoedig karakter altijd in het bezit van een zeer uitgebreiden vrien denkring, waaronder er waren die maat schappelijk in tamelijk goeden welstand verkeerden. En zoo vertoefde hij gewoon lijk soms heel langen tijd nu eens bij den een dan weer bij den ander.- Van wat zijn vrienden hem gaven, van enkele slecht betaalde lessen, en van de zeer schamele opbrengst zijnor composities moest hij le ven. En dat ging heel goed, want zijn eischen aan het leven waren zeer gering. Hij wist dat de waarde van het leven niet afhangt voor wat er om den mensch heen hangt, maar wat het innerlijk voor hem is. Hij was een zeldzaam werkzame na tuur. Eiken morgen componeerde hij van zes uur 's ochtends tot een uur in den middag aan een stuk door. En wel ver wonderlijk mag het worden genoemd, dat de inspiratie maar steeds even onver moeid weer over hem vaardig werd. Het is dan ook zeldzaam veel wat er alles uit zijn pen te voorschijn kwam. Alleen uit het jaar 1816 noteeren we 105 liederen en het volgende jaar slaat het record met 144. En dat zijn dan alleen nog maar de liederen, er werden tusschendoor ook nog werken voor piano en voor viool, en vooral ook kwartetten geschreven, terwijl ook kerkmuziek of eene of andere symfonie in bewerking was. Men moet tot Mozart te ruggaan om iemand te vinden, die zoo rijk was aan melodische vindingrijkheid. En tot dusverre hebben die beide in dat op zicht hun evenknie nog niet gevonden. Over de duizend liederen zijn van Schu bert bekend, ongerekend de vele, die spoorloos verdwenen zijn, want de kleine componist was zeer slordig in de zorg voor zijn geesteskinderen. En hadden zijn vrien den niet op eigen houtje een en ander ver- zameld> dan was er waarschijnlijk nog veel meer verloren gegaan. In zijn tijd viel Schubert niet op. Hij verdween in de machtigen slagschaduw van Beethovens ge nie. Het officieel muzikale Weenen kende hem niet. Alleen zijn vrienden kenden en waardeerden hem. Maar deze vrienden kenden de volks ziel. Zij wisten dat hun Frans het echte Weensche bloed in zijn aderen had. Schu bert vertegenwoordigde om zoo te zeggen de volksziel, die zich nog nimmer zoo on- vervalscht had kunnen uiten behalve dan wellicht in Haydn. Maar Haydn had tevens het voorrecht in zijne dagen officieel den toon te voeren. Nu keek alles naar Beet hoven, wiens genie in Schuberts dagen in yalen luister bloeide. Misschien had Beet hoven, die geen ijverzucht kende, heel veel kunnen doen, om in officieele kringen aandacht voor Schubert te vragen, maar Schubert bezat niet den moed om den door hem zoo diep vereerden meester te naderen. Een heilige schroom hield hem al tijd op eerbiedigen afstand van Beetho ven. Toen Beethoven in 1820 eens een aan hem opgedragen werk voor piano van Schubert inzag, moet hij gezegd hebben: „Deze zal mij overtreffen". En een latere opmerking van den Koning der Sympho- niecn luidt: „Waarlijk, in dezen Schu bert woont een goddelijke vonk". Beetho ven zelf was te zeer beziggehouden niet zijn werk om uit zich zelf tot Schubert te naderen. Vooral in zijn talrijke werken voor piano geeft Schubert uitdrukking aan de zonnig Weensche mentaliteit. In lichte, mousseerende rhythmen, eenvoudig en toch niet banaal van melodie, onge dwongen en blij wist hij den echten volks toon te pakken. Misschien zou hij bij zijn leven heel beroemd zijn geworden maar dat leven duurde zoo kort. Anderhalf jaar na Beethoven werd hij op het Waeringer Friedhof naast den grooten meester ter aarde besteld. Men wist toen nog niet al gemeen, wat men in hem verloren had, maar toch wras er onder zijn uitgebreide vriendenschaar al reeds een soort Schu- bert-cultus ontstaan. Gedurende de laatste jaren van zijn le ven vermaakten de vrienden zich met Schubertiades; dat waren bijeenkomsten waarbij de kleine meester zelf de hoofd rol vervulde door in den zomer allerlei uit tochten te verzinnen in de bekoorlijke omstreken van Weenen, waarbij veel ge zongen en gemusiceerd werd en dolle stre ken uitgehaald. In den winter bepaalde men zich tot bijeenkomsten ten huize van een der vrienden, dikwijls ten huize van de gezusters Frölch, die er een soort lit teraire salon op nahielden, waar de echte Weensche geest van onschuldige pretma- kerij hoogtij vierde. Deze talrijke vrien den zijn het geweest, die na zijn dood het lied van Schubert bekend hebben ge maakt en hebben veroorzaakt dat de be volking van Weenen niemand onder de vele componisten die Oostenrijk heeft voortgebracht meer bemint dan Schubert. Hij is de melodische uitdrukking van de Weensche ziel geworden. Er is onder het zeer vele populaire dat Schubert heeft geschreven, veel van ons ,,ruhrzelig" en sentimenteel voorkomt, maar de oprechte Weener zwemt daarbij in zaligheid. Voor het algemeene muziek leven blijven er nog talloos velo liederen en koren, en werken voor kamermuziek, zooals kwartetten, die de vergelijking met die van Mozart en Haydn en Beethoven glansrijk kunnen doorstaan. En ten slotte noemen we nog de S3Tï)fo- nieën, waaronder de voortreffelijke „Un- vollendete". Uiterlijk had Schubert geen veelbewo gen leven. Een paar malen was hij gedu rende de zomer maanden muziekonderwij zer bij de familie Esterhazy in Hongarije, overigens heeft hij nimmer Weenen ver laten. Hij gevoelde er ook geen behoefte aan daar zijn vriendenkring hem op de handen droeg en hem in al zijn moeilijkheden te hulp kwam. Nu Schubert 100 jaar ver scheiden is, viert Weenen feest, en deze feesten zijn in den vollen zin des woords volksfeesten. Alle middelen worden te baat genomen om den populairen zanger van de Weensche ziel zoo algemeen moge lijk te kunnen eeren. En dit gebeurt voor al in de open lucht, zonder, zooals dan ten onzent het geval zou zijn, ordinair spectakel te veroorzaken. Een muziekfeest in zoo grooten stijl als thans te Weenen gevierd, en tevens zoo algemeen, is helaas in ons land ondenk- b"T. Sw. BELGIE. De staking der Antwerpsche haven arbeiders. De stakingduurt voort. Met 7038 tegen 663 stemmen is door de leden van den socialistischen Havenarbei dersbond te Antwerpen het- voorstel verwor pen tot beëindiging van do staking. Deze uitslag beteekent niet alleen voortzetting van den strijd, doch tevens een votum van verzet tegen het bondsbestuur dat. aanne ming van het voorstel gaarne had gezien. DUITSCHLAND. DE REGEERINGSCRtSIS. Dr. Wirth eischt het vice-kanselierschap op. Tegen alle verwachtingen in is het kabi- net-Müller. het kabinet der persoolijkhe- den, nog niet tot stand gekomen. Dr. Wirth was niet te bewegen, de portefeuille van Verkeerswezen te aanvaarden als hij niet tevens tot vice-kanselier werd benoemd. Daar wilde echter Hermann Müller niets van weten. Deze staat op het standpunt, dat het vice-kanselierschap overbodig is. Dr. Wirth weigerde daarop, lid van het ka binet te worden. Dit zou opzichzelf nog zoo erg niet zijn, als het Centrum niet juist gistermiddag de kwestie betreffende het vieekanselierschap tot een kwestie van prestige had gemaakt. Gevolg van een en ander was, dat Hermann Müller den rijkspresident gisteravond moest mededeelen dat hij hem nog geen definitief uitsluitsel kon geven. Men hoopt de moei lijkheden vandaag uit den weg te kunnen Uit het Saargebied. Do m ij n w e e r s zeggen de loonovereenkomst op. De organisaties van mijnwerkers in het Saargebied hebben de loonovereenkomst van 17 Maart 1927 opgezegd. Zij besloten met de directie der Saarmijnen onderhan delingen te openen over de vaststelling van nieuwe loonschalen. OOSTENRIJK. Bela Kun veroordeeld. Drie maanden gevangenis. In het gebouw van het Weensche Land gericht voor Strafzaken werd gisteren het proces gevoerd tegen Bela Kun c.s., die te rechtstaan wegens overtreding van de be palingen op de geheime bonden en onge- oorloofden terugkeer. Er waren bijzondere maatregelen getroffen om eventueele orde verstoringen te voorkomen. Ook de intro- ducé's die het proces kwamen bijwonen, moesten zich aan den ingang fouillecring laten welgevallen. De gerechtswaeht werd in het gebouw versterkt met beambten der crimineele politie. Ten einde betoogingen buiten het gerechtsgebouw onmogelijk te maken, werden samenscholingen op straat verboden. Gisteravond laat werd vonnis geveld, Bela Kun werd veroordeeld terzake van deelneming aan geheime genootschappen, valsche aangifte en verboden terugkeer, tot 3 maanden gevangenisstraf met aftrek van twee maanden preventieve hechtenis. Zijn medeverdachte Mayerhofer werd vrijgespro ken; hij zal spoedig op vrije voeten worden gesteld. ALBANIË Complot in Albanië. Ingevolge de censuur verneemt men eerst thans, dat een tegen het despotische fascistische régime in Albanië gerichte groote samenzwering aa~ het licht geko men is. Achmed Zogoe is loor de tweede maal aan een op zijn leven gemunlen aan slag ontkomen. Naar verluidt, stond het complot, dat tal van arrestaties ten ge volge had, in verband met de Balkanpoli- tiek der Italiaansche fascisten. Aan het hoofd der samenzwering stond de te Wee nen woonachtige onverzoenlijke vijand van Achmed Zogoe, Hassan Bey Prisjtina. JOEGO-SLAVIE. Kroatisch troonpretendent te Berlijn? Een correspondentiebureau meldt, dat de gebeurtenissen in Joegoslavië verdie nen, te Berlijn met groote aandacht ge volgd te worden, daar verschillende fac toren er op wijzen, dat van Berlijn uit voorbereidende maatregelen getroffen worden om den afval der Kroaten van Joegoslavië, te bewerkstelligen. Het is niet algemeen bekend, dat er zich te Berlijn iemand bevindt, die aanspraak maakt op den Ivroatischen troon en die aan het hoofd staat ven de r^ti-jofc. "I be weging onder de Kroaten. Deze troonpre tendent is prins Alexander Dabisja Kotro- manitsj. Hij beweert af te stammen van een geslacht, dat in de middeleeuwen over Kroatië gehcerscht heeft, doch door de Turken werd verdreven en de wijk naar Rusland heeft genomen, waar de leden van dit geslacht 6oms zeer hooge functies be kleedden. In 1921 gelukte het den prins, uit Rus land te ontvluchten en zich naar Duitsch- land te begeven, waar hij in alle stilte voorbereidingen treft voor het bereiken van zijn doel. Terwijl zijn vermogen, dat uit bezittingen in Estland zou hebben be staan, in beslag is genomen, is het hem niettemin gelukt, de voor zijn plannen noo- dige geldmiddelen te verkrijgen met den steun van een Middellandsche Zee-mo gen dheid. Naar verluidt, zouden er vliegtuigen ge reed staan om, naar het voorbeeld van prins Carol van Roemenië, agenten naar Joegoslavië te zenden, die onder de Kroa tische bevolking manifesten ten gunste van prins Kotromanitsj zouden verspreiden. Van zeer goed ingelichte zijde verneemt de „Berliner Börsencourier", dat dit be richt, hoe avontuurlijk het ook moge lui den, in hoofdzaak juist is. In hoeverre aan de actie van den Kroatischen pretendent politieke beteekenis moet worden toege kend, kan thans nog niet worden "itge- AFGHANISTAN Aman Oellah terug in zijn land. Uit Kaboel wordt gemeld, dat de ko ning van Afghanistan met zijn gevolg we der van zijn Europeesehe reis to Horat in Afghanistan is teruggekeerd. Hij zal spoe dig vandaar de reis naar Kaboel per vlieg tuig voortzetten. AMERIKA Democratische conventie bijeen. Al. Smith's candidaatsstelling verwacht. Meer dan 25.000 personen zijn te Houston aangekomen, ten einde tegen woordig te zijn bij de conventie der demo cratische partij, welke aldaar wordt ge houden en waar de democratische candi- daat voor het presidentschap zal worden gekozen. Er heorscht daar op het oogen- blik een tropische hitte. Alles wijst er op, dat gouverneur Smith van New York, de katholieke antiprohibi- tionnist, zal worden gekozen. Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. De Duitsche regeeringscrisis nog steeds niet opgelost Bela Kun te Weenen veroordeeld. De hulp-expedities voor Nobile e© Amundsen. (Luchtv. 2o blad en Telegram» men). BINNENLAND. De zaak betreffende de verduistering bij Incassobank te Rotterdam voor de Recht bank (Rechtzaken, 2de blad). OMGEVING. Ernstige auto-ongelukken tusschen Rijp- wetering en Nieuwe Wetering en onder de gemeente Lisse (1ste blad). Zware brand te Noordwijk (1ste blad). Een Textielschool te Enschede? De opleiding van jeugdige textielarbei ders in de fabrieken te Enschede is altijd opgedragen geweest aan de textielarbei ders zelve. Doordat de intensiviteit van den arbeid echter steeds meer toeneemt, kan er geen aandacht meer geschonken worden aan die opleiding. Het gevolg hier van is, dat de vakbekwaamheid van de jonge arbeiders sterk afneemt. Algemeen wordt dit als een gevaar voor de industrie beschouwd. Wel bestaan er weofschooltji bij enkele groote fabrieken en is er ook een gemeentelijke avondschool, maar deze instellingen worden voor de opleiding on voldoende geacht. Daarom is er in de gis teravond gehouden raadsvergadering sterk aangedrongen op de stichting van een lagere textieldagschool. De burge meester, dc heer Edo J. Bergsma, zeide, dat de regeering zeker gaarne steun zou geven. Maar in Den Haag verlangt r. dat de fabrikanten hier zich tot financieele medewerking bereid toonen, zooals dit ook in andere industrieën elders het geval is. Is men van die zijde tot offers bereid, dan zal zeker de gemeente niet achterblijven en is te verwachten, dat ook de regeering voldoenden steun zal bieden. Waar het hier een levensbelang voor de industrie betreft, drong de burgemeester cr krachtig bij de textielfabrikanten op aan, dat de steun, die van hen verlangd wordt, ook zal worden verleend, opdat men hier binnen zeer korten tijd tot de stichting van de zoo hoogst noodzakelijke lagere textielschool kan overgaan. „Tel." Pastoor W. P. H. Jansen geopereerd. Pastoor W. P. H. Jansen van de H. Jo- sephparochio aan de Limburg Rtirum- straat te 's Gravenhage heeft in het Ka- tholieke Ziekenhuis aan het Westeinde een operatie ondergaan. Z.Eerw. was sedert drie weken onge steld. Maandag verergerde de toestand zoodanig, dat een operatie werd noodig geoordeeld. De operatie aan een &bres on der den rechterarm is goed geslaagd. Met het oog op zijn zeventig jarigen leeftijd blijft het echter mogelijk, dat er zich nog complicaties zullen voordoen. Benoemingen. Z. D. H. de Aartsbisschop van Utrecht heeft benoemd tot kapelaan te Arnhem (O. L. Vr.) den weleerw. heer J. Th. van den Berg; tot kapelaan te Hengelo (O.) (H. Lamb.) den weleerw. heer H. Th. Spra- kel; tot kapelaan te Hilversum (O. L. Vr.) den weleerw. heer G. G. van den Hurk; tot kapelaan te Lonnekor den weleerw. heer H. A. Paanakker; tot kapelaan te Hoogland den weleerw. heer J. L. Hassink; tot kape laan te Heino den weleerw. heer A. B. Co- pier; tot kapelaan te Blaricum den weleerw. heer J. J. A. Aalders; tot kapelaan te Soest (H.H. Petr. en Paul.) den weleerw. heer Dr. A. C. Ramselaar; tot kapelaan te Zutphen den weleerw. heer J. B. Barree en tot kapelaan te Wijk bij Duurstede den wel eerw. heer J. L. Veeger. De gemeenteraad te Hilversum heeft gisteravond een besluit genomen tot sluiting van alle bloemenwinkels op Zondag. Afle vering van bloemen op Zondag zal ook ver boden worden. De gemeenteraad te Hilversum be noemde gisteren tot directeur van den Ge meentelijken Geneeskundigen en Gezond heidsdienst dr. A. Th. Planten, arts te Neede. In de gisteren gehouden vergadering der Ned. Heide Mij. werd dr. H. J. Lovink, burgemeester v--. Aiohen a. d. Rijn, be noemd als van het te houden ju bileumcongres van voornoemde Maat """-prij. HET REDDINGSWERK AAN DE POOL Eerst over 3 a 4 weken mogelijk? Volgens een door de „Quest" gisteroch tend omstreeks negen uur, uitgezonden te legram, is men aan boord van het schip van meening, dat de overgeblevenen van de groep-Nobile en luitenant Lundborg eerst over drie a vier weken zullen kunnen worden gered; men hoopt, dat intusschcn het ijs voldoende gesmolten zal zijn, om do landing van watervliegtuigen in de nar- bijheid mogelijk te maken. Deze groep hoeft thans voor een maand voedsel cn zal nog van meer levensmidde len worden voorzien. De hoop, dat de groep-Mariano nog zal worden govondon, vermindert steeds. Naar ale kanten, waar de groep zou kunnen- zijn hebben nu verkenningen plaats ge had, echter zonder resultaat. Deze groep had trouwens slechts levensmiddelen-voor raad bij zich tot 21 Juni. Er is heden geen wind, maar het mist zoodanig, dat het ondernemen van nieuwe vliegtochten niet wel mogelijk is. Het vliegtuig „Marina 1" zal waar schijnlijk te Tromsö blijven en van daaruit naar de Latham zoekend naar Spitsber gen vliegen. Volgens een bericht uit Stockholm heeft een Zweedsch vlieger zich beschikbaar ge steld, om voorzien van de noodige instru menten met een parachute uit een vlieg tuig bij het kaïnp der Nobile-groep te dalen, teneinde het beschadigde toestel van luitenant Lundborg te herstellen. Op zoek naar Amundsen. Uit Oslo wordt gemeld: Op een confe rentie op het ministerie van Defensie, waaraan verscheidene autoriteiten deel namen, is besloten het zoeken naar Amundsen te concentreercn op de directe route van Tromsö naar Kingsbay, waarbij als zeker wordt aangenomen, dat het Amundsen's voornemen was die route te volgen. Het punt van vertrek der reddings expeditie is vastgesteld op 300—100 KJVf. ten Noorden van Tromsö, waar men ver onderstelt, dat Amundsen was, toen hij zijn laatste rapport zond. Bij het onder zoek zal ook rekening worden gehouden nut de weersomstandigheden en de mo- 1 in. afdrijven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1