jaargang ZATERDAS 22 OCTOBER 1927 No. 5701 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN instelling van Roomsche Jeugdlectuur. e Sekióelie 0ou/fca/rit INEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling [en 19 cent per week f2.50 per kwartaal, .genten 20 cent per week f2.60 per kwartaal, post f2.95 per kwartaaL ustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd a'd 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlën 30 cent per regel Voor Ingezonden Medcdeelingen wordt het dubbele van het tarief Berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver huur, koop en verkoop f 0.50. bestaal uit «ijl bladen, waaronder reerd Zondagsblad. de slotzin uit ons vorig artikel uden we heden spreken over neu- erlectuur en wat daarmede in ver- it. el opmerkelijk hoe, vooral in de sjaren, het begrip neutraal over m aan duidelijkheid heeft gewon- iij 't z.g. niet belezen publiek. Im- ereen begreep onmiddellijk, wat jelde met te zeggen: Nederland [raai in den algemeenen Europee- jg. 't Was eenvoudig dit: Nedor- ingde zich niet in den strijd, 't afzijdig. k begrijpt ieder katholiek 't ver woord van z'n Bisschop: Leest trale courant, geen neutraal lijd- tc. Hij begrijpt zeer goed, dat neutraal blad, vooral om de op- in gevaar te brengen, zich angst- in alle principieel godsdienstige heeft te onthouden, die zoo 't even k kan te mijdèn of er zoowat om azelen, zooals vage hoofdartike len heid van de kerkelijke Hoog- aaar al te duidelijk bewijzen, al noemen we een boek, als bel ilig element niet daar spreekt, uiteraard spreken moet. Een dui- ie in dit opzicht is: „Alleen op de Hector Malot. Uit de Stamperius k zijn ze bij tientallen aan te wij- ig geschreven verhalen, waar ech- schrijvers hun onderwerpen zóó »ekozen, dat die geen aanleiding eenigerlei uiting van religiositeit, ectiter, zooals Fr. Rombouts te- nerkt, wanneer echter, zooals bij schrijvers regel is, gedurende taanden lang, het leven, het den- het doen, het droomen en drijven stelletje jongens wordt nagegaan, et niet mogelijk, dat niet hier of godsdienst zich opdringt, dat er ene of andere gelegenheid aan Te- of kerkelijk plichten herinnerd heugt het althans niet, el zoogenaamd neutraal werk hebben, zonder dat we ons af- lan die kampeerders nooit eens kerk; denken ze nooit eens aan O. iden ze nooit eens een oogenblikje, voor en na 't eten? Nu kan men dat ook onze jongens en meisjes in in hun lectuur, dat er in hun i geen plaats is voor zulke ge- maar dan zeggen wij: des te er- Dl dat bewijst juist het gevaar van leken. Ze houden de lezers gevan- ien a-religieuze sfeer en wennen ze wijze van denken en leven, die in idheidensch is. een niet te loochenen feit, dat de een kind, die gedurende korteren •en tijd in directe aanraking komt ziel van een ander, daarvan den ondervindt. Denk maar eens aan van bijv. twee jongens van erschillenden aard en karakter, komt niemand aan den invloed mr. Dit is nog meer waar voor dan voor volwassenen. Immers tslen kunnen zich door hunne hun godsdienstzin, hun vast enigszins schrap zetten tegen den n hem uit z'n stelling verdrijven, 1 't gevaar voor verkeerde be- zelfs voor hen lang niet denk- onmogelijk echter is dit het ge ut kind. Dat kan zich nog niet en met 't schild der critiek. Het e' en leest en aanvaardt alles, wart op wit voor zich zietDe brengt 't, waar hij wil, maakt 't 1 bij wil, -doet 't juichen en lachen bij wil, schept om zijn ziel een ie hij wil en deze is niets anders sfeer van modern heidendom en lenheschaving, een sfeer die pre- egenovergestelde is van die, waar- Roomscke kinderen leven moeten, ppvoeden nu is voor een groot ge- lels anders dan het scheppen van Pfchte sfeer om de opvoedeling en Werd houden van iedere niet-ge- e- Dit is heusch in onze dagen Kttpen en uitstallingen al moeilijk het christendom is voor de neu- jvers een verzonken land, van uit bericht tot hen is doorgedron- ia t kort concludeeren: Neu- eken vormen neutrale menschen; ?0Q leerlingen do religieuze loc- banden te geven, leeren we ze aan faorkeur vertoeven in milieu's, eet bovennatuurlijke is uitgescha- we ze leven zonder God of en breken we dus eigenhandig met zooveel moeite on alle mo- aWdefcn trachten op te bouwen", 'tsj. *D' iu verband met het boven staande, ons nu vraagt: „Hoe is uw oor deel dan over sprookjes, sagen, fabels etc. Dezen geven toch vanzelf geen aanleiding tot religieusiteit". Dan antwoorden wij met een beroep op eene clausule uit een vorig artikel: De godsdienst behoeft er niet aan de haren bijgesleept to worden. Laat 't kind gerust met mate sprookjes en fabels lezen. Evenals 't verstand, moet ook dat andere vermogen der ziel, de fan tasie, af en toe gevoed worden. „Jammerlijk nuchter lijkt mij de kin derkamer, waar, uit beginsel, de sprook jes-vertelster verbannen is" zegt Marie von Eschenbach in haar autobiographie „Meine Kinderjahre''. In de kinderbibliotheekjos hooren dus de sprookjes thuis. De sprookjesnummers mogen echter niet gaan overheerschen en ook hier is niet alles goud wat blinkt. Van de sprookjes bijv. van Gebr. Grimm moeten velen worden afgewezen ais te griezelig of strijdend tegen een gezonde moraal. Nog even dienen wij te wijzen op de z.g. voorbarige voorlichting in onze Jeugdlectuur, 't Is opmerkelijk, hoe in vele kinderboeken (o.a. van Ligthart en Scheepstra) gevaderd en gemoederd wordt bij 't beschrijven van 't intieme leven van sommige diersoorten. 't Lijkt wel of er doelbewust op aange stuurd wordt om de kinderen toch maar vroeg bitwijs te maken omtrent de verhou ding van hun vader en moeder. Met een paar woorden nog 't een en an der over de Schund-lekture. Is 't dan noodig over deze stof in deze artikelen uit te weiden? Oordeel zelf. In de Dresdener Anzeiger van Febr. 1921 wordt als vaststaand verklaard dat ■62 pet. van 't aangemaakte papier ge bruikt wordt voor Schund. Dat het ook onzen Nederlandschen jongens en meisjes al of niet vertaald in handen wordt ge speeld, getuigen de berichten, die nu en dan ook in de neutrale pers opduiken. 't Is nog niet zoo lang geleden, dat een leeraar eener Katholieke Kweekschool van zijn leerlingen moet zeggen: „Onze kwee- kelingen, meerderen althans, doen .heusch niet onder, onder de vacanuenatuurlijk, voor leerlingen van H. B. S. en Gymna sium. Ze lezen rijp en groen, gezond en rot Tot Zola toel En pas hebben ze de school verlaten, of ze lezen 't vuilste, 't smerigste 't liefst". IsH niet intreurig zooiets te moeten vernemen? In 't algemeen kunnen we zeggen, dat boeken voor de jeugd dienen to worden afgekeurd in de volgende gevallen: Als een of andere hartstocht bijv. haat, afgunst, gierigheid, eerzucht enz. er sterk in spreekt zonder dat hij later door goede leiding of eigen flinkheid van karakter wordt over wonnen. Of: als ze verruwend werken door 't milieu, door platte of onbehoorlijke woorden of uitdrukkingen. Of, als ze min of meer duidelijk eenige „voorlichting" geven over zaken, waarmee 't kind niets te maken heeft. Óf, als de illustraties in zedelijk opzicht niet deugen. In een kort slotartikel wenschen we nog iets te zeggen over de Tentoonstelling; den tijd waarop ze geopend zal zijn en wat meer der vermelding waard mag wezen. V. d. M. BUITENSLAND Frankrijk Poincaré aan mgr. Ruch. Een be roep op de decentralisatie. Poincaré heeft in een open brief aan mgr. Ruch, den bisschop Yan Straatsburg, geantwoord op diens open brief, welken de bisschop gepubliceerd had naar aan leiding van de vervanging van een kloos terzuster, die te Ribeauville onderwijs gaf, door een leek. Poincaré wijst er op, dat, aangezien de gemeenten de salarissen voor het onder wijzend personeel moeten opbrengen, haar ook 't recht voor het maken van een keus en de benoeming van dat personeel toe komt. Dit was ook vóór den oorlog in den Elzas het gebruik en niemand heeft er ooit aan gedacht het Duitsche bestuur biervan een verwijt te maken. Overigens is er in den Elzas, afgezien van de elemeenten, dio het regionalisme als noodzakelijk beschouwen, een sterke groep van aanhangers van het stelsel van decentralisatie. Het is in ieder geval ge- wenscht, het bestaande gebruik te hand haven en niet juist op dit gebied alleen een wijziging in te voeren, waar feitelijk reeds decentralisatie beslaat. De Parijsche correspondent van de „Msb." meldt nog: Het antwoord van Poincaré op den open brief van mgr. Ruch, bisschop van Straatsburg, inzake het stelselmatig en ge leidelijk verdrijven der zusters van Ribeau ville uit de scholen van Straatsburg, is vol journalisme cn advokaterij, wat voor Poincaré, zoo spoedig het de religieuze belangen geldt, zoo langzamerhand spreek woordelijk is geworden. Zijn gloeiend pa triottisme van „prince lorrain", dat geuit werd in de vreugdetranen over den terug keer der hervonden provinciën en zijn be wondering voor de zusters van Ribeauvil le vervullen zijn gemoed zoozeer, dat hij met geen mogelijkheid heeft kunnen den ken aan de beloften, aan de hervonden broeders op het oogenblik van tien terug keer gedaan. Maar de belofte is het eenige, wat in geding is en wat do socialisten van Straatsburg willen te niet doen. Mgr. Ruch is er echter geen figuur naar, om zich met de juristerij van Poin caré in 't riet te laten sturen. Een woord een woord, zeggen de Elzassers. die de vervulling der plechtige belofte opeischen zullen met een energie waarover Parijs dat op het stuk van Katholiek verweer niet zoo bijster veel gewoon is, zich nog wel eens zal verwonderen. De Fransche vrijzinnigheid begrijpt nog maar steeds niet evenmin trouwens als een aanzien lijk deel der Fransche Katholieken zelf dat met elke aanranding van do school de heiligste belangen van het kind en een dierbaar ouderrecht worden aangteast De Elzas-Lotharingsche Katholieken zullen hun dat weten te leeren. Gelijktijdig met het publiceeren van Poincaré's uitvlucht, heeft generaal de Castelnau in een openlijk schrijven aan mgr. Ruch, namens de Katholieke natio nale federatie den steun van de liga toe gezegd in den strijd voor de eerbiediging van de legitieme aanspraken der Katho lieken van Elzas-Lotharingen. Ongehoorzame socialisten. Ondanks het verbod van het bestuur der socialistische partij zijn toch een drietal socialisten naar Moskou vertrokken om deel te nemen aan de feesten van de her denking der Russische revolutie. Het bestuur heeft onmiddellijk de drie leden uit de partij gezet. Italië. DE ROMEINSCHE KWESTIE. Geen onstemming bij het Vaticaan. Uit Rome wordt aan het „Berliner Ta- geblatt" gemold: Naar uit hef Vaticaan ver' -'-it, heeft de publicatie van het officiate fascistische orgaan „U Foglio d'Ordini" bij het Vati caan geenszins ontstemming gewekt; veeleer is men om verschillende redenen over de verklaringen van genoemd blad te vreden, daar zij klaarblijkelijk beoogen den weg voor nieuwe onderhandelingen voor te bereiden. Inzonderheid neemt men in het Vaticaan er met voldoening nota van, dat de fascistische regeering het bestaan der Romeinsche kwestie erkent, terwijl al le vroegere Italiaansche regeeringen ver klaarden, dat deze kwestie door de bezet ting van Rome en de uitvaardiging der ga- rantiewet eens en voor al geregeld was. Dat Mussolini in het eerste stadium der onderhandelingen van een discussie over de territoriale kwestie niet wil weten, acht men natuurlijk. Er zijn, zoo zegt men in zekere kringen van het Vaticaan, dank zij de ontwikkeling van het volkenrecht in den jongsten tijd nog andere wegen om het beslaan eener souvereine macht tot uiting te brengen, dan uitsluitend door middel van soldaten en politie. De vroeger steeds herhaalde eisch tot herstel van den wereldlijken kerkelijken staat is eigenlijk slechts bestemd geweest om indruk op het buitenland te maken; het Vaticaan heeft sedert twintig jaar niet meer in ernst daaraan gedacht. Mo gelijkerwijs heeft de door de „Osservatoro Romano" aangevangen polemiek ten doel, do fascistische regeering te bewegen, tot het afleggen van een verklaring betref fende de pauselijke souveroiniteit op grond van het moderne volkenrecht. Bulgarije. Een nieuw incident. Zuidslavische journaliston cn ambtenaren te Sofia gemolesteerd. De te Belgrado verschijnende „Politika'' deelt mede, dat gisternacht vijf Zuidslavi sche journalisten, die met drie ambtenaren van het Zuidslavische gezantschap to So fia in een restaurant zaten, door twee ge wapende Bulgaren zijn aangevallen en ge dwongen werden het lokaal te verlaten. Zij werden door het Bulgaarschc publiek ui tgesfc holden. Den correspondent van do „Politika" te Sofia werd door oen Bulgaarsch student medegedeeld, dat- hij binnen 24 uur de stad moest verlaten, daar hij anders van zijn leven niet zeker zou zijn. Het Zuidslavische gezantschap heeft de Bulgaarsche regeering om bescherming verzocht. Nieuwe komitadsji-overval. Een groote groep komiladsji's, die van de Joego-Slavische grens waren verdre ven, zijn op Grieksch grondgebied doorge drongen en hebben een aanval gedaan op het Grieksche dorp Lyvitza. Verschillende boeren werden bij de ge vechten gedood. Geregelde 'Griekscho troe pen slaagden er tenslotte na hevige ge vechten in de komitadsji's terug to drij ven. Hel gevecht duurde den gehcelen nacht. De gendarmes hadden meerdere dooden te betreuren. Rusland Rusland voorspelt oorlog. Op zijn hoogst over anderhalf jaar. In een van de laatste nummers van de Izwestia komt het blad bij een uiteenzet ting van den internationalen toestand tot de volgende conclusies: „Wij zijn van alle kanten omringd door kapitalistische mogendheden, die ons wil len vernietigen. Een oorlog is dus onver mijdelijk. Het buitenland werkt nu koorts achtig aan de voorbereiding van een oor log tegen de Sovjet-Unie. Niemand kan echter dag en maand, zelfs niet het jaar bepalen, wanneer do oorlog zal uitbreken. De arbeiders en boeren van de Sovjet- Unie moeten echter steeds klaar zijn. Het is zeer en zeer waarschijnlijk, dat de oor log in het eerstvolgende halfjaar zal uit breken, in het allergunstigste geval over anderhalf jaar. Een grooter uitstel zullen onze vijanden ons niet geven. Onze rust periode loopt ten einde. De oorlog klopt aan de deur". Turkije. Groote rede van Kemal. Wij hebben er reeds melding van ge maakt, dat "Kemal Pasja een groote rede heeft gehouden. Deze rede heeft 40 uur geduurd en behandelde geheel de Turkse he geschiedenis van de laatste jaren. In dit geschiedkundig overzicht behandelde hij in bijzonderheden, hoe hij, na op do in 1919 to Sivas met eenige vrienden gehou den bespreking besloten te hebben, aan Turkije zijn oude glorie weer te geven, van het door de geallieerde troepen bezette Constantinopel weer een vrije stad ge maakt heeft, hoe hij de Grieken uit Smyrna en Klein-Azid verjaagd heeft en de opstan dige Armeniërs, en later de opstandige Koerden onderdrukte; hoe hij den sultan uit Constantinopel verdreef, het kalifaat ophief en zich tot president maakte in zijn nieuwe hoofdstad Angora, en daarmede de stichting van het nieuwe Turkije vol tooide. Dit geschiedkundig overzicht van de wording der Turkscho republiek was be doeld als een les, dat Turkije zich aan het moderne leven moet aanpassen en moet aantoonen, dat do oude waarden niet meer gelden. De fez en de tulband, symbolen van fanatisme en onwetendheid, zijn ver dwenen. Het nieuwe wetboek heeft de vrij heid gegeven aan de Turkscho vrouw en den harem afgeschaft. Turkije is bevrijd uit de vooerdij van het kalifaat, waaraan Turkije, aldus Moeslafa Kemal, tevool van zijn levensbloed gegeven heeft. Dit was een van de meest opmerkelijke passages uit zijn rode. De geschiedenisles werd op den laatsten dag een vaststelling van het nieuwe credo voor het herboren Turkije, dat zich slechts veroorloven kan aan zijn eigen wolzijn te denken en voor niemand iets mag opoffe ren. De slotwoorden van Mostafa Kemal's gloedvolle en vurig patriottische rede wa ren een oproep aan de jeugd van Turkije om de onafhankelijkheid, welke hij en zijn vrienden met de macht deT wapenen ver overd hebben, niet verloren te doen gaan. China. De burgeroorlog. De Sjansi-troepen houden nog stand. Do Sjansi-troepen bekeerschen nog steeds do toegangen tot den Nantsekwang pas in het heuvelland aan de westgrens vau Sjansi, waar een verdedigingslinie wordt opgesteld. Aan het noordelijke front houden de Sjansi-troepen Tsaikaupoo (60 K.M- ten westen van Kalgan) bezet. Een beslissing is daar moeilijk te verkrijgen en aangeno men wordt, dat onderhandelingen gevoerd worden over een regoling zonder verdere vijandelijkheden. Intusscben houden afdeelingen Sjansi- soldaten nog steeds Tsjotsjau bezet, dat aan den Peking-Hankau-spoorweg 60 K. M. ten zuiden van de hoofdstad ligt. Do noordelijke troepen, die er tegen op zien het beleg t© forceeren en het lijden der 40.000 inwoners te verzwaren, wachten op de overgave. De stad heeft het artillerie- bombardement kunnen doorstaan dank zij haar ouden muren, dio geheel uit steen zijn opgetrokken, en niet zooals vaak het geval is uit aarde met steen bedekt. Do noordelijken trachtten aanvankelijk de muren met hun 7i c.M. geschut to ver nielen, totdat zij ontdekten, hoe massief dio gebouwd waren. Do Sjantoeng-troepen, die aan den Locn- ghai-spoorweg opererceren, zouden, naar gemeld wordt, successen hebben geboek ton westen van Kweiteh, zij rukken thans op naar Kaifeng. De Zuidelijken vechten weer onder elkaar. De regeering van Nanking heeft een ver ordening laten verschijnen, waarbij gene raal Tang Seng Sji, commandant van Han HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het antwoord van Poincaré op den open baren brief van mgr. Ruch. De Romeinsche kwestie. De Zuidelijken vechten in China weer onder elkaar. Luitenant Koppen zet zijn tocht voort (Luchtvaart, 2do blad). BINNENLAND. Een R. K. Emigratie-Congres te Amster dam (lsto blad). De Hooge Raad van Arbeid in de Twee de Kamer besproken (1ste blad). Overleden is de Eerw. Broeder Carolus, te Heythuisen (Kerkn., 2de blad). Een ontploffing in een fabriek te Maas tricht. Twee dooden. drie gewonden (Laat ste Berichten). OMGEVING Roofoverval in het Postkantoor te Noordwijk aan Zee (lsto blad). ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN. Onze 'etterkundige medewerker S. geeft schrijft het eerste optreden van Christus (3de blad). De etterkundige medewerker S. geeft een beschoii >q over den on langs overleden Gerard Bruning. (3de blad). Een verv -artikel over Roomsche jeugdlectuur, (lsto blad). Een besc! ever de opv:.:1ing, door pater dr. Gerz. (4de blad). kau, als schuldig aan opstand tegen de re volutie, ontslagen wordt. Er zijn troepen uitgezonden tegen Tang. Do vijandelijkhe den zijn reeds begonnen. Rij Woehoe heb ben do troepen van Nanking Tang's leger op de vlucht gejaagd. Chineesche zeeroovers aan het werk. De verovoring van do „Iren e". Aangaande den reeds kort vermelden overval van zeeroovers op het s.s. „Irene" kunnen nog do volgende bijzonderheden worden medegedeeld: Do „Irene" was Maandag j.l. van Sjanghai naar Amoy ver trokken. Het schip stond onder bevel van den Noorschen kapitein Johanscn en had, behalve vier Europeescho officieren en een bemanning van 84 koppen, 160 Chineesche passagiers aan boord. Dinsdag namen plotseling zeventien zeeroovers, die zich als passagiers hadden voorgedaan, bezit van het schip. Do com mandobrug was spoedig veroverd cn do of ficieren werden aan het ontbijt verrast- Natuurlijk werd toen koers gezet naar Biasbaai. Onderweg passeerdo men ver scheidene Britsche oorlogsschepen, waar voor de zeeroovers, zooals gebruikelijk is, salueerden. Toen eergisteravond do Biasbaai bereikt was en do zeeroovers juist aan de officie ren bevel hadden gegeven om do booten to strijken, verscheen plotseling do Engelscho duikboot L. 4 oo het tooncel, die met zijn zoeklichten de „Ireno" belichtte, en bevel gaf to stoppen. Toen hieraan niet werd voldaan, loste de L. 4 twee schoten met los kruit, doch ook nu werd niet gestopt. Daar op werd tweemaal met scherp geschoten. Het resultaat bleef niet uit. Do „Irene" stopte en aan boord ontstond zoowel onder de zeeroovers als onder do passagiers een paniek, die nog vergroot werd, toen een zeeroover, dio op het punt stond den ma' chinist neer te schieten, door de ontploffing die het gevolg was van de schoten der L. 4, gedood werd. Er brak brand uit, en de zeeroovers vluchtten naar de booten. Do officieren van de „Ireno" voorkwamen dit echter, ofschoon de roovers van hun revolvers gebruik maakten. Het gevecht, dat nu volgde, droeg nog bij tot do algemeene verwarring. Do passagiers, voor het meerendeel Chipeczen uit de lagero volksklassen, begonnen over boord te springen- De kapitein van do L. 4 liet daarop do duikboot naast de „Irene" opstoomen cn zijn mannen verrichten prachtig werk bij het redden der slachtof fers. Zij sprongen vaak over boord om do drenkelingen te redden. De kruiser „Delhi", do duikboot L. 5, do barkas „Magnolia" en do torpedojager „Stormcloud" arriveerden gedurende don nacht en hielpen l)ij de redding. De politie tracht do zeeroovers te identi- ficeeren en drie van hen zijn reeds herkend. Voor zoover bekend, werden 234 personen, gered, terwijl er nog 24 vermist worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1