£cicbe!ve ©ou^adit
MAANDAG 22 AUGUSTUS 1927
'8e Jaargang
No. 5649
e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
per post f2.95 per kwartaal,
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, by voor-
Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
1
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlên 30 cent per regef
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentlên, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
n HOMMER BESTAAT RIT TWEE BLADEN-
Ons onderwijs.
Binnenkort zal de Duitsche Rijksdag
te beslissen over een schoolont-
Het ontwerp gaat nieb zoover wat de
der vrije, confessioneele school be-
als in ons land het geval is.
„De Standaard" wijst daarop in een be-
waarin het blad schrijft:
„Voor het Duitsche ontwerp kun
nen wij niet zoodanige bewondering
gevoelen, dat wij de regeling van dat
ontwerp voor Nederland zouden wen-
schen. Voor ons land geven wij aan
de beginselen van onze onderwijswet-
geving de voorkeur.
Dit neemt niet weg, dat wij het
voorstel van Minister von Keudell met
ingenomenheid begroeten. Het is een
stap op den weg naar vrijheid van on
derwijs.
Daarin ligt het hoofdmoment van
den strijd, die over het ontwerp in
Duitschland is uitgebroken. Het gaat
over vrijheid van onderwijs, in dien
zin, dat het recht der ouders wordt
erkend; dat de beslissing over de
godsdienstige opvoeding van de kin
deren in de eerste plaats van de
ouders wordt afhankelijk gemaakt.
Dat wil het ontwerp bereiken en daar
tegen keeren zich met groote felheid
de partijen der linkerzijde in Duitsch
land."
Niet gewaagd acht het anti-revolution-
naire blad de veronderstelling, dat de Ne-
'derlandsche onderwijs-wetgeving niet zon-
ider invloed is gebleven op het Duitsche
pntwerp.
„Wat de vrijheid van onderwijs be
treft, staat Nederland thans in de rij
der Staten vooraan, en onze wetge
ving heeft dan ook in het buitenland
de aandacht getrokken. In het Duit
sche ontwerp vindt men bepalingen,
die aan onze schoolwet herinneren,
b.v. dat een aanvrage tot stichting of
omzetting eener school moet uitgaan
van de ouders of verzorgers van ten
minste 40 schoolplichtige kinderen."
Nederland in de rij der Staten vooraan
Jrat de vrijheid van onderwijs betreft!
Waardeer en wij deze positie?
Zijn wij er van overtuigd, dat het
fcoo ontzaglijk veel waard js, dat Ka
tholieke kinderen hun' onderwijs kunnen
genieten op Katholieke scholen?
Of zijn we in deze misschien ook al
[weer in een sleur geraakt?
BUITENLAND
Een gelukkig verschijnsel is, dat de in-
iresse, de belangstelling voor het Katho
liek onderwijs blijkens het aantal artike-
en geschriften en het aantal congres-
Ben toeneemt.
Dat is een gelukkig verschijnsel, want
3 vrijheid op onderwijsgebied zou ons
niet die vruchten afwerpen, welke er van
[verwacht mogen worden, -als ons onder
lijs niet zou zijn zoo goed mogelijk, als
fcoodanig, èn inderdaad Katholiek.
Een R. K. Paedagogische "Week, als ver
leden week te Tilburg gehouden, is daar
om heel nuttig; dergelijke studie-bijeen
komsten zijn noodig.
Beschouw b.v. eens één punt uit het
vele daar verhandelde: de samenwer
king tusschen school en ouders. Dhhraan
Ontbreekt nog zoo veel en die samenwer
king zou o.i. zoo buitengewoon veel nut
kunnen stichten I En de beste onderwijzers
lullen het zelf wel eerlijk willen beken
nen: de schuld van dat gemis ligt niet al-
bij de ouders. Er zijn ook wel onder
wijzers, die daarvoor niets voelen, ja zelfs
tot cl o kinderen op zulk 'n manier over de
ouders spreken zooals b.v.: zeg aan
jouw vader, dat hij beter móet zorgen
enz. dat de ouders de school als van
zelf gaan beschouwen als 'n min of meer
Noodzakelijk kwaad, althans als een in
stelling, dio zich tegenover hen heeft ge
plaatst.
Dit onderwerp:" meer samenwerking tus-
Bchen school en ouders, zouden wij wel
hs, bescheidenlijk, onder de aandacht van
pnze Katholieke onderwijzersverenigin
gen willen brengen.
Intusschen mogen wjj, met alle dank
baarheid over hetgeen bereikt is op het
lerrein van de ondorwijs-vrijheid, nog niet
5o Ida an zijn.
Erzijn nog tekorten. Dat gevoelen wij
|.v. in Leiden, waar wij den geloovig-Pro-
testanten hier een eigen H. B. 6. moeten
benijden.
i 'Wij moeten nog verder vooruit, om te
iltreven naar jvaró onderwijs-vrijheid.
"J w.
Volkenbond
Frankrijk en Italië wenschen
geen ant i-s mokkelconfe
rentie.
Frankrijk en Italië zullen, meldt de
„Morning Post", gezamenlijk den strijd
aanbinden tegen de pogingen die ten doel
hebben te bewerken, dat de Volkenhond de
studie van het alcoholisme ter hand neemt.
Meer concreet: genoemde twee landen zul
len zich verzetten tegen de plannen van
zes ministers van Buitenlandsche Zaken,
dr. Benesj. Vandervelde, Moltusen (Dene
marken). Lofgren (Zweden), Zaleski (Po
len), en Voionmaa (Finland) om de As-
semblée te bewegen een internationale
conferentie over deze kwestie bijeen te
roepen.
Deze conferentie zou dan, indien het
plan der genoemde ministers ten uitvoer
wordt gebracht, onder de auspiciën van
den Bond een internationaal verdrag op
stellen ter bestrijding van het smokkelen
van alcoholische dranken in verbodslan-
den.
De resolutie, waarin gevraagd wordt,
dat deze kwestie op de September-agenda
"wordt geplaatst, wijst alleen op de geva
ren van den internationalen smokkelhan
del, doch sommigen vreezen, dat er een
poging zal worden gedaan om den Bond
een wereld-drankverbod te doen bepleiten.
Gevraagd wordt, dat een speciale commis-
mie van advies voor de studie van het al
coholisme zal worden ingesteld. „De be-
'hoefte aan een internationale overeen
komst treedt steeds duidelijker aan den
dag. Do onwettige handel is in den grond
internationaal. Indien onder de auspiciën
van den Volkenhond een internationale
overeenkomst aangaande den dranksmok
kel tot stand komt, zal het begeerde doel
stellig worden bereikt", zoo wordt
zegd.
Deze resolutie is gezonden aan den se
cretaris-generaal van den Volkenhond en
aan alle leden van den Bond.
Dr. Benesj, Vandervelde en Moltusen
hebben aan hun onderteekening de ver
klaring gevoegd: „Wij wenschen ons aan
te sluiten bij de reeds begonnen actie ter
bestrijding van het alcoholisme, omdat wij
er van overtuigd zijn, dat die actie alleen
werkelijk doeltreffenjd kan zijn, aUs zij
op zoo breed mogelijke basis geschiedt."
Frankrijk
De Action Frangaise.
De „Action Frangaise" heeft een z.g.
geelhoek uitgegeven inzake haar veroor
deeling door den Paus. Daarin zijn een
groot aantal documenten bijeengebracht,
teneinde de „onjuistheid" der disciplinaire
maatregelen, welke haar getroffen heb
ben vast te stellen. Het wordt voorafge
gaan door een voorwoord van de heeren
Maurras en Daudet.
Z.Em. Kardinaal Dubois, aartsbisschop
van Parijs, heeft dat geelhoek, dat den ti
tel voert „1'Action Francaise et le Vatican,r
veroordeeld en het lezen er van aan de ge-
loovigen verboden, welk verbod gisteren
in de kerken is afgekondigd.
De kardinaal komt in het herderlijk
schrijven er tegen op, dat de „Action
Frangaise" spreekt van „de stukken van
een proces", terwijl van een proces geen
sprake kan zijn. „De gemotiveerde ver
oordeeling aldus de kardinaal ei
plaatsing op den Index van het dagblad
de „Action Frangaise" zijn een daad van
de pontificale souvereiniteit, handelend in
de volheid van haar gezag inzake doctrine,
moraal en discipline. Do eenige houding
die aan de Katholieken betaamt in derge
lijke omstandigheid is to gehoorzamen.
Het herderlijk schrijven is zeer lang en
Z.Em. betoogt uitvoerig, dat met dit nieu
we geschrift de „Action Frangaise" in
haar weerstand volhardt, en haar cam-
nagne volhoudt, die 't wil doen voorkomen
alsof do Paus slecht ingelicht is en onder
worpen is aan een politiek die vijandig is
jegens Frankrijk.
Rusland
15 dooden, 22 gewonden.
Volgens een bericht uit Riga aan de En-
gelsche bladen hebben in de stad Toela,
ten Zuiden van Moskou, een centrum der
Russische metaal-industrie, ernstig onlus
ten plaats gehad.
De arbeiders waren in staking gegaan,
eischten loonsverhooging. De actie ging
gepaard met de gebruikelijke straatbetoo-
gingen.
Dezer dagen trok een groep arbeiders
er wederom op uit. Schreeuwend „Wij wil
len broodI" en „Weg met de sovjets!" ma
nifesteerden zij door de straten der stad.
Plotseling kreeg do gewapende macht
order, aan deze actie een einde te maken
en de manifestanten uiteen te jagen. De
troep opende het vuur op de betoogers,
van wie er 15 werden gedood en 22 ge
wond.
Douane-corruptie bij de sovjets.
Ambtenaren ter dood
veroordeeld.
Bij een proces tegen een aantal hooge-
re douane-ambtenaren te Minsk''wegens
verduistering werd geconstateerd, dat be
doelde ambtenaren met den plaatsvervan-
genden chef van het douane-kantoor aan
het hoofd gedurende langen tijd tegen
ontvangst van hooge omkoópsommen zen
dingen geadresseerd aan kooplieden te
Minsk, tegen berekening van lage invoer
rechten en in strijd met de bepalingen^ van
het volkscommissariaat voor den buiten-
landschen handel hadden doorgelaten.
Vier douane-ambtenaren cn een koop
man werden ter dood veroordeeld, de ove
rige beklaagden tot gevangenisstraffen.
Muiterij.
Het Egyptische stoomschip „Costi", dat
op 3 Augustus met een lading hout van
Galatz naar Alexandrië vertrok, doch
daar niet aankwam, is thans onder Sovjet-
vlag te Odessa binnengeloopen. Direct na
het vertrek van Galatz, is de bemanning,
die bijna uitsluitend uit Russen bestaat,
aan het muiten geslagen. Zij vermoordde
twee officieren en dwong den kapitein
koers te zetten naar Odessa. De „Oosti"
is een Russisch schip, dat na den oorlog
in het bezit van generaal Wrangel kwam
en later aan een Egyptische maatschappij
verkocht werd.
China.
Shanghai's verdediging paraat.
Soen nog niet den Jangtse
overgetrokken.
Met het oog op de jongste berichten
omtrent het hernieuwde dreigende gevaar
voor Sjanghai wordt erop gewezen, dat
de uitgebreide leger- en vlootmacht, welke
in Januari en Februari voor de verdedi
ging van de nederzetting uit alle deelen
van Engeland zoowel als uit Amerika
werd gezonden, sinds dien tijd vrijwel
geen wijziging heeft onderdaan. De oor
logsschepen zijn nog steeds ter plaatse
aanwezig en do verdedigingswerken der
nederzetting verkeeren in bevredigenden
toestand.
Dat de betrouwbaarheid dezer werken
in de onmiddellijke toekomst op de proef
zou worden gesteld, gelooft men te Londen
niet, zoo meent de „Observer". Ofschoon
Tsjang Kai-sjek uitgeschakeld is en de
troepen, welke hij aanvoerde, naar het
Zuiden in de richting van Sjanghai terug
trekken, heeft het leger van Soen Tsjoean-
fang, dat, naar men gelooft, niet bepaald
sterk is, den Jangtse nog niet overgesto
ken. Dit oversteken zou wel eens groote
moelijkheden kunnen medebrengen. Tang
Sjing-8ji, de huidige aanvoerder van het
Hankau-leger, is, naar verluidt, zijn troe
pen aan het reorganiseeren, teneinde
weerstand te kunnen bieden.
Amerika
SACCO EN VANZETTI.
Drievoudig „indien"
In de gevangenis is men gereed
De eenige straal van hoop op uitstel
van de terechtstelling van Sacco en Van
zetti schijnt thans nog gelegen in het be
roep op het federaal hooggerechtshof te
Wahington, behelzende het verzoek tot
herziening van het proces. Indien de naar
het hof gezonden stukken bijtijds te Wash
ington aankomen, indien zij in orde wor
den bevonden en indien het federale hof
op het verzoek ingaat, zal althans een
opschorting der executie worden gelast
ten einde een herziening mogelijk te ma
ken.
Intusschen nemen de gevangenisautori
teiten haar maatregelen, juist alsof geen
nieuw uitstel mogelijk is.
Scherpe bewaking te Boston.
Negen personen zijn Zondagmorgen te
Boston gearresteerd, die zich op verdach
te wijzo bij het regeeringsgebouw ophiel
den. Men verwacht nieuwe aanslag pogin
gen, aangezien meer dan honderd aan
hangers van Sacco en Vanzetti uit New
York reeds naar Boston zijn vertrokken
-en ook andere zich daarheen zullen be
geven.
De autoriteiten nemen inmiddels weder
geweldige voorzorgsmaatregelen tegen
lieden, die de gevangenen zouden willen
bevrijden; o.a. zijn drievoudige wachten
opgesteld met machinegeweren en zoek
lichten.
Actie der vakvereenigingen
te New York.
To New York hebben de vertegenwoor
digers van dertig plaatselijke vakvereeni
gingen besloten heden (Maandag) geza
menlijk in algemeene staking te gaan te
gen de executie van Sacco en Vanzetti.
Deze actie sluit aan bij een gelijkluidend
besluit van den centralen vakvereenigings-
raad.
Algemeene staking in
Argentinië geproclameerd.
De vakvereenigingen van Argentinië
hebben voor boden CMaandar) oer. r1--
meene staking geproclameerd als protest
tegen de executie van Sacco en Vanzetti.
Voorzorgsmaatregelen
te Parijs.
Door de autoriteiten te Parijs worden
opnieuw maatregelen getroffen om inci
denten te voorkomen. Een sterke politie
macht wordt gereed gehouden nabij de
Amerikaansche ambassade. Alle pakket
ten en brieven, gericht aan het gezant
schap, worden onderzocht. Bezoekers
worden voor hun toelating - aan een ver
hoor onderworpen. Afdeelingon van de re-
publikeinsche garde patrouilleerden door
de straten nabij het gebouw tot laat in den
nacht. Zaterdagavond heeft een twintigtal
vergaderingen plaats gehad en voor Zon
dag werd een monsterbetooging te Vin-
cennes voorbereid.
Nieuw licht?
Een te Berlijn woonachtig Russisch ar
chitect bracht Zaterdagochtend ©en be
zoek aan de redactie der „Vossische Zei-
tung'' en deed daar een verhaal over een
gebeurtenis, die hij jaren geleden had bo-
leefd. Hetgeen hij vertelde zou op de af
faire van Sacco en Vanzetti een geheel
nieuw licht kunnen werpen, doch het ver
haal wordt door het blad slechts onder
allé voorbehoud weergegeven.
Bedoelde architect woonde in de jaren
1919 tot 1922 te Rome, waar hij een ate
lier op de „Via Maguta" had. Op een
avond naar hij zich meent te herinne
ren in Februari 1922 bezocht hij vol
gens gewoonte oen in die straat gelegen
wijnlokaal, het „Trattoria sora Nanna",
waar reeds verscheidene bezoekers, kun
stenaars en arbeiders, aanwezig waren.
Onder hen bevond rich dien avond ook
een man, die in dit milieu klaarblijkelijk
eens zijn kennis van Engelsch wilde luch
ten, want telkens gebruikte hij in don
loop van het gesprek en als hij iets be
stelde, Engelsche uitdrukkingen. Hij ver
telde, dat hij jarenlang in de Vereenigde
Staten had vertoefd.
De architect kwam in gesprek met don
man, die over vrij veel geld scheen te kun
nen beschikken, want hij noodigde den ar
chitect uit, voor zijn rekening te drinken.
De Italiaan, die aanvankelijk in tegenstel
ling tot het meerendeel zijner landslieden
zeer gereserveerd was, ontdooide langza
merhand onder den invloed van den vijn
en werd vertrouwelijk, toen de architect
hem mededeelde, dat hij Rus was en als
kunstenaar met het huidige régime in
Rusland sympathiseerde.
De Italiaan verklaarde toen onmiddel
lijk, zijnerzijds, dat hij anarchist was en
in de Vereenigde Staten terroristisch
werkzaam was geweest. Klaarblijkelijk om
te bewijzen, dat hij niet slechts een. theore
tisch anarchist was, deelde hij mede, dat
hij in de nabijheid van Boston ook een
diefstal had gepleegd, bij welke gelegen
heid een paar menschen om het leven wa
ren gebracht. De politie had hem echter
niet te pakken kunnen krijgen, daar hij
haar te glad af was geweest en hij had
ongestoord de Vereenigde Staten kunnen
verlaten. Ook zijn medeplichtigen, dio zich
nog in de V. S. bevonden, waren niet ge
arresteerd. In hun plaats zaten echter
twee „domme kerels" in de gevangenis.
Op een vraag van den redacteur, die
hem te woord stond, hoe het kwam, dal
de architect zicll eerst thans dit voorval
herinnerde, waar toch reeds wekenlang
alle bladen over de zaak van Sacco en
Vanzetti hadden volgestaan, verklaarde de
architect zeer zelden kranten le lezen. Bij
het lezen van het woord „Massachusetts"
was hem nimmer iets te binnen geschoten
en eerst toen hij dit woord in verband met
do stad Boston hoorde noemen, had hij
zich do te Rome beleefde gebeurtenis her
innerd.
BINNENLAND
Het jubileum van den Ned.
Middenstandsbond.
Bij de herdenking van het 25-jarig bo
sbaan van den Ned. Middenstandsbond,
in verband waarmede op 23, 24 en 25
Augustus a.s. een Nationaal Midden
standscongres in het gebouw van don Die
rentuin te 's-Gravenhage gehouden wordt,
zouden, naar reeds is gemeld, als sprekers
optreden de heeren mr. P. M. Aalberse,
mr. D. Fock, prof. M. W. F. Treub, dr. J.
Th. do Visser en mr. A. I. M. J. baron
van Wijnbergen. Het bureau van genoem
den bond meldt thans, dat do heer Fock
wegens gezondheidsredenen en de heer
Treub wegens verblijf in het buitenland
verhinderd zijn. In plaats van den heer
Fock zal nu spreken dr. I. H. J. Vos, wet
houder van Amsterdam, en in plaats van
den heer Treub mr. A. O. Josephus Jilta,
lid van den Raad van Advies van den
Nederl. Middenstandsbond en secretaris
van den Hoogen Raad van Arbeid.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Volkenbond en het alcoholisme.
Is er nog hoop voor Sacco en Vanzetti?
Nog cén mogelijkheid, als 3 voorwaarden
vervuld worden. Te New-York cn in Ar
gentinië is heden de algemeene staking af
gekondigd.
De boschbranden in de Riviera. (BuitenL
Berichten, 2e blad).
Het aantal slachtoffers van de overstroo-
iningsramp bij Wladiwostok bedraagt, naar
gemeld wordt, 600. (Buitenl. Berichten, 2de
blad)
BINNENLAND.
De Volkenbond tegen het alcoholisme.
Het halen van premie voor ouderdoms
rente. (2de blad).
Een spannende jacht op auto-dieven t*.
Amsterdam. (Gemengde Berichten, 2d'
blad).
OMGEVING.
Groote boerderij te Woubrugge afge-
brand. (1ste blad).
Doodelijk ongeluk te Hillegom. (1ste
blad).
Een Nederlandsch vliegtuig is te Londen
neergestort. Een doode en zeven gewonden
(Laatste Berichten).
LUCHTVAART
DE VERMISTE OCEAANVLIEGERS.
Zijn zij omgekomen?
Weinig kans op redding.
Uit Honoloeloe wordt geseind: In ver
band met de hooge ze*ön acht men het
steeds waarschijnlijker, ?at de vermiste
Hawai-vliegers om het leT'en zijn gekomen.
Scheepskapiteins spraken als hun mee
ning uit, dal het onder de huidige weers
omstandigheden voor vliegmachines on
mogelijk is, te blijven drijven.
Uit San Francisco wordt gerae'd, dat
Capt. William Erwin, die met zijn vlieg
tuig „Dallas Spirit" naar Honoloeloe was
vertrokken, om do vermiste vliegers to
zoeken, Vrijdagnacht tweemaal oen S.O.S.-
signaal hoeft uilgezoi.den, waaruit blijkt
dat hij gedwongen is geweest te dalen
Het lijk van Miss Doran
gevonden?
Een radio-amaieur uit Los Angelos zegt,
dat bij een draadloos bericht heeft opgo-
vangen, waarin gpmeld wordt, dat er op
zee een verlaten vliegtuig is gevonden en
een reddingsvlot. Op dit vlot bevinden zich
een man en het lijk van een vrouw.
De vuurpijl boven den Oceaan
Het stoomschip „West Sequana" hoef»
Zaterdagnacht een draadlooze boodschai
uitgezonden luidende: Te middornacr.
vuurpijl op don Oceaan gezien.
Later heeft genoemd stoomschip no.
geseind dat do vuurpijl gezien was o{
37.32 N.Br. en 127.22W.L. en dat het on
middellijk op onderzoek uitging.
Do positie van het schip was 180 mif
ten Westen van San Francisco Men ver
moedt, dat de vuurpijl afkomstig was óf
wel van de „Miss Doran" óf van do „Gol
den Eeagle", de twee vermiste Hawai-
vliegtuigen. Men acht het niet waarschijn
lijk dat kapitein Erwin, die, zooals be
kend, met de .Spirit of Dallas" naar de
twee Hawai-vliegers op zoek is, de vuur
pijl heeft afgestoken. De vuurpijl is dul-
delijk gezien, zoo meldt de „West Ser
quana", door den stuurman en den uit
kijk, op ongeveer drie mijl van stuur
boord.
Uit San Francisco wordt verder gemold^
dat de „West Sequana" na twee uur lang
gezocht te hebben, zonder eenig spoor lo
vinden, het zoeken heeft opgegeven. Hot
zicht werd door do slechte weersomstan
digheden zeer belemmerd.
Van kapitein Erwin is geen ander be
richt ontvangen, dan de volgende draad
looze boodschap, dio door hot radio-sta
tion te San Francisco is opgevangen:
„S.O.S. Wij bevinden ons in een wervel
wind. (Pauze). Wij zijn er gelukkig weer
uitgekomen, maar waren zeer verschrikt.
Wij ontsnapten nauwelijks en dachten dat
alles voorbij was".
De lichten gingen; nu zijn wij in een
anderen...." Hier hielden do radio-sig
nalen op.
De Amerikaansche vloot-autoritoiten heb
ben verschillende torpedo-jagers opdracht
gegeven zich naar de plaats te spoeden,
waar men gelooft dat de „Spirit of Daw
leis" is neergestreken.
De gouverneur van Honoloeloe heeft
een proclamatie aan de bevolking uitge
vaardigd, waarin hij deze vraagt zich tö
vereenigen in gebed voor degenen, die zich
in gevaar bevinden en de hulp van den
Almachtige voor hun redding in te roo-
penn. Allo kerken blijven open voor het
honden van speciale diensten.
