INGEZONDEN MEDEDEELING
S. G. J. DE GROOT
DE LEDERHOLZ KOFFER
Het vliegongeluk met het ILL.M. toestel.
öp den 23-jarigen Chinees Y, Y. L. uit de
Aljehstraat aldaar tweo schoten uit een
revolver gelost. L. kreeg een schot in de
borst en een schampschot aan den rechter-
elleboog. Hij is in het ziekenhuis aan den
Coolsingel ter verpleging opgenomen.
Met een mes gestoken.
Zondagmiddag is bij Roermond de 25-
jarige arbeider Claessen door den 30-jari-
gen K. met een mes gestoken. De longen
waren geraakt, zoodat overbrenging naar
het hospitaal noodig was. De dader is
gearresteerd.
Om een ijswafeltje.
J. R., van beroep grondwerker, wonende
te 's-Gravenhage, had Zaterdagmiddag met
een paar vrienden een café bij de Geest
hui gkade te Rijswijk bezocht. Toen hij on
der den invloed van sterken drank dit café
verliet stond daar juist een man met een
ijswagentje. R. wilde een jongen, die bij de
kar stond te kijken, eens op een ijswafeltje
tracteeren, doch wilde dit zelf klaar ma
ken. Hiertegen verzette zich de ijscoman;
een vechtpartij ontstond, waarbij op een
gegeven oogenblik de ijscoman R. aan een
'heen groep, waardoor deze achterover op
den grond viel. De politie, die inmiddels
was gewaarschuwd, achtte doktershulp
dringend noodzakelijk. Dr. N. constateerde
een gecompliceerde beenbreuk. Nadat het
been ter plaatse gespalkt was, werd R. per
politie-auto naar het R. K. Ziekenhuis te
's-Gravenhage vervoerd.
Koeien in den Amstel.
Gisterenmorgen geraakte een vrachtauto
met drie koeien in den Amstel bij de
Trompstraat te Amsterdam. Do auto moest
uitwijken voor een tegenkomenden wagen,
die niet ver genoeg op zij ging, met het ge
volg, dat de chauffeur om een botsing te
voorkomen, over den kant den Amstel in
ging. Do chauffeur was spoedig op het
droge. Met de koeien had men meer last.
Twee van de drie werden levend op den wal
gebracht; de derde verdronk. De auto werd
la£er op den wal geheschen.
Zigeuners.
Een groote troep Zigeuners met beren,
apen en wagens en alles wat deze nomaden
met zich plegen te voeren, zwierf uren
langs de DuitschNederlandsche grens om
op Hollandsch gebied te kunnen komen
Doch de gemeentepolitie van Kerkrade, de
militaire politie en do marechaussées sur
veilleerden en waren zóó op hun qui vive,
dat de Zigeuners hun voornemen moesten
opgeven en dieper Duitschland introkken.
Een Haagsche bijzonderheid.
DeMaisons.
Een ons bekende jongeman, uit fat
soenlijke, „gewone" burgerkringen, was
tot-voor-kort bediende in een flinke, de
gelijke zaak.
Hij paste goed op, had werklust en
energie, en wist een spaarduitje over te
leggen. Hij bracht het zoover, dat hij aan
een bescheiden eigen zaak kon gaan den-
we eens gaan kijken.
En:
wie beschrijft onze verrassing, zoo ver
telt D. H. in het „Vad.", toen we op de
winkelruit met groote letters zagen staan:
„Maison.... ja, wat er verder staat ver
klappen we niet, want het is ons om het
verschijnsel te doen en niet om het jong
mensen min of meer belachelijk te maken.
Maar er stond dan: „Maison....'' ei
daarop volgde de naam van den eigenaar,
ja maar hoe? Hij had z'n goeden, ronden,
Hollandschen naam verfranscht, en achter
„Maison" laten schilderen.
En zóó, met dat uithangbord, is hij z'n
ni; ven winkel begonnen.
Ziehier een verschijnsel, dat zeer zeker
ook elders voorkomt, maar dat in onze
stad bijzonder sterk is. Tal van onze kof
fiehuizen, van onze cafés, dragen uit-
heemsche namen. Dat staat gekleed. "We
hebben „Le Résidence" en „L'Espérance''
en „L'Avenir'', en toen er onlangs een
nieuw café werd geopend, op den hoek
van een onzer straten, werd er met groote
letters op geschilderd: „Café The Cor
ner" We hebben een „Lunchroom Lo
Perroquel" en een „Lunchroom Sunny
Home'', in één woord: we zijn rijk gescha
keerd op dit gebied.
En dan onze Au'sl „U zegt?"
„Onze Au's". We bezitten „Au Bon
Marché", en „Au Bonheur des Dames" en
„Au Bouquet Royal'' en „Au Camelia" en
„Au Corset Francais" en „Au Depart1' en
„Au Goüt Artistique" en „Au Louvre", en
waar zullen wij ophouden? Het is slechts
een bloemlezing.
Maar:
het uitgebreidst is toch onze verzame
ling Maisons. Daar kan nu letterlijk nie
mand legen op. Wij hebben eens gekeken
in onzen Telefoongids en daar staan na
tuurlijk alleen nog maar de maisons met
een telefoon in. Welnu, weet u hoeveel?
Acht-en-zeventig. Zegge en schrijve: 78
maisons met een telefoon en hoeveel zijn
er nog zonder? Bovendien hebben wij al
leen op de letter „M" gekoken, later bleek
ons dat verschillende maisons op een an
dere letter in den Gids staan. Tal van fat
soenlijke, degelijke, eerbare Hollandsche
winkeliers houden er een maison op na.
Kappers en banketbakkers en koks en mo
dezaken en hoedenmakers en tapijtwinkels
en meubel'winkels en wat al niet meer: het
is alles maison. Natuurlijk komen er dan
fraaie namen bij. Een kok noemt zijn zaak
„Maison a Manger'', we hebben een „Mai
son Alice'', een „Maison Anglaise", een
„Maison Artistique", een „Maison Bobbc
Frères", een „Maison La Femme Chic'',
een „Maison Luxe" (Lampekappen staat
er achter), een „Maison Mary", een „Mai
son Maurice'', enfin, de maisons heeten
van alles: „Noir" en „Nouvelle" en „Pa
ris'' en „Pauletto" en „Petit" en „Pierre"
en Truce" en „Thórèse", en het over-
grooto deel der eigenaars is evengoed in
kikkerland geboren als u en ik, maar wan
neer zo in Den Haag een winkel beginnen
en ze heeten Piet, dan laten zo schilderen
„Maison Pierre", gelijk ook onze jongc-
?aan deed met e'n zaak en z'n naam.
Een onzer familieleden van buiten de
stad is onlangs het volgende overkomen.
Hij ging een zeer bekendo banketbakkers
winkel binnen, om voor z'n kinderen wat
chocolade te koopen. De winkeljuffrouw
vroeg, van welke firma hij die chocolade
wilde hebben: Driessen of Rademaker of
Sickesz ofRenjé? Onze bloedverwant
had van laatstgenoemd merk nooit ge
hoord, maar zeide, dat bet hem hetzelfde
was. „Dan zal ik u maar Renjé geven",-,
zei de juffrouw en ze kwam met een stuk
chocolade vanRingers. Dit geval is
absoluut historisch en het gebeurde trou
wens in een „Maison", do juffrouw bleef
dus in stijl. Natuurlijk zijn al die maisons
niet zoo maar dadelijk te verwijderen, even
min als de „coupe maison" in onze cafe's,
waar men soms zelfs een „sneedje a la
maison" kan krijgen: het is letterlijk over
geschreven.
Noordeinde II - Leiden - Telef. 706
NIEUWE VINDINGs
Zeer licht en goedkoop.
In diverse maten en kleuren voorradig.
ZIE DE ETALAGE I 3130
Buiienl. Berichten
DE STORM IN SIBERIë.
Honderd personen omgekomen.
Een schade van circa
18 millioen roebel.
De stormen in Oost-Siberië zijn opgehou
den en. hoewel de waterstand der rivieren
nog steeds hoog is, wordt er toch val ge
meld. De schade, welke do landbouw nabij
do Oessoeri heeft geleden, wordt op
15.000.000 roebel geschat; do industrie
leed schade voor een bedrag van 2 a
3.000.000 roebel. Ook de spoorweg is zeer
ernstig beschadigd. In totaal zijn tengevol
ge van de overstrooming ongeveer honderd
menschenlovens te betreuren.
De branden in de Riviera uitgewoed.
Het vuur vond geen voedsel
meer.
Uit Toulon wordt gemeld: Behalve eenige
dennehosschen, die nog branden, is van een
verder voortwoeden der vlammen geen
sprake meer, daar het vuur geen voedsel
meer vindt. De schade is overal zeer groot.
Aardbevingen in Amerika.
Uit Washington wordt gemeld: Zondag
werden aan de universiteit van Georgetown
(bondsdistrict Columbia) hevige aardschok
ken geregistreerd, die naar gemeend wordt
2300 mijl ten Zuiden van Washington heb
ben plaats gehad.
Uit Eureka (Californië) wordt gemeld:
Eureka en andere plaatsen in het gebied
van Humboldt werden Zondag kort na
den middag door de hevigste aardbeving
opgeschrikt, die daar sedert 1906 is voor
gekomen! Zij duurde vijftien seconden en
beschadigde het brandalarmtoestel.
Overstroomingen in België.
Tengevolge van den zwaren regenval der
laatste dagen zijn in de valleien van Wal
lonië weer enkele waterloopen huiten hun
oevers getreden.
Op het oogenblik is do toestand nog niet
ernstig, doch hij zou het kunnen worden
régenen zooaTs aanhet einde der afgeloo-
pen week.
Brandstichting?
Twee kinderen omgekomen?
Te Markröhlilz ten zuiden van Halle
brak in de woning van een nachtwaker
brand uit, waarbij de beide kinderen van
den nachtwaker, oen meisje van zeven en
een jongen van negen jaar in de vlammen
omkwamen.
De nachtwaker wend als verdacht van
brandstichting gearresteerd.
Ontzettende woudbrand.
Een wraakneming?
Op hot gebied van het Oostersche kloos
ter te Meszics in Joego-SIavië, in de streek,
waar de Hongaarsche grenzen hijeen ko
men, is een reusachtige woudbrand uitge
broken, welke het boschbezit van het kloos
ter over een uitgestrektheid van 1500 H.A.
heeft geteisterd.
Met een verbijsterende snelheid greep het
vuur om zich heen. Het sloeg over op Roe-
meensch grondgebied, zoodat Joego-Slavi-
sche en Rocmeensche militairen gezamen
lijk voor het blusschingswerk werden ge-
requireerd.
Op bevel van de overheid moest de ge-
heele bevolking uit den omtrek zich ter
beschikking van de troepen stellen en met
duizenden voertuigen water aanvoeren.
De brand was zoo hevig, dat talrijke sol
daten en brandweerlieden bij ide pogingen,
om bet vuur af te dammen, zware kwetsu
ren opliepen.
Eenige werklieden, die op een open plek
in bet boscb stonden, werden door den
brand ingesloten en bekwamen bij hun
ontsnapping ernstige brandwonden.
Na drie dagen werd de toestand zeer
hachelijk, toen de vuurzee de villawijk van
Werschelz (Roemenië) naderde. Met de
uiterste inspanning gelukte het den genie
troepen, welke ver in den omtrek een
breede goot gegraven hadden, een groote
ramp te voorkomen.
De schade is niet te overzien. De brand
welke intusschen is bluscht, was klaarblij
kelijk aangestoken. liet zou een represaille
tegen het klooster zijn.
Ifaliaansche expeditie naar den
Mount-Everest.
Door de stad Milaan
gefinancierd.
Sinds de laatste vergeefsche poging der
Britsche bergbeklimmers, om den top van
den Mont Everest te hereiken, heeft men
in Italië steeds den wensch gekoesterd, een
Italiaansche expeditie to organiseeren naar
bet Himalaya-gebergte, ten einde te trach
ten dien top to hereiken. Dit plan is thans
in alle bijzonderheden uitgewerkt en op een
kort geleden gehouden bijeenkomst van de
Alpenclub te Milaan heeft de voorzitter
der vereeniging opdracht gekregen, met de
regeering een regeling to treffen. De expe
ditie wordt gefinancierd door de stad Mi
laan. Het doel zal zijn, hetzij iden top van
den Mount Everest, hetzij dien van de K.
II in da Karakooremgroep te bereiken. Op
het oogenblik kan nog niet definitief wor
den vastgesteld welk doel zal worden geko
zen, daar eerst toestemming moet worden
gevraagd aan de Britsche regeering en aan
de autoriteiten van Nepal, een provincie,
welke de expeditie zal moeten doorkruisen
om den Bataro-gletscher te hereiken.
Het is bekend dat men in Nepal jaren
lang geweigerd heeft om dergelijke expedi
ties door te laten. Wanneer men dit stand
punt blijft innemen, zal men den K II-top
als doel kiezen. In deskundige kringen be
schouwt men de technische moeilijkheden
eener beklimming van den K U-top nog
grooter dan die, welke zich bij een beklim
ming van den Mount Everest zullen voor
doen.
Een man legt een fabriek stil.
Zonderlinge wraak voor
ontslag.
In de fabriek „Iris" te Londen was een
arbeider, omdat men ontevreden over hem
was, ontslagen. Dit ontslag was heel ge
woon en geen der collega's dacht erover om
zich daarover bijzonder op te winden.
Toen haalde de ontslagene hulp van bui
ten; met een met knuppels gewapende
bende verscheen hij den volgenden morgen
voor de fabriek en organiseerde een „sta
king", door eenvoudig geen der arbeiders
tot het gebouw toe te laten. Een politieman,
die eindelijk kwam opdagen werd wegge
jaagd en een geheele afdecling agenten
in volledige bewapening moest worden op
gecommandeerd, eer de ontslagen arbeider
besloot, het veld te ruimen. Eenige uren
lang had hij indordaaid de geheele fabriek
Een vliegtuig gestolen.
Amerika heeft de „primeur".
De eerste vliegtuigdiefstal heeft plaats
gehad. In de gemeentelijke vlieghaven van
Tory in óhio zijn gisteren twee töibekend
gebleven mannen in een juist afgeleverd
vliegtuig opgestegen en ermede vandoor
gegaan.
ZZ AUg.
Te Stargard zijn den laatsten tijd tal van
typhusgevallen geconstateerd. Trots alle
voorzorgsmaatregelen is het aantal de laat
ste week van 21 tot 31 gestegen. De haard
van de ziekte is onbekend.
Wolff seint ons uit Breslau dd. 22 dezer:
Te Tepliwoda bij Münsterberg heerscht een
typhus-epidemie. Ongeveer do helft der in
woners van het dorp is ziek.
Gevangenisstraf voor godslastering.
Ter zake van godslastering en ophitsing
tot klassenhaat heeft dezer dagen een boek
houder te Berlijn terecht gestaan. Kort
voor de Joodsche feestdagen had de be
klaagde in Duitsch-socialistische bijeen
komsten een gedicht met den titel „de In
ternationale" als strooibiljet laten ver
spreiden. In zijn verzen wed een beroep
gedaan tot den strijd tegen het jodendom.
Er kwamen o.a, uitdrukkingen „Slaat Juda
dood!" Gooit de joden in de zee, geen Mo-
zes zal ze daar uit redden" in voor. Voorts
werd de Joodsche God satansgod ge
noemd.
De centrale vereeniging van Duitsche
staatsburgers van het Joodsche geloof dien
de naar aanleiding hiervan een aanklacht
in en de boekhouder werd door het Schöf-
fengericht wegens godslastering en ophit
sing tot klassenhaat tot drie maanden ge
vangenisstraf veroordeeld.
Hiertegen teekende de beklaagde beroep
aan en voor het gerechtshof hield hij el
lenlange betoogen. Dit verwierp echter zijn
beroep, daar zijn optreden in onrustige
tijden geschikt was om progomstemmin-
gen te veroorzaken, waarom dus een zware
straf op haar plaats was.
Deserteur-bandiet.
De politie van Brussel heeft een deser
teur, zekeren van Moer aangehouden, die
gedurende 2# jaar in het Zoniënbosch
als een wilde heeft geleefd.
Maandenlang kwamen bij het parket
klachten in van personen, die het slacht
offer werden van een inbreker.
De bevolking in de buurt van het Zoniën-
woud leefde in. angst en noch de politie
noch de rijkswacht slaagden er in den ge-
beimzinnigen dader te ontdekken. De han
diet legde intusschen de grootste stoutmoe
digheid aan den dag en roofde in de huizen
eetwaren, juweelen. klcederen enz.
Tenslotte is men er in geslaagd, met ge
vonden vingerafdrukken de indentiteit van
den dader vast te stellen.
In het woud, werden klopjachten gelast,
terwijl in bepaalde wijken huiszoekingen
werden gedaan.
De recherche ontdekte den gezochte ein
delijk, in het struikgewas, een van de
schuilplaatsen van den bandiet.
Opgejaagd, moest Van Moer ten slotte
het onderspit delven. Hij werd aangehou
den door een patrouille gendarmen.
Tijdens de eerste ondervragingen be
kende hij acht en 'twintig inbraken te heb
ben gepleegd. Hij was liever handiet zeide
hij dan bij het leger te moeten dienen.
HET ROER LIET LOS
De machine is een ruïne
De passagiers kwamen er goed af
De motor doodde den mecanicien.
Op een van de glooiende landerijen in
den omtrek van het liefelijke Kentsche
plaatsje Seven Oaks was gistermorgen
de oude landbouwer Robert Payne aan
den arbeid. Toen hij het gezoem van een
vliegtuigmotor hoorde, keek hij werktuige
lijk op; zoo vaak immers had hij reeds de
mailvliegtuigen uit Croydon zien passee-
ren. Terwijl hij het vliegtuig natuurde,
zag hij, dat plotseling het staartstuk zich
van het toestel losmaakte en in een na-
bijzijnd veld neerstortte. Het stuurloos
geraakte vliegtuig beschreef een.scherpen
cirkel. Een oogenblik scheen het toestel,
dat snel de aarde naderde, nog door den
wind gedragen, toen viel het neer. Het
terrein is overal heuvelachtig en op de
groene glooiing staat af en toe een for-
eche hoorn. Het is op één van deze glooiin
gen, dat de machine tusschen twee hoornen
is neergekomen. Het eigenaardige is, dat
het linker *edeelte weinig schade heeft ge
leden. De linkervleugel is nagenoeg intact
gebleven en de propeller is noch gebro
ken, noch beschadigd. Ook het deurtje
van de cabine was onbeschadigd en kon
geopend worden.
Doch aan de rechterzijde is de machine
deerlijk toegetakeld. De rechtervleugel is
afgeknapt en de rechtermotor ,het vlieg
tuig had, naar men weet, tweo zij-moto
ren) was door de romp heengeslagen.
De geheele rechterwand van de cabine
werd ingedrukt, terwijl ook een der ben
zinetanks barstte.
Aan deze fatale rechterzijde, zat de on
gelukkige mecanicien Brunklaus. Onder
den in den romp doordringenden motor moet
hij onmiddellijk gedood zijn. Van den
boom, waartegen het toestel vloog, knap
ten eenige dikke takken als lucifershoutjes
af. Ieder, die de ruino zag en onmid
dellijk waren natuurlijk, hoewel het parti
culiere grond was, tientallen nieuwsgieri
gen ter plaatse noemde het een groot
wonder, dat de negen passagiers en de pi
loot er met zulke onheteekenende wonden
waren afgekomen.
Rondom de plek des onheils lagen alle
mogelijke stukken hout verspreid. In de
cabine zelf was het een ruine van ijzeren
staven, stangen en buizen; hier en daar
zag men groote bloed- en benzinevlekken.
Aan den staart ontbrak het stuurstuk, dat
als het ware van het canvas was afge
scheurd.
Verklaring van den bestuurder.
De vlieger v. Dijk verklaarde in een on
derhoud met den V.-D.-correspondent te
Londen, dat de vliegmachine zich op een
hoogte van acht duizend voet bevond, toen
cons tateerde^die"clfrecT^tf'Sii
„Ik wist echter zoo to manoenvreeren,
dat de neus weer in de hoogte kwam. Op
eens ging de machine dalen. Daar ik het
traject dozijnen malen heb afgelegd en dus
zeer goed kende, besloot ik laag te vliegen,
temeer, daar de lucht zeer bewolkt was,
toen het roer de aarde beroerde en de ma
chine tusschen twee hoornen kwam.
De neus raakte den bodem en de machi
ne kwam te land ongeveer drie inch van
een hoorn. De benzinetank barstte open en
vatte vlam, doch gelukkig had iedereen
de machine bijtijds verlaten. Do vlammen
raakten de machine niet. Het was zeer
gelukkig, dat allen hun kalmte wisten te
bewaren.
Van paniek was gceri sprake. De Neder
landers bewaarden een buitengewone
kalmte. Broek verklaarde, dat toen hij om
acht uur Croydon verliét, de condities
uitstekend schenen. Toen de machine op;
den grond terecht kwam, werden de zitri
plaatsen in do cabine mot geweld de
hoogte in geduwd.
Het is een wonder, dat geen der passa-.
giers is gedood. De toestand der gewonden
is niet ernstig.
De omgekomen mecanicien.
De vliegende mecanicien van de Kon.
Luchtvaart Maatschappij, die in Enge-»
land bij de noodlanding om het leven is
gekomen, was 22 Mei 1902 te Dordrecht
geboren. Eerst had hij eenige jaren dienst
gedaan als mecanicien te Soesterberg, la
ter als militair vliegtuigbestuurder. In
1925 kwam hij bij de K.L.M. om als vlie
gend mecanicien te worden opgeleid. Zoo
is hij de eerste vliegende mecanicien ge^
worden, die de K.L.M. in dienst nam.
I. L. A. M. Brunklaus, zoo heette hij,
was een serieus werker, die groote ken
nis van motoren had opgedaan en bestemd
was om een klein corps in den a.s. win-*
ter op te leiden tot vliegend mecanicien.
De K.L.M. lijdt, naar zij ons mededeelde
door het ongeluk, dat hem getroffen heeft,
een groot verlies.
Het vliegtuig zelf had 270 vlieguren
achter den rug en was pas 2 maanden in
dienst. Het was door verschillende be-*
stuurders bevlogen en had alle proeven:
goed doorstaan.
De heer Kauffman, commerciëel verte
genwoordiger der K.L.M. te Londen, had
kort na de landing een telefonisch onder
houd met de directie in Den Haag zoodat
de K.L.M. spoedig geheel op de hoogte
was.
De machine zal waarschijnlijk onher
stelbaar blijken.
Wat hier gebeurd is, noemde de direc
teur der K.L.M., de heer Plesman, een
groote verrassing. Het gebeurde nog ninv*
mer, dat een vliegtuig zijn stuurinrichting
verloor. Het richtingsroer is echter ge
vonden en men is er nu op uit om een
grondig onderzoek in te stellen naar de*
mogelijke oorzaken van deze catastrophe.
De resultaten zullen zeker dienstbaar ge
maakt worden aan de andere vliegtuigen
zoodat zooiets niet ten tweeden male ge
beuren kan.
De heer Plesman was vol bewondering
voor de wijze, waarop de piloot Van Dijk
de noodlanding verricht had. Ware hij
niet koel van hoofd gebleven, dan hadden
nog erger dingm kunnen gebeuren.
Het stoffelijk overschot van den zoo
tragisch om het leven gekomen mecani
cien zal te Sittard, waar zijn ouders wo
nen, ter aarde worden besteld.
De passagiers slechts lichte snijwonden.
met zeer lichte snijwonden afgekomen,
zoodat het eerste bericht omtrent 2 «ern
stig gewonden gelukkig niet hewaarheU is.
De inzittenden waren:
De heer en mej. Odding uit Meppol
(snijwonden); de heer Den Hertog, Al
phen a an den R ij n (blijkbaar onge
deerd); de heer Broek uit Zwolle (lichte
.snijwond); de heer Kauffman, K.L.M. Lon
den (lichte kneuzing). Al deze Ncderlap-
ders hebben reeds telefonisch hun fami
lies ingelicht. De heer en mevr. Lenger-
ke, Engeland (lichte snijwonden); de heer
Mac Fadyon uit Schotland (ongedeerd).
De bestuurder vca Dijk kreeg eenige
lichte snijwonden in het gelaat.
Het eerste bericht, dat er twee ernstig
gewonden zouden zijn, is dus onjuist ge
bleken.
®E RIJNSTREEK
UIT NIEUWKOOP EN NOORDEN.
XLIII.
DE KERMIS
Wanneer ik het ingezonden verweer van
Observator over bovengenoemd onderwerp
nog eens aandachtig nalees, geloof ik dit
als volgt te kunnen samenvatten.
De kermis is een groot vermaak voor
jong en oud. Haar kleven groote gevaren
aan weliswaar, doch deze zijn to voorko
men of althans tot een minimum te be
perken.
Ik wil beginnen met iets goeds te zeg
gen van de kermis, en dan heb ik op het
oog haar oorsprong. In den ouden tijd
was de kermis de kerkmis of kerkwijmis,
de plechtige dienst, die jaarlijks werd op
gedragen tot gedachtenis aan de wijding
dor kerk of ter cere van den Patroon, on
der wiens hoede ze gesteld was.
Dit feest werd met bijzonderen luister
gevierd, het geheele volk ging daarin op,
vandaar dat al spoedig naast do zuiver
kerkelijke viering de menschen behoefte
gevoelden ook daarbuiten blijk te geven
van hun vreugdevolle stemming. Wanneer
dan ook de wierookwolken waren opge
trokken en de Lofzang Te Deum onder de
gewelven was weggestorven, stroomde het
volk naar het plein voor of bij de kerk en
begon het volksfeest, waar de kramen
niet ontbraken en allerlei grappen, wed
strijden en spelen tot kostelijk vermaak
gelegenheid gaf. Het is bekend, dat niet
alles bestond uit flauwe grappenmakerij,
maar dat ook de geest en edele kunstzin
terdege opgeld deed.
Ook de handel sprak een goed woord
mee. Men had toen niet de winkels, welke
men tegenwoordig heeft. Artikelen, die
anders nooit te zien waren, werden daar
uitgestald. Niet slechts koek, speelgoed
e. d. zag men er, doch alle denkbare ar
tikelen waren daar aanwezig. Het ver
voerwezen lag nog in de windselen. Kleine
verzendingen nu en dan waren niet te
doen. Men kwam ineens met een groote
voorraad op zoo'n stad of dorp af, zoo'n
kermisgelegenheid leende zich daar bijzon
der voor en het volk kocht zoover1 mog^
lijk, wat het voor een geheel jaar noodig
had.
Ziedaar de kermis in haar oorsprong en
aanvang. Evenals aan al het ondermaan-
sche zal ook hier wel eens wat aan
mankeerd hebben, doch de kern was g<
en degelijk, dit zal niemand kunnen tegen
spreken.
Wat de Burgemeester van Rotterdam,
Mr. Zimmerman op 29 Mei 1908 hij de af
schaffing van de kermis aldaar in den ge
meenteraad zeide, was dan ook volkomen
terecht, toen hij de kermis noemde „een
kind van goeden huizo, van vrome ouders,
een dochter van de kerk zelve, opgegroeid
onder de hoornen van het kerkplein!...."
Nu de vraag: wat is er van al dat moois
overgebleven?
Yan het kerkelijke element is natuurlijk
geen spoor meer te vinden; van het han
delselement nog wel een en ander. Men
kan er nog heel goed zijn geld opmaken,
doch met de aanwezige koopwaar, koek
en speelgoed, wordt allerminst voorzien in
een maatschappelijke behoefte. Het lijkt er
zelfs niet op, al wat daar te koop is, kan
men evengoed en als regel voordeeliger
koopen in de winkels. Het handelselement
als behoefte mag dan ook veilig eveneens
worden uitgeschakeld.
En wat is er nog over van het eigenlijke
volksfeest? Men kan toch geen feest uit
denken, noch in den familiekring, noch in
het kerkelijk-, noch in het burgerlijk leven,
dat geen ondergrond,, geen uitgangspunt
heeft. Men moet toch feest vieren ter eere
van iets. Vandaar ook, dat elke nobele ge
dachte hij een kermis ontbreekt, er is geen
geestdrift en zoodoende is er ook geen
sprake van een feest, waaraan het volk in
zijn geheel deelneemt.
En nu mag Observator het een groot
vermaak noemen, ik noem het een keel
alledaagsche pretmakerij, waar beschaving
noch verheffing van uitgaat, zonder zin,
zonder beteekenis. Of moet zo voor den
getrouwden of zelfs ouden man in stand
gehouden worden om „naar die vroolijk0
drukte" te kunnen zien?
Was het hierbij gebleven, de overhel»
zou in zoo tal van gemeenten niei tot op-
