ZATERDAG 15 OCTOBER 1927
No. 5695
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
19e Jaargang
Ste £eidóoh<z (Boiiïanl
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
a Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
fgneo per post f2.95 per kwartaal.
[et Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal^ b\j voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
1 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenflën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. n
Kleine advertentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarixi
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vef*
huur, koop en verkoop f0.50.
nimmer beslaai uil vlji bladen, waaronder
Geïllustreerd Zondagsblad.
Gezag en medezeggenschap.
Het Huisgezin'' herinnert aan de Ko-
cniiale paragraaf der R. K. Staatspartij,
relke luidt:
Voorbereiding van staatkundige zelf
beschikking, binnen het Rijksverband,
van de deelen des Rijks buiten Europa,
o.a. door krachtige ontwikkelingvan
plaatselijke automie en zelfbestuur.
nieuwe gouverneur-generaal handelt
den geest van dezen programrwensch;
lij wil n.l. aan de Inlandsohe bevolking
aeer medezeggenschap verleenen in het
jestuur en heeft daartoe een voorstel ge-
laan, om aan den Volksraad een inland
se meerderheid te bezorgen.
Nederlander", verzet zich tegen dit
i, omdat, zegt zij, de „uitgebreide
pjïlioenenlaag van de plattelandsbevolking"
politiek en Volksraad niets afweet en
vertrouwen alleen te wekken en te be
ien is door het voeren van een stevig
S-
„Het Huisgezin" acht deze opvatting
pan het Ghr. Hist, orgaan terecht verwer-
lelijk gezag, hetwelk door onderdrukking
f, ais dit te sterk is gezegd, door onthou-
ing van medezeggenschap, moet worden
graaft zichzelf den onder-
Het gezag moet juist door verstandelijk
•loide medezeggenschap worden geste-
„gd. Dat zulks blijkbaar door den
ouverneur generaal van Ned. Indië wordt
;ezien, wijst op wijs beleidl
Openbaar en bijzonder onderwijs.
a.s. zal de gemeenteraad van
een verzoek behandelen van de
lereeniging voor Christelijk Onderwijs
jen vereeniging' die Protestantsche scholen
opricht; Protestant in den geest der Ned.
lerv. Kerk om medewerking te ver
tot het oprichten van een bijzon-
lere school in het Morschkwartier. Zoo-,
s bekend, adviseeren B. en W., de go-
:aagde medewerking te verleenen.
Daartegen is de afd. Leiden van Volks
in verzet getreden. De vereeni-
heeft alle ouders, wier namen onder
óe lijsten bij het verzoek inzake oprichting
jan genoemde school voorkomen, doen
l, waarbij zou zijn gebleken, dat
hiervan 32 ouders, tezamen vertegen
woordigende 58 kinderen, niet de bedoe-
ing hadden, deze kinderen naar de nieuwe
ndere school te zenden. Onjuist zou
ook genoemd moeten worden, dat aan
den door de wet gestelden eisch, n.l. dat
fedelijkerwij ze verwacht mag worden, dat
datum van het ingediende verzoek
lot oprichting van een bijzondere school
minstens 80 kinderen (het voor Leiden
stelde aantal) deze zuHen bezoeken, is
ildaan.
B. en W. hebben in hun voorstel aan
m Raad opgemerkt, dat volgens de aan
«n twijfel onderhevige jurisprudentie
- officieele verklaring en toepassing van
let wet men alleen rekening heeft
Is houden met de verklaring, welke de
bij de indiening van het verzoek
afgelegd; en niet met een eventueel
paarna afgelegde tegenstrijdige verklaring.
Beze wetsinterpretatie is voor wie
)vea rekening wil houden met hoe bet
'sitelij k zou gaan, als de wet anders
on worden geinterpelleerd!
Naar aanleiding van genoemd prae-
pies van B. en W. inzake het verleenen
Van medewerking tot het oprichten van
|^n bijzondere school in het Morschkwar-
&er heeft gisteravond de afdeeling Leidon
|Tan Volksonderwijs onder voorzitterschap
an prof. dr. B. D. Eerdmans een open-
fere vergadering in het Nutsgebouw ge-
Jnnden. In de vergadering waren o.hl
"iwezig de heer Vriend, referendaris
1 de afdeeling onderwijs van de ge
rente-secretarie, alsmede eenige raads-
«nen Het doel der vergadering, aldus be
ien de voorzitter zijn inleiding, beoogt
?ej 'öI.zyn een actie tegen het bijzonder
«jderwijs als zoodanig. Volksonderwijs
ook de wet loyaal doen uitvoeren!
j. Bo wet loyaal doen uitvoeren.
ZCK> ak Kroon ker
kelijk ook prof. Eerdmans gaf dit
it toe verklaard heeft, dat do wet
"'gevoerd moet wordenl
al de ouders, die aan een verte-
*°ordiger van Volksonderwijs zouden
j ea verklaard bij het teekenen van het
to zijn misleid, was er gisterenavond
08 één aanwezig, die zeide, niet
CTepen te hebben, waarom bet ging. De
n blijkbaar beter gevonden,
teei bijeenkomst niet te verschijnen.
hritt ,.®^uur van de Vereeniging voor
'elijk Onderwijs had aan de uitnoo-
C om tekomen en dus in het
openbaar te gaan debatteeren geen ge
volg te geven.
De vergadering liep na wat heen en
weer praten uit op het zenden van een
adres aan den Raad, verzoekende om niet
de gevraagde medewerking te verleenen
Nogmaals: Hoewel de Kroon deze eischt!
Wij dachten gisteravond aan de juist
heid van wat „De Standaard'' dezer dagen
Voor de vrienden der openbare school
is het een moeilijke tijd. Zij zien voor
hun oogen die school wegbrokkelen. Al
hun propaganda kan niet beletten, dat
het Nederlandsche volk almeer die
school den rug toewendt.
En nu ontstaat hier en daar een
stemming en gezindheid, welke aan
onze aandacht niet mag ontsnappen.
Men wil namelijk op de bevrediging, op
de financieele gelijkstelling terugkomen.
De Grondwetsherziening van Gort van
der Linden en de Schoolwet van De
Visser moeten ongedaan gemaakt wor
den.
Wij dachten daaraan vooral ook, toen
prof. Eerdmans uitrekende, hoeveel le
Leiden het bijzonder onderwijs de laatste
jaren aan gebouwen heeft gekost; daar
bij doende, alsof de uitgaven voor het
openbaar onderwijs vanzelf sprekend
zijn en die voor het bijzonder een
noodelooze last! En ook nog buiten
beschouwing latend de financieele over
weging, dat, als het bijzonder onder
wijs er niet was geweest, het open
baar meer zou hebben gekost.
Waarlijk, de schoolstrijd is er nogl
RUSTEiSLABlD
Duitschland
De rijksschoolwet.
De verwerping door den
rijksraad.
Gelijk wij gisteren in een telegram nog
konden mededeelen, heeft de Duitsche
rijksraad het ontwerp schoolwet van de
rijksregeering verworpen. Dit ontwerp be
oogt eenzelfde regeling van de verhouding
tusschen openbaar en bijzonder onderwijs
als wij hier te lande reeds eenige jaren
bebben.
Bij de behandeling in den rijksraad wa
ren niet minder dan 300 amendementen
op het regeerings-ontwerp ingediend.
Het belangrijkste amendement was door
de regeering van Pruisen ter tafel gebracht
die verlangde, dat in overeenstemming met
de rijksgrondwet de openbare school zou
krijgen. Bovendien verlangde Pruisen, dat
in het regeeringsontwerp het aan de gods
dienstige gemeenschappen gegeven recht
tot het benoemen van een vertegenwoordi
ger in de plaatselijke schoolcommissie in
getrokken zou worden.
Deze belangrijke wijzigingen van het re
geeringsontwerp hebben echter schipbreuk
geleden, niet slechts door den tegenstand
van Beieren, maar ook omdat conservatie
ve vertegenwoordigers van "vrijwel alle
Pruisische provincies tegen stemden en
aldus de stemmen der centrale Pruisische
regeering ophieven.
De verwerping van het ontwerp zelf ge
schiedde om geheel andere redenen. Een
deel der vertegenwoordigers van de lan
den gingen de ingediende compromisvoor
stellen te ver naar rechts, een ander deel
der vertegenwoordigers achtten ze integen
deel te veel naar links gaande.
Het rijkskabinet, dat gisteren o. m. in
verband met de beslissing van den Rijks
raad bijeenkwam, besloot het oorspronke
lijk ontwerp in onveranderden vorm bij
den Rijksdag in te dienen, waaraan dan de
mededeeling zal worden toegevoegd, dat de
Rijksraad het ontwerp heeft verworpen.
Na de eventueele aanneming door den
Rijksdag van het ontwerp in zijn oorspron-
kelijken vorm zal dan blijken, of de Rijks
raad zijn verzet al dan niet handhaaft.
Tsjecho-Slowakije
Albanies gezant te Praag vermoord.
De daad van een student.
De Albaneesche gezant te Praag, Zena,
bey, is gisterenavond tien uur in een café
in het centrum van Praag door een Alba-
neesch student vermoord.
De student, die met het doel den gezant
van het leven te berooven naar Praag was
gekomen en reeds sinds drie dagen op een
gunstige gelegenheid gewacht blijkt te heb
ben. was den gezant in het bewuste café
gevolgd, waar hij twee schoten op hem
afvuurde. Zwaar gewond zakte Zena bey
ineen. Hij werd naar het ziekenhuis over
gebracht, doch stierf reeds tijdens het
transport daarheen.
De moordenaar gaf zich vrijwillig aan
do politie over. Het bleek te zijn de 18-ja-
rige Albaneesche student Algiwiath Bebi.
Bij zijn verhoor verklaarde hij le hebben
willen verhinderen, dat Zena bey Albanië
aan Joegoslavië zou verraden.
Zena bey was inderdaad indertijd Alba-
neesch gezant te Belgrado, waar hij vooral
tijdens het Joegoslavisch-Italiaansch con
flict op den voorgrond trad.
Bulgarije.
Het conflict met Belgrado.
Een plan tot het vragen van
legeruitbreiding.
Uit Belgrado wordt aan het „Berl. Tag."
gemeld, dat de.Bulgaarscho regeering voor
nemens is van iden toestand aan de Zuid-
Slavische grens gebruik te maken om van
de Entente een uitbreiding van het leger
te verlangen. Zij zal er op wijzen, dat zij
anders niet in staat is de orde aan de
grens te handhaven.
De regeering te Belgrado moet tegen dit
voornemen reeds ernstig hebben geprotes
teerd.
Letland.
Sovjet-spionnage.
De bladen melden, dat een groote ten
gunste van de sovjet-regeering werkendo
spionnage-organisatie ontdekt is, als ge
volg van inbeslagneming van documenten
over de activiteit der Gepeoe in Letland.
23 personen zijn in hechtenis genomen,
voor het meerendeel Letlandsche grens
wachten en spoorwegbeambten.
Rusland
Een Kozakkenopstand in Koeba?
Naar de particuliere correspondent van
„L'Intransigeant" uit Kopenhagen be
richt, is er een ernstige militaire opstand
uitgebroken onder de kozakken in Koeba,
gelegen aan den Noord-voet van de Kau-
kasus. De opstandelingen weigeren om
naar hun regimenten terug te keeren. De
Gepeoe heeft talrijke troepen gezonden om
den opstand te onderdrukken.
Een tweede telegram, maakt melding
van het feit, dat in Siberië (Omsk, Ja-
koetsk en Orkoetsk) talrijke executies wor
den voorbereid. De Sovjets beweren, dat
zij een monarchistisch complot hebben ont
dekt, dat door Franschen en Engelschen
was op touw gezet. Talrijke personen zijn
gearresteerd.
Als gevolg van deze laatste provocatie-
affaire zijn onder anderen'1 irie tsaristische
officieren gearresteerd, waarvan beweerd
wordt, dat zij de hoofd-aanleggers van het
complot zijn.
China.
De burgeroorlog.
Nieuw succes van Tsjang.
Uit Peking wordt gemeld: Het An-
kwotsjuun (het Noordelijke leger) trekt
langs den spoorweg op naar Taijoënfoe, de
hoofdstad van de provincie Sjansi. Aan de
grens van deze provincie zijn de operaties
vertraagd door vliegende colonnes uit
Sjansi, die door de passen ten westen
van Peking, trekken en verwarring trachten
te stichten door aanvallen in den rug
van het Ankwotsjuun.
Colonnes van het Ankwotsjuun trekken
verder op langs de Sangkan-rivier naar
de grens van Sjansi, met het doel, Ta-
toenfoe te bezetten.
De Sjangtoeng- en Tsjili-troepen zijn,
naar gemeld wordt, een offensief begon
nen tegen de troepen van Feng Joe-sjang
langs den Loenghai-spoorweg.
Het hoofdkwartier der noordelijken te
Moekden deelt mede, dat de noordelijken
Hwailoehsien, ten zuiden van Peking, na
bij de Sjansigrens, hebben veroverd. De
Sjansi-troepen zouden Kalgan hebben
ontruimd, zoodat uit deze berichten gecon
cludeerd kan worden, dat de Sjansi-troe
pen groote nederlagen hebben geleden.
De H a n k a u-r egeering wordt
ontbonden.
Volgens mededeelingen van welingelich
te zijde in China zijn de nationalistische
groepen op een conferentie te Hankau over
eengekomen, de regeering te Hankau le
ontbinden en die te Nanking als het op
perst gezag over de nationalisten te er
kennen. Voorts werd besloten Tang Seng-
sji tot opperbevelhebber der nationalisti
sche legers te benoemen. Tang Seng-sji is
voornemens, zich naar Nanking te bege
ven en daar de nationalistische troepen te
reorganiseeren met het oog op een op-
marsch naar Peking.
Amerika
Bandieten-aanval In Nicaragua.
Vier Amerikanen gedood.
Telegrammen van de Amerikaansclie
marine in Nicaragua melden, dat Zondag
j.l. driehonderd gewapende bandieten een
detachement Nicaraguaansche politie,
waarbij zich ook Amerikanen bevonden,
hebben aangevallen nabij Quilali, waar
naar twee vermiste aviateurs werd ge
zocht. Vier Amerikanen en 25 a 50 ban
dieten werden gedood.
Van het Vaticaan.
Argentijnsch minister bij den Paus.
Geschenken van don H. Vader.
Bij gelegenheid van de plechtige audiën
tie, door den H. Vader aan den Argen-
tijnschen minister van buitenlandscho za
ken, Gallardo, verleend, heeft de Paus in
een lange toespraak zijn bijzondere sym
pathie voor de republiek Argentinië tot
uiting gebracht.
De H. Vader bood den minister en zijn
familie waardevolle geschenken aan. De
echtgenoote van den minister ontving een
gouden Rozenkrans, de minister zelf en
de kinderen kleine, zeer mooie relikwieën
van de H. Theresia van het Kindje Jesus,
welke kort tevoren uit Lisieux waren
Een broeder van den Argentijnscken
minisfer van buitenlandsche zaken, mgr.
Gallardo, heeft hier te Rome langen tijd
gewerkt en hier zelfs een kerk gebouwd,
de kerk der Madonna Addolorata op de
^Piazza Buenos Aires in één der mooie
nieuwe stadswijken.
Mgr. Gallardo Is twee jaar geleden ge
storven.
De minister en zijn familie begaven
zich naar genoemde kerk, die inwendig
nog niet geheel voltooid is, doch reeds
voor den eeredienst in gebruik is genomen.
De kerk staat onder de pastorale leiding
van de Paters Mercedariërs, die in de
Spaansch-sprekende landen in grooten
getale werkzaam zijn.
In deze kerk liet de familie Gallardo
zich in de Derde Orde van de Merceda
riërs opnemen, een plechtigheid, die met
grooten luister volgens den gebruikelijken
ritus plaats had.
ESafóiNENLAÜD.
LEEKEN-APOSTOLAAT EN
PROPAGANDA.
St. Bavo bevat het volgend schrijven
van Z. D. H. Mgr. A. J. Gallier, Bisschop
van Haarlem:
„Telkens worden Ons vragen gesteld
over do verhouding tusschen de bestaande
propagandaclubs en het door Ons in de
Prosynode van 1927 voorgeschreven Lee-
ken-Apostolaat. Daarom volgt hier, een
naar Wij hopen, afdoende uiteenzetting.
Ons doel kon niet zijn vernietiging van
reeds bestaand goed werk, maar aanvul
ling en vervollediging, en dus moet de
propaganda voor ieder goed werk in het
leeken-apostolaat (wat werken moet voor
het geheele- dus openhaar en innerijk-ka-
tholiek leven) worden opgenomen, en de
werkende leden dier clubs en zoo noodig
gevormd worden tot leeken-apostelen.
Met eenigen goeden wil zullen hun sta
tuten, zoo zij die wenschen te behouden,
gemakkelijk worden aangepast aan de
door Ons gestelde ruime bepalingen van
het leeken-apostolaat. Alleen moet de
Pastoor of de door hem aangestelde pa
rochie-Geestelijke de noodige leiding heb
ben omdat het privaat en openhaar katho
liek leven de ziel moet zijn van alle pro
pagandistisch werk".
De inenting tegen pokken.
Tijdelijke opheffing van don
indirect en vacoine-d wang
verzocht.
De Nederlandsche Maatschappij tot be
vordering der Geneeskunst heeft aan den
minister van Arbeid, H. en N. het volgend
adres gezonden:
„Het hoofdbestuur der Nederlandsche
Maatschappij tot bevordering der Genees
kunst.,
gezien het aantal gevallen van enoepha-
litis, waarvan sommigen met doodeHjken
afloop, optredende na en klaarblijkelijk in
verband met een te voren verrichte inen
ting tegen pokken;
gezien de gevallen van encephalitis in
aansluiting aan en klaarblijkelijk in ver
band met vaccinatie met het op de nieu
we wijze bereide vaccin;
acht liet zijn plicht Uwe Exceüentie in
overweging te geven den indireeten vacci-
nedwang op te heffen.
Overigens overtuigd van het groote nut
der vaccinatie inzake het vookomen van
pokken, resp. van pokken-epidemieën, zou
het hoofdbestuur het op prijB stellen, wan
neer de gelegenheid tot kostelooze inenting
en herinenting, zooals dit in artikel 10
van de wet, houdende voorzieningen tegen
de besmettelijke ziekten is vastgesteld, on
verminderd bleef gehandhaafd, opdat aan
de vrijwillige inenting niet de minste be
lemmering worde in den weg gelegd".
KERKNIEUWS
Het St. Bonifaclus Missiehuis te Hoorn.
Donderdagmorgen ia met eenige plech
tigheid de eerste steen gelegd van het
eerste Missiehuis in Holland's Noorden het
St. Bonifacius-Missiehuis der St. Josephs-
congregatie van Mill HilL
SPORT
VOETBAL.
DIOG. HAARL. BOND.
Wedstrijd ingelascht
Voor morgen is in de 3de klas E de
wedstrijd S.N.A.V.V.L. ingelascht, om
2.30 op het S.N.A.-terrein.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De rijksschoolwet door den Duitsohen
rijksraad verworpen.
De Albaneesche gezant te Praag ver*
moord.
Een kozakken-opstand in Rusland?
Een Argentijnsch minister bij den PauS.
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp in zake
het herstel van de zevenjarige leerver
plichting met ingang van 1 Juli 1928. (2do
blad).
ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN.
Een vervolg-artikel over Joannes den
Dooper. (3de blad).
Over stichtelijke proza in de Middel
eeuwen. (3de blad).
Een vervolg-artikel over Roomscho
jeugdlectuur. (2de blad).
Een beschouwing over do opvoeding,
door pater dr. Gerz. (4de blad).
STADSNIEUWS.
R. K. Commissie voor Lichamelijke
Opvoeding.
Een permanente Oommissio
opgericht.
Gisteravond was door bovengenoemd®
Commissie een vergadering belegd in „In
den Vergulden Turk, waartoe uitgenoo-
digd waren verschillend o personen uit Lei
den en Omgeving, om tot oprichting te ko
men van een Commissie, welke zich ten
doel stelt de B. K. Sport in Leiden en Om
streken te propageeren.
Een vijftiental belangstellenden waren
tegenwoordig, toen de voorzitter, de heer
Tobé to half negen de vergadering opende
met den Ohr. groet. Na allen hartelijk
welkom te hebben geheeten, begon spr. met
een korte inleiding over het doel dezer
vergadering. Reeds eenige maanden terug
is een voorbespreking gehouden om tot op
richting te komen van een Commissie, wel
ke zich ten doel zal stellen de eenheid in
de R. K. Sport te bewerkstelligen, alsmede
propaganda te voeren welke het rayon Lei
den en omgeving bestrijkt. Niet genoeg
doordrongen is men van het feit, dat R. K.
georganiseerd in do sport eon vereischto
is van den Katholiek. Niet-Katholieken en
neutralen roeren den trom om alles naar
de neutrale sportorganisaties te trekken.
Waarom zouden wij niet hetzelfde doen
voor onze Katholieke vereenigingen 1 De
R. K. sport moet gepropageerd worden om
do Katholieken, thans in neutrale organi
saties, to overtuigen, dat hun plaats aan
onze zijde is. Men moet er van overtuigd
worden, dat R. K. georganiseerd zijn in do
s rt plicht iel Meerderen personen moet
sympathie voor de R. K. sport bijgebracht
worden. Daartoe, aldus spr„ zijn wij bijeen
do middelen te bespreken welke daartoe
kunnen leiden. Als wij een blik slaan op
hetgeen in 't District Leiden van den D.H.
V. B. is gepresteerd bij do viering van zijn
le lustrum op 18 Sept. 1.1.. dan moeten wij
constateeren, dat de R. K. sport niet al
leen reden van bestaan heeft, maar dat zij
er mag zijn. In verband daarmede bracht
spr. hulde aan het wakkere Districts*-
bestuur en in het bijzonder aan zijn secre
taris-penningmeester, den heer Havorkom.
Nadat de voorz. nog een uiteenzetting
heeft gegeven van de Leidsche Sportweek,
welke van B tot en met 13 Nov. alhier
wordt gehouden, spreekt hij nog eenige
woorden van opwekking om ook in de om
liggende plaatsen daarvoor propaganda te
maken, opdat het succes zoo volledig mo
gen, zij.
Kap. Groot, alsnu het woord vorkrijgen-
de, dikt een en ander aan. De zaak waar
hot om gaat is deze. De R. K. sport moot
ovc 1 gepropageerd worden. Er moet door
ons een gezamenlijke actie gevoerd wor
den. Naast het District Leiden van den D.
H. V. B. moet komen oen kring, welke alle
andere takken van sport omvat. Boven
dien moet ieder onzer in zijn eigen plaat»
van vestiging de sport bevorderen en aam-
moedigen. Getracht moot worden tot op
richting te komen van R. K. Sportvereeni-
gingen. Samenwerking met de Jeugdorga
nisatie moet gezocht worden, waardoor een
band tot stand komt tusschen de reap.
Sportvereenigingen. Dit is in nlgemeeno
trekken, hrt doel waarvoor wij hier bij
een zijn en waarvoor door ons zal dienen
te worden gewerkt.
De heer v. d. Meer (Noordwijk) vroea
waarom do secretaris van den D. H. V.
B. niet op deze vergadering aanwezig was,
waarop do voorz. antwoordde, dat zulks
voor hem onmogelijk was, gezien do veld
werkzaamheden van bedoelden secretaris
in verband met do Leidsche Sportweek.
De heer Sohölvinck (Warmond) deed
daarna het voorstel over to gaan tot do
oprichting van een Permanente Commit-
