BUITENLAND.
BINNENLAND.
Letteren en Kunst
KERKNIEUWS.
19e Jaargang.
ZATERDAG 17 MAART 1928
No. 5825
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) voorultbetellng
Voor Leiden 19 cent pei wee* f?.fSO (>ei kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent pei week 12.60 pei kwartaal
franco per post f2.S5 per kwartaal.
Bel Geïllustreerd Zordagsblad Is eooi de Abonné'a ver-
krijgbaar tegen betaling van 5C ci. per kwartaal, bij vooiv
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 cl
Oil blad verschijn! eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. AD?J1INISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a P031 BUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone odverlentlèn 3D cent per i Q e i
Vour InuetondeD Medetleeliugeo wordt bel
3 dubbele var het larief Derekond s
K lol no edvcrlon'icn eau leu hougate 80 woorden r.-aarlu
betrekkingen worileo aaneebodeu ol gevraagd bum ep rep
huur. koop ei, verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit VHF
bladen waaronder een
Geïllustreerd Zondagsblad.
VOLKENBOND.
DE COMMISSIE-LOUDON.
Critiek van Litwinof.
„O p verkeerd spoor".
De voorbereidende ontwapeningscommis
sie van den Volkenbond kwam gistermid
dag onder voorzitterschap van jhr. Louden
opnieuw bijeen, ten einde de resultaten
der werkzaamteden van het comité voor
arbitrage en veiligheid te bespreken.
Nadat een kwartier was heengegaan met
het hersteilen van esn redactiefout, vroeg
do leider der Russische delgatie, Litwinof,
het woord, om den arbeid van het veilig
heidscomité aan een afbrekende critiek te
onderwerpen, ^preker verklaarde dat de
door het comité ingeslagen weg niet de
juist is en dat de verdragen voor non
agressie en wederkeerigen steun niet de
algemeene veiligheid vergrootcn, doch
slechts die van een groep van staten en
gemakkelijk in militaire bondgenootschap
pen kunnen ontaarden.
|p¥
UTWINOP
'Litwinof gaf vervolgens te kennen; dat
desondanks door de werkzaamheden van
het comité een z.i. kunstmatig beletsel te
gen ontwapening uit den weg is geruimd
en hij gaf uiting aan de hoop, dat de pnt-
wapeningscommissie nu zoo spoedig moge
lijk tot haar eigenlijke taak, namelijk ont>-
wapenig, zal overgaan.
„Ware veiligheid kan slechts voortsprui
ten uit volledige en bespoedigde ontwape
ning!' zoo besloot de Russische gedele
geerde.
Litwinof's rede lokte vrij scherpe critiek
van de zijde van den Griekschen gedele
geerde Politis uit. Deze verklaarde, dat,
indien Litwinof aan het rapport van het
veiligheidscomité de aandacht zou hebben
besteed, die het verdient, hij gemerkt zou
hebben, dat bij het model voer de garan
tieverdragen angstvallig is vermeden, daar
in garantiebepalicgen tegen aanvallen
door derde mogendheden op te nemen,
zooals ook bij ae Locarno-verdragen het
geval is.
In antwoord op Litwinof's verklaring,
dat het terrein voor ontwapening thans
voldoende is voorbereid en dat de ontwa
pening op zichzelf de gewenschte veilig
heid moet scheppen, vertolkte Politis de
oude stelling, dat ontwapening en veilig
heid, die het comité voorbereid, eerst dan
verwezenlijkt zal zijn, als diverse verdra
gen zijn aangenomen en toegepast wor
den.
FRANKRIJK.
Uit de Kamer.
De Kamer heeft gisterochtend een
reeks van wetsontwerpen, waaronder de
door den senaat geamenueerde iecrelee-
ringswet, de Duiisch-L' ransche Saar-over-
eenücmst en de handelsovereenkomst met
Italië en Zwitserland, aangenomen.
In veiband met bet voorspel tot het be
spreken van de voorsLellen t.nt. onkeffing
van ue anarchistenwet, heeft de minister
van justitie, Barthou, de kwestie van ver
trouw en gesteld. Het vooistel werd met
226 tegen 155 stemmen verworpen.
ENGELAND.
Insubordinatie van Engcische officieren?
Donderdag werd in Engeland groot op
zien gebaard door een bericht, dat de of
ficieren van het slagschip „Royal (Jak",
dat zich thans te Malta bevindt, zouden
geweigerd hebben aan manoeuvres mede
te doen en na deswege voor een krijgs
raad te heben terechtgestaan, naar Gi
braltar waren overgebracht.
De juiste toedracht is **--* niet bekend,
maar het b':jkt thans, dat een verschil
van meening tusschen schcut-hij-nacht
Collard en twee bevelvoerende officieren
van zijn slagschip, de „Royal Oak." er toe
heeft geleid, dat cle schout-bij-nacht zijn
vlag Maandag bij het vertrek van Maltx
heeft deen neerhalen.
Er is dus geen sprake van muiterij, even
min is er een krijgsraad gehouden of heb
ben officieren dienst geweigerd.
POLEN.
Polen en Litauen.
Onderhandelingen op 30 Maart.
Het Poolsche antwoord op de jongste
Litausehe nota is gisteren verzonden.
De Poolsch-Litausche onderhandelingen
zullen den SOsten Maart te Koenigsberg
beginnen en zullen van Poolsche zijde
waarschijnlijk door den Poolschon minister
van buitenlandsche zaken Zalcski geopend
worden.
RUSLAND.
MARTELINGEN VAN KATHOLIEKE
PRIESTERS.
Een gemartelde, die afvallig werd.
I waanzin zichzelf verbrand.
Eenigen tijd geleden werd een Russische
priester Fedukowicz uit Zytomiecz door
gruwelijke martelingen er toe gebracht,
afvallig te worden.
In de gevangenis van Tschereswyczajka
was hij n.l. door de gevangenbewaarders
onder de meest gruwelijke pijnigingen ge
dwongen, om een open brief te ondertee
kenen.
In dezen brief, die aan Z. H. den Paus
geadresseerd was, werd de Paus beschul
digd, dat hij cle Katholieke geestelijkheid,
die in sovjet-Rusland woont, gedwongen
had om spionnagediensten te verrichten
tegen den staat.
Het plan der bolsjewisten mislukte ech
ter geheel en al. Toen zij pastoor Feduko
wicz vrij lieten, kwam geheel onverwacht
het laatste bedrijf van deze tragedie, dat
verschrikkelijk was voor de toeschouwers.
Pastoor Fedukowicz verliet voor de laat
ste maal zijn woning te Teterew, alsof hij
naar den dokter ging, die hem geregeld
wegens zijn geschokt zenuwgestel behan
delde. Onderweg ging hij bij een kennis
binnen, om wat benzine te leenen. Daarna
ging hij de stad door tot bij de Prosinow-
sky-zuil; daar begoot hö zich met benzine
en stak zichzelf in brand.
Zoo liep hij als een brandende fakkel
weer terug naar de stad. 'Vele menschen
snelden toe om hem te helpen, maar hij
wilde het niet hebben, en rieo voortdurend
„Ik wil niet! Laat mij tot voldoening voor
m'n zonden voor Christus sterven
Bewusteloos werd hij eindelijk een huis
binnengedragen. Teen hij weer tot zichzelf
kwam smeekte hij den dokter en de om-
staanders hem toch niet te helpen, maar
hem in de gelegenheid te laten om voor
zijn zonden „tegen God en mijn volk be
dreven" te mogen sterven.
Nadat hij gebiecht hed, verklaarde hij,
wat hij in de gêvangenis had moeten on
derteekenen. Toen stierf hij onder de
meest hevige pijnen.
Daar cle dood van Fedukowicz een ont-
zettenden indruk op het volk gemaakt had
trachtte de sovjet-overheid cle aandacht af
te leiden dcor het bericht te verspreiden,
dat de poolsTie regeering en de Kc-tholie^e
geestelijkheid den afgestorvene tot die
verschrikkelijke daad hadden gedwongen.
De va'schheid dezer bewegingen is echter
zoo gemakkelijk te doorzien, dat ze ner
gens ingang vond.
CHINA.
DE CHRISTEN-MOORDEN IN CHINA.
Barbaarsche gruwelen.
Uit het Noorden en uit het Zuiden van
China worden steeds nieuwe gevallen van
ongehoorde gruwelen gemeld. Daarbij ko
men nog de uitspattingen van communisti
sche benden en losbandige studenten. Wat
cle Katholieke missie onder deze plagen
in December en Januari geleden heeft,
blijkt uit het volgende:
In de districten Haifung en Luhfung in
de provincie Kwangtung zijn tot 2 Januari
150 Christenen vermoord. Men heeft ze
verbrand, verdronken, aan de voeten opge
hangen, doodgeschoten, in stukken gesne
den.
In dezelfde streek werden 10 Italiaan-
sche en Chineesche missionarissen door
roovers ontvoerd.
De priester Wong zou in stukken gesne
den worden. Gelukkig werd de uitvoering
van dit misdrijf verhinderd. De kruiser
„Serafkon hem met de andere gevange
nen bevrijden.
Op Hainan werd de jonge Picpus-mis-
sionaris Noguet, een der 5 missionarissen
van het eiland, vermoord. Eenige honder
den overvielen de kerk, de pastorie en het
zusterhuis te Sianfu in Shensi, roofden en
vernielden alles tot zelfs de muren wer
den omvergetrokken. De overste kreeg een
stokslag op het hoofd, de leerlingen wer
den bloedig geslagen.
Toen greep de overheid met vaste hand
in. Een troep soldaten bevrijdden de ge
vangen zusters. Den volgenden dag werden
honderd studenten in hechtenis genomen.
Sommige kregen cle verdiende stokslagen,
andere werden geboeid naar de gevangenis
geveerd.
Engeland wil met Zuid-Chïna paan.
De correspondent te Sjanghai van de
Petit Parisien meldt aan zün blad, dat En
geland op het ooger.blik de in het vorige
jaar mislukte politiek weer hervat en het
ooger.blik gekomen acht met de Zuidelijken I
ra hun breuk met sovjet-Rusland een ver- 1
drag te sluiten, reg vóór de andere mo-
gendheden, waardoor het gemeenschapje-
lijke optreden der mogendheden wordt
verbroken. Tn de laatste weken vce_t En
geland te Sjanghai ole onderhandelingen
met den Nankingsehen minister van Bui-
ten'andsche Zaken Hceang Foe en volgens
berichten in de Petit Parisien is tusschen
dezen laatste en Lampson reeds een ver
drag tct stand gekomen.
TWEEDE KAMER.
Het fabrieksartsenwetje. Hiaat
tusschen Leerwetten en Arbeids
wet.
Het fabrieksartsenwetje is ten slotte dan
toch zonder hoofdelijke stemming aange
nomen.
De rest van den dag werd besteed aan
een wijziging der Arbeidswet met de be
doeling het hiaat tusschen Leerplichtwet
en Arbeidswet aan ie vullen met het toe
laten van arbeid in werkplaatsen door
jongens (geen meisjes), die trouwens voor
haar 11e jaar huishoudelijken arbeid mo
gen verrichten, van dertien jaar, mits in
de hoedanigheid van leerling op grond
eener leerovereenkomst»
De S.D.A.P. was onvoorwaardelijk te
gen. De heer Stenhuis wil in geen gcal
kinderen beneden 14 jaar in fabrieken la
ten werken en de jongens, als ze clan geen
onderwijs fc&ep oi Vn, liever in vrij
heid laten' rondloop-en!
De heer Engels dacht evenwel gunstiger
over het voorstel. En hij mocht dat
doen. Want de heer Stenhuis heeft het
mis, als hij meent, dat het voorstel de
jongens naar de fabrieken zou drijvcu.
Vakopleiding is in fabrieken door de ver
doorgevoerde specialiseering en Arbeids
verdeling practisch een onmogelijkheid.
Leerovereenkomsten komen in de groot
industrieën ook niet voor. En de wet zal
alleen van practische beteekenis zijn voor
kleinere werkplaatsen, waar het ook wel
kan worden geleerd en waarvoor de be
zwaren tegen fabrieksarbeid niet zoozeer
geldenzoodat het veel beter is 13-jarigo
jongens, voor wie een vakopleiding in de
practijk wordt verlangd, naar zoo'n werk
plaats te laten gaan, dan ze bloot te stel
len aan het gevaar voor leegloopen.
HOOGER ONDERWIJSWET.
Geen subsidieering van Bijzondere
Universiteiten en Handels-
Hoogescholen.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot wijziging en aanvulling
der hooger-onderwijswet. Blijkens de Me
morie van Toelichting heeft het in de eer
ste plaats ten doel in de wet de wijzigin
gen aan te brengen, welke noodig zullen
zijn na de aanneming van het gelijktijdig
ingediende wetsontwerp tot regeling van
het Voorbereidend Hooger en Algemeen
Vormend Middelbaar Onderwijs. In de
tweede plaats zijn ip dit ontwerp opgeno
men de bepalingen betreffende de facul
teit der handelswetenschappen aan de
Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam
en die betreffende de bijzondere handels
scholen, welke reecis voorkwamen in het
inmiddels ingetrokken ontwerp van wet
tot wijziging en aanvulling uer hooger-on
derwijswet.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen meent thans het vraag
stuk van cle subsidieering der bijzondc.e
universiteiten en handcls-hoogescholen te
mogen laten rusten; het karakter van bet
huidig Kabinet maakt het nemen van een
beslissing in deze principieele aangelegen
heid niet mogelijk.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
Drie-jarige H. B. S. en vijf-jarige handels
school verdwijnen.
Het Handelsonderwijs wettelijk geregeld.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tct regeling van het voorbe
reidend hooger en algemeen vormend mid
delbaar onderwijs. Het strekt ter vervan
ging van het ontwerp, dat 22 Maart 1919
werd ingediend en dat, na wijziging, onaf
gedaan bleef, om tenslotte te worden inge
trokken.
Inzonderheid wijkt het op de volgende
punten van het vorige ontwerp af: le re
geling van het handelsonderwijs, 2e. be
perking van het getal schooltypen en 3e.
vereenvoudiging, meer vrijheid en grooter
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Een rede .-n Litwinof in de commissie-
Loudon.
In Rus'and heeft esn afvallig priester
zichzelf uit wroeging in brand gestoken. s
De Christcnmoorden in China.
BINNENLAND.
De Tweede Kamér heeft aangenomen
het ortwerp tot wijziging van de Ongeval
lenwet (instelling fabricksartsen).
Hiaat tusschen leerplicht en arbeidsver-
bod. (lste blad).
Ingediend zijn wetsontwerpen tot rege
ling van het voorbsr. H. O. cn alg. vormend
M. 0. en tot wijziging en aanvulling der
H. O.-wet. (lste blad).
De officiesle opening van het Acade
misch Ziekenhuis. (3de blad).
Uitvaart van de twee bij het auto-onge
luk bij Leiden verongelukte priesters.
(Kerkn., lste blad).
Dr. J. A. SCHREUDER
die vandaag zijn zilveren jubileum als ge
neesheer hier ter stede herdenkt.
uniformiteit in de voorgestelde rekeling.
De minister meent dat de wetgever bij
deze gelegenheid door ink limping van het
getal schooltypen een einde zal dienen te
maken aan den ongeiegelden toestand, die
op dit gedeelte van het onderwijsgebied
bestaat. Met name meent de minister, dat
hoogere burgerscholen met drie-jarigen en
handelsscholen met vijf-jarigen cursus be
stemd zijn te verdwijnen en dus in een
wettelijke regeling geen plaats meer kun
nen vinden. De naam „hoogere burger
school met vijf-jarigen cursus" kan clan
worden vervangen door „hoogere burger
school", welke benaming dan ook in het
ontwerp is gekozen.
De Rijksmiddelen.
In Februari.
De Rijksmiddelen hebben in Februari
j.l. ruim 3CS.000 minder opgebracht dan
in Februari 1927.
Vragen van Kamerleden.
Keurloonen voor trekhonden.
De heer Schaper Qid van de Tweede Ka
mer) heeft aan den minister van Binticn-
landsche Zaken en Landbouw gevraagd:
1. Is het juist, zooals ondeigeteokende
is gemeld, dat in sommige gemeenten
b.v. in Bergambacht en Ammerstol door
de houders van trekhonden voor het keu
ren hunner honden keurloonen moeten
worden betaald, namelijk 2.50 of meer?
2. Op welk artikel in de Trekhonden-
wet zou deze eisch kunnen steunen
3. Is deze eisch ongewettigd, wil dan
de minister den gemeentebesturen en
c.q. den provincialen besturen bij herkeu
ring onder het oog brengen, dat deze
gelden niet mogen worden gevorderd en,
zoo ze reeds zijn gcind, moeten worden te
ruggegeven 1
4. Ware het niet redelijk, dat het Rijk
deze keurloonen betaalt?
Ged. Staten van Friesland en gaslucht.
Naar aanleiding der resolutie van Fries-
land's Ged. Staten tot onthouding der
goedkeuring der gemeentebegrooting van
Smallingerland over het dienstjaar 1928
hebben B. en W. aan den Raad dier ge
meente dezer dagen medegedeeld, dat het
Gedeputeerden-college blijkens die beslis
sing persisteert bij zijn bezwaar tegen het
in functie blijven van den gasdirectcur.
Daar Ged. Staten, volgens het oordeel
van B. en W., zich van een onjuiste alge
meene wetsverklaring bedienen en verzui
men cle wettelijke voorschriften nader aan
te wijzen, waaraan zij het recht ontjeenen,
den gemeenteraad tot een daad te dwin
gen, welke met de begrooting als zoodanig
niets te maken hééft, blijft dat college h.i.
eenigermate in gebreke, voor zijn resolutie
een behoorlijken rechtsgrond aan te voe
ren. Noch fn de Grondwet, noch in de ge
meentewet hebben nd. B. en W. een om
schrijving kunnen vinden, waaraan Ged.
Staten het recht ontleenen tot het uitoefe
nen van een ailgeheel of volledig toezicht
op cle gemeentc-fipanciën.
Dientengevolge hebben B. en W. van
Smallingerland aan den Ra?d geadviseerd,
bij de Kroon in hooger beroep te gaan.
De gemeenteraad van Leeuwarderadeel,
die dezer drgen besloot aan Ged. Staten te
berichten, dat zij door hun eisch tot het
ontslaan van den gaslireeteur te Huizum
hun bemoeiingen te ver uiTf-eVken, zal
ongetwijfeld eveneens tegen de laatstver-
melde beslissing van H. H. Gedeputeerden
bij de Kroon in hooger beroep gaan.
Onze Geïllustreerde pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
de a.s. Olymniade; de scheepsbrand te
Rotterdam: de vermissing van Hinchliffe;
het ontstellend „nut" van tanks.
R. K. Comité Pleeaoude-strcln
Weenen- Budapest.
Van vele zijden is tot het R. K. Comité
Pleegouderstrein Weenen—Budapest te Alk
maar de vraag gericht, of er ook dit jaar
wederom gelegenheid zal bestaan om on
der leiding van genoemd Comité op goed-
koope wijze een bezoek te brengen aan
Weenen en (of) Budapest.
Gezien de groote belangstelling, welke
qr juist thans nu de 'Hongaa^-ckin-
d er actie beëindigd werd voor eon dor-
gel iike reis blijkt te bestaan, heeft het Co
mité besloten, ook dit iaar weer een
goedkoopo reis te organiseeren, waarvan
intusschen alle Katholieken, ook pleegkin
deren, gebruik kunnen maken.
De reis zal plaats hebben in de eerste
we*en van Augustus.
Zij, die van deze gelegenheid wenschen
te profiteeren, gelieven daarvan sooedig
kennis te geven aan het R. K. Comité
Pleegouderstrein WeenenBudapest te
Allernaar: nadere inlichtingen worden hun
per circulaire verstrekt.
Mevr. de Boer Van Rijk naar Indie.
Het Comité van Actie, dat mevr. De Boer
van Rijk in staat wil stellen ter gelegenheid
van haar 75sten verjaardag nog eens een
tournée door Indië te maken, hetgeen de
eenige wensch is van de wel bejaarde, maar
nog zoo echt jonge en levendige actrice,
is samengesteld uit de heeren T. M. Kete
laar, wethouder van onderwijs te Amster
dam en lid der Tweede Kamer; Henri van
Wermeskerken, letterkundige te 's-Gra-
venhage; jhr. A. W. G. van Riemsdijk te
Aerdenhout; Clinge Doorenbos, te Bussum
en mr. Jules Keizer, advocaat en procu
reur, Heerengracht 560, te Amsterdam, bij
wi; i het secretariaat gevestigd is.
Het is niet cle bedoeling den innigen
wenseh der actyice enkel door gaven en
bijdragen mogelijk te maken, maar ook
door het vormen van een garantiefonds
voor de tournée. Mevr. De Bner zal dan
waarschijnlijk in Mei vertrekken.
Bedevaart naar Lourdes.
Blijkens advertenties zal het comité tot
regeling v. Nederl. Bedevaarten, voorh.
„Rieckens" van 25 Juni tot 4 Juli zijne 25a
officieele Bedevaart houden naar Lourdes.
Ondanks de stijging der spoorwegtarieven
is de reissom zeer laag gesteld. Vermeld
comité heeft om zijne uitstekende regeling
een schitterenden naam en vond dan ook
een flink aantal oud-pelgrims bereid om
als correspondent op te treden. Men vrage
prospectus en inlichtingen bij den Geest.
Dir. Pastoor Offermans te Lierop, bij J.
Brogtrop, Engelschestr. 29 Bergen op
Zoom, Directeur of bij de plaatselijke cor
responded tschappen, in het prospectus
vermeld.
