BUITENLAND.
Buitenl. Berichten.
BINNENLAND.
19e Jaargang.
WOENSDAG ,1 MAART 1928
No. 5828
D» ABONNEMENTSPRIJS bedring' b!| vooruitbetaling
Voor Leulen 19 cent pei weer l?.nO pel kwartaal
bij onze Apen ten £0 cent pei week 12.30 i«i kwartaal
Franco per poet (2.95 pe, kwartaal
Bet Geilluetreerd Zordapsblad la eooi de Abonné'e ren
krijpbaar tepen betalinp van 5G et per kwartaal, bij voor-
uitbetaling. Alzomlerlijke nummert 5 et, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dj uitgezonderd Zen- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPEN3UJG No. 10 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 1030G POSTBUS No. 11
oe advertentieprijs bedraagt»
Giwooe odverienMêr. 30 c n por iige
Voo» Ingezonden Mededeelmgen «ordt hol
s duhltele var hot tarief berekend. a
Kleine edverten»lén, fan ten hoogst* 80 wrorden, traari
betrekkingen «orden aangeboden of gevraagd huur en tot
huur. koop en verkoop f 0.50
BT2.2
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Het woning-vraagstuk.
Nederland maakt inzake het huisves
ting-vraagstuk geen slecht figuur.
Dat is zoo zwak mogelijk gezegd.
Wij overdrijven niet. als wij ons sterker
uitdrukken, en zeggen, dat in geen land
meer voor de volkshuisvesting is gedaan
dan in Nederland.
Aan dezen socialen arbeid is de naam
van den eersten minister van Arbeid, mr.
Aalberse, blijvend verbonden.
Dit vooropgezet, mogen wij nu ook wel
constateeren, dat er, ondanks alles, te wei
nig en veel te weinig is gedacht aan de
huisvesting van grootere gezinnen; hierbij
hebben wij nog volstrekt 'et op het oog de
grootste gezinnen.
Dat is overal zoo, in alle gemeenten.
In Leiden b.v. zijn er onder de door de
gemeente gebouwde woningen, de gem cen
tewoningen, bijna geen geschikt voor groo
tere gezinnen; 't percentage is bedroevend
klein. Ook bij den laatsten bouw van de
Ver. tot bevordering van den bouw van
Werkmanswoningen zijn er haast geen
ruimere woningen.
Wij hebben ons wel 'ns .ernstig afge
vraagd, of de Gemeenteraad niet beter zou
doen, dergelijke woningbouw-plannen maar
af te stemmen, om er dan andere voor
in de plaats te stellen al zou daardoor
ook, zooals 't geval zou zijn geweest bij
de hier genoemde bouw-plannen, het Rijks
subsidie gevaar loopen, verloren te gaan.
Met instemming nemen wii over, wat on
langs „De Volkskrant" dezer dagen over
dit onderwerp schreef.
„Een der groote sociale euvels is de
slechte en te kleine woning.
De man loopt er uit weg, en de kinderen
kunnen er geen aard krijgen.
Het is even moordend voor het gezins
leven als voor de godsdienstige, zedelijke
en cultureele opvoeding.
In zeer ongunstige conditie verkeeren de
groote gezinnen, wien het moeilijk valt
aan een passende woning te komen: een
voortreffelijk mensch is hij, die, de keus
hebbend, aan. een groot gezin boven een
klein bij het verhuren van een woning de
voorkeur geeft.
Intusschen. ook groote gezinnen, ook ge
zinnen met zeer beperkte middelen moeten
ook een behoorlijke woning hebben.
Wie dit vraagstuk de moeite niet waard
acht, moet zicb niet verwonderen, als de
verwaarloozing daarvan tot bedenkelijke
gevolgen voor de samenleving kan leiden.
Zeker, er zijn menschen, die de kunst om
een huis goed te bewonen nog moeten lee-
ren; er zullen er zijn die ze nooit zullen
leeren.
Maar dit kan geen reden zijn om goeden
en kwaden over één kam te scheren, en
vooral mag niet worden vergeten, dat de
tienduizenden krotwoningen, die we ge
kend hebben, een buitengewoon slechte
leerschool zijn geweest".
Wij moeten er naar b 1 ij v e n streven,
het woning-peil hooger op te voeren, ook
en vooral voor de armeren en armsten in
de samenleving.
Wij moeten koste wat het kost!
breken met de sleur, om bij woningbouw
niet te rekenen met de gezins-eischen van
grootere gezinnen I
VOLKENBOND.
DE VOORBEREIDENDE
ONTWAPENINGSCONFERENTIE.
Het debat over de Russische voorstellen.
Voorbereidende besprekingen
Gistermorgen hebben tusschen de ver
schillende delegaties van de voorbereiden
de ontwapenings-conferentio voortdurend
besprekingen plaats gevonden om tot over
eenstemming te komen over de beslissing
ten opzichte van de Russische ontwape
ningsvoorstellen.
De onderhandelingen stuiten op groote
moeilijkheden, daar eenerzijds een sterke
neiging bestaat, de voorstellen af te wij I
zen, terwijl aan den anderen kant geen
basis gevonden kan worden voor een tac-
tiscbe behandeling der voorste'len, waar-
docr al'.e partijen bevredigd zullen zijn.
Gistermiddag, vóór het bijeenkomen der
commissie, verluidde, dat de Russische i
voorstellen tegelijk met de tweede lezing
van de cntwerp-conventie voor de ontwa-
penings-conferertie zouden worden be
handeld. Deze behandeling in tweede le
zing zou in een volgende zitting in den
zomer of in den herfst plaats hebben.
Het Duitsche voorstel, om reeds thans
tot de behandeling in tweede lezing van
de ontwerp-conventie over te gaan, zal
vandaag of morgen bij de behandeling van
punt III der agenda worden besproken.
Men verwacht, dat de leider der Duit
sche delegatie, graaf Bernstorff, dan een
groote rede zal houden en voorste'len zal
doen, inzake de bresrrcening van de wer
kelijke ontwapenings-conferentie.
Belangrijke rede van lord
Cushendun.
Gistermiddag en -avond werden de
openbare debatten over het Russische
voorstel voortgezet.
De vertegenwoordigers van Italië,
Frankrijk, Engeland, Japan en Canada
oefenden scherpe critiek op het voorstel.
Lord Cushendun wees vooral op het on-
practische der voorstellen. Spreker vroeg
aan de sovjet-delegatie, cf men deze ma
nifestatie van vreedzaamheid mocht op
vatten, als de voorbode van een wijziging
in de politiek van revolutionnaire inter
ventie der Moskovische regeering.
Lord Cushendun ging vervolgens nader
op de sovjet-voorstellen in en toonde aan,
dat zij niets bevatten van ernstigen en
practischen aard en dat de sovjets, zoo zij
het oprecht meenen, beter zouden doen,
samen te werken met de commissie op den
grondslag der reeds verrichte werkzaam
heden. De Russen zouden daaraan eenige
nieuwe elementen kunnen toevoegen, mits
die elementen in overeenstemming zijn
met het pact.
De rede van Cushendun maakte door
haar machtige argumentatie en wreede
ironie een diepen indruk.
Cushendun stelde voor, dat den rede
ringen zes maanden tijds zou worden toe
gestaan, om het sovjet-plan te onderzoe
ken.
Lity/inoff vroeg uitstel ter voorbereiding
van zijn antwoord.
Frankrijk en Japan misten den moed,
nadrukkelijk te verklaren, dat zij het Rus
sische voorstel uit principiee'e overwegin
gen niet konden aanvaarden.
Zij verschuilden zich achter formeele
gronden, bewerend dat de vclkcnbonds-
vergadering aan de commissie alleen zou
hebben opgedragen, een beperking der be
wapening voer te bereiden met de natio
nale veiligheid als grondslag, dus niet een
totale ontwapening.
Veel moediger was de Italiaansche ge
neraal De Marinis, die openlijk zeide, trots
alle sympathie voor den duurzamen vrecle,
ceen totale ontwapening te kunnen aan
bevelen.
Door totale ontwapening toch zouden de
volken in de nabijheid van een groot volk,
dat snel zich zou kunnen bewapenen, ge
vaar loopen om onderdrukt te worden.
Heden zal mr. Rutgers bet standpunt
der Nederlandsche delegatie, tegenover
het Russische voorstel uiteenzetten.
BELGIË.
Zoebkoff.
In verband met persberichten welke be
weren, dat Zoebkoff zich naar den Belgi
schen Congo zou willen begeven, verne
men wij, dat den Belgischen minister van
koloniën tot dusverre geen enkel verzoek
dienaangaande bereikt heeft. In geval een i
dergelijk verzoek zou inkomen, zou de
Belgische regeering geen paspoort verlee-
nen, dat noodig is om zich in den Congo
te vestigen.
ENGELAND.
Balfour ernstig ziek.
De .JDaily Express" meldt, dat lord
Balfour ziek is. De oudé staatsman heeft
een beroerte gehad.
DUITSCHLAND.
De Poolsch-Duitsche onderhandelingen.
Een kink in den kabel.
Het wil nog altijd maar niet vlotten met
de economische toenaderingspogingen tus-
schen Polen en Duitsehland, al zijn in fei-
ten beide landen nog zoo zeer in dat op
zicht op elkaar aangewezen. Men weet,
hoe een afdoende regeling van de vesti-
gings-kwestie nog altï:d de grocte hinder
paal vormde van de hervatting der onder-
liande^ngen over een hande'sverdrag.
Sinds in Dec. '27 een -veel becritiseerde
grensregeling was ingevoerd, was herhaal
delijk van Poodsche zijde betoogd, zoo
herinnert de correspondent van de
„Frankf. Z.", dat die regeling door de uit
voeringsbepalingen in overeenstemming
zou worden «bracht van het Duitsch- j
Poolsche vestijngsverdrag. Die uitvoe
ringsbepalingen lijn thans verschenen en
vrijwel de gehep Duitsche pers staat op
kaar ach'ersubeeren. Algemeen blijkt
men overtuigd, lat de afgekondigde ver- I
ordening niet apen niet voldoet aan van i
Duitsche zijde juite wenschon, maar ook
de duidelijke bdoeling bevat de Duitsche j
re-schen te rnoreeren. Dear door de j
Duitsche rerc"!" en de Duitscke ^ers »s I
verklaard, d-t bestaande grersrege'ing
in haar hvidigei'orm een onoverkcmeli'ko j
bekommering Drmen van een geregelde
voortzetting va) de onderhandelmgen en
ook do nieup vorm ongetwijfeld voor
Duits"h!and cntnnem.e'ijk is, zoo bestaat
er weinig uitziet, d~t de Duitsche delega
tie in afzie'-hmii tijd ter voortzetting der
on derhand elin gó naar Warschau zal
gaan.
Men corstatèrt, dat op het oogerb'ik
de nationalises!"o tcr.denzen in Warschau
het gewonnen (ebben.
lOEMENIË.
B'oedige guechtcn in Zevenbergen.
Een Grpksch-Katholieke
demonstratie.
Naar de ,(iokal-anzeiger" uit Weenen
meldt, is het perigsteren in verband met
groote prctejtbetoogingen der GrieLseh-
katholieke beplking van Zevenburgen te- i
gen de jongse onderwijsmaatregelen der
Roemeer.sclie regeering tot bloedige bot
singen gekomn.
Te Maros-usarhely trok een stoet van
5000 personen met den Grieksch-kathclie-
ken clerus aaj het hoofd, docr de straten.
Toen zij docrïen afdeeling militairen wer
den tegengdouden, kwam het tot een
handgemeen. Co t.-oepen liepen met ge
velde bajonet op de menigte in; 15 gees
telijken weden door bajonetsteken ge
wond. Een Rnncr is reeds aan de beko
men verwonangen bezweken.
Te Bcek&rkt lybben de berichten over
deze srherm1e 1 mgón grocte opschudding
veroorzaakt.'
De Griersch-katho'ieke clerus heeft
thans besbten, ten toeken van protest,
vcorloopig ge engodsdienstoefeningen te
doen houdea
De te est aid in Zevenburgen schijnt zeer
verward te fcijn.
Mac-a-areotatie van comrrunicten.
Uit Bcekirest wordt gemeld: In Gross
Wardein heeft de politie een 40-tal com
munisten fearresteerd, die deel schijnen
rit tc maken van een groote organisatie.
Meerdere arrestaties schijnen aanstaande.
Met eea parachute van den Eiffeltoren
gesprongen.
Jongeman dood opgenomen.
Een Parijsche jongeman is gisteren met
een parachute van den Parijschen Eiffelto
ren gesprongen. De parachute bleef echter
gesloten en de man kwam om het leven.
Groote brand te Rio de Janeiro.
Schade van ongeveer zes
millioen gulden.
Uit Rio de Janeiro wordt gemeld, dat
de kantoren en opslagplaatsen van do
Companlïia Navega^ao Ccsteira door
brand zijn verwoest. De schade wordt op
ongeveer ze» millioen gulden geraamd.
WisseNachter dood op zijn post.
De sneltrein FrankfortKeulen is
Maandag nog juist aan een groot ongeluk
ontkomen.
Aan het station Ehrenbreitstein had
een bcemeltiein gestopt. Toen de chef het
vertreksein had gegeven, begaf hij zich in
zijn bureau. Tien minuten later zag hij bij
toeval, dat de trein er nog net zoo stond,
en eerst toen kwam hij tot de ontdekking,
dat de wisselwachter met de hand aan den
wisselstand stond en dat de man dood
was.
De seinen werden voor den snel rade
renden exprestrein op onveilig gezet, nog
net bijtijds, daar deze geen halve minuut
later kwam aandonderen.
TWEEDE KAMER.
Opleiding in de werkplaats inge
volge leerovereenkomst.
De wijziging van de Arbeidswet, welke
het voer jongens beneden de veertien jaar
mogelijk maakt ingevolge leerovereen
komst een zeker aantal uren in werkplaat
sen door te brengen, is met 53 tegen 32
stemmen aangencmén, nadat een amende-
ment-Suring nog eers extra had doen uit
komen dat het alleen voor niet meer
leerplichtige jongens geldt en nadat
minister Waszink er nog eens op had ge
wezen, dat men de jongens waarlijk riet
naar de fabrieken zou drijven want dat
deze zulke overeenkomsten niet kunnen
sluiten.
De heer Joekes (V.D.) scheidde zich
bij de stemming van zijn f "actegenocten
af, die overigens tegen r temden. Des
gelijks deden de sociarl-d.emocraten, de
communist L. de Visser, de R. Iv.
Volkspartij-man de heer A'ts en twee
leden van de Rcomsche Staatspartij:
r'e heeren Veraart en Kuiper. De heer
Vercrt oordeelde, dat er riet genoeg
waarborgen weren, dat de lecrovercer-
krmst inderdaad e n 1 e e r ove-eenkomst
znu zijn, en blijkbaar d"nht de heer
Kuiler er ook zoo over. Het resultaat
was: F2 vóór en 32 tegen.
Dr. Nolens had er nog bij de Regeering
o^ aangedrongen d"t zii in elk geval toch
de conventie van Washington zou tceke-
Rfn, desnoods met. een interpretatief voor
behoud bctmffem'e de niet-lcerplichtige
jonger.s van dit ontwerp.
EEN Ni*'-*TFNSCH^0 VOOR DE
VREDESGEDACHTE.
E**i Hagenaar vermaakt f 50P-000.aan
het Rijk voor het toekennon van een
jaarüjkschen vredesprijs.
De Regeering stelt voor
de erfenis van de hand
te w ij z e n.
De heer Johan G. D. Wate'er, in leven
directeur van de Oranje-Nassau Hypo
theekbank te 's Gravenhage, aldaar over
leden 22 Juli 1927, heeft bij testament d.d.
16 November 1916 zijn vermogen, na af
trek van enkele legaten, schulden en be
lastingen vermaakt aan den Staat der Ne
derlanden, onder beding, d°t bet geplaatst
worde op een der rationale Grootbanken
cn drt het jaarüjksch revenu in afgeronde
som besteed wordt t~t het uitkeeren van
een prijs aan den- cf diegene, die op vel' e
wijze ook, docr woord, daad r£ voorbee'u,
literatuur, hee'dhouw- cf schilderkunst, in
binnen- cf buitenland, zich het meest ver
dienstelijk zal hebben gemaakt voor do
bevordering van de vredesidee of bijgedra
gen zal hebben om middelen te vinden om
meer en meer den afschuwelijken oorlog
op den duur onmogelijk te maken.
Een wetsontwerp is thans bii de Twee
de Ivamer ingediend aan welks tce'ich-
tlng het bovenstaande is ontleend cm do
Regeering te machtiaen tct ve-werping
dezer nalatenschap, het geen in de bege
leidende memorie o.m. als volge wordt ge
motiveerd:
Het testament bepaalt, dat de erfenis,
bij nict-aanvaarding door den Staat, zal
vervallen aan do Carnegie-stichting, die
a's dan de aanbeveling van den prrswinner
zal deen aan de Twecd.e Kamer, of bii wei
gering van c'eze, zelf de keuze zal uitbren
gen. Mceht de Carnenie sticht ing wei neren
de erfenis te aanvaarden, dan vervalt zij
aan de gemeente 's-Gravenhage, met ove
rigens dezelfde voorwaarden.
De Minister van Financiën becijfert, dat
voor het uitloven van den prijs uit het ver
mogen, dat pl.m. 5C0.000 bedraagt., jaar
lijks ongeveer 19.0C0 beschikbaar zal zijn,
welk bedrag na het vervallen van enkele
door den erflater vermaakte uitkee-ingen
en een door hem besproken vruchtgebruik,
ge'eide'ijk kan stijgen tct pl.m. ƒ21.000.
De Regeering nu brengt gaarne hulde aan
het idealisme van den erflater, die in 1916,
tc midden van de verschrikkingen van den
oorlog, heeft bepaald, dat zijn geheele ver
mogen moest worden bestemd voor het be-
vorde-en van de vredesgedachte en die
deze bestemming ook later, na het tot
I stand komen van den vrede en van de
nieuwe organen, die dezen meer dan vroe
ger moeten verzekeren, heeft gehand-
j haafd. Niettemin heeft zij geaarzeld, of zij
deze edelmoedige erfstelling voor den Staat
behorode to aanvaarden, nu subsidiair an-
dere erfgenamen ziin aangewezen, waarvan
er althns één, de Carnegie-stichting, meer
geschikt meet worden geacht om de taak,
haar door den erflater toebedacht, op zich
te nemen. Tenslotte is do Regeering tot de
conclusie gekomen, dat verwerping de voor
keur verdient, cm daardoor mogelijk te
maken, dat deze meest geschikte der drie
aangewezenen ook werkelijk de erfgenaam
wordt.
Het behoeft, zegt de Minister, wel geen
betoog, dat het toekennen vAn c jze-
lijk8chen vredesurrs ze- mogelijk .in
een sfeer behoort te geschieden, die onbe
wogen is door politieke overwegingen van
nationalen cf inte-nationalen aard.
De Tweede Kamer kan voor zichzelf uit
maken of zij het recht van keuze der prijs-
winners aan zich wil houden of ook dit
aan de Carncgiestichting wil overlaten.
Op grond van een en ander meert de
Minister dat er aan'ei'ing is, de erfenis
te verwerpen en hem te machtigen, de
daartoe nocdige formaliteiten te verrichten
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Het Russische ontwapeningsvoorstel tei
sprake in de vcorbsreidonde ontwapenings
commissie.
Bloedige botsingen in Zevenburgen.
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft aangenome
het wetsontwerp tot wijziging van art. 8
der Arbeidswet (z.g. leerlingoverectv
komsten). (1ste blad).
Ingediend is een wetsontwerp, waarir
de regeering machtiging vraagt tot ver
werping der nalatenschap van c!on heer J.
G. D. Watelcr 22 Juli 1927 te 's-Graven
hage overleden. (1ste blad).
Antwoord van minister Kan a?n den
Bond v. Melkveehouders i. z. rrond- en
kïauwzeerbestrijdir.g. (L. en T., 2de blad).
Verschenen Is het Verslag der commis
sie uit de Tweede Kamer betreffende ver
zoek van t'cn Bond van Tancitcchnici. een
rechtvaardige en voor aüe belanghebben
den gelijke toepassing van de wet van 30
Dcc. 1925. (1ste blad).
LEIDEN.
Het 25-jarig priesterfeest van den wel»
cerw. Pater P. Frigge O.F.M. (lsto blad).
De nieuwe Kantonrechter is vanmorgen
geïnstalleerd, (lste blad).
PATER P. C. FRIGGE, O.F.M.
25-JARIG PRIESTERJUBILEUM.
Morgen herdenkt do welcerw. pater
Frigge O.F.M. den dag, waarop hij voor
25 jaar werd priester gewijd.
De Jubilaris werd geboren te Rotterdam
op 4 Jan. 1877 studeerde aan het Gymna
sium der Paters Franciscanen te Megen,
trad in 1896 in de orde der Minderbroeders
en werd den 22sten Maart 1903 priester go-
wijd. Hij was gedurende 2 1/2 jaar assis
tent-pater in het klooster te Woerden.
Daarna werd hij benoemd tot kapelaan in
de parochie van de H. Antonius van Padua
(Nieuwe Groenmarkt) te Haarlem; zijn
eerw. werd den 8sten Febr. 1917 verplaatst
naar Leiden in do parochie van O. L. Vr.
Onb. Cntv. waar hij nog nis kapelaan werk
zaam is.
Pater Frigge heeft in de Hartobrug-pa-
rochic en in Leiden zooals ieder, die
ook maar eenigszins Leiden kent, weet
veel en vruchtbaar geworkt.
Waar, naar wij meermalen hebben hoo-
ren verklaren, zijn priester-jaren, in Woer
den en Haarlem doorgebracht, van niet
minder activiteit getuigen daar mag de
Jubilaris op een met noesten ijver bewerkt
priesterlijk arbeidsveld terugschouwen.
Pater Frigge gaat stil en zonder ook
maar éénig uiterlijk vertoon en zonder ook
maar éénige luidruchtigheid zijn gang naar
een vast-omlijnd doel enwerkt.
Als hij zich eenmaal, na ernstig-kalme
overweging, iets als noodzakelijkheid of
wenscheüjkheid heeft voorgesteld, dan
dan gaat hij er op af, recht-uit, zonder
zich te bekommeren om wat men er van
zal zeggen. Ook zóó in het gewone dagc-
i jksche leven. Hij talmt en draalt nooit,
i 's dat, naar zijn overtuigirg, nergens nvt.
