BUITENLAND.
BINNENLAND.
1Se Jaargang.
WOENSDAG 14 MAART 1928
No. 5822
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
Voor Leiden 18 cent pei week f P.fiO pei kwartaal,
feij onze Agenten 20 cent pei week f2.60 pei kwartaal
franco per post f2.95 per kwartaaL
Bet Geïllustreerd Zordagsblatf» is vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
.ondagsblad 9 ct
k oi
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
OS ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Gewone sdver lenllèn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele var het tarief berekend. s
Kleine edvertenhèn, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en r«r
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
VOLKENBOND.
Geneefsche ontwapenigsbesprekingen.
Interessante debatten
verwacht.
De werkzaamheden van de voorberei
dende commissie aer ontwapeningscon
ferentie te Genève, die morgen beginnen,
zulien vermoedelijk twee weken aurën.
Naast do algemeene discussie over ontwa-
pcnigskwesties, zullen de voorstellen der
Sovjet-regeering aangaande algeheele af
schaffing vart alle land-, zee- en lucht
strijdkrachten besproken worden de
tweede lezing van het een jaar geleden op
gehouden ontwerp voor een nationale
conventie betreffende geleidelijke bewape-
ïiingsbeperking zal plaats hebben, is zeer
de vraag, daar de politieke voorwaarden
voor zulk een belangrijk werk nog niet
aanwezig zijn. De tweede lezing moest
door besprekingen tusschen landen, die er
in het bijzonder bij betrokken zijn, wor
den voorbereid. De zitting zal aanleiding
geven tot interessante debatten, waaraan
door alle groote landen zal worden deel
genomen.
ENGELAND.
Het bezoek van het Arghaansche
Vorstenpaar.
De koning en koningin van Afghanistan
zijn gistermiddag tegen 1 uur uit Calais te
Dover aangekomen.
Daar werden zij door den prins van
Wales namens den koning van Engeland
verwelkomd.
Met een extra-trein, door de regeering
beschikbaar gesteld, vertrokken zij naar
liet Victoria-station to Londen. Het sta
tion was voor de ontvangst feestelijk ver
sierd.
ROEMENIË.
„Optanten-kwestie afgedaan".
Gemok tegen den Volkenbond.
De Roemeenscha, minster-president Vin-
tila Bratianu heeft een verklaring afge
legd, waarin hij te kennen geeft, dat Roe
menië de optantenkwestie als afgedaan
beschouwt. Hij gaf uitdrukking aan zijn
verwondering over het feit, dat de beslis
sing van den Volkenbondsraad van Sep
tember j.l. teniet zou zijn gedaan door die
van Maart, welke met eerstgenoemde uit
spraak in strijd is. Bratianu bracht Titu-
lescu dank voor zijn optreden.
ficier deel heeft uitgemaakt van het Oos-
tenrijksche leger, is gearresteerd en naar
de militaire gevangenis overgebracht, in
verband met de resultaten van een onder
zoek naar de gruwelen, waaraan Gerach
zich gedurende clen oorlog in het jaar 1917
als Oostenrijlcsch officier tegenover de be
volking zou hebben schuldig gemaakt. Het
betreft gebeurtenissen tijdens een boeren
opstand in de buurt van Toblitza, gericht
tegen ae Oostenrijksche en Bulgaarsche
bezetting.
POLEN.
Communisten-arrestaties.
Moskou ontevre'den over de
verkiezin gs-r esultaten.
De Poolsche politie is een communisti
sche Wit-Russische jeugdorganisatie op
het spoor gekomen en heeft in verband
hiermee verschillende personen gearres
teerd.
De overheid heeft verder last gegeven
ook in de provincie een onderzoek in te
stellen en verschillende huiszoekingen te
doen en personen te arresteeren.
De politie moet ook talrijke documenten
in beslag hebben genomen, o.a. een gehei
men brief van de Komintern te Moskou,
waarin deze haar ontevredenheid over het
geringe succes van de communisten bij de
Poolsche verkiezingen te kennen geeft,
vooral in verband met de aanzienlijke be
dragen, die voor propaganda beschikbaar
zijn gesteld.
RUSLAND.
De arrestaties in het Donetz-bekken.
Heeft de Sovje t-p olitie een
blunder gemaakt?
Volgens berichten uit Moskou hebben
de gebeurtenissen in 't Donetz-bekken veel
verwarring en verlegenheid gesticht on
der de hooge Sovjet-autoriteiten; voor
velen hunner was de eerste officieele aan
kondiging een verrassing. P.eweerd wordt,
dat. de Ogpoe de „ontdekking" bespoedigd
heeft en aan het z.g. complot een vorm
heeft gegeven, zooals in het geheel niet
door Moskou was bedoeld. Dit slaat vooral
op de arrestatie van de Duitsche inge
nieurs, die verklaard wordt als een poging
van een deel der „patriottische" leden der
communistische partij om twee vliegen in
één klap te slaan, en het streven der re
geering om buitenlandsche ingenieurs aan
te stellen, te dwarsboomen.
De „Prawda", die blijkbaar deze pogin
gen steunt, verklaart, dat de tijd gekomen
is om „grocte schoonmaak te houden onder
de bourgeois-elementen en hun plaats te
doen innemen door onze eigen roode pro
letarische technici".
De „Prawda" slaat geen acht op de ver
klaringen van Tomski, dat er op het oogen-
blik op economisch gebied een chaos
heerscht en dat het in dienst nemen van
buitenlandsche ingenieurs noodzakelijk
was, omdat er in de Sovjet-Unie zulke be
kwame mannen niet bestaan.
Het Sovjet-Russische telegraafagent-
schap meldt, dat door de justitieele autori
teiten bevestigd wordt, dat zich onder de
personen, die wegens het contrarevolutio
nair complot in het Donetz-bekken gearres
teerd zijn, zes Duitsche ingenieurs bevin
den. Zooals Rykof reeds in zijn rede voor
den Moskouschen Sovjet heeft verklaard,
zullen de gearresteerde buitenlandsche
technici aan het gerecht worden uitgele
verd. Zoolang het definitieve resultaat van
het onderzoek niet bekend is, worden door
j de justitie geen nadere bijzonderheden
medegedeeld.
VINT'.LA BRATIANU.
De Roemeensche Kamer nam met alge
meene stemmen een motie aan, waarin het
optreden van Titulescu in den Volken
bondsraad wordt goedgekeurd, evenals
zijn weigering, namens Roemenië de be
slissing van den Raad te aanvaarden, met
welke beslissing de Raad zijn uitspraak
van September j.l. ongedaan maakte, ten
gunste van de jongste uitspraak, welke,
zoo wordt gezegd, aforeuk doet aan de
souvereiniteit van Roemenië.
Uit Genève wordt gemeld, dat deze
eensgezinde demonstratie van de Roe
meensche Kamer op diplomatieke kringen
van Genève sterken indruk gemaakt heeft.
Nadat de oplossing in September door
Sir Austen Cambrelain voorgesteld
door Hongarije was verworpen,
werd een nieuw voorstel van den Brit-
schen, minister nu door Roemenië verwor
pen.
De Raad zal dus in zijn zitting van Juni
een nieuwe regeling moeten, overwegen.
ZUID-SLAVIË.
Een kolonel gearresteerd.
Wegens in 1917 gepleegde
gruweldaden.
Do Zuid-Slavische kolonel Gerach, tot
dusver commandant van het gendarmerie-
ïegiment te Belgrado, die vroeger als of
EERSTE KAMER.
Installatie Mr. P. Reymer.
Het was gisteren slechts een korte zit
ting met geen ander doel, dan het onder
zoeken van de geloofsbrieven van het nieu
we lid mr. P. Reymer, burgemeester van
Hilversum.
TWEEDE KAMER.
Herstel van den zevenjarigen leer
plicht. Het aantal leerlingen
per klas.
Het wetsontwerp betreffende den zeven
jarigen leerplicht is, met een kleine wijzi
ging, aangenomen. De kleine wijziging be
stond in het overnemen van een amende-
ment-Bijleveld, waardoor vast kwam te
staan dat kinderen, die krachtens de be
staande regeling op 30 Juni van dit jaar
niet meer leerplichtig zouden zijn, dit ook
volgens de nieuwe regeling niet zullen zijn
Met andere woorden: de 13-jarigen (of
ouderen) van hen die thans in de zesde
Idas zitten, behoeven niet *ook nog een ze
vende klas te doorloopen.
De aanneming van het ontwerp geschied
de met een zeer groote meerderheid, 60
tegen 18. Tegen stemden: de Anti-Revo
lutionairen behalve de heer Smeenk, vijf
Christelijk-Historischen (de heeren Krij
ger, Snoeck Henkeinans, Weitkamp, Lang-
man en Schokking), één Katholiek (de heer
Rutten), benevens de heeren Kersten,
Lingbeek en Braat.
Te voren was verworpen een belangrijk
amendement van den heer v. d. Heuvel
(A. R.). Het wetsontwerp herstelt de bepa
ling, dat de leerverplichting nimmer ein
digt vóór het bereiken van den 13-jarigen
leeftijd en het doorloopen vau de klasse,
waarin het kind bij het bereiken van dien
leeftijd geplaatst v. as. Het amendement^
van den Heuvel wilde de leeftijdsgrens nu
bij 12 1/2 jaar stellen. Vooral in het be'ang
van het platteland pleitte men voor deze
wijziging. Het wetsontwerp bedoelt echter
evenzeer voor het platteland als voor de
steden de kinderen ten minste tot 13 jaar
laten leerenn en bij aanneming van het
amendement zou do neiging versterkt zijn
geworden, om de kinderen reeds naar de
school te sturen, als zij 5 1/2 jaar zijn, het-
laten leeren en bij aanneming van het
onderwijs. Er waren nog meer bezwaren.
Heb wetsontwerp beoogt immers ook het
hiaat tusschen Leerplicht- en Arbeidswet
te verkleinen. Het araendement ging daar
lijnrecht tegen in, vergrootte het fatale
hiaat met 1 1/2 jaar, wat ook strubbeling
zou geven bij het wetsontwerp betreffende
de leerovereenkomsten voor 13-jarige jon
gens, welk ontwerp weldra in de Kamer
in behandeling komt. Op een vraag van
den heer Wintermans, of de Minister van
Onderwijs dan niet wilde bevorderen den
minimum-leeftijd van 5 1/2 op 6 jaar te
brengen, wilde de Minister niet onvoor
bereid antwoorden; de Gemeentebesturen
zijn trouwens reeds vrij om jongeren dan
6-jarigeu uit de school te weren. Tegen
het amendement had de Minister ernstige
bedenkingen en de Kamer deelde zijn mee
ning, dat aanneming „in hooge mate onge-
wenscht" is, door het met groote meerder
heid, 56 tegen 23, te verwerpen; de voor
standers waren de 'nti-revolutionairen (op
den heer Sméenk^ *ui), de Christ, liistori-
v schen (op clen heer Tilanus na), een vier
tal Katholieken en de heeren Lingbeek,
Kersten en Braat.
Tot de bezuinigingsmaatregelen, destijds
op onderwijsgebied genomen, behoorde
niet alleen het uitstel van de zevenjarige
leerverplichting, maar ook de verhooging
van de leerlingenschaal. Beide bezuinigings
maatregelen zouden automatisch vervallen
op 31 December 1929. De regeering be
schikte nu over wat meer geldmiddelen
voor het onderwijs en gaf de voorkeur
aan herstel van heb zevende leerjaar boven
de verlaging van de leerlingenschaal. Dat
had de regeering volgeps de napleilers niet
mogen doen. Als ze nu geld had om op 1
Juli te komen met het 7de leerjaar, dan
had ze daarmede mceten wachten tot 1
Januari 1929 en dan beide bezuinigings
maatregel tegelijk één jaar vroeger moe
ten opheffen.
De heer Zijlstra (A. R.) had daarom een
wetsontwerp ingediend tot vermindering
van het aantal leerlingen per onderwijzer.
De meeningen daarover bleken zeer ver
deeld. Er waren, zakelijk, voorstanders zoo
wel als tegenstanders, maar onder de
laatsten bevonden zich ook enkelen die
meer principieel bezwaar hadden zooals
prof. Yisscher (A. R.), die zijn partijgenoot
fel becritiseerde en trachtte aan te too-
uen, dat hier, geheel in strijd met de denk
beelden van Groen van Prinsterer, gebruik
was gemJakt van het recht van initiatief.
Wat een Albarda zich kan veroorloven,
mag nog niet een lid van de A. R. partij,
zoo oordeelde deze hoogleeraar tot leed
vermaak van de partijen der linkerzijde,
of, zouden we moeten zeggen, van allen,
die de vorige week tegen het Aardewerk-
wetje stemden en zich nu verkneukelden
in dien broedertwist. Het had er heel veel
van.
Heden zal de heer Zijlstra zijn voorstel,
dat eigenlijk alleen voor de kleine scholen
met een, twee of drie onderwijzers het
leerlingenaantal noemenswaard vermin
dert, verdedigen.
Bedriegen de voorteekenen niet, dan is
er alle kans, dat het wordt aangenomen
in de Tweede Kamer. Van de Eerste Ka
mer zijn we minder zeker en van de Ite-
geering, ook al zouden de beide Kamers
haar goedkeuring aan het wetje hechten,
heelemaal niet.
HET WEGENFONDS.
Een adres aan de Tweede Kamer.
De verkeerswegen Amsterdam-
Den Haag en Amsterdam-
Rotterdam.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Amsterdam heeft zich tot de
Tweede Kamer gewend met een adres be
treffende inkomsten en uitgaven van het
Wegenfonds voor het dienstjaar 1928.
Zich ten aanzien van deze stukken be
palende tot de hoofdzaken, vestigt Adr.
de aandacht op een beginsel, hetwelk, als
zoodanig aanvaard, naar haar meening
zeer ten goede zal kunnen komen aan dc
eischen, welke zoowel het doorgaande als
het locale verkeer in steeds toenemende
mate zullen gaan stellen, te weten: om de
wegen van doorgaand verkeer zooveel mo
gelijk de gebouwde kommen te doen ver
mijden. Wordt dit beginsel gevolgd, dan
zal het doorgaande ve.aeer eenerzijus het
toch reeds in vele steden vooy de beschik
bare ruimte te intensieve verkeer niet ver-
grooten, anderzijds niet worden belemmerd
door het locale verkeer op de door do be
bouwde kommen ontworpen weggedeelten.
Uiteraard zullen voldoende aftakkingen
een behoorlijke aansluiting van de betref
fende gemeenten aan de wegen voor door
gaand verkeer moeten geven.
Aan genoemd beginsel voldoet van de
wegen, in welke de K. v. K. meer in het
bijzonder belagn stelt, de ontworpen hoofd
verbindingsweg Amsterdam naar 's Gra-
venhage slechts ten deele. Immers, terwijl
deze weg op het traject AmsterdamSas-
senheiin geen bebouwde kommen door
snijdt, is dit wel het geval op het gedeelte
Sassenheim over Haagsche Schouw en
Wassenaar naar 's-Gravenhage. Adr. blijvt
deze, over een niet onbelangrijken afstand
vrijwel aaneengesloten bebouwing, althans
als onderdeel van een zoo belangrijke
hoofdverbinding als het hier betreft, zeer
ongewenscht achten. Naar haar meening
verdient het de voorkeur dezen weg van
een punt in het Zuidelijk gedeelte van den
Haarlemmermeerpolder af met behoud
overigens van den thans ontworpen ver
bindingsweg naar Sassenheim in Zui
delijke richting te vervolgen en hem, loo-
pende ten Oosten van Leidon, bij Voorburg
den weg te doen bereiken, welke het ver
beer uit het Oosten naar 's Gravenhage
zal leiden.
Ook met betrekking tot den over Bode
graven ontworpen hoofdverbindingsweg
van Amsterdam naar Rotterdam komt do
wijze, waarop laatst genoemde plaats in
dezen weg is opgenomen, met het boven
als wenschelijk omschreven beginsel in
strijd. Immers, terwijl op het van Amster
dam tot nabij Rotterdam ontworpen tracé-
bebouwde kommen zijn vermeden, zal het
doorgaande verkeer, bij verwezenlijking
van het thans aanhangige plan, worden ge
dwongen zijn weg door de bebouwde kom
van Rotterdam te nemen, waar het locale
verkeer nu reeds een zeer hoogen graad
van intensiteit heeft bereikt en met name
de rivier overgang reeds belangrijk op
onthoud pleegt op to leveren. Een veel
doelmatiger oplossing ware#hier te ver
krijgen, door den van Bodegraven komen
den weg, ten Oosten van Rotterdam deze
stad te doen mijden en hem, met een af
takking naar Rotterdam, ten Noorden van
Kralingen te doen aansluiten op den ont
werpen weg Rotterdam—Eist. Door dezen
weg bij Dordrecht verbinding te geven met
den, van die plaats af in Zuidelijke rich
ting loopenden verkeersweg, zou de ver
binding van Amsterdam met het Zuiden
dos lands en verder belangrijk worden
verbeterd.
Koninklijke Besluiten.
Notariaat.
Bij Kon. Besluit is aan L. Vermeer, op
zijn verzoek, met ingang van 1 Juli 1928,
eervol ontslag verleend uit zijne betrekking
van notaris te Dronrijp.
Gemeenten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Nederhorst den
Berg G. graaf Schimmelpenninck.
O n d e r w ij s.
Bij Kon. besluit is met ingang van 17
September 1928, aan dr. C. Eykman, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te
Ütrecht, met dankbetuiging voor de in die
betrekking bewezen belangrijke diensten.
Vragen van Kamerleden.
Het radio-station van
Scheveningen-haven.
Door den heer Suring zijn aan den Mi
nister van Waterstaat dc volgende schrif
telijke vragen gesteld:
I. Is bet juist, dat het verzoek van de
N.V. Katholiek Internationaal Persbureau,
om door middel van den zender voor den
zakelijken omroep to Scheveningen-Haven
pers- en nieuwsberichten te verzenden, niet
is ingewilligd?
II. Indien ja, is de Minister dan bereid
mode te deelen, op welke gronden inwilli
ging van dit verzoek is geweigerd?
Arbeidscontract in 't Bloembollenbedrijf.
Het standpunt van de R. K. en
Chr. Patroonsbonden.
De R. K. en Chr. Patroonsbonden zijn
het eens geworden over het met de werk
nemers af te sluiten collectieve arbeidscon
tract in het bloembollenkweekersbedrijf.
In den loonstandaard is geenerlei veran
dering gekomen. Echter inplaats van 7
maanden is nu aangenomen om 9 maanden
den vrijen Zaterdagmiddag te houden. Ge
durende de 3 zomermaanden zal dan dien
dag de werkt>:d oui 4 uur en gedurende de
j overige maanden om 1 uur oindigea.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Roemenië weigert de beslissing van den
Volkenbondsraad inzake het Hongaarsch-
Roemeer.sch geschil te aanvaarden.
Dijkdoorbraak in Californië. Zeven
plaatsen door den watervloed overstroomd
Er moeten honderden dooden zijn. (Bui-
tcnl. Berichten, 2e blad).
De Monte Serrat te Santos in Brazilië
dreigt uiteen te scheuren. (Buitenl. Be
richten 2e blad).
De Britsche vlieger Hinshüffe gestart
voor een vlucht over den Oceaan in Wes
telijke richting (Luchtvaart, 1ste blad).
BINNENLAND.
Herstel van den zeven-jarigen leerplicht
Wetsor.lwerp-Zijlstra tot vermeerdering
van het aantal leerkrachten aan kleine
scholen. (1ste blad).
Een geval van gasverstikking te Am
sterdam. (Laatste Berichten).
Uit de Steenindustrie.
Do onderhandelingen.
Gisteren zijn te Utrecht do hoofdbestu
ren van den Ned. R. K. Bond van steenfa
brieksarbeiders, den Ned. Bond van Chr.
Fabriek8- en Transportarbeiders en de
Ned. Verecniging van Fabrieksarbeiders in
gecombineerde vergadering bijeen geko
men. Het resultaat der bespreking was, dat
de door de fabrikanten in de bakindustrie
voorgestelde loonsverlaging onvoorwaarde
lijk werd afgewezen. Deze week zal overleg
met de vakcentrale worden gepleegd.
Uit het Kleedingbedrijf.
Het conflict opgelost.
Gisterenmiddag heeft de Bond van Klee-
deimakerspatroons een schrijven ontvangen
van den Bond in de Klecdingindustrie,
waarin medegedeeld wordt, dat na de ge
houden stemmingen in de afdeelingen kan
worden aangenomen, dat de meerderheid
der werknemers zich met de compromis
voorstellen van de werkgevers vereenigd
heelt. In verband daarmede zal de staking
om één uur hedenmiddag worden opgehe
ven. waartegenover de werkgevers de uit
sluiting als geëindigd beschouwen. Van
beide partijen zullen geen rancunemaatre
gelen worden genomen. Door de aanvaar
ding der compromisvoorstellen zal door
de werkgevers een productiepremie tot 'n
maximum van 16.80 over 1928 aan de
thuiswerkers worden toegestaan, terwijl do
vaststelling van de bedrijfsonkosten com
missoriaal is gemaakt.
Vereeniging tot Samenstelling van
Nederlandsche Bedevaarten.
Tot opvolger van wijlen Deken de Graaf,
als priester-bestuurslid voor het bisdom
Haarlem in het bestuur der Vereeniging
tot Samenstelling van Nederlandsche Be
devaarten, is op voordracht van dit be
stuur door Z.D.H. Mgr. Callior benoemd
de zeereerw. heer J. P. Huibers, pastoor
dor parochie van O. L. Vrouw van Altijd-
durenden Bijstand te Amsterdam.
Pastoor Huibers is voor de Nederland
sche pelgrims naar Lourdes geen onbe
kende, daar Z.E. sinds jaren een trouw er;
ijverig deelnemer is aan de grocte natio
nale Nederlandsche Bedvaart naar O. L.
Vrouw van Lourdes.
Nod. R.-K. Journalistenvereeniging.
Jaarvergadering.
Zondag hield do Ned. R.-K. Journalis-
tenvereenigng haar Jaarvergadering te
Utrecht.
De voorzittor, de heer J. B. Vesters,
«pende de vergadering met een woord van
weemoedige herinnering aan de nage
dachtenis van stichter en eere-lid der
vereeniging den heer J. R. v. d. Lans. Do
overledene was een hoogstaand en karak
tervol man, die nooit zichzelf zocht en
alles in zich verecnigdo, wat van een ka
tholiek journalist kon worden verwacht.
Verder wijdde de voorzitter woorcloiï
van waardeering aan den afwezigen ad
viseur pater Kruitwagen. Zijn toestand is
op het oogenblik wel gunstig, maar rust
is voorloopig nog voorgeschreven. Wij al
len hopen hem weer spoedig geheel her
steld als onze adviseur in ons mid'don ta
zien. Verder spicekt de voorzitter een
woord van gelukwensch aan den pen-
nigmeester den heer Stolwijk voor de ko
ninklijke onderscheiding, hem ter gele
genheid van het zilveren jubilé der Ver
eeniging te beurt gevallen, brengt hulde
aan collega Bruisten voor zijn flink en
principieel optreden in zake de pers en
de gruwelen in Mexico, en besluit met een
woord van waardcering voor net nieuwe
orfgaan der R.-K. Direcieurenvereeniging.
De jaarverslagen van secretaris en pen
ningmeester werden goedgekeurd, lot be
stuursleden werden herkozen de homen k
