BUITENLAND. BINNENLAND. 19e Jaargang, VRIJDAG 8 JUNI 1928 No 5893 Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling ^oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL Bij ome Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL Franoo per post 12.95 per kwartaaL Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver- kriigbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5*ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Oil blad verschOnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 F»OSTBUS No. 11 1 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT» V„ Gtioni advortontlên 3P c npor l e j Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hot a dubbele van het tarief berekend. 8 Kleine advertentlên, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen wjjrden aangeboden of gevraagd, huur en ver* huur, koop en verkoop I 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen. V Geld-bezit Ook wat betreft het geld-bezit worden velen, overigens geen slechte menschen nog beheerscht door in den grond heiden- sche denkbeelden. Iemand bijv. heeft veel geld, doet ook goed met zijn geld, maar laat zich daarUij leiden door dezelfde overwegingen als welke bijv. iemand doen besluiten om £e gaan kaarten en niet te gaan biljarten of omgekeerd: door invallen, door luim en bui. Het is een lieidensche gedachte, dat iemand, die veel geld heeft, ten overstaan van God en zijn geweten en ten opzichte van de gemeenschap de zedelijke vrijheid heeft, om er mee te doen en te laten, wat willekeur hem of haar ingeeft, als hij of zij maar niet in botsing komt met posi tieve Goddelijke Kerkelijke of Staatswet ten. De heilige Thomas van Aquine zegt zoo" duidelijk, dat de aardsche goederen in bezit moeten zijn van de particulie- r e n, maar door hen zoodanig gebruikt moeten worden als waren zij in bezit van de gemeenschap. Het eigendomsrecht, dat wij erkennen als natuur-noodzakelijk in het gemeen- schaps-belang, moet ook zóó worden aan gewend, dat het de gemeenschap ten nutte strekt. Deze gedachten vielen ons in, toen wij dezer dagen en vanmorgen in de bladen iazen berichten over legaten, vermaakt door een Protestantsché dame mevrouw v. Weel: legaten aan de Ned. Herv. Kerk •en de Ned. Herv. Armen in Dirksland (elk 2 ton), maar ook bijv. voor de oprichting van een goede bewaarschool in het dorp Herkingen, ook aan een wetenschappelij ke vereeniging met sociale strekking (Ver. Het Ned. Kankerinstituut), ook aan de haar geestverwante pers. Een zóó breede opvatting, om met liet geld een zoo goed mogelijk veelzijdig nut te doen mag wel als model-voorbeeld wor den aangevoerd voor anderen, die een meer bekrompen en afkeurenswaardige opvat ting hebben omtrent de plichten, die het geld aan de(n) bezitter oplegt. VOLKENBOND. DE VOLKENBONDSRAAD. De St. Gotthard-affaire beëindigd. Het rapport van onzen m i n i s t e overgenomen. De volkenbondsraad heeft gisteren in de openbare vergadering de St. Gotthard- aangelegenheid geheel beëindigd. Blijkbaar met een verlicht hart nam mi nister Beelaerts van Blokland gisteren avond tal van gelukwenschen in ontvangst met de beëindiging van de ondankbare taak, welke de volkenbondsraad hem in Maart had opgedragen. Na de heftige aanvallen, die in de Fran- sche pers tegen het rapport-Beclaerts wa ren gericht, waarbij een Parijsch blad zich niet ontzien had te schrijven, dat het rap port van onzen minister een voorbeeld was „van huichelarij en angst", namen de beraadslagingen gisteren, zoowel achter gesloten deuren als in de groote glazen zaal een heel wat welwillender karakter aan voor de raadscommissie van drie le den, welke ten slotte dit rapport had uit gebracht. De volkenbondsraad heeft ten slotte eenstemmig twee resoluties aangenomen. In de eerste neemt de volkenbondsraad kennis van het rapport door de commissie- Beelaerts aangeboden en bedankt de raad den heer Beelaerts en zijn twee collega's levendig voor de vervulling van de hun toevertrouwde taak. In deze zelfde resolutie drukte de vol kenbondsraad zijn leedwezen uit, dat de Hongaarsche regeering het mitrailleurs in cident uitsluitend bekeken heeft van het standpunt der spoorweg- en douaneregle menten, zonder het noodzakelijk geacht te hebben zich om de eindbestemming van het desbetreffende oorlogmateriaal te be kommeren, ofschoon de aanwezigheid on der een valsche verklaring van oorlogsma teriaal op Hongaarsch grondgebied een heel bijzondere beteekenis verkreeg met het oog op de entwapeningsverplichtingen van Hongarije op grond van liet verdrag van Trianon. De resolutie verklaart verder met leed wezen te moeten Vaststellen, dat de eind bestemming van de onderdeelen van de mitrailleurs niet aan het licht is kunnen komen. Ten slotte brengt deze zelfde resolutie nog in herinnering, dat ieder raadslid het recht heeft om een buitengewone raadszit ting aan te vragen en dat de volkenbonds raad bevoegd is onmiddellijk een militaire investigatie te verordenen overeenkom stig het reglement van 1926 dat de vol kenbondsraad onverzwakt handhaaft. In de tweede' resolutie, die betrekking heeft op cle conservatoire maatregelen heeft de volkenbondsraad eenstemmig te kennen gegeven, dat indien een kwestie aan het raadsonderzoek onderworpen wordt het teil hoogste wenscheftjk is, dat de betrokken regeeringen alle nuttige maatregelen treffen om te beletten dat iets geschiedt wat het onderzoek van den vol kenbondsraad zou kunnen belemmeren. De volkenbondsraad heeft in deze zelf- ue resolutie den secretaris-generaal opge dragen in alle gevallen, waarin een ver zoek om investigatie tot den raad ge richt wordt en onder verschillende ande re soortgelijke omstandigheden zich on middellijk tot de belanghebbende partijen te wenden om hun aandacht te vestigen op den tekst van deze resolutie met ver zoek om onmiddellijk te antwoorden, of zij bereid zijn aan deze resolutie gevolg te ge ven onder aanwijzing van de in dezen zin getroffen maatregelen. Aan de aanneming van deze twee reso luties gingen nog heel wat discussies voor af, waarbij de raadsleden niet verzwegen, dat zij deze wijze van beëindiging van het incident eigenlijk onbevredigend achtten. Trouwens, ook minister Beajacrts van Blokland trachtte de uitkomsten van het rapport geenszins schooner voor te stellen clan zij werkelijk zijn. Inderdaad is geens zins opgehelderd wat de eindbestemming van do in Hongarije binnengesmokkelde onderdeelen van mitrailleurs was. Waren die al of niet bestemd om in Hongarije te blijven eu dus Hongarije clandestiene wapenen te verschaffen in strijd met cle ontwapeningsvoorschriften van Trianon? De Hongaarsche regeering ontkende dit ten stelligste en het kon ook niet worden aangetoond, doch het tegen deel bleek evenmin. DUITSCHLAND. De politieke toestand. Stegerwald over de'houding van het Centrum. Dc vroegere Pruisische minister-presi dent Stegerwald, die op het oogenblik te Neubruck vertoeft, heeft in een onderhoud met een redacteur van het Christel ijlc-so- eiale persbureau over den politieleen toe stand, cle politiek van het centrum na de verkiezingen en cle houding van het cen trum in den eerstvolgenden tijd gesproken en daarbij verklaard, dat het centrum er niet aan kan denken, deel te nemen aan een coalitie, welke slechts een aanhangsel van cle sociaal-democraten zou zijn. Het centrum staat op het standpunt, dat de sociaal-democraten met volle verant woordelijkheid aan de regeering moeten deelnemen. De socialisten zullen geenszins invloed op de regeering krijgen en tegelij ker tijd propaganda, zooals de communis ten die voeren, kunnen ontwikkelen. Het centrum heeft zich ondanks alle moeilijkheden sedert de nationale vergade ring nooit aan de regeeringsverantwoorde- lijkheid onttrokken, al ontstonden daar door voor het centrum dikwijls onge- wcnschte situaties. Of het centrum aan een coalitie zal deel nemen, zal afhangen van het programma, dat cle sociaal-democraten aan do andere partijen zullen voorleggen en bovendien van de geheele samenstelling van het ka binet. De Italiaansche ambassade te Berlijn. Met steenen gebombardeerd. Eergisteren wierpen vijf onbekende per sonen, die in een auto voorreden, vijf rui ten van het gebouw van de Italiaansche ambassade in de Yictoriastrasse te Ber lijn in. Men stelde onmiddellijk een politiebe waking voor de ambassade en het consu laat in. De politie heeft de zaak in on derzoek. POLEN. Alcohol-verbod. Volgens de Poolsche bladen is in den laat sten tijd in -10 Poolsche gemeenten een verbod voor den verkoop van alcohol uit gevaardigd. RUSLAND. Lucht-gasmanoeuvres. Maandagavond zoo meldt, de Roel heeft de kortgeleden aangekondigde „bom en gasaanval" op een gedeelte van de stad St. Petersburg plaats gehad. Den geheelen dag bijna is men bezig geweest met de voorbereidingen voor deze schijnmanoeuvre Een aantal woningen moesten ontruimd worden, waarbij speciale afdeelingen poli tiedienst verrichten, om zorg to dragen voor de bewaking van de woningen en de inboedels, 's Avonds om zes uur werd ook het verkeer in het betrokken stadsdeel zoo veel mogelijk stilgezet; alleen de trams en talrijke gerequireerde auto's reden heen en weer om'de Aviachim- en hospitaalaf- deelingen waarmede den vorigen dag reeds generale repetitie gehouden was te vervoeren. Dc fabrieken en werkplaat sen, die met nachtploegen werkten, bleven echter gewoon aan den arbeid. Toen de „vijandelijke" vliegtuigen nader den, werden aanstonds de lichten in de stad gedoofd, terwijl overal sirenes en klok ken wérden geluid, als waarschuwing aan de bevolking om vopr de voorgeschreven afweermaat regelen zorg te dragen. De ar beiders in de fabrieken bleven aan den ar beid, voorzien van gasmaskers. De vlieg machines wierpen behalve bolletjes, gevuld met een volmaakt onschuldig, maar duide lijk zicht- en ruikbaar gas, ook groene pa pieren bollen, die bommen moesten voor stellen uit. Zoodra de aanval aanving, kwam ook het afweergeschut in actie, zoo dat binnen korten tijd de straten geheel gevuld waren van gaswolken en kruitdam pen. Na anderhalf uur was de vijand afge slagen, gingen de lichten weer aan en keer de de stad geleidelijk tot haar gewone doen terug. CHINA. DE CHINEESCHE WARWINKEL. Tsjang Tso Lin herstellende. Een nieuwe aanslag? De Japansehe lijfarts van maarschalk Tsjang Tso Lin heeft verklaard, dat de crisis reeds geweken is. De splinters zijn thans verwijderd en de koorts is niet weer opgetreden. Echter moet de patiënt vol maakt rust houden. Uit Tientsin wordt gemeld, dat gister middag opnieuw een aanslag op Tsjang Tso Lin is gepleegd. De aanslag mislukte evenwel. Twee personen werden in ver band diiermedc gearresteerd. Ongust in Mantsjoerije, De Japansehe bladen staan vol alarmee- rende geruchten en voorspellingen betref fende de anti-Japansche stemming in Mantsjoerije, troepenverplaatsingen en sovjet-manoeuvres. De minister van buitenlndasche zaken acht deze geruchten ongegrond. Het schijnt echter waarschijnlijk, dat de regeering n;c: zoo gerust is, als ze doet voorkomen, voor al wat den toestand te Tientsin betreft. MEXICO. DE KERKVERVOLGING. De ge.uchten over den godsdienstvrede. De correspondent van de „Daily Tele graph" te acw York, voor wiens verant woordelijkheid wij dit geheele volgende be richt laten, meldt d.d. 6 dezer: „Telegrammen uit llome en uit de stad Mexico wijzen er op, dat men bezig is een foxmule over een schikking tusschen Keik en staat in Mexico te vinuen met de niet- officieele medewerking van den ambassa deur der Vereenigde Staten, D. W. Mor row, die naar verluidt het allereerste be gin der onderhandelingen, ingeleid heeft. Volgens deze beschikking zal het den priesters veroorloofd zijn in hun parochie terug te keeren, de openbare eeredienst zal weer normaal worden toegelaten, wat medebrengt, dat de staat van zaken, waar tegen de Katholieken der Vereenigde Sta ten de laatste twee jaar krachtig hebben geprotesteerd, definitief geëindigd zal zijn. Naar verluidt zouden beide partijen eenige concessies gedaan hebben, welke de Kerk in staat zullen stellen de beschuldi ging, dat de staat den godsdienst zocht te beheerschen, prijs te geven, en welke het de Calles-regecring mogelijk zullen maken te werken zonder beschuldigingen van in grijpen van de Kerk in staatszaken. De heer Morrow, die thans in de Ver eenigde Staten met verlof i», weigert ge ïnterviewd te worden, maar het is bekend, dat Zijne Excellentie met de goedkeuring van president Coolidge niet-officieel heeft gewerkt om de twee partijen bijeen te brengen), en telegrammen van mgr. Leopold Ruiz, die thans te Rome verblijft, aan zijn vrienden te New York melden, dat een wapenstilstand is gesloten en dat een per manente vi ede verwacht wordt. Te New York werd Woensdag uit Mexico bericht ontvangen, dat aldaar binnenkort een missie van het Vaticaan zal aankomen met de volmacht om met president Calles definitieve schikkingen te treffen. Een vertegenwoordiger van de „Daily Telegraph" die Woensdag inlichtingen vroeg op het Mexicaansche gezantschap, vernam, dat aldaar over dit onderwerp geen enkel bericht was ontvangen en de mcdedeeling werd met cenig scepticisme beschouwd. Personen, die best met den toestand in Mexico vertrouwd zijn, huldigen, naar ver luidt de meening, dat de algemeens toe stand binnen een paar maanden een dui delijke verbetering zal ondergaan nadat de nieuwe president, generaal Alvaro Obre- gon, het bestuur zal hebben aanvaard. Aanval op een trein. Uit Grafico wordt gemeld, dat tweehon derd rebellen bij Montelogo een trein tot ontsporing hebben gebracht en aangeval len. Gedurende een half uur werd er hevig op den trein geschoten, waardoor drie sol daten en een passagier werden gedood. Ten slotte arriveerde een hulptrein met federale soldaten, die de opstandelingen op de vlucht dreven. TWEEDE KAMER. Een suppletoire Indische Be grooting. Gisteren was het eerst aan de beurt een suppletoire Indische Begrooting, welke de minder prettige gevolgen van de onlusten in Indië bracht in den vorm van een aan vrage van bijna 2 1/2 mill, voor leger en politie met het oog op het bewaren van orde en rust, waardoor het totaal voor die uitgaven op 13 millioen wordt gebracht. erder bevat de aanvullingsbcgrooting een post van 9000 voor het aanstellen van een deskundige in koloniale aangele genheden te Genève, toegevoegd aan den vertegenwoordiger van Nederland bij den Volkenbond, die den Minister van Kolo niën op de hoogte zal moeten houden van de inlanderspolitiek in vreemde koloniën en mandaatgebieden; en een post van 730.000 voor een daadwerkelijk begin met de inrichting van een geregelden bur gerlijken luchtvaartdienst in Indië. Voor Loutje de Visser (C. P.) was de behandeling der suppletoire bcgrooling een welkome gelegenheid om opnieuw den kreet: „Indonesië, los van Nederland" te doen weergalmen. Groot meenigsverschil bestond er over den post van J 9000 voor den persoon, die van Genève uit het Ministerie van Kolo niën voortdurend op de hoogte zal moeten houden van alles wat belangrijk is voor onze koloniale politiek. In Indië had men die pereoon genoemd een vertegenwoor diger van het, Ministerie van Kolcniën te Genève, wat natuurlijk onbestaanbaar is. De oorzaak van dit alles zit hierin, dat wij hier te lande nog maar steeds afkee- rig zijn van een offieieelen persdienst. Wat die persoon te Genève zou moeten verrichten is persdienst, maar zoo mag dat niet genoemd worden. Andere landen die een offieieelen persdienst hebben, kennen ook bij hun gezantschap een daaraan offi cieel verbonden journalist, die zijn land over alles wat er geschreven of gespro ken wordt voorlicht. Hier moet het nu zijn een hoog gepensionreerd ambtenaar, die dan nog 9000 salaris krijgt en een heel langen titel van expert pour questions eolo- niales toegevoegd aan den Nederlandschen gezant te Bern, die de permanente verte genwoordiger is van ons land bij den Vol kenbond. We begrijpen niet, waarvoor al die omhaal noodig is voor het betrekkelijk eenvoudig voorfich tings werk, dat geëischt wordt Dat die titel noodig zou zijn om een introductie te hebben in Volkenbondskrin- gen komt ons niet waarschijnlijk voor. Een heel andere zaak betrof de vraag van den heer Engels (R.-K.) om ook een man uit Indië, die daar het vertrouwen geniet van de arbeiderswereld, aan de de legatie voor de Arbeidsconferentie toe le voegen. Reeds bij de behandeling van dc begrooting heeft hij daar de aandacht op gevestigd en de minister overweegt en overlegt nog steeds. Het overige deelen wij morgen mee. R. K. WERKLIEDENVERBOND. Het verbond, de R. K. Staatspar tij en de publiekrechterlijke be drijfsorganisatie. In de te Amsterdam gehouden vergade ring van het R. K. Werkliedenverbond, heeft ook nog het woord gevoerd de voor zitter van de R. K. Textielarbeidersbond, de heer Alb. van der Meijs, die volgens het verslag van de Volkskrant o.m. het volgende heeft gezegd Onze principicele eisch is publiekrech telijke bedrijfs-organisatie met advisee- rende, uitvoerende, rechtsprekende en, zoo snel mogelijk, ook verordende bevoegd heid. Het is do eisch van .dezen tijd. In onzen kring zal daarover wel geen vdr- schil van meening bestaan. In den partijraad der Katholieke Staats partij nu, is dit onderwerp aan de orde van den dag geweest. En drie van de vier praeladviseurs en een belangrijk deel der vergadering waren met ons van meening dat met bedrijfsorganisatie thans een zij het bescheiden begin moest worden gemaakt. De partijraadsvergadering is achter den rug; de prae-adviseurs hebben hun advie zen gegeven, de discussies zijn gesloten en de voorzitter heeft z'n slotwoord gespro ken, waaraan ik niet voldoendo houvast heb, mischicn omdat ik de politieke en di plomatieke taal van den voorzitter niet voldoende versta. Maar dit daargelaten, wat zal er nu verder gebeuren? Wat moet het Verbond nu verder doen volgens de meening van het bestuur? Moeten wc nu maar rustig afwachten en toekijken? Volgens mijn meening kunnen we in de ze geen passieve houding aannemen. Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. De St. Gotthard-affaire in den Vólkern bondsraad beëindigd. Tsjang Tso Lin blijkt nog in leven te zijn. Berichten van de „Daily Tel." omtrent een a.s. overeenkomst tusschen kerk en staat in Mexico. Het is aan de „Cltta di Milano" gelukt draadlooze verbinding te krijgen met de „Italia". De seinen konden echter niet ont cijferd worden. Het weer is zeer ongunstig. (Telegrammen). BINNENLAND Uruguay wint met 3—2 van Italië op het Olympisch voetbaltournooi. De eindstrijd gaat dus tusschen Uruguay en Argentinië. (Sport, 3de blad). LEIDEN. Reorganisatie van het Bureau der ge- Gemeentewerken. OMGEVING. Te Boskoop is een meisje verdronken; te Rijnsaterwoude is een jongen verdronken; te Nieuwkoop is een dienstbode door een glazen dak gevallen. (Rijnstreek, 1ste blad). Binnenkort stelt de Staatspartij haar pro gramma vast. Twee dingen zijn mogelijk. Klaar en duidelijk kan in dat program worden uitgesproken, dat van de Katho lieke Tweede en Eerste Kamer-leden in de eerstkomende vier-jarige periode ver wacht wordt, dat zij met alle ten dienste staande middelen zulen streven naar een wettelijk geregelde bedrijfsorganisatie. Als men ons wil verplichten, mogen we niets minder dan dat verlangen. Maar stel, dat men er geen prijs op stelt onze beweging aan zich te verplich ten, en men in het program iets vaags, iets z\v>ovonds neerlegt, waarmee men nog allo kanten uitkan, wat moet dan in dit laat ste geval het Verbond doen? Eenige brieven schrijven en zich dan in Godsnaam maar weer bij de zaak neerleg gen uit hoofde van liet zeer zeker hooge belang der eenheid? Zou zulk oen houding de groote verantwoordelijkheid dekken die onze beweging draagt? Ik geloof hét niet! Ik meen, dat dit op den duur e#n funeste uitwerking zou hebben op onzo beweging zelf. In 1925 zijn op de katholieke Staatspar tij uitgebracht 883.350 stemmen. Daarvan zijn waarschijnlijk niet veel minder dan phm. 600.000, die tot de werkers gerekend kunnen worden; menschen georganiseerd of niet georganiseerd, maar die van onze beweging verwachten, dat zij hun belan gen ook de sociaal-politiek zullen be hartigen en verdedigen. Dat is 2/3 onge veer van het totaal op de katholieke lijs ten uitgebracht slemnien. Daarvan mogen en moeten wij ons wel terdege bewust zijn. Het zou me niet verwonderen, mijn heer de voorzitter als u de opmerking maakte, dat ge verwacht, dat de partij zich dat zeer zeker bij de opsteling van het program als bij de samenstelling van do Kamerfractie zal weten te herinneren. Ook wij achten dat niet buitongesloten en we hopen van ganscher harte, dat de ka tholieke Staatspartij dit inderdaad zal doen. Doch dienen wij gezien onze verant woordelijkheid ons niet tijdig de vraag te stellen: indien men er geen of vol doende rekening mee houdt, wat dan? Laten we ook eens overwegen of do uitslag der kort geleden in Duitschland gehouden verkiezingen ons niets te zeg gen heeft? Ziehier, mijnheer dc voorzitter, zo® besloot de heer van der Meys naar mijn bescheiden meening een bij uitstek be langrijk en actueel vraagstuk waarmee het Verbondsbestuur zich ongetwijfeld heeft bezig te houden, of misschien reeds bezig gehouden Jieeft. Ik ben zeer belangstel lend naar uw antwoord. De voorzitter van het Verbond, de heer A. C. Bruin, antwoordde hierop, dat het vraagstuk. door den spreker aan geraakt, de laatste jaren steeds de belang stelling heeft gehad. Spreker herinner de er aan, dat het Verbond voor 100 pro cent verantwoordelijkheid gevraagd heeft voor sociaal-jolilieko zaken. Do Katholie- voor sociaal-politieke zaken. De Katholie ke Staatspartij deze echter niet gegeven. Het betoog van den heer van der Meijs verder nagaande zegt spreker: Stel dat men in de komende vier-jarige perindo niet gaat in do richting, waarin het volk wenscht, waarin wij wenschen, dat gegaan wordt, dan blijft ons altijd over het mid del van de demonstratie, de agitatie en het woord. Zeker, zegt spreker, we hebben er rekening mee te houden, dat we niet moeten doen, wat een andere organisatie beter kan en voor haar is weggelegdop 't oogenblik zien we nog in de Staats partij de organisatie, die ons kan brengen^

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1