-
r»j
BUITENLAND.
BINNENLAND.
i
tstej
idem
bcst<
cwee
stan
'ordt
•teer
erinj
fc
1.»
a el
)ui
nili
a
-2.H
19e Jaargang.
WOENSDAG 28 MAART 1928
No. 5834
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraag: bl| »oorultbat?llng
Voor Leiden 19 cent pei week t 2.50 pel kwartaal
Bij onze Agenten £0 cent pei week 12.60 pei kwartaal
franco per post 12.95 per kwartaaL
Bet Geïllustreerd Zordagsblad la root de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nnmmere 5 ct., met Geïllustreerd
ndagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 g POSTBUS No. 11
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTl
Gowone odvortentlén 3P cent por r g O I
Voox Ingezonden Mededeelingen wordt het
3 dubbele var het tarief berekend. s
Kleine »dverten*ièn, van ten hoogste 80 woorden, rzaarin
betrekkingen worden aangeboden ol gevraagd, huur en w
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
lant
VOLKENBOND.
Litwinof contra Loudon.
protest tegen de sluitingsrede
in de ontwapenings
commissie.
Litwinof lieeft den voorzitter der Voor
bereidende Ontwapeningscommissie jhr.
Loudon, een schrijven doen toekomen,
waarin hij uit naam van de Sovjet-delega
tie officieel protesteert tegen jhr. Lou
don's rede, uitgesproken bij dc sluiting
van dc bijeenkomst der commissie. Litwi
nof legt in het bijzonder den nadruk op
den passus, waarin dc wensch wordt uit
gesproken, „dat de Sovjet-delegatie in de
toekomst op constructieve wijze in de Ont
wapeningscommissie zal arbeiden en vrij
zal zijn van destructieve tendenzen". Dit
schrijven is rechtstreeks aan den Neder-
landschen gezant te Parijs, jhr. Loudon,
verzonden. De delegatie heeft evenwel het
secretariaat van den Volkenbond er van
op de hoogte gesteld.
DUITSCHLAND.
Dr. Wirth toch Centrumscandidaat.
Thans heeft de afdeeling Wilmersdorf
van de Centrum-partij in den Berlijii-
schen kieskring aan het kiesdistrict Ber-
lijn-Potsdam II voorgesteld dr. Wirth als
eerste op de candidatenlijst te plaatsen.
Het is niet uitgesloten, dat dr. Wirth in
derdaad door het Centrum voor Berlijn
zal worden gecandideerd of dat hem een
goede plaats op de rijkslijst zal worden
gegeven.
ITALIË.
Publiceering van de rede van den Paus
niet verboden.
Het bericht, dat de publicatie der rede
van den paus in Italië verboden zou zijn,
is onjuist. De Italiaansche bladen publi-
ceeren den tekst der rede, echter zon
der commentaar.
POLEN.
NEDERLAAG VAN PILSOEDSKI.
Zijn candidaat niet gekozen.
Een rumoerige Landdag
zitting.
Gistermiddag kwart voor zessen had te
Warschau de plechtige opening van den
nieuw gekozen Landdag plaats. De leden
waren bijeengekomen in de nieuwe zit
tingzaal de publieke tribunes waren
stampvol.
Als vertegenwoordiger van den staats
president was minister-president Pil-
soedski verschenen, vergezeld van alle le
den van zijn kabinet. Zijn komst was voor
de communisten en de links-radicale
Oekrainers het sein om een oorverdoovend
tumult te veroorzaken. „Weg" met het
Poolsche fascismewerd er geroepen.
OUD-ZOUAAF W. MULDER,
v
l
OVERLEDEN TE LEIDEN.
Het geslacht der Zouaven sterft uit!
Deze week telden we drie overledenen in
het land.
Vanmorgen trok een kleine, eenvoudige
stoet naar het kerkhof aan de Zijlpoort.
Het stoffelijk overschot van W. Mulder,
gewoond hebbend aan de Langegracht te
Leiden, werd grafwaarts gedragen.
Grootsch in al zijn eenvojyl was deze
stoet, volgend het stoffelijk omhulsel van
een Pauselijk strijder. Toen krijgsgewoel
en strijdkreten, n u het doodsklokje, zijn
overwinningslied galmend
Hot. geslacht der Zouaven sterft uit!
Leiden telt er nog slechts twee, n.l. Th.
Slootjes en J. Warmenhoven.
Eerstgenoemde volgde den droeven
stoetKapelaan Blom verrichtte de
absoute en de beaarding cn vol weemoed
staarden allen in het graf van den oud
strijder, overwonnen door den dood.
Onder de aanwezigen bemerkten we
o.m. verschillende leden van de Congrega
tie der H. Familie, waarvan de overledene
lid was.
PIL.SOEDSKl
Pilsoedski meende blijkbaar, dar- tegen
over een dergelijk optreden maatregelen
pasten, welke de afgevaardigden er aan
zouden herinneren, dat hij niet slechts mi-
uistev-picsidetit, doch ook maarschalk
was. Hij verzocht den minister van Bin-
nenlandsche, zich naar dat gedeelte van
de zittingzaal te begeven, waar bet tu
mult het grootst was. De minister gaf
hieraan gevolg en weldra bleek het hem,
dat vijf afgevaardigden als de ergste bel
hamels konden worden beschouwd. Deze
drie Oekrainers en twee communisten,
werden geboeid door de politie uit de zaal
verwijderd. L'e aanhangers der regeering
uichteu dezen maatregel toe, waarmede
een deel van het publiek op de tribune
instemde. De socialisten en andere verte
genwoordigers der '"-«kei-zijde protesteer
den echter lmiic oon luidruchtig;
uoor de mm&.K'» /Pifs eeil slr),j_
lied aangeheven, rouuat Pilsoedski nog al
tijd geen kans zag een begin te maken
met het voorlezen van zijn openingsrede.
Dit prikkelde hem zoo, dat hij den afge
vaardigde een nijdig „Stil, daar toebeet.
Eindelijk werd het dan ook stil en ken
hij zijn rede houden.
Vervolgens had de beëedigng der le
den plaats, waarna de leider der radicale
boerenpartij het woord verlangde. Dit
werd hem niet gegeven, hetgeen opnieuw
aanleiding was tot een ontzettend tumult,
dat niet tot bedaren wilde komen, zoodat
de zitting ten slote om halfzeven moest
worden afgebroken.
De later heropende zitting heeft daar
na een dramatisch einde genomen, waar
van politieke gevolgen te verwachten zijn.
De door Pilsoedski voorgestelde candidaat
voor het voorzitterschap van den Land
dag, de plaatsvervangende minister-pre
sident en afgevaardigde van het regee-
ringsblok Bartel, moest na twee stemmin
gen het onderspit delven tegen den candi
daat van alle democratische, partijen, den
ouden socialistenleider Ignacy Daszynski.
Deze werd met de 206 stemmen van de
democraten en een deel der nationale min
derheden tegen de 136 stemmen van het
regeeringsblok tot voorzitter gekozen.
Alle afgevaardigden van het regeerings
blok alsmede de leden van het kabinet
verlieten onmiddellijk de zittingszaal, zoo
dat men thans nog niet weet, hoe Pil
soedski en zijn aanhangers op deze neder
laag zullen reageeren.
ROEMENIE.
DE KATHOLIEKEN-ONDERDRUKKING
IN ZEVENBURGEN.
De bajonetaanval op een processie.
Vragen in kamer en senaat.
Over de in 't kort gemelde gebeurte
nissen, die zich" in Zevenburgen hebben
voorgedaan, en waarbij Katholieken van
den Oosterschen ritus door Roemeensche
troepen werden mishandeld, bericht de
„Croix" nog het volgende:
Men kent den moeilijken toestand, waar
in de Katholieken van den Roemeenschen
ritus van Transsylvanië door de regeering
te Boekarest gebracht zijn, sinds zij weer
met het moederland zijn hereenigd.
Hun bloeiende geünieerde Kerk, die vier
diocesen telt en aan het hoofd waarvan
mgr. Basilius Sucui, aartsbisschop van Alba
Julia en Fagaras staat, verkeert terecht
in onrust over de bepalingen van het wets
ontwerp op de organisatie der eeredien-
sten, welke bepalingen in sommige geval-
'en de bezittingen en de kerken dier
Katholieke gemeenschap aan de schisma-
rieken zou doen overgaan.
Om Gods hulp tegenover deze beproe
vingen af te smecken waren er processies
voorgeschreven.
Op 19 Maart trokken er te Targul Mu-
resh biddend en zingend 5000 personen
door de straten. Een troep soldaten wilde
hen op last van de civiele overheid tegen
houden.
De Katholieken, besloten hun rechten
te verdedigen, trokken echter verder. Toen
voerden do soldaten een charge uit met
de bajonet. Kruisen en banieren werden
vernield en platgetrapt en vijftien Grieksch-
Katholiekc geestelijken door bajonetste
ken gewond.
Een geweldige emotie maakte zich van
de Grieksch-Katholieken in Transsylvanië
meester.
Den 20sten Maart richtte de metropoliet
Balazsfalva in den senaat een vraag tot de
regeering.
Ofschoon de censuur alles deed om de
gebein'tenissen te verdonkeremanen en of
schoon het Rador-a gentschap het bericht,
volgens hetwelk er slachtoffers zouden
zijn geweest, van allen grond ontbloot
verklaarde, moest de minister van justitie,
Lapeclatu, de waarheid erkennen.
Op 23 Maart ondervroeg een geünieerd
Transsylvaansch afgevaardigde in de ka
mer op zijn beurt de regeering.
Do minister van binnenlandsche zaken
Duca, verklaarde de processie voor onwet
tig. Hij betreurde echter het voorgeval
lene. Hij zeide evenwel, zelf bevel aan de
autoriteiten gegven te hebben, om de
processies te beletten, en dat bevel was
hij voornemens te handhaven.
De vrijheid van geweten stond volgens
hem niet op het spel. Men had te doen
met een eenvoudige politieke manifestatie.
De militante personen van zekere partij
hadden zich aan het hoofd der processie
gesteld aldus de minister, om agitatie te
verwekken in verband met een confessio-
neele kwestie.
De „Cr..:.." «rt-rv -ro t-e-
Wij kennen reeds lang deze politieke
formules. Do Katholieken van den Roe
meenschen ritus in Transsylvanië zijn
noch als Katholieken noch als Roemenen
menschen van den tweeden rang.
Beweren, dat men hun vrijheid van ge
weten eerbiedigt, wijl ze, nadat hun kerken
zijn opgeheven, of aan de schismatieke
geestelijkheid zijn overgegaan, in de Roe-
meensche orthodoxe Kerk dezelfde cere
monies en dezelfde liturgie vinden als in
de geünieerde Kerk, is eenvoudig be
lachelijk.
CHINA.
Weer terrorisme te Sjanghai.
De herleving van het terrorisme der
communisten in de fabrieksdistricten van
Sjanghai wekt de bezorgdheid der auto
riteiten. In de afgeloopcn vier dagen zijn
vijf personen, namelijk twee vrouwen, een
arbeider en twee opzichters, op weg van
hun woningen naar de fabrieken in koelen
bloede doodgeschoten. Van de daders is
geen spoor gevonden. Alle slachtoffers
stonden als goede arbeiders bekend.
De commandant, van het Chineesche
garnizoen in het district Sjanghai heeft
detectives op het hoofdkantoor der pos
terijen te werk gesteld, om een eind te
maken aan de propaganda der communis
ten onder de postbeambten. Hoewel er
nog geen reden is voor bezorgdheid ge
looft men, dat dc communisten een demon
stratie op touw trachten te zetten op 12
April, den verjaardag van den aanval door
Tsjang Kai-sjek gedaan op Tsjapel. De
kantoren van de Commercial Press en van
de vakvereenigingen, die door de rooden
als hoofdkwartier worden gebruikt, zijn
toen door Tsjang Kai-sjek overvallen,
waarbij honderden communisten den dood
hebben gevonden.
In het gebied van de midden-Jangtse
wint het geloof veld, dat er van de cam
pagne der nationalisten tegen de noorde
lijken niets zal komen. Tsjang Kai-sjek
heeft dringend gebrek aan geld en munitie
en de generaals op wier steun hij hoopte,
hebben de handen in hun eigen districten
vol genoeg om niet verlangend te zijn
naar het noorden te trekken.
TWEEDE KAMER.
De bestuurshervorming in Indië.
Beroepsziekten in de Ongeval
lenwet. Het kweekschoolbeleid
der regeering.
De stemming over de motie Joekes c.s.
betreffende de bestuurshervorming in In
dië viel anders uit dan .vorige week mocht
worden verwacht. Uit niets was toen ge
bleken, dat de Katholieke fractie niet
diter den heer van Rijckevorsel stond,
'it d» kansen voor de motie prachtig
1 'J A-Ci-L.
GOUDEN JUBILEUM.
G. VAN NOORT, TE LEIDEN.
Morgen hoopt de heer G. van Noort,
woonachtig Rijnsburgersingel 21, den dag
te herdenken, waarop hij voor vijftig jaar
in dienst trad bij den heer P. Schophuizen,
jalouzieën en marquisenfabrikant aan dc
Nieuwstraat 10 alhier.
De heer G. v. Noort heeft in die 50 jaar
drie geslachten der familie Schophuizen
meegemaakt. De jubilaris is in dienst ge
komen bij den heer P. Schophuizen. De
zaak ging later over op diens zoon, den
heer- J. C. Schophuizen, terwijl nu ook dc
kleinzoon, de licor P. Schophuizen, in de
zaak werkzaam is.
Het zeldzaam jubileum zal morgen on
getwijfeld niet onopgemerkt voorbijgaan.
Wij hopen, dat er voor den gouden ju
bilaris binnen niet te langen tijd een wel
verdiende rust moge aanbreken.
Voor de stemming kwam evenwel uit,
dat de heer van Rijckevorsel allerminst
mocht rekenen op de steun zijner fractie-
genooten.
Dr. Nolens kwam betoogen, dat de be
stuurshervorming van Indië volmaakt vol
gens Grondwet en wet geschiedt en dat
er daarom geen reden is voor de Kamer
om in te grijpen in iets, waarvan de tem
pobepaling bovendien moet worden over
gelaten aan de Regeering, die de toestan
den het best beoordeelën kanè Wel ver
wachtte spreker, dat de Regeering regel
matig uitvoeriger mededeelingen zal doen
omtrent de opgedane ervaringen.
Het zag er nu donker uit voor de mo
tie.
En, toen ook de heeren Lovink (namens
de Christelijk-Historischen) en Arts op
ongeveer gelijkluidende wijze hadden ge
sproken, was het geen verrassing meer,
dat de motie werd verworpen.
Het geschiedde met 51 tegen 32 stem
men.
Waarbij voorstemden de S.D.A.P., de
V.D. en 5 Katholieken, de heeren van
Vuuren, van Rijckevorsel, Kuiper, van
Dijk en Möller.
De wijziging der Ongevallenwet en der
Land- en Tuinbouwongevallenwet, die
daarna aan de orde kwam, was vrij een
voudig; ze beoogt voornamelijk liet gelijk
stellen van bepaalde beroepsziekten en
kleine toevallige ongevallen en ongesteld
heden met de ongevallen in den zin der
wet.
Toch is er nog al over gepraat en de
eindstemming is nog niet gehouden.
In een gisteravond gehouden zitting
was aan de orde een interpellatie-Albar-
da over het kweekschoolbeleid der lle-
geering. A
De interpellant was ongerust geworden
door allerlei geruchten over voorgenomen
opheffing van Rijkskweekscholen en hij zag
al de laatste Rijksscholen uit de Katho
liek provincies verdwijnen. Voor deze on
gerustheid bleek geen aanleiding te be
staan. Op de eerste vraag: heeft de Mi
nister plannen om een aantal kweekscho
len op te heffen 1 luidde hot antwoord
kortweg: neen. Daarmee was feitelijk dc
basis aan dc interpellatie ontvallen. Dc
heer Albarda was hiermee echter niet te
vreden en wilde zich blijkbaar dekken te
gen eventueel opkomende plannen tot op
heffing. Vandaar een motie, waarin do
Kamer de Regeering vraagt niet tot ver
dere opheffing (dit „verdere" slaat op
Nijmegen) van kweekscholen over te
gaan, voor de Kamer de noodige gegevens
zal hebben verkregen en zij zich daar
over heeft kunnen uitspreken. Dat deze
angst voor opheffing van Rijkskweekscho
len niet overal in de Kamer wordt ge
deeld, bleek weldra, toen de heer Tilanus
en andere Chr.-Historisohen mot een te
gen-motie kwamen, waarin vermeerdering
van het aantal kweekscholen onnoodig
werd genoemd en aangedrongen werd zoo-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De publicecring van de rede van den
Paus niet verboden in Italië.
Maarschalk Pilsoedski lijdt in den
Landdag een nederlaag.
De onderdrukking der Katholieken in
Zevenburgen.
Aardbeving in Noord-ltalië. Er zijn
reeds 12 slachtoffers. (Buitenl. Berichten,
2de blad).
De Duitsche Oceaanvliegers zouden he
den van Ierland starten. (Luchtv., 2c blad)
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft de motie-Joc-
kes afgestemd. Een wijziging in de On
gevallenwet is aanhangig. Het beleid
der regeering ten aanzien van de kweek
scholen worot besproken. (1ste blad).
Een motie van de Kamer van Koop
handel te Maastricht naar aanleiding van
de verwerping van het aardewerkwetje,
(2de blad).
De zaak van de aanrijding van wijlen
prof. mr. Van Roy voor de rechtbank in
Den Haag. (Rechtzaken, 2de blad).
Felle brand in een mandenmagazijn te
Amsterdam. (Gem. Berichten( 2de blad).
al niet tot beperking dan toch niet tot uit
breiding van rijksscholen over te gaan.
Over dc moties moet nog worden ge
stemd.
Filmkeuring.
Van 19 tot cn met 24 Maart heeft de
centrale commissie gekeurd 56 films, leng
te 38,1 IS M. Gelast werden coupures,
lengte 54 M.
Toegelaten A: (voor alle leeftijden: jour
naals, actualiteiten, sport, industrie, mode,
reclame, landen en steden, expedities,
dieren, planten, sprookjes e.d.) 35 films,
lengte 15.171 M; kleine films (1 a 2 acten,
meest komisch) JO films, lengte 4t04 M.;
hoofdnummer (groote speelfilms) 2 films,
lengte 4270 M. Toegelaten B: (boven 14
jaar) kleine films, lengte 709 M.; hoofd
nummers, 3 films lengte 5959 M. Toegela
ten C. (boven 18 jaar) kleine films, 1
film lengte 610 M.hoofdnummers, 3 films
lengte 6645 M. Een dezer laatste films
moet nog aan een herkeuring onderwor
pen worden. Reclame: gekeurd 370 li
tho's, niet toegelaten 1; 660 foto's niet
toegelaten 2.
Men verzoekt ons nog te molden:
In verband met de opmerkingen, die
van verschillende zijden in de pers ge
maakt worden en die ook op andere wijze
ter kennis der centrale commissie komen,
zij er de aandacht op gevestigd, dat de
meeste films, die thans in de bioscoop
theaters vertoond worden, niet door do
centrale commissie zijn gekeurd. Zij mo
gen tot 1 September nog loopen op grond
van de overgangsbepalingen der Bioscoop
wet. Er zijn ruim 20.000 overgangsknarten
uitgereikt. Wat na genoemden datum ver
toond wordt, moet door de centraio com
missie gekeurd zijn.
Een andere opmerking, ook reeds in het
publiek geuit, is, dat door de centraio
commissio alles maar wordt goedgekeurd.
Inderdaad is tot nu toe geen enkele
film verboden voor publieke vertooning,
als strijdig met de goede zeden of de
openbare orde. Er zijn tot heden nog geen
films ter keuring aangeboden, die door de
keuringscommissie zóó gevaarlijk zijn ge
acht, dat zij zelfs niet voor volwassenen
mogen vertoond worden. Dit zal zeer ze
ker steeds tot do hoogo uitzonden-
behooren, en het zat der centrale com
missie aangnaam wezen, indien dit inder
daad zoo zal zijn.
Uit bovenstaand overzicht blijkt, dat do
groote meerderheid der tot heden aange
boden films ligt in de neutrale zone van
actualiteiten en wetenschappelijke opna
men, die voor alle leeftijden toelaatbaar
te achten zijn. Van dc acht hoofdnummers
die in het overzicht der laatste weck ver
meld zijn, werden slechts 2 voor allo leef-
tijdeq toegelaten.
Invoerverbod voor kievitseieren in
Engeland.
Men schrijft aan de „Leeuw. Crt.w:
„Wat verleden jaar reeds dreigde, maar
toen nog tijdelijk kon worden afgewend,
wordt thans een voldongen feit: de han
del in kievitseieren in Engeland is radi
caal verboden. Ofschoon de gevolgen van
dit verbod thans nog niet geheel kunnen
worden overzien, kan o.i. toch worden
voors; cld, dat dit niet meer of minder
dan een ramp voor vele betrokkenen be-
teekent. Immers voor minstens 90 pet.
vas de handel in kievitseieren op uitvoer
aar Engeland uitgewezen. Hieruit volgt,
>!*t ook minstens 90 pet Engclsch geld ons