BUITENLAND. BINNENLAND. 19e Jaargang. ZATERDAG 31 MAART 1928 No. 5837 Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 18 cent pel week f 2.S0 pel kwartaal. Bij onto Agenten 20 cent per week (2.60 per kwartaal. Franco per post 12.95 pc, kwartaal. Bet Geïllustreerd Zordagsblad ta tooi de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 5C ck per kwartaal, bij voor- uitbetaling. Alionderlijke nummert 5 et., met Geïllustreerd ^ondagBblad 9 et Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTJ Gewone od vertentlên 3P cent per r Q O Voor ingezonden Mededeoiingen wordt het n dubbele van het tarief berekend. 3 Kleine edvertenUën, van ten hoogste 80 woorden, wieria betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en 7W hnur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit vijf bladen waaronder het Geïllustreerd Zondagsblad. ZONDAGSBLAD Weekabonné's worden er aan herinnerd, dat het abonnement op het Zondagsblad voor het 2e kwartaal in den loop der vol gende week moet worden betaald. DE ADMINISTRATIE. V Schoonheids-eischen, Wij gaan er niet overal op vooruit wat betreft de schoonheid van onze steden onze dorpen. Zeker, wij hebben hier en daar schoone parken, frissche wijken in onze landelijke dorpen, en wij mogen in onze steden be wonderen fraai en breed aangelegde kwar tieren; we denken aan de Kooi vooral en ook wel aan Tuinstadwijk in Leiden. Maar wat wordt er ook in de laatste ja ren veel leelijlcs gebouwdOnlangs is nog gewezen in „Bouwkunst" op enkele groote nieuwe gebouwen in Leiden, die waarlijk niet getuigen van een bewondenswaardige opvatting van de sghoonheids-eischen door de daarbij betrokken bouwmeesters, En staat daar b.v. niet de z.g. buiten- societeit in het centrum van Leiden, op den Stationsweg, als een openlijke aan klacht tegen vele leden dier socië teit, die voor Leiden en voor zichzelf zoo weinig respect hebben gehad, dat zij daar «n „bit ter-s chuu hebben laten neer zetten. Meer dergelijke voorbeelden zou den wij kunnen noemen. Had het nieuwe straten-complex op den Rijnsburgerweg onder Leiden niet een be ter èn fraaier aspect kunnen gegeven zijn? En schijnt men in een onzer naburige ge meenten bij den park-aanleg hier en daar niet het wan-ordelijke als het wezens element van een park te hebben opgevat? Wij hebben bewondering en waardee ring voor de bouwmeesters van het nieu we groote Academisch Ziekenhuis maar wij veroorloven ons daarbij uit te sluiten de manier van rangschikking der vele ge bouwen: Wie van uit den trein daarop kijkt moet denken aan blokkendoos-speel werk in het groot! Als wij zooveel aanslagen op of tekort komingen in de schoonheids-eischen wat betreft openbare gebouwen en stratenaan leg gadeslaan, dan steekt daar wel erg te gen af de strengheid, waarmede soms die zelfde overheid particulieren het bouwen, dat voor hun broodwinning noodig of ge- wenscht wordt geacht, bemoeilijkt, om niet in strijd te komen met wat haar inziens door de aesthethica wordt verlangd, 't Is dan geen wonder, dat dezulken dan mop peren en ontevrden zijn. Conclusie: de overheid lette op de eischen, die bij bouwen en stratenaanleg de schoonheid eischt, maar zij daarbij het strengst voor zichzelfZooals trou wens elk wijs mensch de eischen, die hij aan het leven stelt, het strengst op zich zelf toepast. DUITSCHLAND. Zoebkoff te Aken. Het uitzettingsbevel is hem overhandigd. Nadat de politie te Aken inlichtingen had ontvangen, dat Alexander Zoebkoff, de zwager van den ex-keizer, zich te Aken ophield, is Zoebkoff op het hoofdbureau van politie ontboden, waar hem het bevel van den regeeringspresident van Keulen, dat hij over de grens moet worden gezet, overhandigd werd. Tot nu toe had men die aan Zoebkoff niet kunnen overhandigen, daar men niet jvist, waar hij zich ophield. Zoebkoff is aangezegd, dat hij het Duit- sche rijksgebied binnen 24 uur moet ver laten. H;j :s naar België teruggekeerd. Men acht het niet onmogelijk, dat, indien ook iBelgië hem niet wenscht toe te laten, hij *ich naar Nederland zal tvachten te be geven. POLEN. Poolsch-Litausche conferentie. Te Koningsbergen geopend. Gistermiddag is de Poolsch-Litausche conferentie te Koningsbergen geopend. De Litausehe premier en minister van Buiten- landsche Zaken Woldemaras hield een openingsred, waarna zijn Poolsche collega Zaleski er den nadruk op legde, dat de openingsrede, waarna zijn Poolsche collega betrokken landen, maar in de geheele we reld met opmerkzaamheid de onderhande lingen en besprekingen te Koningsbergen zal volgen. Hij zeide er vast van overtuigd te zijn, dat de verwachtingen der open bare mecning niijt beschaamd zullen wor den. Na de openingstoespraken las de Pool sche gezant te Berlijn de agenda der con ferentie voor, waarna deze eerste zitting werd gesloten. ITALIË. MUSSOLINI MUSSOLINI TEGEN DEN PAUS. Alleen fascistische jeugdorganisaties. Ontbinding van alle andere. Mussolini heeft thans (zooals in zijn jongste rede was aangekondigd) een de creet uitgevaardigd, waarin een monopolie wordt toegekend aan de nationale fascis tische jeugdorganisatie (de Balillas) op het gebied van vak-, lichamelijk, moreel en geestelijk onderwijs. Slechts het vormen van organisaties, welke bèhooren tot de Balillas, is toegestaan. Alle andere organi saties zullen ontbonden moeten worden. RUSLAND. Echec van den zevenurendag. Productievermindering in de textielfabrieken. De invoering van den zevenurendag in verschillende sovjet-industrieën, welke met veel geschetter in de bolsjewistische pers werd bekend gemaakt en die als een nieu we verovering van het Russiche proleta riaat werd gekwalificeerd, blijkt grooten- deels een volkomen mislukking te zijn. Er moge dan al een enkele fabriek bestaan, waar het nieuwe systeem zonder ernstige storing van het bedrijf kon worden door gevoerd, in hot algemeen is juist hei. te genovergestelde het geval, zooals ook nu «'eer is gebleken bij hel onderzoek naar de resultaten van den zevenurendag in Ie Russische textielfabrieken. Het o'fieiéele Sovjet-orgaan, de „Izwestija", deelt hier omtrent o.m. het volgende mede: De verkorte arbeidsdag en het drie- ploegenstelsel zijn ingevoerd in een groot aantal textielfabrieken, waar in totaal 87.000 arbeiders en employe's werkzaam zijn. Gebleken is echter, dat de proef tot dusver geenszins aan de verwachtingen heeft beantwoord. Zoo is de dagelijksebe productie gedaald en op sommige fabrie ken zelfs de productie per uur. Voorts is nog een toeneming van do hoeveelheid slecht afgewerkte goederen geconstateerd! Een der hoofdoorzaken van de misluk king is, volgens genoemd Sovjet-o ad, het feit, dat verscheidene nieuwe arbeiders, die in verband met de invoering van het drie-ploegenstelsel te werk werdsti gesteld niets of heel weinig van net vck versron den. Deze omstandigheid reeds werpt een schril licht op de methoden der bolsjewiki, die tot een industrieele hervorming over gaan, alleen om de arbeiders weder voor eenigen tijd te paaien, zonder het succes Van het nieuwe syteem te verzekeren. Verder krijgen de arbeidsbeurzen van de „Izwestija" een veeg uit de pan, omdat zij niet voor betere werkkrachten hebben ge zorgd, hoewel toch niet kan worden ge wacht, dat alle werkioozen R.isen geboren textielarbeiders zijn. Een en ander heeft dan ook slechts ten doel de verantwoordelijkheid voor de mis lukking van den zevenurendag van de c»uv- j De groote Beurszaal in het hedenmiddag geopend KRELAGEHUIS te Haarlem. Inzet: de Heeren E. H. KRELAGE (midden) en J. VOORS (rechts), Voorzitter en Secretaris der Alg. Vereen, van Bloembollencultuur en Architect de Heer KRAAN uit Oegstgeest jet-autoriteiten af te wentelen, die uit prestige overwegingen en zonder cenig nauwkeurig uitgewerkt plan, deze nieu wigheid wilden lanceercn. Gelukkig voor de heeren bolsjewiki, dat er altijd nog wel ingenieurs en technici I zijn te vindon, (wj 4U:j sabotage durven te verwijten, zoodak etn herhaling van dc „Donetzj-incidenten", dan pasklaar ge maakt voor de textielindustrie, een schoo ne uitvlucht zou zijn. De levensmiddelencrisis te Moskou is weer verscherpt. Naar de „Roel" verneemt is de levens middelencrisis te Moskou, die de laatste weken, dank zij de door de regeering ge nomen maatregelen, belangrijk was ver minderd, thans weder versjherpr.boter, meel en verschillende andere levensbehoef ten van zeer verschillenden aard, zijn se dert eenige Jigen neder slecht en slechts in geringe hoeveelheden te verkrijgen. TWEEDE KAMER. Salarissen van Religieuzen. Ds. Lingbeeks motie verworpen in de Kamer. Gisteren heeft de Tweede Kamer de discussie beëindigd over de gisteren reeds vermelde motie-Lingbeek, waarin o.a. ge zegd wordt, dat dc salarissen der onder wijzeressen, die werkzaam zijn aan uit 's Rijks kas ondersteunde kloosterscholen, aan hen zelve niet ten goede komen, maar grootendeels ten bate vallen aan de kloosters. Do voorsteller der motie wenschte, dat de Kamer de regeering zou uitnoodigen om in de Wet op het Lager Onderwijs zoodanige wijziging te ontwerpen, waar door de landsbijdrage voor het salaris der genoemde kloosterlingen-onderwijzers in overeenstemming wordt gebracht met hetgeen door de kloosterbesturen voor hun onderhoud wordt betaald. De heer A 1 b a r d a (S.D.) nam den heer Lingbeek in bescherming tegen de verwijten van den heer Van Wijnbkrgen, dat hij blijk zou hebben gegeven vajBanti- pathie jegens de religieuzen. Daarvlf had spreker niets bemerkt, integendeel, hij bracht den heer Lingbeek hulde voor de gematigde en bezadigde wijze, waarop hij gesproken had. Al voelde de S.-D.-leider veel voor de redelijkheid der motie, toch kon hij niet het standpunt des heeren Lingbeek, om de salarissen naar de be hoefte te bepalen, aanvaarden. Gaarne zou de heer Albarda nadore in lichtingen wenschen hoe deze materie in het buitenland is geregeld. Doch voor de motie-Lingbeek konden de S. D. thans niet stemmen, omdat zij zich niet kunnen ver eenigen met den grondslag dat niets meer aan salaris zou mogen worden betaald dan strikt noodig is voor het levensonder houd. De heer Mo 11 er (R.-K.) bestreed krachtig de motie, die hij onduidelijk, vaag en onjuist' achtfn. en bovendien te' het verkeerde adres is gericht; zij moest zijn gericht tof den Minister van Finan- ciën. Spr. stelde in het licht, dat de reli gieuze onderw-.skrochten hei, volle recht i hebben me& alle wettige middelen do be ginselen der R.-K. te verbreiden. Of wil misschien de heer Lingbeek aan de gods dienstvrijheid tornen, die in de Grondwet is gewaarborgd, vroeg do heer Moller. Do heei Z ij Is t r a (A.-R.) zeide dat de motie niet los te maken is van de alge- meene actie vaji de-n heer Lingbeek, welke niet. zijn iAstêmnljng hbeft. De heer Kersten (8. G.) hield vervol gens een uitvoerige speech, waarin hij wees op het z.i. bestaande gevaar van overheersching door Rome. Op grond daar van bestreed hij de coalitie. Spr. had ern stig bezwaar tegen de huidige ondcrwijs- wetgeving, waardoor aanzienlijke geld sommen ten goede komen aan de klooster scholen. Tegen de motie, zooals zij daar ligt, had de heer Kersten ernstige bezwa ren, doch met dc gedachte er van kon li ij medgaan, zoodat hij voor de motie zou stemmen. Tegenstander van do motie was de heet Oud (V. D.), omdat het standpunt salaris naar behoefte, niet alleen principieel doch ook practisch, verwerpelijk is. Aan het recht, om het salaris naar eigen goeddun ken te besteden mag z.i. niet worden ge tornd. Nadere bespreking van het vraagstuk vond ook de heer Oud gewenscht. De heer Heemskerk (A.-R.) zeide, dat de heer Kersten van de behandeling der motie misbruik heeft gemaakt om de A.-R. te bestrijden. Daarop wenschte de A.-R. fractieleider niet in te gaan. Minister Waszink zeide, dat het na al de geuite bedenkingen moeilijk is, nieuwe argumenten tegen de motie aun te voeren. Evenwel wees de minister er op dat al mocht de motie worden aange nomen, het practisch onmogelijk is haar uit te voeren, want de salarissen der on derwijzers worden niet geregeld bij de L. O.-wet, doch bij alg. maatregel van be stuur krachtens deze wet. Bovendien zijn er geen kloosterscholen. Al gaf de minister toe, dat dc individuee- le behoeften der kloosterlingen geringer zijn, dan die der leeken-onderwijskrachtcn, zij hebben naast hun individueele behoef ten toch ook gemeenschapsbehoeften uit den aard van hun religieus zijn. De minister zeide bereid te zijne mede te werken aan een oplossing, waardoor het verschil tusschen gehuwden en ongehuw- deu verder wordt doorgevoerd, zonder dat zij de relieuzen in het bijzonder treft. Hij zegde den heer Albarda toe, inlichtingen hoe het vraagstuk in het buitenland is ge regeld, te zullen inwinnen en aan de Ka mer te zullen overleggen. Op het verzoek van mej. Westerman om ngehuwden-kostwinners(sters) gelijk te tellen met gehuwden, kon de minister niet ingaan, omdat de commissie voor G. O. thans, bezig is met een technische her ziening" van de salarisregeling. Bij de repliek van ds. Lingbeek ging' het af en toe rumoerig toe. Tal van afgevaardigden stonden in een kring rond het spreekgestoelte, waarvan ver schillenden den voorsteller der motie her haaldelijk interrumpeerden. Ook steeg er af en toe gejoel op, zoodat de voorzitter nog al eens den hamer moest hanteeren. De heer Yisscher (A.R.) zcid«» L i huidice oogenhlik gc.-hilct ie ach ten, liet onderwerp der motie te bespre ken, doch hij hoopte dat de regeering er toe zou medewerken dat er licht over zou opgaan opdat een klaar inzicht verkre gen wordt. Hij zou tegen de luotie steni- Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. Mussolini heeft een decreet uitgevaar digd, waarbij alle niet-fascistische jeugd organisaties worden ontbonden. De Poolsch-Litausche conferentie te Ko-; nigsbergen geopend. Twee records op luchtvaartgebied. (Luchtv., 2de blad). BINNENLAND. De Tweede Kamer heeft de motle-Ling- beek i.z. subsidie voor het salaris van re ligieuze leerkrachten verworpen met 72 tegen 3 stemmen. (1st© blad). Geen conflict in de steer.industrie. (1ste blad). men, doch dit wilde niet zeggen, dat hij geen afdoende oplossing van dit vraag stuk zou wenschen. De motie werd daarop verworpen met 72 tegen 3 stommen. Voor stemden de heeren Lingbeek (H. G.), Zandt (8. G.) en Kersten (S.G.). De Kamer heeft nog bij den aanvang der zitting de ontwerpen goedgekeurd tot naturalisatie van.. 126 vreemdelingen. Tot 8 Mei a.s. is de Kamer uiteenge gaan. De voorzitter zeide te hopen dat dan de behandeling van verschillende on derwerpen aan de orde gesteld zal kunnen worden, o.a. het Wegenfonds, het Zuidcr- zeefonds en het voorstel in zake het Kort Verslag. De Arbeidswet. O v e r w er lev erg unningen in Wasscherijon en Strijk- inrichtingen. De Minister van Arbeid, Handel en Nij- verhoid heeft aan ii-joid m of bestuurders van wasscherijen en strijkinrichtingcn ia alle gemeenten des Rijks vergund, dat ge durende do tijdvakken van IJ tot en met 14 April 1928, van 14 tot en niet '9 Mei 1928 en van 29 Mei 'ot en niei 2 Juni 192# in hunne onderneming loor ue aldaar werkzame arbeiders in afwijking van het bepaalde in de artikelen 23 en 24 der Arbeidswet 1919 arbeid wordt verricht als volgt: Op 10, 11, 12 en 13 April, op 14, 15, 16 en 18 Mei en op 29, 30, en 31 Mei en 1 Juni 1928 gedurende ton hoogste 9 1/2 uur per dag en op Zaterdag 14 April, 19 Mei en 2 Juni 1928 gedurende ten hoogste 6 uur per dag, een en ander onder voorwaarde dat: a. in die tijdvakken de arbeidstijd van de betrokken arbeiders op de eerste vijf werkdagen der week in zijn geheel is gelegen tusschen 7 uur des voormiddags en 7 uur des namiddags en op Zaterdag tusschen 7 uur des voormiddags en 2 uur des namiddagsb. in do onderneming, waar van deze vergunning gebruik wordt gemaakt, geen arbeid wordt verricht op Maandag 9 pril, Donderdag 17A Mei en Maandag 28 Mei 1928. Uit de Steenindustrie. Het conflict uit de wereld. Te Arnhem is gisteren een vergadering gehouden van den Bond van stcenfabri- kiLLUju, ter uoopiej^u^ uui het LwvUC'l-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1