Het overlijden van Bratianu.
be Jaargang
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1927
No. 5729
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
bco per post f2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver-
[baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
etaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
dacsblad 9 ct.
e (Bou/ta/nt
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No 1
DE ADVERTENTIEPRIJS 8EDRAAGT:
Gewone advertentlèn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
•t dubbele van het tarief berekend, 2
Kleine advertentlèn, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50
nummer bestaai uit orie bladen.
Kodern strafrecht.
ulangs heeft Frans Coenen geschreven
r het feit, dat onze Openbare Universi-
en geen hoogleeraren in het Strafrecht
vinden, om de opengevallen plaat-
bezetten. Hii weet dit aan de vol-
eo omwenteling, welke bezig is, zich
dit gebied to voltrekken. Naar aanlei-
rhiervan schrijft „De Tijd":
Al dwazer worden de verkondigde
ellingen over die arme misdadigers,
ichtoffers van overerfelijkheid, abnor-
ale lichamelijke gesteltenissen, opvoe-
milieu enz. en die aldus gedwon-
worden tot moord, doodslag, dief-
al, brandstichting. Evenals lijders aan
itsenohtsteking moeten zij in zieken-
liien worden verpleegd, maar niet in
srangenissen gestraft! Geen vrije wil,
schuld, geen misdaad, geen straf I"
Jet Volk" vat vlam op deze uiblatin-
schrijft o.m.:
„Zóó verkalviniseerd zijn zulke katko-
'en als die schrijver in „De Tijd", dat
relfs geen flauw vermoeden hebben
i de moderne ideeën in hun eigen
ig. Liefde vragen zij voor hun Room-
the Hoogeschool. Maar van hetgeen het
stbolieke onderwijs inhoudt hebben
evenmin begrip als de heidenen, en
.verwarren de Vrije met de hunne
Arme professor Pompe. Hij zal rillen
s hij uit „De Tijd" ervaart, dat zijn
mme broertjes hem mummificeeren
wchen Kersten en Diepenhorst!"
Kan niet onze bedoeling zijn, hier 'ns
itjes de moderne strafrecht-leer in een
woorden uiteen te zetten. Onze he
ling is slechts er op te wijzen, dat er
heel groot verschil is tusschen de „mo-
strafrecht-leer, welke vaak aan
ire Universiteiten wordt gedoceerd
„moderne" leer, vrelke wordt geleerd
«an de Katholieke Pniversiteit te Nij-
leide houden meer dan vroeger altijd
geval was bij de schuld- en de straf-
aling rekening met den invloed van
«erfelijkheid, abnormale lichamelijke
leltenissen, opvoeding, milieu enz."
eid e stellen zich op het standpunt,
het recht om te straffen de wereld-
s Overheid is gegeven, niet allereerst
de misdaad te wreken, om te vergelden,
op de eerste plaats om de rnaat-
ippij tegen herhaling van de misdaad
lij door den misdadiger zelf, hetzij door
leren te beschermen. En met dit eerste
van de straf wordt rekening gehouden
het antwoord op de vraag: hoe moet
tHtraft worden?
g r o o t e verschil tusschen ongeloo-
n Katholiek strafrecht is, dat het
»le, in tegenstelling met het eerste, zich
hit-uitgesproken en volkomen-conse-
t baseert op het erkennen van den
'l0n wil en dus „schuld", „mis-
ri" en „straf" aanvaardt in den
virwetschen" zin.
kn het eind van „Het Volk"-artikeltje
het standpunt, dat de Katholieke
toehap aanvaardt tenopzichte van het
»rn strafrecht wel juist aangegeven!
liezen daar n.l., dat de nieuwe begrip-
op Btrafrochtgebied „aan de Katholie-
jwogeschool met volle waardeering en
het voetspoor van St. Thomas benut
Mn."
H de Katholieke wetenschap waar-
het goede in al wat nieuw ia, be-
H en dat niet alleenspoort het
M propageert het maar verlaat daar-
net de oude vast-staande en onloochen-
a r heden!
BUITENLAND
Italië.
PENSIEF VERDRAG MET ALBANIë.
Voor den duur van 20 jaar.
agentschap Stefani meldt, dat op
"lezer te Tirana een defensief bond-
«wchapsverdrag tusschen Italië en
dm is Het verdrag zal
J® volkenbond worden geregistreerd,
""s de Albaneesche regeering tee-
do minister van Buitenlandsche
Ilias boy Vrioni, en namens Italië
lnt te Tirana, Ugo Sola.
China.
Inyj| van Chineesche bandieten in
t Indo-China.
^Mu011?011 melden, dat in
j. van 19 November een sterke
wuneesche bandieten de grens van
l ',na overgestoken en aanvallen
£?.an op de ffarnizoenen van Bas-
l. Thampoen De aanvallen
^middellijk teruggedreven. aar-
i kkDSC'ien een en rsvolution-
Schfi iïres in beslaS namen. Een
i«Q ^Jaat en eenige leden der bende
Hef kabinet neemt ontslag.
Een voorloopige regeering gevormd.
De eerste maatregelen.
Onmiddellijk na de ontvangst van het
bericht, dat de Roemeensche premier Bra
tianu overleden was, kwam de Roemcen-
sche ministerraad bijeen. Besloten werd,
voor den regentschapsraad opnieuw den
eed van trouw af te leggen en den broe
der van den overledene, Vintila Bratianu,
als minister-president voor te stellen. Alle
overige leden van het kabinet zullen hun
portefeuille behouden.
De regeering heeft een manifest uitge
vaardigd, waarin zij er op aandringt, dat
orde en rust in het land worden gehand
haafd De regeering draagt thans een voor-
loopig karakter, totdat de Kamer de bc-
grooting zal hebben aangenomen. Daarna
zal waarschijnlijk een poging worden ge
daan om te zamen met de nationale boe
renpartij een coalitie-kabinet te vormen.
Geruchten doen de ronde, volgens welke
het ook niet uitgesloten zou zijn, dat prius
Barbu Stirbey aan het hoofd der nieuwe
regeering zou komen.
De overbrenging van het stoffelijk over
schot van den overledene naar het kasteel
Florica zal Zondag a.s. plaats hebben.
Aldaar zal Bratianu bijgezet worden.
De boerenpartij.
Na het bekend worden van Bratianu's
overlijden is het bestuur der nationale
boerenpartij bijeengekomen, ten einde den
politieken toestand te bespreken Het par
tijbestuur kwam tot het besluit, dat het
voor de nationale boerenpartij ook thans
onmogelijk is in eenig coalitiekab.net zit
ting te nemen; de partij blijft echter be
reid, de regeering over te nemen. De mi
nister van Buitenlandsche Zaken, Tilu-
lescu, heeft inmiddels besprekingen met do
nationale boerenpartij, die de onmiddel
lijke ontbinding van het parlement eischt,
geopend.
De nieuwe regeering heeft gistermiddag
de leiders der oppositiepartijen bij zich
ontvangen en hun nadrukkelijk medege
deeld, dat zij elke poging, om den voor-
maligen kroonprins Carol naar Roemeniü
terug te roepen, met alle haar ten dienste
staande middelen zal verhinderen, aange
zien zij in zake de kwestie der troonsop
volging op hetzelfde standpunt als de
overleden premier staat.
Naar het schijnt, oefent de regentschaps
raad druk op de partijen uit, ten einde
haar te bewegen een concentratieregeering
te vormen. Tot Maandag a.s. hebben do
partijen een godsvrede gesloten. Eerst na
de begrafenisplechtigheden van wijlen
Joanel Bratianu zal de regentschapsraad
opnieuw met de partijen onderhandelen.
Gistermiddag drie uur is de Kamer in
rouwzitting bijeengekomen.
De minister van Binnenlandsclio Zaken
las allereerst het koninklijk besluit voor,
betreffende de vorming van het kabinet-
Vintila Bratianu. Vervolgens hoorden do
afgevaardigden staande en in diepe stilte
de redevoeringen ter nagedachtenis van
den overleden premier aan. Verscheidene
leden konden hun tranen niet bedwingen.
Allo sprekers, zonder onderscheid van
partij, brachten hulde aan den overledene,
inzonderheid aan diens vaderlandsliefde
on ongewone activiteit.
Nationale rouw.
De nieuwe regeering heeft voor Roeme
nië den nationalen rouw afgekondigd. In
do door het kabinet uitgevaardigdo pro
clamatie worden de verdiensten van den
overledene, „den raadsman der groote
Roemeensche koningen Carol en Ferdi
nand" opgesomd, terwijl op het volk een
beroep tot eensgezindheid wordt gedaan.
De bladen kwamen gistermiddag met een
extra-editie uit gewijd aan de nagedachte
nis van den overleden premier; zij ont
houden zich echter van politieke commen
taren.
In den loop van den dag maakten allo
te Boekarest aanwezigo diplomaten en po
litici hun opwachting aan het sterfhuis.
Reeds in den loop van den ochtend was
Joanel Bratianu's stoffelijk ge
balsemd en openlijk in het Atheneum op
gebaard. Het gelaat van den doode is
nauwelijks nog to herkennen.
Vrede of oorlog a.s?
In regeeringskringen gelooft men, dat
de dood van den premier aanleiding zal
geven tot het sluiten van een godsvrede
tusschen de partijen. Men wijst er op, dat
zelfs Bratianu's felste tegenstander, Ma-
niu, den premier tijdens zijn leven tal
van blijken van respect en sympathie heeft
gegeven.
ïn onafhankelijke politieke kringen
vreest men ernstigo verwikkelingen. Het
is onmogelijk na te gaan, welke gevolgen
het overlijden van Bratianu zal hebben
met betrekking tot de adspiraties van den
voormaligen kroonprins Carol.
Bratianu's leven.
De geweldige rol, die Bratianu vóór, tij
dens en na den oorlog in het politieke le
ven van zijn land gespeeld heeft, hebben
zulk een beteekenis voor de gebeurtenissen
in dat land en de verhouding van Roeme
nië tot andere landen, voor de staatkun
dige en economische ontwikkeling van dit
Balkan-rijk gehad, dat men hem, ondanks
zijn vele fouten, gerust mag rekenen tot de
groote, in den zin van veel-bercikende,
staatslieden.
Johannes Bratianu werd op 20 Augus
tus 1864 als zoon van den in 1891 overle
den staatsman van denzelfden naam op
diens landgoed Florica geboren.
Aan den vader van den thans overleden
staatsman, die in 1876 als hoofd dor libe
rale partij minister-president werd en het
met een korte onderbreking tot 1888 bleef,
dankt Roemenië de onafhankelijkheid en
een schitterenden economischen opbloei.
Aan den zoon dankt het land de ontwikke
ling tot het groot-Roemeniü van thans.
Bratianu Jr. studeerde eerst in Parijs
voor ingenieur en was daarna als zooda
nig werkzaam bij den aanleg der Roe-
meenscho staatsspoorwegen.
Spoedig reeds speelde hij ook een rol iu
het politieke leven van zijn land. Sinds
1895 afgevaardigde, werd hij in 1897 voor
het eerst minister en wel van binnenland-
sche zaken.
In 1910 aanvaardde hij de leiding der
liberale partij en werd na den val van
Sturdza minister-president. Als zoodanig
gelukte het hem in 1913 van Bulgarije de
Dobroedsja te verwerven.
Bij het uitbreken van den wereldoorlog
wist Bratianu tegenover koning Carol, die
op grond van bestaande overeenkomsten
aan de zijde der centrale mogendheden
aan den oorlog wilde deelnemen, de neu
traliteit vau Roemenië door te drijven.
Do aldus door hem begonnen nieuwe
orienteering der Roemeensche politiek
leidde dan op 27 Augustus 1916 tot het
meedoen van Roemenië aan den oorlog
aan de zijde der geallieerden.
Het militaire succes der centraio mo-
gendhtden in den herfst 1916 tegen Roe
menië en de vrede van Boekarest van 7
Mei 1917 schenen deze politiek van Bra
tianu eerst in het ongelijk te stellen. Echter
triomfeerde zij later toch na de ineen
storting der centrale mogendheden in den
naherfst van 1918.
Als gevolg hiervan werden Zevenburgen
een deel van het Banaat, de Boekowina en
Bessarabië voor Roemenië gewonnen.
Toen het Bratianu echter niet gelukte,
op de vredesconferentie van Versailles do
aanspraken van Roemenië op het heelo
Banaat te doen aanvaarden en toen hij
weigerde, het vredesverdrag te ondertee
kenen, trad hij den 12den September
1919 af.
Intusschen had Bratianu de door hem
geleide liberale partij opnieuw weton te
organiseeren.
Na de nederlaag van 't kabinet Take
Jonescoe op 17 Januari 1922 vormde Bra
tianu op grond van de uitslagen van
nieuwe verkiezingen, die zijn partij een
overweldigende meerderheid ga\en, een
nieuw kabinet, waarvan hij zelf het hoofd
uitmaakte.
De oppositie bestreed do geldigheid der
verkiezingen en verscheen niet in hot par
lement.
Bratianu werkte echter in do eenmaal
ingeslagen richting voort en ontwierp een
grondwetsherziening, een agrarische wet
geving en een hervorming van het be-
sluurswezen, het financieel beheer, het
belastingstelsel cn de onderwijs wetgeving
In Maart 1926 trad Bratianu af om
plaats te maken voor <en kabinet-Ave-
rescoe.
Begin Juni 1927 ondernam prins Stir
bey in overleg met den koning een poging
om met oen overgangskabinet vrije ver
kiezingen te doen plaats hebben en zoo
doende de machtspositie van Bratianu lo
ondermijnen, doch deze poging fislukte.
De reeds ten doode opgeschreven koning
droeg dus op 23 Juni van dit jaar op
nieuw Bratianu op, een kabinet te vormen.
De verdere gebeurtenissen liggen nog
betrekkelijk verseh in het geheugen: de
troonwisscling en alles, wat zich rondom
de opvolgingskwcstio afspeelde, de affaire
van prins Carol, de rol van koningin Ma
ria en last not least die van Bratianu zelf,
wiens kabinet al deze politieke strubbe
lingen doprstond en oogenschijnlijk onver
zwakt uit den storm te voorschijn trad.
Men kent ook ton tenslotte de krachtige
actie der nationale boerenpartij, die aau
Bratianu's regeering den laatsten tijd vele
moeilijkheden bereidde, welke den door
tastenden staatsman tot drastische maat
regelen zijn toevlucht deed nomen.
ingeland
HET BRITSCHE LAGERHUIS.
Heftige debatten.
De flegmatieke Engolschen.
Het Britsche Lagerhuis, dat bekend
staat als het bolwerk van oude tradities
en politieke deftigheid, begint den laat
sten tijd berucht te worden om de ru
moerige tooneelen, welke zich daar af
spelen.
Woensdag ontstond oen heftige bot
sing tusschen Saklatvala, het Indische
communistische Lagerhuis'id en een der
conservatieve afgevaardigden. Zij schol
den mekaar uit en veroorzaakten een lang
durig debat dat veel van obstructie weg
had Later bij het debat over werkloos
heidsverzekering kwamen weer heftige
scènes voor. Nadat het debat over artikel
3 meer dan drie uur had geduurd, 6telde
do minister van Arbeid voor do beraad
slagingen te beëindigen. Het Labourlid
Maxton protesteerde krachtig hiertegen
en beschuldigde den voorzitter er van un
fair te zijn. Toen hij weigerde zich hier
voor te verontschuldigen, werd hij onder
luid verzet van de zitting uitgesloten met
262 tegen 131 stemmen. In verband met
de scènes, die hierop vo'gden, wérd ook
Buchan geschorst, terwijl ten slotte nog
twee Labourloden, Wallhead on McLean,
hetzelfde lot ondergingen.
Intusschen had liet tot Donderdagmor
gen kwart over vijf geduurd, voordat de
zitting werd opgeheven.
Het ontwapeningsdebat.
De motie van Rara say Mac
Donald.
Gistermiddag kwam hot Lagerhuis op
nieuw bijeen, waarbij een belangrijk de
bat heeft plaats gehad over de ontwape
ning.
Ramsay Mac Donald, de leider der ar
beiderspartij, diende een motie in, waar
in gezegd wordt, dat het huis leedwezen
uitspreekt over het gebrek aan voorberei
ding door de regeering en het militaire
karakter van de Engelscho delegatie,
wat ernstig bijgedragen heeft tot de mis
lukking van de jongste marineconferentie
te Genève. Voorts betreurt de motie de
langzame vorderingen van de voorberei
dende ontwapeningscommissie van den
Volkenbond en de weigering van de En
gelscho regeering, om liet beginsel van ar
bitrage le aanvaarden en een plan voor
internationale veiligheid, door den Volken
bond gewaarborgd, te bevorderen.
Chamberlain herinnerde in zijn ant
woord aan het aftreden van lord Cecil
en zeide, dat niemand meer dan hij dit
aftreden betreurde aangezien hij en lord
Cecil nauw en in goede harmonie had
den samengewerkt hij vraagstukken van
de internationale politiek to Geneve.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het overlijden van Bratianu. Een voor
loopige regeering gevormd. Nationale
rouw afgekondigd.
Rumoerige debatten in het Britsche
Lagerhuis.
Italië heeft met Albanië een defensief
verdrag gesloten voor den duur van 20
•aar.
Een groote opstand in de staatsgevan
genis te Folsen in Amerika (Telegrammen)
BINNENLAND.
Minister Kan overweegt het denkbeeld
van een Staatscommissie van onderzoek
inzake de wanverhouding tusschen grond
en productenprijzen. (2de blad).
Invoerbe emmering van Ned. gewassen
in Amerika; overleg over een nieuw drin
gend vertoog door onze Reqeerinq. (2do
blad).
Het ontwerp tot wettelijke rege ing van
de pacht bij het Dep. van Justitie in be
raad. (2de blad).
De invoering van het zevende leerjaar.
(lste blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
De photo-pagina geeft o.m. photo's van:
Prof. dr. H A. Lorentz te Leiden; do stag
natie in het spoorwegverkeer op do iijn
AmsterdamRotterdam: de nieuwe markt
to Schiedam; het huwelijk van de zuster
van den Duitschen keizer.
In antwoord op het verwijt, dat do En
gelscho delegatio op do drie mogenheden-
conferentie te Genèvo oen militair karak
ter had, wees Chamberlain er op, dat do
Engelscho delegatie uit Iweo ministers van
het kabinet en een admiraal bestond. Du
delegatie droog het minst militaire karak
ter van allo delegaties, die tegenwoordig
waren.
Een ander verwijt is, dat Enge.and
zonder voldoende voorbereiding naar do
de conferentie is gegaan. Dit beteekent
niet, dat de Engelsche regeering de voor
stellen, welke zij kon doen en hetgeen -.ij
kon bijdragen om do beperking van dn
bewapening verder to brengen, niet zeer
zorgvuldig overwogen had De regeering
had inderdaad een plan opgesteld, dat
niet al'een oen beperking van do uitga
ven ton gevo'ge zou hebben eohad, doch
ook een werkelijke beperking van de aan-
va'smacht. Men kan ons dus in dit op
zicht geen onvo'doende voorbereid :ng ver
wijten. Hel was het gebrek aan voorberei
ding van dozo zaak langs dipïomatieken
weg voordat men overeenkwam om naar
do conferentie te gaan,
Er is gezegd, dat het mislukken van do
conferentie to wijlen was aan de m'sluk-
king van do nieuwo diplomatie on het ge
brek aan voorbereiding langs diplomatic-
kon weg, voordat de conferentie plaats had
Chamberlain maakte er zichzelf oonigszina
een verwijt van, dal hij niet getracht
hoeft <le zaak langs diplomat ó'ken weg
verder voor te bereiden, doch men moot
bedenken, dat do conferentie niet op uit-
noodiging van do Enge'sclie regeering,
doch op die van do V. S. bijeengeroepen is.
BINNENLAND
LEERPLICHT VOOR HET ZEVENDE
JAAR.
De wet uiterlijk 1 Juli 1928 in werking.
Op de schriftelijke vraag van den lu- r
Suriug of de regeering, afgezien van den
gezondheidstoestand van minister Was
zink. bereid is haar medewerking te vor-
leenen tol een verdere behandeling van 't
aanhangige wetsontwerp tot woderinvoo-
ring van de leerverplichting voor het ze
vende leerjaar op een zoodanig tijdstip,
dat het inwerkingtreden der wet uiterlijk
op 1 Juli 1928 mogelijk zij, heeft ministei
Do Goer in bo vestigen den zin geantwoord
Het visum der tandtechnici.
Do hoeren L. A. Mottrop, tandtechnieus
to Utrecht en A. Bos, tandtechnieus te
's-Gravcnhage, voorzitter en secretaris van
het Comité, gevormd door tandtechnici,
die het aan hun door den minister van
Arbeid, Handel cn Nijverheid ingcvolgo
de Wet van 29 Juni 1925 verleende visum
mede zagen ontnomen bij ministcrioclc be
slissing genomen ingevolge do Wet van 00
December 1920, hebben do leden der Eer
ste en Tweede Kamer in kennis gesteld
van een adres, dat zij aan don Minister
van Arbeid, Handel en Nijverheid verzon
den.
In dit adres wordt te kennen gegeven
dat de minister alsnog, ingevolge het eeni
ge artikel van voornoemde wet van 1926
den dag zal incclon bepalen, van welken
l du tal: ilcchnii i, dio nie! voorë-n zijc. van