eSBNSDAG 20 SEPTEMBER 1927
No. 5674
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BERICHT.
e Jaargang
e Ceiubelre (Bou/tatit
DNNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
•iden 19 cent per week f2.50 per kwartaaL
i Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
per post f2.95 per kwartaaL
fllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
i tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
ng. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
blad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Gewone advertentlên 30 cent per regev.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
r. dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentlên, van ten hoogste 30 woorden, waarit
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop f0.50.
UWER BESTAAT OIT TWEE BLAOEli
Troonrede.
ie, waarmede H. M. de Koningin
zitting der Staten-Generaal heeft
is langer dan meestal het ge-
>rst valt ons op, wat gezegd wordt
le oeconomische politiek van ons
Blijkt dat de regeering den hui
toestand wil handhaven,
zen we: „Door handel en nijverheid
ondanks verschillende moedgeven-
i, nog steeds groote moei-
ondervonden, niet het minst
e kunstmatige belemmeringen die
internationaal ruilverkeer worden
j kon nog worden gevoegdEn de
houding, welke Nederland daar-
emt! Maar daarover wordt gezwe-
één wordt de door het buitenland
men houding betreurd!
rder lezen we: „Van de resultaten
r den Volkenbond bijeengeroepen
ische Conferentie heb Ik met vol
kennis genomen; het verheugt Mij
stellen, dat de aldaar aangegeven
en der economische politiek over-
>n met die welke door Nederland
gevolgd."
Maar hierbij wordt ook weer niet
dat in de andere landen deze
en niet worden gevolgd en dat
Nederland, door alleen te blijven
ijn nationale belangen schaadt!
derde passage wordt nog klaar-
wensch naar vrijhandel van de re-
uitgesproken. Er wordt gezegd:
anvulling van de wetgeving wordt
>id ten einde onder alle omstan-
n de mogelijkheid van het afslui-
liandels verdragen te behouden en
het vrije ruilverkeer te be verde
rs te gedeelte van deze alinea is ons
dan het eerste.
duidelijk, dat wij inzake een
in de economische politiek van
geering niets te verwachten heb-
Een initiatief daartoe zal uitde
moeten komen; dat lijkt de eenige
die id voorloopig, om in deze iets
iken.
ree andere punten in de Troonrede
wij nog de aandacht vestigen,
egeering is blijkbaar doordrongen
ie noodzakelijkheid van belas ting
ig. Zij zegt: „dat de financieele toe-
orgeischend blijft-, in de voornaam-
its, omdat de zware lasten, op de
ig gelegd, de herleving der wel-
n de verruiming der werkgelegen-
rtragen."
j kondigt verder aan een wetsont-
tot verlaging der inkom-
elasting. Het aangekondigde
•werp tot herziening der financieele
ling tusschen het Kijk en de ge-
zal, ongetwijfeld, in den belas-
k meer billijkheid leggen.
tweede plaats springt in de Troon-
iar voren de zorg, die de Kegeering
ïzake ons strafstelsel en wat daar-
auw samenhangt.
zien met zeer groote belang
de indiening van deze wets-
pen tegemoet. Er zij hier terloops
ozen, dat deze ontwerpen niet in
trale zone zullen kunnen of mogen
in hun beginselen en tendeniz zullen
de Kamer er in meerderheid haar
aan kan geven, een Christelijk ka-
moèten dragen.
ïheidene, wel „neutrale" wetsont-
den aangekondigd, waarvan wij
icer vernemen, dan dat ze er zullen
en waaromtrent nu nog weinig te
■valt.
[ekondigd worden om. een wetsont-
ot Bpoedige invoering van het zeven-
plichtjaar en een wetsontwerp be
de samenwerking van naburige
iten te bevorderen.
BUITENLAND
Volkenbond
DE VOLKENBONDSVERGADERING.
Het Poolsch voorstel.
Bij acclamatie aangenomen.
De derde, de ontwapenings-commissie
begon gisteren met de behandeling van het
Poolsche voorstel, dat, zooals hekend is,
luidt:
„Elke aanvalsoorlog is en blijft verbo
den. Alle vredelievende middelen moeten
aangewend worden ter beslechting van ge
schillen, van welken aard deze ook wezen
mogen, die tusschen de staten mochten
voorkomen."
Nadat Sokal namens Polen verklaard
had, dat hij niets meer toe te voegen had
aan wat hij bij de algemeene beschouwin
gen hierover gezegd had, nam jhr. Loudon
het woord om te verklaren dat de Neder-
landsche delegatie deze resolutie steunt,
omdat zij de moreele en opvoedkundige
waarde van een plechtige verklaring van
vijftig naties inziet.
Hij verklaarde echter, dat hij, waar
schijnlijk dien middag nog, een amende
ment zou voorstellen, dat elk toevlucht ne
men tot oorlog verboden verklaart.
Het uitvoeren van dit voornemen werd
hem echter onmogelijk gemaakt doordat
graaf Bernsdorff voorstelde, aangezien
Sokal immers verklaard had, dat zijn re
solutie een poging was om tot een alge
meene declaratie van vrede en vriend
schap te komen, deze zonder verdere dis
cussie bij acclamatie aan te nemen. Ach
tereenvolgens verklaard/m Onslow, Paul
Boncöurt en vrijwel alle andere gedele-
.geerden, het hiermede eens te zijn. Jhr.
Loudon deelde dan ook daarna mede, dat
hij, zooals de zaken thans stonden, zich
voorbehield later nog eens terug te komen
op zijn wensch, een verklaring aan te ne
men, welke eiken oorlog buiten de wet
zou verklaren. Daarna werd de Poolsche
resolutie hij acclamatie aangenomen.
De Volkenbondsraad.
Het Hongaarse k
Roemeensch conflict.
Den geheelen dag door zetten gisteren
Apponyi en Titulesco den strijd tegen
elkander voort, waarbij Apponyi er op
bleef aandringen, dat de Volkensbondsraad
in deze oude strijdvraag eindelijk een uit
spraak van het hoogste internationaal
gerechtshof, zou inwinnen, terwijl Titu
lesco in hoe langer hoe verbitterder stem
ming bleef aandringen op een onmiddel
lijke beslissing van den raad, die het goed
recht van Roemenië zou verkondigen.
De raad bleek noch tot het een, noch
tot het ander geneigd.
Het eind van het liedje was, dat de aan
bevelingen van het verslag van de com-
missie-Ghamberlain, met uitzondering van
die betreffende de sancties, werden goed
gekeurd.
Hongarije en Roemenië werden uitge-
noodigd een definitief antwoord te geven
op deze aanbevelingen vóór de December-
zitting.
Chamberlain, die in den loop van do
laatste zitting zijn ontslag als rapporteur
had genomen, omdat de raad niet ten ein
de toe zijn adviezen had gevolgd, trok dit
ontslag op verzoek van zijn collega's
weer in.
Hij vertrok gisteravond naar de Rivièra.
Mussolini op bezoek bij Chamberlain.
Naar de „Giornale d'Italia" mededeelt,
staat het vast, dat tusschen Mussolini en
Chamberlain een ontmoeting zal plaats
vinden en wel op Chamberlain's jacht in
do Middellandsche Zee. Tijdens deze ont
moeting zal o.m. ook de kwestie besproken
worden van een conferentie der vier Mid
dellandsche Zee-mogendheden. -
Frankrijk
Hef Amerikaansche legioen.
In tegenwoordigheid van generaal
Pershing en maarschalk Foch heeft giste
ren president Doumergue in het „Palais
de Trocadéro" de conventie van het Ame
rikaansche legioen geopend.
Bij deze openingsplechtigheid had een
incident plaats toen een communist riep:
„Leve Sacco en Vanzetti. De man werd
gearresteerd.
Daarna had de groote parade door Pa
rijs plaats.
Ten einde deze parade tot een succes
te maken, had de regeering den 19den
September tot een openbaren vacantiedag
verklaard, zoodat de straten bijna hetzelf
de beeld vertoonden van den 14den Juli.
Het weer werkte niet mede, doch kon
niet verhinderen, dat overal langs den
weg een dichte menigte de Amerikanen
enthousiast toejuichte.
Aan het hoofd van den stoet ging een
escorte bereden troepen van do republi-
kcinsche garde met hun. muziekkorps en
twee compagnieën infanterie. Dan volgden
als leiders van den stoet de nationale com
mandant Howard P. Savage, een groote
grijze man met een altijd lachend gezicht,
generaal Pershing en maarschalk Foch,
allen in een open auto. Acht»~ hen mar
cheerden de groepen, die de staten van de
V.S. vertegenwoordigden. Het was een
van de merkwaardigste schouwspelen, die
Parijs ooit heeft gezien. Men had de eento
nigheid van een optocht van 15.000 bur
gers weten te vermijden en de organisato
ren hebben een bijzondere verscheidenheid
van kleur en kleeding in den stoet weten
te brengen.
De eereplaats was gegeven aan de vlag
gen van de geallieerde legers, welke ge
dragen werden door leden van de interna
tionale federatie van oudstrijders en daar
achter ging een droevig-aandoende stoet
van blinden en invaliden. Een aantal le
gionnaires uit Canada kwamen daarna. De
meeste groepen werden vergezeld door groe
pen Fransche oud-strijders met hun vaan
dels, waarschijnlijk ten einde vijandige
demonstraties te voorkomen.
Toen volgden de verschillende stalen.
Na Floriad en Delaware kwam Indiana
met een buitengewoon groot aantal vaan
dels. Illinois met zijn in het zwart en wit
gekleed muziekkorps, dan een staat die
een kijkje gaf in de Wild West door man
nen met cowboy-hoeden, die even realis
tisch aandeden als in de bioscoop.
Oklahama toonde eenige echte Roodhui
den, Minnesota kondigde zich aan als
„l'état Lindbergh", de delegatie uit Penn
sylvania droeg een levende eend als mas
cotte mede. De New-Yorksche delegatie,
welke tamelijk achter aan kwam, werd
aangevoerd door een vrouw, die het vrij
heidsbeeld van de New Yorksche haven
voorstelde, zooals de beeldhouwer het oor
spronkelijk had gezien. Zij was gekleed in
een lang wit gewaad, met een gouden
kroon op het hoofd. In de eene hand droeg
zij een verguld schild, in de andere een
toorts.
Het Doodenhuis van Douaumont.
Het slagveld, van Verdun is Zondagmid
dag het tooneel geweest van een ontroe
rende plechtigheid, toen het groote „Doo
denhuis'', dat als gedenkteeken aan den
slag van Verdun is opgericht naast de
overblijfselen van het fort Douaumont
plechtig in gebruik is genomen. IJet „Doo
denhuis" bestaat uit een kloostergang,
welke op het hoogste punt van een der
heuvels aan de Maas is gebouwd De gang
is verdeeld in crypten, welke de overblijf
selen der gesneuvelden zullen bevatten,
die in elk der sectoren van het slagveld
zijn verzameld. Bij Verdun zijn bijna
400.000 soldaten gevallen en van bijna
300.000 heeft men nooit de identiteit
kunnen vaststellen. Dit nieuwe bouwwerk
wordt nu hun graftombe. In het midden
rijst een groote wachttoren op, op welks
top steeds een vlam brandend zal worden
gehouden. Hier zal ook de „Bourdon de
la Vicloire" worden geplaatst- de klok, die
veertien dagen geleden voor het eerst
werd geluid bij den „Are de Triomplie" te
Parijs en welke sindsdien "met plechtig
ceremonieel naar Verdun is gebracht. De
klok werd ook Zondagmiddag weer geluid.
Het „Doodenhuis'' is nog slechts gedeel
telijk gereed; van de 52 crypten zijn er
pas twaalf voltooid. De toren evenwel is
geheel gereed en maarschalk Pétain ont
stak Zondagavond de vlam, die nooit
meer zal worden gedoofd.
Zondagmiddag werden op plechtige wij
ze de overblijfselen der bij Verdun geval
len onbekende soldaten overgebracht naar
hun laatste rustplaats, met al het mili
taire eerbetoon van het Fransche leger.
De vaandels van vijftig regimenten wa
ren te Verdun bijeengebracht. Onder het
luiden van den „Bourdon de la Victoire"
en het dreunen der saluutschoten van de
kanonnen op het gedeeltelijk verwoeste
fort, werden de 52 lijkkisten, overdekt met
de Tricolore, op affuiten naar het .Doo
denhuis'' vervoerd. De vaandels der vijftig
regimenten werden voor den stoet uilge
dragen; maarschalk Pétain en meer dan
honderd generaals volgden. Ten aanschou-
we van vele duizenden oud-soldaten en
van bloedverwanten der gevallenen, als
mede van den bisschop van Verdun en
minister Marin, werden de kisten naar de
nissen gebracht, die gesloten zullen wor
den met porfieren platen, geschonken
door de steden van Frankrijk.
Do officieele openingsplechtigheid zal
Woensdag door Poincaré geschieden.
Dc tweetaligheid voor Elzas-Lotharingen.
Een belangwekkend besluit.
Onder Poincaré heeft het Fransche
gouvernement zich beijverd rust te geven
aan do gemoederen in Elzas-Lotharingen,
die door de onhandigheden van het mini-
sterie-Hcrriot dermate tot gisting waren
gebracht, dat oen breuk zich dreigde te
ontwikkelen.
De gelijkstelling van het Fransch en
het Duitsch is thans verkregen en het
Duitsch is in dezelfde mate voor het alger
onderwijs verplichtend gesteld als het
Fransch.
Do directeur van onderwijs in Elzas-
Lotharingen, de rector van do Academie
van Straatsburg heeft namelijk en Tadi-
calo wijziging gelast van het onderwijs-
program der volksschool gij het is te be
grijpen, dat do eerste plaats wordt gege
ven aan het Fransch. Maar daarnaast
heeft de gelijkstelling van het Duitsch
plaats op een wijze, waartegen zelfs de
meest recalcitrante separatisten weinig
kunnen inbrengen.
Om te voorkomen, dat het onderwijs
van het Duitsch veronachtzaamd zou kun
nen worden is voor het verkrijgen van het
ondcrwijsbrevet de kennis van het Duitsch
niet facultatief gesteld,, doch is het Duit-
sclie examen gebiedend voorgeschreven.
Deze beslissing is door de verdedigers
der „Muttersprache" met enthousiasme
ontvangen en vooral in Katholieke kringen
als een poging van tegemoetkoming opge
vat, waarvoor men erkentelijk moet zijn.
Alleen de socialisten zijn zeer verbolgen
en spreken ku van een huigen voor de
geestelijkheid.
Litauen.
Na den opstand in Litauen.
Een officieel communiqué dor Litausche
regeering deelt mede, dat de krijgsraad
te Tauroggen in verband met de onlangs
daar plaats gevonden poging tot opstand
acht personen ter dood heeft veroordeeld.
Negen beklaagden werden tot levenslange
tuchthuisstraf en vijf beklaagden tot straf
fen tusschen drie en twintig jaar ver
oordeeld. Staatspresident Smetona heeft
aan zeven terdood veroordeelden gratie
verleend. De hoofdbeklaagde Milkeraitis
werd evenwel gefusilleerd.
Rusland
De Katholieke geestelijkheid in Podolic.
Het Moskousche blad „Iswestia" publi
ceerde onlangs een brief van zijn mede
werker uit het gouvernement Podolië, in
welke deze uiting geeft aan zijn onrust
over de succesvolle werkzaamheden der
katholieke geestelijkheid in dat grooten-
deels door Polen bewoond district. De
Katholieke geestelijken hebben in de Pool
sche dorpen verschillende godsdienstige
en cultureele vereenigingen opgericht, die
zich verheugen kunnen in de bijzondere
belangstelling der Poolsche jeugd. Het
komt zelfs voor, dat do sovjet-leiders van
het dorp het program hunner besprekin
gen opstellen volgens de aanwijzingen der
Katholieke geestelijken.
De „Iswestia" raadt als eenige moge
lijkheid om dezen groeienden invloed te
bestrijden aan, alle Katholieke geestelij
ken uit Oekraine te verbannen.
Amerika
Huwelijksvoltrekking in Nicaragua.
Het kerkelijk huwelijk door
den staat erkend.
Do burgerlijke huwelijkswetgeving, wél
ke de republiek Nicaragua in 1893 heeft
ingevoerd, is in dion zin gewijzigd, dat de
staat thans liet voor een priester gesloten
huwelijk ook als burgerlijk wettig erkent.
Het document, dat de priester over deze'
plechtigheid 'opmaakt, wordt den ambte
naar van den burgerlijken stand ter hand
gestold, die dan voor de inschrijving in
bet huwelijksrcgister van den staat zorgt.
Op deze wijze hoopt men tegemoet te
komen aan de langdurige oneenigheden
tusschen beide parlijen.
BINNENLAND
R. K. KAMER-CENTRALE, LEIDEN.
Bovengenoemde Centraio houdt een al
gemeene vergadering op Vrijdag 30 Sep
tember 1927, des middags 1 uur, in het
Bondsgebouw (Stcenschuur) Leiden.
De agenda vermeldt: 1. Opening. 2. No
tulen. 3. Mededeelingen. 4. Ingekomen
stukken. 5. Bespreking van ingediende
voorstellen ter behandeling in den Partij
raad. Voorstel Gouda: te trachten in het
Partijprogram opgenomen te krijgen: „Af
schaffing van den Dienstplicht". (Het
voorstel is niet voorzien van een toelich
ting). 6. Rondvraag. 7. Sluiting.
Aardenburg.
Nieuwe onregelmatigheden?
„Uit do boste bron vernomen wij,"
schrijft „De Maasbode" in een beschou
wing over do nieuwe raadsverkiezing te
Aardenburg, „dat er gedurende do stem
ming analphaboten kwamen, die vroegen
om „geholpen" to mogen worden. De voor
zitter Wijffels was al weg en de protestant-
echo voorzitter, dio Wijffels' plaats innam,
stond het niet toe; hij werd daartoe aan
gespoord door do substituut-officier van
justitie „om alles te voorkomen". Deze zei,
in antwoord op de opmerking van katho-
lieko zijde, dat or toch een Koninklijk be
sluit stond, waarin sprake is over „aan
wijzingen" aan analphabeten, daarvan
niets te weten.
Een telefonische informatie in Middel
burg werd ook onnoodig gevonden. De
Kieswet sprak z.L duidelijk genoeg. Later
toonden burgemeester en secretaris aan,
dat de analphabeten wel geholpen kunnen
worden, mits ze zelfstandig het hokje rood
maken."
De Engelsche commissie voor droogmaking
In ons land aangekomen.
Met den Hoek van Holland-trein zijn
gisterochtend Lord Bledesloe en do ovcri-
Zij, die zich met I October a.s.
op „De Leidsche Courant" wenschen
te abonneeren ontvangen tot dien
datum de courant gratis.
De Administratie.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het Poolsche voorste! tegen iedcren aan
valsoorlog bij acclamatie in de ontwape
ningscommissie aangenomen.
Het Amerikaansche legioen te Parijs.
Tweetaligheid in Elzas-Lotharingen.
BINNENLAND.
De opening der Staten-Generaal door
de Koningin. (1ste blad).
Verschenen is het verslag der Staats
commissie inzake de financieele verhou
ding tusschen het Rijk en de gemeenten.
(2de blad).
Demonstratieve vergadering van de R.K.
Centrale van Overheidspersoneel en van den
R.-K. Bond van Handels-, Kantoor- en
Winkelbedienden. (2de blad).
Een tramongeluk te Amsterdam doordat
de bestuurder onwel was geworden. £Gc-
mengde Berichten, 2de blad).
LEIDEN
De electriciteitsstoring van gisteravond-
(lste blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
De photo-pagina geeft o.m: do opening
van do eerste klas Katholieke H. B. S. te
Leiden (de onderschriften hij do pholo's
moeten worden verwisscldl); het eerste
lustrum van het district Leiden van den
D.II.V.B.' (de onderschriften zijn hierbij,
zooals men bemerken zal, ook niet juist)
het ernstig tramongeluk, dat gisteren te
Amsterdam hoeft plaats gehad.
go leden en ambtenaren van de Engelsche
Commissie voor droomaking ten 7.18 aan
hel Hollandsche Spoorstation te 's-Gra-
venhage aangekomen.
Zij werden verwelkomd door den licor
Laming secretaris van de Britsche Legatio,
die ook de studiereis der Commissie in
ons land zal medemakon.
Er word naar het hotel de Bellevue ge
reden vanwaar de hoeren zich omstreeks
10 uur naar hot Ministerie van Waterstaat
begaven voor de verwelkoming door Minis
ter Van der Vcgte cn liet ontvangen van
verschillende inlichtingen in verband met
do gistermiddag aanvangende studie-ex
cursies der commissie.
De Directeur der Baarnsche gasfabriek
geschorst.
De correspondent van <le „Msbd." to
Baarn meld:
Mot ingang van hodon, Maandag, is d©
Directeur der Baarnsche Gasfabriek door
B. en W. van Baarn geschorst met inhou
ding van salaris. In verband hiermede is
de raad in spoedoischende vergadering bij
een geroepen op Woensdagmorgen 10 uur.
Dc roden van deze schorsing is, naar we
vorncmem, hierin gelegen, dat B. en W.
op de hoogte zijn gekomen van verschillen
de feiten, welke uitwijzen, dat de directeur
zich bij leveranties, door hot in ontvangst
nomen van provisie of anderszins, zou heb
ben bevoordeeld.
Ir. W. Niermeijer. t
Do directeur der Arnhemscho Gemeen
te Gasfabriek ir. W. Nicrmeijer ia gister
morgen plotseling overleden. Hij word in
het condensor-gebouw van do fabriek lo-
venloos aangetroffen. Do doodsoorzaak was
hartverlamming. Do overledene bereikte
den ouderdom van 59 jaar.
SPORT
WIELRENNEN.
Leidsche Ren- en Toeristvereeniging
„Swift".
Zondag wist Swift mot z'n leden een
mooi succes to behalen in do 60 K. M.
race, uitgeschreven door de H. R. G. Hol-
landia.
Door het niet aan iden start komen van.
do leden N. Kop, H. J. Jaspers en A. Bos
kamp nam Swift aan den wedstrijd deel
met de renners K. Marce, D. Wurzer, W.
Sowerijnen, J. L. Grocnewegen en J. Wur
zer. Dit team wist ondanks pech door
een lekke band van K. Marco en D. Wur
zer, en een val van W. Sowerijnen, toch
