EN
BUITENLAND.
BINNENLAND.
19e Jaargang.
DONDERDAG 19 APRIL 1928
No 5852
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f 2.5O pei kwartaaL
Éij onze Agenten 20 cent per week f2.60 pei kwartaaL
(franco per post f2.95 per kwartaaL
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 5G Ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
jfrtndagsblad 9 ct
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. tl
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT 1
Gewone advertentlèn 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelingen wordt bat
dubbele var het tarief berekend. s
Kleine edvertentlën, van ten hoogste 30 woorden, WMofo
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
huur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
:h,
Partijleven
„Men kent het dikwijls Herhaalde woord
van Vlekte z.g.: „Waar blijven de hoo-
gere standen?"
Het woord sloeg niet slechts op een on
derdeel van ons optreden naar buiten,
maar geldt voor bijna geheel het terrein
der katholieke actie.
Wij zeiden het reeds vroeger: de stands-
quaestie speelt in onze partij een voor
name rol.
Een te voorname. De L-eid zit ons
dikwijls in den weg. e*t:r
Er zijn uitzonderingen, er zijn zoo
jmen wil relatief vele uitzonderingen.
[Wij kunnen juist in de „hooger standen"
j-wijzen op mannen en ook op vrouwen, die
toonbeelden zijn van werkkracht, toewij
ding en beginseltrouw.
Maar hoevelen ontbreken er in de actie
i in den kring van allerlei vereenigin-
gen, die daar, door hun aanwezigheid en
hun woord, het goede konden bevorderen
Eeeds hun tegenwoordigheid alleen zou
van waarde zijn, wijl het getuigde van be
langstelling en een aansporing zou worden
voor anderen.
En tevens zouden zij zich daardoor kun
nen vrij waren tegen een onwetendheid om
trent hetgeen in de partij leeft en in het
volk omgaat, die niet zelden op even be
schamende als ontmoedigende wijze zich
openbaart.
Laat men dan niet klagen of verbaasd
.zijn, wanneer er verwijdering ontstaat in
eigen geledern en de verkiezingen on
aangename verrassingen opleveren.
Het verwijt trcit in menig geval hen,
die verzuimden b ij tij d s het leven der
partij in zijn tegenwoordige gedaan
te mee te leven.
In de kiesvereenigingen vooral voelt
men dit verzuim."
Het bovenstaande is geciteerd uit een
artikel in „Het Centrum" van28 Nov.
1911, dat ons toevallig gisteren in handen
kwam.
En, nadat wij gisterenmiddag dit artikel
hadden gelezen, woonden wij gisteren
avond bij den door de E. K. Kiesv. geor-
ganiseerden dr. Schaepman-avond, in de
Stadsgehoorzaal te Leiden.
En wij dachten toen aan dat artikel:
Eet had ook in 1928 geschreven kunnen
zijn. Ja, er is na 1911 wel wijziging geko
men, ten goede, in de belangstelling, die
heel het Katholieke volk moet hebben
voor ^°t openbare leven, in' 't bijzonder
ook voor de politiek. Maar toch, toch, er
ontbreekt nog zeer veel aan
Gisteravond waren wij zouden willen
fceggen: verscheidene familie-clubs ab
sent! Dat was jammer, jammer voor ve
len van dezenZij zouden zich „kunnen
vrijwaren tegen een onwetendheid omtrent
hetgeen in de partij leeft en in het volk
omgaat, die niet zelden op even bescha
mende als ontmoedigende wijze zich open
baart"
FRANKRIJK.
Het geld uit Moskou.
De „Matin" en het „Journal" publicee-
n een brief, die de vroegere militante
communist Souvarine in 1927 aan Trotzlcy
heeft gericht. Souvarine dringt aan op
subsidies uit Moskou voor de Fransche
communisten, die het mogelijk maken be
haalden tegenstand te ontwapenen door
het aanbieden van goed betaalde functies.
In vier jaren zijn aldus 25 millioen be-
steed. De subsidies werden gecamoufleerd
door z.g. inschrijvingen, die echter geen
twintigste van de door Moskou gezonden
bedragen opbrachten.
f Souvarine voegt er aan toe, dat de par
tij nog slechts leeft van de giften van den
sovjetstaat.
ENGELAND.
Uit het Lagerhuis.
e doodstraf voor militairen.
In het Lagerhuis had Dinsdagavond een
debat plaats over een wetsvoorstel der re-
leering tot afschaffing van de doodstraf
'oor militairen in actieven dienst voor be
haalde vergrijpen. De draadlooze dienst
meldt, dat van arbeiderszijde een amende
ment werd ingediend om de afschaffing
uit te breiden tot nog enkele andere ver
grijpen, o.a. lafheid en desertie, en werd
betoogd, dat de Arbeiderspartij zich vóór
afschaffing van de doodstraf had ver
klaard, met uitzondering voor gevallen van
muiterij en verraad. Sir John Simon (libe
raal) stelde voor de doodstraf voor lafheid
te veranderen in dwangarbeid en stelde
een sub-amendement in dezen geest voor.
Het sub-amendement-Simon werd ver
worpen met 192 stemmen voor en 199 stem
men tegen, het amendement zelf met 199
tegen 107 stemmen.
LITAUEN.
Een politiek proces.
Folteringen in Litauen?
In de Litauscfre stad Mariampol, zoo
meWt de correspondent van het „Berl.
Tag." te Kowno, is gisteren een sensatio
neel politiek proces begonnen tegen den
chef van de politieke politie Radsjis, die
werkzaam was onder de christ.-democrati-
sc-he regeering, en diens ondergeschikten.
Allen worden beschuldigd politieke gevan
genen te hebben gefolterd.
De akte van beschuldiging zegt, dat po
litieke verdachten op een speciaal gecon-
strueerden electrischen stoel werden ge
plaatst en zoolang geëlectriseerd werden,
dat zij bewusteloos werden. Een vrouw
werd zoo Lng gepijnigd, dat zij haar ver
stand verloor. Waren de slachtoffers ge
noeg gekweld, dan werd hun een gereed
gemaakt document ter teekening voorge
legd, onder bedreiging van een hervatting
van de folteringen.
Zestig getuigen zijn verschenen. Vele
anderen konden niet verschijnen, omdat -rij
inmiddels zijn doodgeschoten of wel ge-
emigreerd waren. De beklaagden beweren
onschuldig te zijn en zeggen, dat het pro
ces een wraakoefening is van de vroegere
scc.-dem. regeering, die de politieke politie
wil discrediteeren.
RUSLAND.
TEGEN DE KATHOLIEKE KERK.
Onderteekening van een verklaring
geëischt.
De priesters zullen verbann e n
worden.
Naar de „Koeln. Volksztg." uit absoluut
vertrouwbare bron verneemt, heeft de
sovjetregeering den Katholieken preisters
op straffe van verbanning naar het eiland
Solowezij in de Witte Zee bevolen een
verklaring van onderwerping aan den
sovjet-staat te onderteekenen.
Deze verklaring bevat verschillende
punten, welke met den Katholieken gods
dienst en met het Katholiek geweten ab
soluut in strijd zijn. Zoo wordt een onvoor
waardelijke aanvaarding van de gods
dienstwetten der sovjets en weigering van
gehoorzaamheid aan de eigen bisschoppen
geëischt, terwijl de briefwisseling met den
H. Stoel slechts door bemiddeling der re
geering mag plaats hebben.
Daar een dergelijke verklaring door de
priesters niet kan onderteekend worden
zullen zij waarschijnlijk allen verbannen
worden en zal de Katholieke Kerk in het
gebied der sovjet-unie een geweldige slag
worden toegebracht,
i
JAPAN
_apan en Mandsjoerije.
Naar uit Peking gemeld wordt, is thans
den geheelen Mandsjoerijschen spoorweg
door Japansclie troepen afgezet.
Ook zijn er nog meerdere Japanscne
troepen naar Dairen gedirigeerd.
MEXICO.
De KERKVERVOLGING.
De dreigementen van Calles.
De „Daily Express" van Maandag be
vat den eersten brief, welken zijn New
Yorksche correspondent buiten Mexico ge
schreven heeft, doch ook nu bevatten de
details voor de lezers van de Katholieke
bladen niets nieuws.
Dat de waarheid over de toestanden in
Mexico niet ov^- de grens komt, schrijft
de correspondent niet zoozeer aan de of-
ficieele censuur toe, dan wel aan artikel
33 van de Mcxicaansche grondwet, dat de
regeering machtigt personen uit het land
te zetten zonder opgaaf van redenen. Alle
in Mexico verblijvende vreemdelingen met
inbegrip van buitenlandsche journalisten,
worden, zooals de verslaggever heeft vast
gesteld, door de handhaving van deze be
paling tot zwijgen gebracht.
Uitvoerig schildert de man van de „Daly
Express' de bewaking der Katholieken
doo geheime politie, de godsdienstoefe
ningen in particuliere woningen, waartoe
zij met gevaar vor leven en vrijheid hun
toevlucht moeten nemen, ert dan den mar
telaarsgeest der bevolking.
Het aantal om het leven gebrachte
priesters en leeken schat hij op zeshon
derd Hij twijfelt er niet aan, dat de be
volking naar de uitoefening van den gods
dienst verlangt. Omdat deze, zelfs in de
kerken, voor priesters onmogelijk is, wor
den de gezamenlijke gebeden veelvuldig
door leeken geleid, en de vervolging heeft
medegebracht, dat bij voorkeur vrouwen
zich daarmede belasten, geljjk de vrouwen
in het algemeen in dezen strijd om het ge
loof uiterst actief zijn.
Verschillende voorbeelden, welke de cor
respondent aanhaalt, tooncp evenwel aan,
dat het voor haar nauwelijks minder ge
vaarlijk dan voor de mannen is om de ver
denking van de geheime politie op zich te
vestigen. In de meeste gevallen is de brief
schrijver genoodzaakt verscheidene per
soonsaanduidingen over de betrokkenen
voor zieh te houden. Uitvoerig beschrijft
hij evenwel den moord op een zuster bij
de ontruiming van een klooster en ook wat
een nicht van den vroegeren bisschop van
San Louis Potosi, Josevjna Mante de Oea
in de gevangenis onderging, een lijden, dat
nauwelijks weer te geven is. Het slachtof
fer heeft zich intusschen met haar 18-jari-
gen zoon in het buitenland weten te
redden.
Calles heeft, volgens den correspondent-,
ook doorgezet, dat de diplomatieke verte
genwoordigingen van Katholieke landen in
Mexico van haar recht om in haar gebou
wen godsdienst-oefeningen te houden, af
zien. Hij heeft dit bereikt door de bedrei
ging, de priesters onmiddellijk na het ver
laten van het exterritoriale gebouw te la
ten arresteeren.
Aanval op een autobus.
Vijf dooden, verscheidene
gewonden.
Een groep gewapende boeren heeft bij
Ixcaquixtla geschoten op een autobas,
waardoor vijf passagiers gedood en ver
scheidene gewond werden.
EERSTE KAMER.
3 Staatsbegro ting. Pleidooi
voor een jaarwedde voor de leden
der Eerste Kamer.
Minister De Geer heeft gisteren
de verschillende sprekers beantwoord,
waarbij hij voornamelijk herhalen moest,
wat door hem reeds in de Tweede Kamer
was gezegd.
Hoofdstuk II der Staatsbegrooting
(Hooge Colleges van Staat) bracht een be
toog van den heer W i b a u t (S.D.) ten
gunste van een vaste vergoeding voor de
Eerste Kamerleden in plaats van een ver
goeding van verblijfkosten, opdat het lid
maatschap van den Senaat niet zou wor
den versperd door financieele bezwaren.
De heer van Lanschot (R.K.) kwam
daartegen op namens de goheele katholie
ke fractie.
De katholieke afgevaardigde erkende,
dat de geldende regeling der reiskosten
vergoeding voor sommige leden moeilijk
heden kan meebrengen. Daaraan is echter
geen verandering te brengen zonder af
breuk te doen aan het karakter der Eerste
Kamer. En dit moet het zwaarst wegen.
Het toekennen eener vergoeding zou de
eerste en onherroepelijke stap wezen tot
het doen verdwijnen van het onderscheid
tusschen de Tweede en de Eerste Kamer,
welk onderscheid ook daarin gelegen is,
dat aan het lidmaatschap der Eerste Ka
mer geen geldelijke voordeelen verbonden
zijn.
En met den heer van Lanschot bleken
het eens de woordvoerders van de Chris-
telijk-Historisehen, de Antirevolutionairen
van S t e e n w ij k, C r o 1 e s en xC
en de Vrijheidsbond, do heeren d e
S m e e n g e.
Minister de Geer stelde zich geen par
tij. Hij merkte alleen op, dat voor de rege
ling eener vaste vergoeding de Grondwets
herziening zou noodig zijn.
Bij Hoofdstuk VII B (Financiën) kreeg
de heer Polak de toezegging dat de mo
gelijkheid zal worden overwogen van col
lectieve belastinginning van arbeiders in
groote bedrijven en beloofde Minister de
Geer den heer Blomjous, die gepleit had
voor een verlaging van den drankacciins
van 300 op 200 per H.L. van 50 pCt.,
dat met zijn opmerkingen zal worden re
kening gehouden, zoodra de aangelegen
heid na het inkomen van het rapport der
commissie, welke zich met de quaestie be
zighoudt, nader zal worden hekeken door
de Regeering.
Er bleef nog tijd over voor de begroo
ting van Buitenlandsche Zaken.
WERKING DER EVENREDIGE
VERTEGENWOORDIGING.
Onderzoek namens de regeering.
In de gisteren gehouden vergadering der
Eerste Kamer heeft minister De Geer ver
klaard, dat de regeering een onderzoek zal
doen instellen naar de werking van het
stelsel der evenredige vertegenwoordiging.
Hiertoe zal de regeering zich wenden tot
het Centraal Stembureau, waarin de eer
ste deskundigen op dit gebied zitting heb
ben.
CONGRES VOOR VOLKSGEZONDHEID
EN ZIEKENVERPLEGING.
Het Wit-Gele Kruis.
Op aanstichting van de Nationale Fede
ratie van het Wit-Gele Kruis is ter ge
legenheid van haar eerste lustrum, giste
ren te Utrecht het eerste Roomsch-Katho-
liek Congres voor Volksgezondheid en Zie
kenverpleging gehouden.
De voorzitter, dr. I'. E. G. van der Hey-
den te 's-Hertogenbosch, wees er in zijn
openingsrede op, dat deze eerste landdag
slechts bedoelt te zijn een dag van „ken
nismaking", van „uitspreken van onze
grondstellingen waarop wij bouwden en in
de toekomst voort zullen gaan". Wij willen
in Nederland duidelijk maken, zoo zeide
spr., dat wij goen separatisme hebben be
oogd, doch wij den plicht hebben ons op
dit gebied katholiek te organiseeren.
Achtereenvolgens spraken daarna dr. L.
van de Meerendonk, arts te Horst, over
„De R. K. Vereeniging Het Liraburgsche
Groene Kruis", dr. Chr. Mol, arts te Etten,
over „Het Wit-Gele Kruis in Brabant", en
de heer P. Lommen, burgemeester van Cas
tricum, over „Het Gele Kruis van het
Noorden.
Prof. T. van de Loo te Rijsenburg hield
een rede over „Volksgezondheid en Over
heidsbemoeiing", waarbij hij de volgende
stellingen stellingen verdedigde: 1. Staat
en Maatschappij zijn beide zeer gebaat
door de doorvoering der Christelijke be
ginselen in, het openbaar leven. TI. Ook
op het terrein der volksgezondheid kun
nen de Christelijke beginselen goede dien
sten bewijzen. III. Daarom dient de over
heid, het particulier initiatief zich niet al
leen in vrijheid te laten ontwikkelen, maar
ook aan de organisaties, welke op Chris
telijke grondslag zijn gebaseerd, zoo noo
dig steun te verleenen.
Dr. P. E. G. van der Heyden te 's-Her
togenbosch bepleitte en concludeerde, dat
het rijk naar arbeidsprestatie de vastge
stelde subsidie rechtstreeks geve aan de
betrokken organisaties. Voorts betoogde
spr. de wenschelijkli'oid van de stichting
van een R. K. Centrale voor zieleenverple-
ging.
Pastoor J. Kitslaar, adviseur der Natio
nale Fedratie te Zeeland (Noord-Brabant)
sprak ten slotte over „Onze Katholieke
beginselen".
Inspecteurs van volksgezondheid en ds.
Fleischer, voorzitter van de Algemeene
vereeniging „Het Groene Kruis" woonden
mede het Congres bij.
STICHTING DR. SCHAEPMANFONDS
Op Dinsdag 17 Aprilj.L is voor notaris
W. C J. J. baron van Voorst tot Voorst te
's-Gravenhage de acte verleden tot oprich
ting van de stichiing „Het Dr Schaepman-
fonds".
Doel en werkwijze van den Postraad.
Installatie door Min. van der
V e g t e.
Gisteren heeft minister Van der Vergte
den Postraad geïnstalleerd.
In zijn re:1e zeide de minister dat thans
een orgaan voor den dienst der Posterijen
en Telegrafie tot stand is gebracht, waar
aan het ambtelijk karakter gehéél ont
breekt en dat geheel los van de bedrijfs
leiding staat.
Aan stof voor vergaderingen zal 't
geenszins ontbreken. Hoevele onderwer
pen zijn b.v. in de Staten-Gcneraal niet
reeds genoemd als aangelegenheden waar
over de Postraad zijn licht moest laten
schijnen. Bij de eene begrooting zijn het de
bus'ichtingen, bij een andere de dire-be-
stellingdienst. Ik zeg niet te veel, aldus
spr., wanneer ik beweer, dat Uw komst
met ongeduld is verbeid, maar ik wil er
tevens bij zwegen: niet met het geduld,
waarmede men b.v den dokter bij een
ziekte verwacht. Dit geenszinsHet be
drijf is kerngezond en in zijn volle
kracht.
Dit maakt, dat naast de verzorging van
het bereikte, schier eiken dag nieuwe on
derwerpen zich voordoen van welke niet
weirigen van ingrijpend belang voor het
bedrijf, maar ook voor zijn cliënten.
Spr. kwam vervolgens tot de functie v i
het college. Aan de eene zijde staat het
bedrijf en zijn leiding en aan den ander n
kant de Postraad. De bedrijfsleider is. zei
de spr., mijn adviseur in alle aangelegen
heden van het bedrijf en de eischen, waar
aan het moet voldoen, gezien van binnen
uit.
Ik voel evenwel, om .goed beslissingen
in allerlei vragen te kunnen nemen, ook
behoefte aan de beschikking over een kijk
van buiten op het bedrijf, aan een orgaan,
dat mij geeft een zoo getrouw mogelijke
afspiegeling van de behoeften en opvat
tingen, die in onze samenleving aanwezig
zijn met betrekking tot den dienst der
P.T.T.
Een orgaan, dat niet uit direct-belang-
hebbenden bestaat; immers georganiseer
de vertegenwoordiging van behoeften en
inzichten van belanghebbenden bestaat in
voldoende mate o.a. in Middelstands- cn
Nijverheidsraad en in de Kamers van
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De maatregelen tegen de Katholieke
Kerk in Rusland en Mexico.
De Duitsche vliegers zijn nog steeds op
Greenly-eiland. De ijsbreker Montcalm
moest onverrichter zake terugkeeren.
(Luchtv., 2de blad).
Een groote brand in Japan heeft meer
dan 1000 huizen in de asch gelegd. (Bui
tenlandsche Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
Een Internationale tentoonstelling op
filmgebied te 's Gravenhage. Wij geven
er een overzicht van. (2de blad).
Een nationale vee-tentoonstelling te
's Gravenhage in voorbereiding (L. en T,
2e blad)
Hedennacht heeft een' ernstige brand
twee fabrieken, twee woonhuizen en een
veestal te Joure in de asch gelegd (Laatste
Berichten)
Dorus Rijkers is op 81-jarigen leeftijd
overleden (lste blad).
De Regeering is voornemens een onder
zoek In te stellen naur de werking der Even
redige Vertegenwoordiging (lste blad).
DORUS RIJKERS t
Hedenmorgen is op 81-jarigen leeftijd
te Den Heidei overleden de bekende moe
dige zeeheld, die zoovele menschenlevens
heeft gered. Dorus Rijkers.
Koo, i el en, wat do pers i:i 1 ng n
betreft, in de Overleg-Commissies, alge
meen 1 ïjzondere, met haar vertegen
woordigers der bonden.
's Minister rede werd beantwoord door
den voorzitter van den Postraad, den heer
A. Pierson.
Mr Th. Heemskerk.
Veer tri gjaarin depolitiek.
Het zal op 2 Mei van dit jaar veertig iaar
geleden zijn, dat de bekende staatsman
Mr. Th. Heemskerk. Minister van Staat,
voor de eerste maal gekozen werd tot lid
der Tweede Kamer.
De heer Heemskerk (die reeds in 1883
lid der Provinciale Staten van Noord-
Holand was geworden) werd in 1883 geko
zen tot Kamerlid voor het district Ridder
kerk. Daarmee ving rijn eigenlijke politieke
en parlementaire loopbaan aan Echter is
hij niet gedu-^ndo al dien tijd lid van het
parlcin. gebleven: hij is er zelfs meer dan
eens uil geweest, doch vervulde in dien
tijd allerlei ande:e hooge functies.
Men weet. dal hij de formateur was van
het kabinet-Heemskerk (1908—1913), waar
in hij optrad a's mmisfer van Binnenhnd-
sche Zaken dat hij hierna lid van den
Raad van State we*d (1913—1918) en mi
nister van Justitie (1918-1925) Ook zijn
wethouderschap van Amsterdam is bekend
(19011908). Sindr 1925 zit hij weer in de
Tweede Kamer.
De jubileerende firma v Houten.
E e it n- o oo gift.
De firma C. J. van Houten heeft 10.000
geschonken voor de algemeene armen in
de gemeente Weesp.
De nieuwe electrische treinen.
Wij zoo schrijft bet „Handelsblad"
zijn aangeklampt door reizigers, die dag in,
dag uit, gebruik maken van do nieuwe