z&temnm so september 027
18e Jaargang
No. 5666
e Ccicbdie (Boii^o/nt
po ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
[Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal.
jFranco per poet f2.95 per kwartaal,
pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver-
[krygbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers o ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hot
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat oit vijl bladen, waaronder
bet Geïllustreerd Zondagsblad.
V Nu weer geen relletjes a.u.b.
Wij lezen in „De Maasbode" van van
morgen:
AANSLAG OP EEN PRIESTER.
De geesfeiijke zwaar gewond.
Onze correspondent te Parijs schrijft ons:
Terwijl de 50-jarige pastoor van
Larra, bij Toulousse, zich naar de
pastorie begaf, heeft een onverlaat,
bekend om zijn haat tegen de pries
ters, uit het raam van zijn woning
met een jachtgeweer op den geeste
lijke geschoten waardoor de abbé
Bally zwaar gewond werd en in zeer
zorgwekkenden toestand naar een
kliniek te Toulousse moest worden
overgebracht.
De dader, die in een aanval van
ontoombare woede verkeerde, ver
sperde zijn woning en kon eerst uren
later door de gendarmes en de dor
pelingen overmeesterd worden.
Nu moeten al die menscben, in Rotter
dam en Amsterdam b.v., die voor het recht
op willen komen, wèèr niet overslaan tot
het maken van relletjes I Dat vragen wij
heusch niet van hen; integendeel.
Maar protesten verwachten wij toch
wel! Protesten tegen dit feit, dat niet op
zichzelf staat, maar kan worden be
schouwd als een gevolg van een in
ternationale haat- en las-
t e r-c a m r> a g n e tegen de Katholieke
priesters. Protesten in Het Volk, enz.
Wij verwachten; maar zullen wel wor
den teleurgesteld!
V Verliberaliseerde Katholieken.
In de dezer dagen gehouden vergadering
van de Apol. Ver. „Petrus Ganisius" was,
zooals bekend, het onderwerp der bespre
kingen: De houding der Katholieken te
genover het Socialisme.
Een der uit de besprekingen sterk naar
voren gesprongen gedachte was wel deze:
Wij moeten op de allereerste plaats zelf
In alles Katholiek zijn; wij hebben vooral
het liberalisme en den liberalen geest on-
de Katholieken te bestrijden-
De menschen, die een wreed en onchris
telijk kapitalisme hebben leeren kennen of
het onrecht daarvan aan den lijve gevoe
len, geraken vaak gemakkelijk verblind
voor de aanlokkelijke dingen in het socia
lisme, dat het kapitaal bestrijdt. En nog
veel gemakkelijker, als zij het verkeerde in
dat kapitalisme in practijk zien gebracht
door overigens brave Katholieken.
Helaas weten zij dan niet te onderschei
den het bijkomstige van het wezenlijke, de
toepassing van de beginselen, of liever: de
miskenning van de beginselen door de
aanhangers ervan en do beginselen zelf.
In verband met wat wij hier schrijven,
cileeren wij uit een artikel van den Capu-
cijn er-pa ter Quirinus in het „Dagblad v.
Noor dhr.
En als we nu willen weten, waar het
groote gevaar voor Brabant schuilt, dat
het zal afvallen van het katholiek ge
loof, dan moeten we 't zoeken in het
eigengereide, trotsche, hooghartige, geld-
zoekende, en weeldezieke liberalisme.
Die kanker knaagt aan onze maat-
- schappij.
Wordt dat niet verbeterd, wordt de
'katholieke idee van leven-voor-elkaar om
Godswil; van zich zelf opofferen voor el_
kander niet in practijk gebracht, dan
zal het socialisme zeker winnen.
Doch dan moet men weten, waar de
schuld ligt.
De domme en bange zielen, die om
„socialisme" roepen, als er alleen maar
sprake is van het doodnatuurlijke recht
op een behoorlijk loon, op een fatsoen-
tijk menschenbestaan, weten nu met-
1 een, hoe het staat met hun katholicisme.
Of ze dat zoo inzien?
Helaas, neen Ze begrijpen er niets
jvanl In veel punten zijn het goedmoe-
- .dige menschen; ze hebben wel wat over
iVoor goede dingen. „Als ze maar niet
hieuwerwetsch zijn!"
x En dan vervolgt de schrijver:
En juist dit punt geeft goeden moed-
Veruit de meesten meenen het goed
ïnet hun overtuiging. Op slot van reke-
tiebben ze wel wat over voor an
deren: hun gulheid en goedgeefschheid
jploiten daarvoor. Doch ze zitten yast in
^emle beginselen. Ze zien de kerk
maar het liefst staan op een plein, los
aNes- Ze hebben niets geleerd, hun
x plo°f, beginselen van liefde en recht
(toepassen op de menschelijke verhoudin-
1 ff1}' zou^en voor geen geld willen
-< spe|i, doch betalen graag zoo weinig
r ee&igszlns kan. Dat oude „baas
h,ij ven" zit hen in 't bloed; ze kunnen
dulden van huis uit dat anderen
meespreken. Dat moeten ze leeren. Dat
moet ze geleerd worden. Onder het oog
gebracht. Want ze willen niet een oor
zaak zijn van afval.
Maar dan moet het ook uit zijn met
alle mogelijke liberale gekoketteer.
In lectuur, in kringetjes, in clubs, in
leven.
Ja het moet uit zijn onder ons met
alle mogelijk liberaal gekoketteer!
Willen wij niet zijn: de oorzaak van af
val!
BUITENLAND
Volkenbond
DE VOLKENBONDSVERGADERING.
Hei Poolsche voorstel Ingediend.
Een verklaring van
Stresemann.
De namiddagzitting van gisteren van de
Volkenbondsvergadering bracht twee
nieuwe feiten:
In de eerste plaats de indiening van
het Poolsche voorstel. De Polen hebben
zich ten slotte voor de groote mogendhe
den gebukt en hun voorstel ingediend in
den vorm, waarin het door de juristen
der groote mogendheden was goedge
keurd.
Het voorstel heeft thans den volgenden
inhoud:
De Volkenbondsvergadering zal verkla
ren, dat iedere aanvalsoorlog is en blijft
verboden, en dat alle vreedzame middelen
zullen moeten worden aangewend voor de
beslechting van internationale geschillen.
De Volkenbondsvergadering zal voorts
verklaren, dat de leden van den Volken
bond verplicht zullen zijn, zich overeen
komstig deze beginselen te gedragen.
Dit voorstel werd reeds gistermiddag
om zijn leegen inhoud door Sialoja aan
de kaak gesteld, maar vermoedelijk zal
Briand heden verzoeken, het voorstel bij
acclamatie aan te nemen en een dringend
beroep doen op de Nederlandsche delega
tie, om haar voorstel thans terug te trek
ken.
Op het oogenblik zijn de delegaties der
kleinere staten echter nog allerminst be
reid, dezen raad van Briand te volgen
en dringen zij aan op een verwijzing van
het Nederlandsche voorstel naar de com
missie, opdat daar een ernstige discussie
zal volgen.
Het tweede nieuwe feit is de verklaring
van Stresemann, dat Duitschland nog in
deze maand het protocol zal onderteeke
nen, betreffende de verplichte onderwer
ping van alle rechtsgeschillende aan het
Inteme'"^nnni -^rechtshof te 's-Graven-
hage. Tot nu toe hebben slechts twintig
kleinere staten deze verplichting tot in
ternationale rechtspraak aanvaard. Van
de groote mogendheden heeft alleen
Frankrijk het in artikel 80 van het sta
tuut van het Ha,agsche Hof bedoelde pro
tocol onderteekend, doch met zulk een
voorbehoud, dat deze practisch van gee
nerlei waarde is.
Duitschland is dus de eerste groote mo
gendheid, die zonder eenig voorbehoud de
verplichte internationale rechtspraak in
rechtsgeschillen op zich zal nemen.
De verklaring van Stresemann vond lui
den bijval bij de groote meerderheid der
Frankrijk
Het feest van 19 September.
Heti A m er i k a a n s o h e legioen.
Om het feest van 19 September mee te
maken komen een paar duizend Ameri-
kaansche oud-strijders, het z.g. Ameri»
kaanscho legioen, naar Frankrijk.
De „voorhoede" is reeds te Parijs aan
gekomen en met veel geestdrift ontvan
gen.
Het is zeker, dat de Amerikanen nim
mer die algetneene belangstelling zouden
hebben gevonden, als de communisten en
socialisten niet hun campagne tegen hen
hadden ondernomen (in verband met de
Sac co en Vanzetti-af faire).
De revolutionairen zetten hun bedrei
gingen echter voort, doch zeer uitgebreide
maatregelen zijn genomen, om elk optre
den, om op 19 September, den nationalen
feestdag, verwarring te brengen, te ver-t
hinderen.
De ministers van binnenlandsche za
ken en van justitie, de prefect van politie
en de voornaamste politiechefs conferee-
ren herhaaldelijk en een geheel plan van
verdediging is opgesteld.
De algemeene indruk is dan ook, dat den
19den September de rooden het niet zul
len wagen, kabaal te maken, te meer daar
ook het publiek zoo iets niet zou dulden.
Het gevaar blijft echter bestaan dat in
de volgende dagen geisoleerde pogingen
zullen worden gedaan, om het Amerikaan-
schen toeristen lastig te maken. Maar ook
daartegen zijn de veiligheidsmaatregelen
verscherpt.
Men is nu druk bezig Parijs te versie
ren. Bij de stations zijn reeds de witte
feestmasten met de lichtbogen en het
„Welcome" geplaatst eD ook hij de offi-
cieele gebouwen en in de Champs Elysèes
is men druk in de weer, om de versierin
gen gereed te maken.
Vooral de feestverlichting belooft een
grandioos aspect te krijgen.
Bulgarije.
Ex-Koning Ferdinand van Bulgarije.
Hij wil naar zijn land terug.
Naar uit Boekarest wordt gemeld, heeft
ex-koning Ferdinand van Bulgarije het
plan opgevat naar Bulgarije terug te kee-
ren.
De regeering van Roemenië heeft den
ex-koning toestemming gegeven voor den
doorreis.
Litauen.
Een mislukte revolutie.
Talrijke communisten
gearresteerd-
Gisterochtend om vier uur hebben in de
Litausche provincieplaats Tauroggen de
communisten getracht een staatsgreep uit
te voeren, die evenwel, naar het Litau
sche ministerie van Oorlog mededeelt, door
snel en energiek ingrijpen der autoriteiten
in de kiem werd verstikt. In het geheele
land heerscht rust; de regeering is de si
tuatie meester. Naar Tauroggen zijn troe
pen gezonden. Het district Tauroggen is
in staat van beleg verklaard.
De politie heeft circa honderd commu
nisten gearresteerd. De leider van den
staatsgreep, Majoes, is gevlucht. Op zijn
arrestatie is een belooning van 5000 lit
Polen.
De mislukte aanslag in de Sovjet-legatie
te Warschau.
Uit Moskou wordt gemeld, dat ©en ze
kere verkoeling tusschen Polen en de Sov
jets het gevolg is van het incident, dat
plaats heeft gehad in de Sovjet-legatie te
Warschau. Dit incident wordt nog steeds
door de Sovjet-pers en de leiders be
schouwd als een aanval op de Sovjet-lega
tie. De „Izwestija" verlangt, dat de Pool
sche regeering nieuwe maatregelen neemt
tegen de Russische emigranten en dat de
Poolsche pers ophoudt met „den schaam-
teloozen laster'', daar anders een regeling
der problemen tusschen Pelen en Rusland
onmogelijk is.
Rusland
De breuk met de Britsche arbeiders.
Moskou is diep onder den indruk van
het besluit van het T. U. G- om de En-
gelsch-Russische commissie op te heffen
en de roode leiders storten de fiolen van
hun toorn reeds uit over de hoofden der
„EngeLsche verraders".
Dogadof verklaarde echter, dat de Rus
sen ondanks de breuk middelen zullen vin
den, om nauw contact te verkrijgen met
de Engelsche arbeiders, buiten de agen
ten van Baldwin om. De Engelsche arbei
dersklasse zal dan inderdaad revolution-
nairen op hun plaats brengen, aldus ge
looft Dogadof. Losofski weet hoe het be
sluit van het congres mogelijk is gewor
den. Het was alles vooraf beraamd, be-
weet hij in de „Izwestija", doch slechts
de voornaamste leiders zijn verraders en
het hart van de Engelsche arbeidersklasse
klopt met denzelfden klop als dat van
Moskou, zooals een referendum onder do
leden bewezen zou hebben.
Amerika
De Ridders van Columbus.
Hun gouden jubilé.
De „Ridders van Columbus'' hebben in
hun huis te Portland, (Oregon) hun eer
ste gouden jubilé gevierd.
In de geschiedenis der Katholieke actie
zal moeilijk ©en tweede genootschap te
vinden zijn, dat binnen zoo'n kort tijdsbe
stek op zulke overweldigende successen
kan bogen.
Hun laatste werk, dat der oorlogsvete
ranen, is zoo juist voltooid. Een paar cij
fers zullen aantoonen, hoe alles er op zijn
Amerikaansche toegaat. Honderd vijftig
avondscholen werden opgericht met
313.916 leden; 403 instellingen van onder
wijs kregen een flinke ondersteuning ten
bate der oorlogsveteranen; een corres-
pondentieschool voor veteranen met meer
dan 100.000 leden werd in bet leven ge
roepen; 400.000 ongeneesbare zieken en
invaliden werden in hospitalen onderge
bracht
De nieuwe plannen dezer machtige or
ganisatie zijn nog gedeeltelijk onbekend.
Drie groote gebieden, die de H. Vader on
langs als de voornaamste voor het leeken-
apostolaat beschreef, staan nog voor hen
open; de verspreiding van de christelijke
beginselen in het sociale leven, de bevor
dering van godsdienstigheid en zedelijk
heid en de verbetering der volkswelvaart.
Australië
De staking in Queenland.
Verdeeldheid in de gelederen
der spoorwegbeambten.
Volgens een telegram uit Brisbane,
houdt men daar rekeiüne met een misluk
king van de staking wegens verdeeldheid
onder de stakende spoorwegbeambten.
Het is mogelijk dat verscheidene groe
pen van die beambten vandaag weer aan
het werk gaan.
BINNENLAND
R. K. Bond van Post-, Telegraaf- en
Telefoonpersoneel „St. Petrus".
Morgen te Wassenaar.
Men verzoekt ons alsnog mode te dee-
len, dat op ,den Postalen Landdag, welke
gehouden wordt op Zondag 11 September
a.s. (dus morgen )in het Patronaatsgebouw
te Wassenaar, besproken zullen wor
den: „De achterstelling van het P.T.T.-
Personeel en haar oorzaken", door den
heer M. van der Broek, voorzitter van den
Bond „St. Petrus", en „Het is niet alleen
nuttig, maar ook noodzaak en plicht, dat
elke R. K. Postambtenaar georganiseerd
ia in den R. K. Bond van Post-., Telegraaf-
en Telefoonpersoneel „St. Petrus", door
den Welee: t. Pater A. J. M. van den
Donk^ O.F.M., Algemeen Geestelijk Ad
viseur der Katholieke Sociale Vereenigin-
gen te Leiden.
De leiding der vergadering is opgedra
gen aan den voorzitter van de afdeeling
's Gravenhage.
Het slotwoord zal gesproken worden
door den Geestelijk Adviseur van de af
deeling 's-Gravenhage.
Rijksbotermerkpapieren.
Voorschriften.
De waarn. directeur-genearal van den
landbouw heeft, met ingang van 1 Oct. a.s.
ingetrokken de beschikking van den direc
teur-generaal van den landbouw van 26
Maart 1915 en het volgende bepaald:
1. Het aandrukken van do Rijksbotor-
merkpapieren (Rijksbotermerken) op de
boter geschiedt voor de onderscheidene
formaten van die meorken met behulp van
houten stempels-, welke in het platte be
nedenvlak van wigvormige uitsteeksels
zijn voorzien.
Deze stempels, welke in twee afmetin
gen worden aangemaakt, en wel het klein
ste voor formaat A en het grootste voor
de formaten B, C, D en E, behoeven vóór
do ingebruikneming de goedkeuring van
den directeur-generaal van den landbouw.
2. Het aandrukken behoort zoodanig te
geschieden, dat de verbindingen tusschen
de insnijdingen van de Rijksbotermerken
zooveel mogelijk worden verbroken en die
merken hierdoor voor volgend gebruik on
geschikt zijn gemaakt.
Hierbij moet zorg worden gedragen, dat
de op de Rijksbotermerken voorkomende
letters en nummers ongeschonden en be
hoorlijk leesbaar blijven.
3. De aangeslotenen bij een boteroon-
tróle-station houden zorgvuldig aanteeke-
ning zoowel van de letters en nummers der
door hen ontvangen Rijksbotermerken als
van die van de door hen verbruikte merken
en van de hoeveelheden boter, waarop
deze verbruikte merken worden aange
bracht.
De Rijksbotermerken worden in de volg
orde der nummers gebezigd.
De aangeslotenen bewaren de talons der
verbruikte Rijksbotermerkbookjes in de
volgorde der nummers, totdat deze door
het botercontirólestation worden opge
vraagd.
4. De aangeslotenen houden aantceke-
ning van d© letters en nummers van de
door hen van de boter verwijderde Rijks
botermerken en bewaren deze. Dit geldt
zoowel voor door hen bijgekochte of op
andere wijze ontvangen boter.
Voor het geval het niet mogelijk is aan
het in de vorige alinea bepaalde te vol
doen, geven zij daarvan ten minste twee
maal 24 uur vóór de verwerking der des
betreffende boter kennis aan don direc
teur van het botcrcontrólestation.
Zij zullen de bovenbedoelde letters en
nummers op eerste aanvraag aan de ambj
tenaren van het botercontrólestation af
geven.
R. K. Handelshoogeschool.
De officieel© opening der R. K. Handels
hoogeschool te Tilburg zal plaats vinden
op Zaterdag 8 October.
De openingsplechtigheden zullen aan
vangen met een Pontificalo H. Mis op te
dragen door Z. D. H. Mgr. H. v. d. Wete
ring. Aartsbisschop van Utrecht.
Nadere bijzonderheden omtrent de ope
ning dezer nieuwe inrichting van katholiek
hooger onderwijs zullen spoedig worden
gepubliceerd.
Programma Lustrum-herdenking Hanze.
Het uitgebreid programmaboek van de
Jaarvergadering en lustrum-herdenking
van do Hanze in het bisdom Haarlem ia
thans verschenen.
Verschillende foto's en toepasselijko ar
tikelen zijn aan het officieel program der
plechtigheden, bijeenkomsten en feestelijk
heden toegevoegd.
Het hoekje, dat door de Drukkerij van
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het Poolsche voorstel ter Volkenbonds
vergadering ingediend. Stresemann ver
klaart het protocol inzake het internatio
naal gerechtsof te zullen teeknen.
Wil koning Ferdinand naar Bulgarije
terug?
Een mislukte revolutie in Litauen.
BINNENLAND.
Dahlia-tentoonstelling te Haarlem (L. en
T., 1ste blad).
Weer een doodelijk ongelijk op een onbe-
waakten overweg (Gemengde Berichten, 2e
blad).
ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN
Onze apologetische medewerker bespreekt
de Doop van den Messias (3de blad).
Een vervolg-artikel over Mgr. Dr.
Schaepman (3do blad).
Ajo houdt een causerie over de vroegere
schutterij (3de blad).
het Sint Jacobs-Godshuis in fleurigen om
slag gestoken is, opent met een reproduc
tie der Tooropteekening van Z. D. H.
Monseigneur Gallier, Bisschop van Haar
lem.
Wij vernemen voorts nog dat aan het
Hanze-Altaar en in de Concertzaal ceD
passende groen- en bloemenversiering zal
worden aangebracht, terwijl de N V A M.
Randoe te Haarlem geheel belangeloos een
koslbare tapijten-decoratie zal aanbrengen
Het Groene Kruis in Zuid-Holland.
Naar wij vernemen, zijn door de Zuid-
Hollandsche Vereeniging „Het Groene
Kruis" dezen zomer in de volgende 8
pla".;sen consultatiebureaux voor zuigolin-
gen opgericht: Alp hen aan den
Rijn, Katwijk, Lis se, Maassluis,
Sassenheim, Vlaardingen, Voor
schoten en Wassenaar.
Het ligt in de bedoeling, deze allo reeds
in September en October te openen.
LAND- EN TUINEiOUtöS
DAHLIA-TENTOONSTELLING.
In het Concertgebouw te Haarlem.
In drie groote zalen van het gemeente
lijk concertgebouw is gisteren een speciale
dahlia-keuring geopend. Deze tentoonstel
ling en keuring gaat uit van de Ned. Dah-
lia-Vereeniging, de vaste keuringscommis
sie van de Kon. Ned. Mij. voor Tuinbouw
en Plantkunde en de Haarlemscho afdee
ling van deze maatschappij.
Bij de talrijke inzendingen, die over heb
geheel zeer goed gegroepeerd zijn, treft
men van kleur en vorm zeer fraaie bloe
men aan. Daar zijn in de groote zaal óf
Amerikaansche verscheidenheden Jersey
Beauty, Earle Williams en andere, van K.
van Bourgondiën en Zn. Ie Hillogom; en
„Elionor van der Veer" van R. A. van ^er
Schoot te Hilïegom. De Amerikaansche
verscheidenheden trekken de aandacht
door den grooten vorm, maar de Neder
landsche zij zeker even groot en over het
algemeen mooier van kleur.
Een fraaie inzending, groep dahlia's tus
schen exotische planten, is die van H.
Hornsveld, te Baarn.
Op het podium is door de N.V. v/h H,
Carlée, te Haarlem, ©en zeer mooie groep
geplaatst, waarbij belangrijke soorten ala
Bed Emperor, vermiljoenrood, en de cac
tus-dahlia's Mary Murray, in oranje-kleur{
en Edgar S. Jackson, zalm-oranje. Van O.
Vianen, te Rijnsburg, staan hier mooie
oranjo-roode (Artis) en oranje-scharlaken
(MacDonald) dahlia's.
De bloemsierkimst is vertegenwoordigd
door een belangrijke inzending van J. F.
Bekker, te Haarlem.
In de groep van J. G. Ballego en Zn., te
Leiden, vallen vooral de roode Albert E.
Amos op en Rheinischea Mftdel, karmijn
met witte punten.
Fraaie purper-kleurige dahlia's ziet men
in de groep van P. Majoor, te Baarn; on
van D. Bruidegom, te Baarn, zijn er mooiö
aanwinsten als Cerise Queen, Dolicata
(lila met wit).
Een diep-roodo dahlia, mevr. Ludwig, is
een inzending van de fa. Ludwig en Co^
te Hillegom. Bij de fraaie groep van W.
Tops voort, te Aalsmeer, is een bijzonder
mooie lilfunauvo cactus dahlia dr. Hel-
mutz Spatz", en een zilverig lila „dr. Graf
von Schwerin".
Chr. Duin, te Santpoort, en Albert Bos
Hzn., te Overveen, hebben o.m. mooie pom
pon-dahlia's ingezonden, waarmee ook oen
groote tuinvaas is opgesierd, die een 150
bloomen van vorschillendo kleur torst. In
bloemversieringen laat ook Willy Muller,
te Bloemendaal, iets moois zien.
De fa. Otto Mann, te Leipzig, heeft
