BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit de Omgeving
19e Jaargaig.
DONDERDAG 23 FEBRUARI 1928
No. 5805
haren
ven da
har#j
besli
keurin
a en.
dijkhe
Tuin
De ABONNEMENTSPRIJS bedraag: bl) vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f?.50 pei kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent pei week 12.60 pei kwartaal
Franco per post f2.95 |)er kwartaal.
Het Geïllustreerd Zordagsblad la vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 5C cl per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 c POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTl
Gewone odveftenllên 3D cent per tegel
Voor Ingezonden Mededeelmgen wordt het
r. dubbele var het tarief berekend. s
Kleine edverten»iên, van ten hoogste 30 woorden, waarhi
betrekkingen worden aangeboden ot gevraagd. huuT en rep
huur. koop er» verknop f 0.50
Dit nummer bestaat uit
Twee bladen.
De militaire oefeningen.
Vandaag zijn er in onze omgeving mili
taire oefeningen gehouden.
Deze gebeurtenis heeft nog al toeschou
wers getrokken.
In drie categoriën kan men die „belang
stellenden" onderscheiden.
Eerstens degenen, die uit louter nieuws
gierigheid zijn gaan kijken. Dit zal mis
schien wel de grootste categorie zijn.
Vervolgens een categorie menschen, die
zulk 'n militaire gebeurtenis er een vinden
van de allergrootste beteekenis; die daar
in heel en al opgaan als in een zeer bij
zonder gebeuren. Deze categorie is onge
twijfeld de kleinste. Ons volk heeft ge
lukkig geen overdreven waardee
ring voor wat militair is, geen soort adora
tie voor „dasz militar". En eveneens ge
lukkig de pers over 't algemeen ook niet
enkele uitzondering qiisschien, die wij
buiten beschouwing kunnen laten.
De derde categorie is die van hen, welke
met meer dan louter nieuwsgierigheid, wei-
se niet zonder waardeerende belangstelling
'iet militair schouwspel hebben
Bij deze laatste categoire sluiten wij ons
aan.
"Wij zijn geen vereerders van het leger,
omdat wij een leger op zich beschouwd, als
we 't zoo mogen uitdrukken, iets moois
vinden. Maar wij zijn voorstanders van een
leger in de gegeven omstandig
heden, .omdat dit o.i. n o o d z a k e 1 ij k
is van een leger, waarin meerderen en
minderen hun plicht doen als soldaat,
zonder te vervallen in die belachelijke of
ergerniswekkende overdrevenheden, waar
mede de nuchtere Nederlander spot of die
hij verafschuwt als „militarisme". En voor
die plichtsvervulling hebben wij respect.
Een andere kwestie welke hier feite
lijk buiten staat is die, of een gedwon
gen of een vrijwilligers-leger de voorkeur
verdient.
Dit is een kwestie, die wij zeer belang
rijk en zeer actueel achten. JEn bij herha
ling willen wij als onze meening uitspreken,
dat de R. K. Staatspartij goed en nuttig
werk zou doen, als zij spoedig deze kwestie
in bestudeering en behandeling zou bren
gen.
Intusschen zij vastgesteld en met vol
doening vastgesteld dat ons Nederland-
sche leger èn wat getal der opgeroepenen
èn wat duur der dienstoefeningen betreft
niet schulidg gaat aan overdrijving,- de
vergelijking in dit opzicht met andere lan
den kan doorstaan, zooals laatst in een ook
in ons blad gepubliceerd staatje is aange
toond.
Wij zouden ook nog over een vierde
pategorie kunnen spreken. Namelijk over
de menschen, die in het leger niet slechts
fouten en verkeerdheden zien dat zon
voor hen kunnen pleiten maar die elk
leger, hoe dan ook, per se overbodig, nut
teloos en slecht vinden. De categorie der
eenzijdige nationale ontwapenaars-in-eens.
Met hen valt echter niet te praten.
VOLKERENBOND.
HET VEILIGHEIDS-DEBAT.
Gunstige verwachtingen.
De algemeene discussies op de bijeen
komst van de veiligheidscommissie te Gene
ve zijn gisteren beëindigd en na afloop daar
van kan men wel de volgende voorspellingen
geven over de vermoedelijke resultaten van
het werk dezer zitting, aldus de correspon
dent van de „Msb.".
In de eerste plaats zal er waarschijnlijk
?en model regionaal verdrag in den geest
van de verdragen van Locarno geredigeerd
worden.
Intusschen blijft het de vraag, of de com
missie zich bepalen zal tot do redigeering
van zulk een model verdrag, dan wel daar
aan de aanbeveling zal toevoegen, dat de
volkenbondsraad nu ook zijnerzijds het ini
tiatief zal nemen om die staten tot het slui
ten van zulk een verdrag te bewegen, in
wier gebied nog gevaar voor oorlog dreigt
De Servische gedelegeerde heeft gisteren
uitdrukkelijk meegedeeld, dat hij in de vol
gende dagen een voorstel in dezen geest aan
de commissie zou doen, doch, de Duitschei
von Simson, heeft Maandag te kennen gege
ven, dat de Duitsche regeering van oordeel
is, dat de volkenbondsraad geheel lijdelijk
moet blijven en geen initiatief zal behooren
te nemen.
In de tweede plaats zal vermoedelijk de
uitkomst van het werk der commissie zijn,
dat een wereldarbitrage- inzake de verzoe-
nings-procedure bij politieke geschillen gere
digeerd zal worden. Hiertegen heeft vrijwel
niemand bedenkingen geopperd.
Of in dit ontwerpverdrag ook bepalingen
omtrent verplichte arbitrage zullen worden
opgenomen, zooals het Zweedsche voorstel
wil en gisteren .met warmte zoowel door
Unden (Zweden) als door mr. Rutgers be
pleit is, is minder zeker.
Duitsche voorstellen.
De Duitsche gedelegeerde, Von Simson,
diende in den loop der zitting de volgende
voorstellen in, die beoogen een onderzoek
in te stellen naar de kwestie van de voor
koming van den oorlog:
1. Voor het geval dat de Volkenbonds
raad een concreet conflict behandelt, kun
nen de staten a priori de verplichting op
zich nemen voorloopige aanbevelingen van
den Raad aan te nemen en uit te voeren,
met het doel de verscherping of uitbreiding
van het conflict te voorkomen en maatrege
len der partijen te verhinderen, die nadee-
lige gevolgen voor de duurzame regeling van
het conflict kunnen hebben.
2. In het bijzonder kunnen de staten, voor
het geval dat er oorlogsgevaar bestaat, a
priori de verplichting op zich nemen, de
aanbevelingen van den Volkenbondsraad
te aanvaarden en uit te voeren, met het doel
den militairen status quo van den norma
len vredstoestand te handhaven of te her
stellen.
3. Voor het geval vijandelijkheden vau
eenieerlei aard goeds uitgebroken ,zijn, zon
der dat naar het oordeel van den Volken-
bondsraad de mogelijkheden voor het ver
krijgen eener vreedzame regeling uitgeput
zijn, kunnen de staten zich a priori verplich
ten, een door den Raad voor te stellen wa
penstilstand te land, ter zee en in de lucht
te aanvaarden, waarbij zij in het bijzonder
de reeds op vijandig gebied opgerukte strijd
krachten terugtrekken en zich verplichten
de eerbiediging van de staats-souvereiniteit
der tegenpartij te waarborgen.
4. Onderzocht dient te worden, of boven
genoemde verplichtingen alleen bij een
stemmigheid van den Volkepbondsraad dan
wel bij eenvoudige of gekwalificeerde meer
derheid kunnen worden aanvaard. Ook
dient te worden nagegaan, welken vorm de
verplichtingen moeten hebben, opdat zij met
het mechanisme van het Volkenbondssta
tuut in overeenstemming zijn.
5. Deze verplichtingen kunnen in een ver
drag of in een protocol worden neergelegd,
dat voor alle ledèn en niet-leden van den
Volkenbond ter onderteekening openstaat
en wellicht evenals dit in een ontwerp
van het verdrag in zake de wederkeerige
hulpverleening van 1923 is geschied voor
de verschillende continenten afzonderlijk
van kracht kan worden.
De Chileensche gezant te Bern, Mender-
vilje, wees erop, dat de Duitsche voorstel
len op twee punten volkomen overeenstei-
men met het op het vijfde Pan-Amerikaan-
sche congres ontworpen model voor een be
middelingsverdrag. Ook in dit model is de
verplichting der partijen vastgelegd niet tot
mobilisatie over te gaan, alvorens de com
missie haar rapport heeft uitgebracht en
ook daar is aan de commissie het recht toe
gekend tijdens de procedure den status quo
te handhaven.
Redactie-commissie
ingesteld.
Hiermede waren de algemeene debatten
geëindigd, waarna op voorstel van den
Lechcs'.ovaakschen minister van Buiten- I
landsche Zaken, Benesj, een uit twaalf le
den bestaande redactiecommissie werd inge
steld. Van deze commissie is Benesj zelf
president en Unden (Zweden) vice-voorzit-
ter. Voorts maken de drie rapporteurs Hol-
sti (Finland), Politis (Griekenland) en mr.
Rutgers (Nederland), benevens gedelegeer
den van Engeland, Frankrijk, Duitschland,
Italië, Japan, Polen en Argentinië er deel j
van uit.
Maandag beginnen de detailbesprekingen
over de te Praag opgestelde rapporten.
DUITSCHLAND.
Einde van het Duitsche Metaalconflict.
De arbeiders besluiten
tot werkhervatting.
De vertegenwoordigers der metaalbewer
kers in de Midden-Duitsche metaalindustrie
hebben met 52 tegen 4 stemmen besloten,
morgen den arbeid te hervatten.
De Hirsch-Dunkersche vakvereeniging
van Duitsche metaalbewerkers heeft aan
het „Berliner Tageblatt" medegedeeld, dal
met het verbindend verklaren van de arbi
trale uitspraak de strijd in de Midden-
ïmitsciie metaahnus'iie geëindigd is. \vy
schuc&en ons, aluus oeuoeiue ineueueeiing,
naar ue wetienj^e uepaungeo.
Arr.an O ellah te Berlijn.
Hinde n Ou r g verwelkomt hem.
Gisteren is üe «.ouing van Aiguamstan te
Bei.ijU aauoljo.uiuc.i, v-ar iixj ue^ioet wexu
uour x-resiv^uiit üinuenuurg en veie annexe
autoni.exi.en,
ioe xxigxiau-nsche koning in zijn bonte uni-
fo iin \v6xu uour ue menie ie naxiexijk toege-
juicxit, waarvoor ny vacixuenjk uaimte. om
n.wait voor t.vaan arnveeiue ue stoet aan
net prins Aioxe^ut-pa.exS, waar ue nooge
g«.st lOgeeien zal.
Lm uauner 5.acht koning Aman Oellah
uen rijixs^resiac-ixt een tegenoezoen. Voor
iiinueuuurg s pa.exs weiuen nein uoor een
ocm^agnie juxiantex.e ue mixitaue eexuewij
zen geuiacnt. r.a una kwaxtxer was net be
zoek geëindigd en keerde ue koning paar
zijn paleis terug. Enkele minuten later reed
de auto van vice-kanselier Hergt voor, die
den koning namens de rijksregeering ver
welkomde. Daarop werden de leden van het
corps diplomatique door den koning ontvan
gen.
Even voor acht uur reed een lange file
van auto's voor het paleis van den rijkspre
sident voor, in verband met het ofiicieele
diner, dat deze zijn gast aanbood.
De „Vossische Zeitung" ergert zich over
het feit, dat de ex-kroonprins die het
naar de meening van het blad klaarblijke
lijk niet over zich heeft kunnen verkrijgen
zich afzijdig te houden van de ontvangst,
hoewel hij niet was uitgenoodigd nadat
de gasten en de vertegenwoordigers der re
publiek waren gepasseerd, aan het stuur
van zijn vuurrooden Mercedés-auto eveneens
onder de Brandenbfarger-pjSort passeerde.
Op den Pariser Platz geraakte hij te mid
den van een dicht' - -•""sehenmeuigte, waar
uit 1. uien hem her
kende. Het blad vindt^rfsHMit optreden van
den ex-kroonprins conleigenaardigen smaak
verraadt.
Daarentegen maken de bladen van rechts
zich vroolijk over d<? omstandigheid, dat de
sociaal-democratische Pruisische premier
Braun den koning van Afghanistan aan een
jachtpartij in het Wildpark te Potsdam wil
doen deelnemen. Te dien einde is het park
van 23 dezer tot 1 Maart voor het publiek
gesloten.
FRANKRIJK.
EEN HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN
BETEEKENIS.
Zijn Vastenbrief voor 1928 aan geeste
lijkheid en geloovigen van het Bisdom
Bayonne heeft Mgr. Gieure, Bisschop van
Bayonne, gewijd aan de emigratie van
het platteland.
Mgr. Gieure bespreekt daarin dc emi
gratie over geheel Frankrijk en met name
de Basse Pyrenees. Hij wijst op de fu
neste gevolgen van dit kwaad en geeft
middelen tot herstel aan. Hervorming van
lagere school en van het leerplan, dat al
leen maar berekend is op het toekennen
en verwerven van beurzen, trekken de
kinderen af van het beroep hunner ouders.
Hier is een Staatsplicht, een ouderen-
plicht, een plicht voor de geestelijkheid te
vervullen, immers, „den dag dat de boer
aan zijn lot de voorkeur geeft boven dat
van don kleinen ambtenaar, den winkelbe
diende, den postbode, den spoorwegbe
ambte, den fabrieksarbeider of nijver
heidsman, op dien dag zal het probleem
zijn geheele oplossing vinden."
Nog worden vele lacunen, door de emi
gratie (in Frankrijk) veroorzaakt, door
het hoog geboortecijfer aangevuld, hoewel
in dit laatste reeds een neiging tot dalen
valt vast te stellen: daarom zijn de velden
onder ontvolkte gebieden nog bebouwd,
maar dit zal niet zoo blijven, waarschuwt
Mgr. Gieure.
Moge dit herderlijk woord niet alleen
gehoord worden in Frankrijk of het bis
dom Bayonne.
PALESTINA
De Wahabieten-aanvallen.
Een slachting onder
weerloozen.
Maandag j.l. heeft aan de Trans-Jor-
daansche grens weer een inval van AVaha-
bieten plaats gehad.
Uitvoerige berichten uit Amman melden
dat de Wahabietcn over 1000 kameelrui-
ters en 300 gewone ruiters beschikken. Zij
vielen kleine stammen aan, die een sjeik
en vijftien gezinnen verloren.
De aanvallers gingen tot een groote
slachting en plundering onder de weerloo-
ze bewoners van de tenten over, terwijl de
weerbare mannen bij de kudden waren.
De plunderaars werden door Britsche
vliegtuigen op de vlucht gedreven. Zij
slaagden er evenwel in, een dezer vlieg
tuigen neer te schieten en de vliegers ge
vangen te nemen.
AMERIKA.
Oorzaken der ramp met de S. 4.
Onoordeelkundig geleid
reddingswerk.
Als resultaat van het onderzoek door
de Amerikaansche marine-autoriteiten
naar de oorzaak van de botsing tusschen
den torpedojager „Paulding" en de duik
boot S 4 op 17 December j.l., wordt de
schuld van het gebeurde aan beide gezag-
voeders geweten. Voorts wordt aanbevo
len, schout-bij-nacht Brumby uit zijn com
mando over de duikbootenvloot der Ver-
eenigde Staten te ontheffen, wegens on
oordeelkundige leiding van het reddings
werk.
DE BISSCHOP VAN ROERMOND OVER
DE PERS.
In ons vorig nummer is door het uitvallen
van eenige woorden een passage in den Vas
tenbrief van Mgr. Schrijnen onleesüaar ge
worden. Wij drukken deze daarom hierover
„Al zal men in de zoogenaamde neutraie
bla den niet zooveel vinden, dat rechtstreeks
ingaat tegen geloof en zeden, dan blijven
zij toch een groot gevaar, omdat zij de on
verschilligheid en de lauwheid op godsdien
stig gebied bevorderen, welke ten slotte
meet uitloopen op verlies van het gelooi.
Het lijdt geen twijfel, dat zij, die aldooi
neutrale bladen lezen, geen voedsel vinden
voor hun geloof. En evenals het mensehelijic
lichaam zonder stoffelijk voedsel niet kan
leven, zoo zal ook het geloof in de ziel der
menschen, wanneer het niet voldoende gees
telijk voedsel krijgt,een kwijnend leven gaan
leiden en ten slotte een wissen dood tege
moet gaan. Met het geloof staan of vallen
ook de goede zeden, die steunen op een le-
vendig geloof.
Verder vervolgt de Bisschop:
„Veel gevaarlijker zijn de anti-godsdien
stige bladen. Zij willen breken met het ge
loof; zij willen een maatscnappij vormen
zonder God; zij willen U ontrouw doen
worden aan Jezus Christus. Wat eens de
Joden voor den rechterstoel van Pilatus
riepen: „Wij willen niet, dat Deze over
ons heersche dat is meer dan ooit de
leuze van hen, die vijandig staan tegen
over het Christendom, en wel brijzonder
tegenover het Katholicisme".
TWEEDE KAMER.
Een overzicht van de gisteren gehouden
vergadering moet tot morgen blijven lig
gen.
CONGRES VAN R. K. PATRONAATS-
BELANGEN.
Het Centraal Comité tot bevordering
van R. K. Patronaatsbeiangen in Neder
land is voornemens in de week van 2330
September van dit jaar een Congres te
houden te 's-Hertogenbisch voor de Eerw.
heeren Directeuren en voor heeren Com
missieleden van de Jongenspatronaten in
ons land.
Als onderwerp van het Congres stelt
het Comité zich voor: De verdieping van
het godsdienstig leven in ons Patronaats-
werk en de inrichting van het Jeugdwerk
tegenover de gevaren van den modernen
t
an het oorluchtig Episcopaat in Ne
derland is reeds de volle goedkeuring en
toestemming voor het houden van dit Con
gres verkregen.
Arbeid in bakkerijen.
Vergunning overwerkvoór
Paschen en Pinksteren.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft aan hoofden of bestuurders
van banketbakkerijen in alle gemeenten
des Rijks vergund, dat in de weken van 2
tot en met 7 April en van 21 tot en met
26 Mei 1928, in hunne ondernemingen door
arbeiders van 16 jaar of ouder, in afwijking
van het bepaalde in de art. 23 en 24 der
Arbeidswet 1919, arbeid wordt verricht vol
gens onderstaande werktijdregeling:
Max. werkuren
voor vrouwen
een jeugdige
Max. werkuren personen van
voor mannen 16 en 17 jaar
per dag per dag
Maandag 2 April ..8 1/2 8
Dinsdag 3 81/2 8
Woensdag 4 8 1/2 8
Donderdag 5 10 10
Vrijdag 6 10 10
Zaterdag 7 11 10
Maandag 21 Mei 8 1/2 8
Dinsdag 22 8 1/2 8
Woensdag 23 „8 1/2 8
Donderdag 24 10 10
Vrijdag 25 10 10
Zaterdag 26 11 10
een en ander onder voorwaarde, dat de
arbeidstijd op genoemde data van Maan-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Men verwacht gunstige resultaten van
de debatten in de vergadering der veilig-
heiciscorr, missie.
Einde van het Duitsche metaalconflict.
Koning Aman Oellah te Berlijn.
BINNENLAND.
En congres voor Patronaatsbeiangen (1ste
blad).
De Arbeidswet en de bakkerijen (1ste
blad).
LEIDEN.
De officieele opening van de St. Marga
rita van Cortona-stichting (1ste blad).
De militaire oefeningen tusschen Wasse
naar en Katwijk (lste blad).
OMGEVING.
Wat er gebeuren zal met het laboratorium
voor bloembollen-onderzoek te Lisse (L. en
T., 2de blad).
dag tot en met Vrijdag in zijn geheel ge
legen is tusschen 7 uur des voormiddags
en 7 uur des namiddags en op Zaterdag
tusschen 7 uur des voormiddags en 10 uur
des namiddags.
Het conflict in het kle'ermakersbedrijf.
Het hoofdbestuur van den Bond van
Kleermakerspatroons deelt mee, dat het
heeft kunnen vaststellen, dat door alle pa
troons het bondsbcsluit tot uitsluiting van
georganiseerde kleeder/nakers stipt wordt
opgevolgd. Van zoo goed als uit alle plaat
sen zijn de opgaven binnen gekomen. Hier
uit blijkt, dat gisteren 531 georganiseerde
werklieden zijn uitgesloten; 408 werklieden
hebben verklaard, ongeorganiseerd te zijn,
zij blijven grootendeels aan den arbeid.
Het aantal ongeorganiseerden is in wer
kelijkheid grooter, sommige patroons noe
men het aantal ongeorganiseerden in hun
dienst niet.
Arbeidstoestanden bij de werkverschaffing
Op verzoek van de contactcommissie
bestaande uit vertegenwoordigers van den
Modernen, Christelijken en Katholieken
Landarbeidersbond, zal, naar wij verne
men, op de eerstvolgende bijeenkomst
met vertegenwoordig--s van het departe
ment van binnenlandïche zaken en land
bouw in begin Maart de geheele positie
van de arbeiders werkzaam bij de van
wege het Rijk gesubsidieerde werkver
schaffingen worden besproken.
De gaslucht.
<-t In de vergadering van den gemeen
teraad van Dordrecht is behandeld een
brief van mr. B. J. Nöthorn te Zutfen,
waarin hij betoogt, dat bij het door B. en
W. ingesteld onderzoek ten aanzien van
corruptie bij het gasbedrijf gebrek aan
ernst aanwezig is geweest, en waarin een
nieuw onderzoek wordt verzocht.
De brief van mr. Nöthorn werd voor
kennisgeving aangenomen.
OEGSTGEEST.
Zwemvereeniging „Poelmeer". De
Zwemvereeniging „Poelmeer hield Dins
dagavond in het zoo gezellige en comfor-
tabelo „Vitte Huis" haar algemeene jaar
vergadering onder voorzitterschap van Dr.
Borgefhoff-Mulder, die omstreeks, halfacht
de vergadering opende en allen een harte
lijk welkom toeriep. Spreker memoreerde,
dat het afgeloopen seizoen niet tot het
beste behoort. Door slechte weersgesteld
heid, kon het zwemfeest niet doorgaan.
Niettegenstaande dat alles is de v°reeni-
ging toch bloeiende. Hierna las de secre
taris, de heer van lngen Schenau, zijn keu
rig verzorgde notulen, welke onder dank
werden vastgesteld. Uit het jaarveslag no-
teeren wij dat daarin dank wordt gebracht
aan de Gementeraad voor de subsidie én
aan den Burgemeester voor zijn royale
medweerking. In 1927 zijn er 57-11 baden
gebruikt. Het ledenaantal bedraagt 2-19
leden en 4 donateurs. Het keurig opgestel
de verslag verwierf den adnk des voorzit
ters. Hierna was de penningmeester aan
het woord waaruit bleek, dat de rekening
in ontvangsten en uitgaven aanwijst
1474.33 met een saldo van pl.m. 126.
Het praeadvies der kascommissie luidde
den penningmeester te déchargeeren voor
het acurate beheer. Aan Dr. Blok en den
heer van Riescn werd dank gebracht voor
de gedane mceite. De begrooiing exploita
tie-rekening, die in ontvangsten en uitga
ven aangeeft 1382 werd na een opmer
king van den heer Alb. Koelman goedge
keurd. Drie obligaties en wel de No. 53,
39 en 33 werden uitgeloot. Besloten werd
