18e Jaargang
VcOEtiséaW 10 AUGUSTUS 1927
No. 5640
5)e £cicbelxe
^ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
f0or Lelden 19 cent pei week 12S50 pei kwartaaL
gij duw Agenten 20 cent per week 12.60 pei kwartaaL
finco pei post I 2.95 pei kwartaaL
jet Geïllustreerd Zondagsblad is vooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen botaling van 50 ct per kwartaal, by voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct,. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 c POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenlISn 30 oenl per regel
Voor Ingezonden Medcdeolingen wordt hel
- dubbele vod het tarief berekend r
Kleine advertenllön, ran ten hoogete 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd bnnr en ver
buur, koop en verkoop 10.50.
Ill NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN-
BUITENLAND
□uitschland
Onrust in het Saargebied.
emonstratie in Saarbrücken
Volgens berichten uit Berlijn heeft
Haandag te Saarbrücken een groole de-
aonstratie van mijnwerkers plaats gevon
den tegen het volkenbondsbestuur en de
fransche autoriteiten, waaraan ongeveer
10 mijnwerkers deelnamen. Na afloop
de bijeenkomst wilden de deelnemers
stoet vormen om zich naar het cen-
i van de stad te hegeven. De politie
trachtte dit te verhinderen en maakte van
;e blanke sabel gebruik. Het gelukte den
jloet echter de Fransche mijndirectie te
iereiken. Na vervolging van hun tocht
kraken zij ook door de politiemacht heen
bereikten den zetel der regeeringscom-
missie. Op het plein, waaraan het paleis
den regeeringspresident gelegen is,
bram het tot een ernstige botsing waar
bij aan heide kanten verscheidene gewon
den vielen. De regeeringspresident heeft
delegatie van de manifestanten ont-
ingeh.
In verhand met de onlusten te Saar-
briicken hebben de communisten Maan
dagavond zeer laat het parool tot de sta
ling uitgegeven. Zij verklaarden ten on
rechte, dat alle .mijnwerkersorganisaties
besloten hadden, onmiddellijk do alge-
Eeene staking af te kondigen. Ten.ge-
rolgo van dit verzinsel ging een deel der
mijnwerkers in het Saargebied gisteren
Diet aan den arbeid.
Generaal Schönaich beklaagd van
hoogverraad.
a Parijsche bladen vernemen uit Ber-
jjn: Generaal Schönaich is in staat van
kschuldiging gesteld wegens hoogverraad,
omdat hij in een militair tijdschrift ge-
echreven had: „De zucht van jongelieden
van eiken leeftijd, zelfs van zwakke en zie
kelijke om bij den rijksweer dienst te ne
men is zoo groot, dat wij geen reserves
rullen to kort hebben in oorlogstijd".
Oorlogsmonument onthuld.
Maandagmiddag werd in tegenwoordig
heid van een groot aantal vroegere leden
Tan de Duitsche vloot bij Laboe aan den
ingang van de Kieler Förde de eerste
steen gelegd voor een gedenksteen ter
«ere van 40.000 gesneuvelden van de vroe
gere Duitsche "vloot. Het 80 meter hooge
monument zal op 't voetstuk van een ouden
panfsertoren opgetrokken worden.
Oostenrijk
Na de onlusten te Weenen.
personen gearresteerd
In verband met de onlusten, die verle
ien maand te Weenen hebben plaats ge-
ronden, werden in totaal 600 personen
jearesteerd. Hiervan zijn er 250 ter be-
«chikking der justitie gesteld.
Spanje
Een manifest van Primo de Rivera.
In verband met de vastlegging der be-
ekkingen tusschen de gouverneurs en de
Patriottische Unie in de verschillende
che provincies, heeft Primo de Ri-
wa een manifest tot het volk gericht,
.ffaarin hij met name verklaart dat de hui-
dige regeering aan het bewind zal blijven,
?edurendo al den tijd, welken het land
noodig heeft om tot een volkomen norma
len toestand terug te kceren.
Rusland
De keizerin weduwe ernstig ziek.
5g correspondent van de „News of the
World" te Kopenhagen meldt, dat de tach
tigjarige keizerin-weduwe Maria van
d, moeder van den laatsten tsaar
.is II ernstig ziek is.
Do gewezen keizerin meent nog altijd
fet haar zoon leeft en in Siberië gevan-
gehouden wordt. Zij hoopt, dat hij op
nieuw den troon van Rusland zal bestij
gt vóór zij sterft.
Trotzki naar Stockholm?
Naar „Dagens Nyhter" onder voorbe
houd meldt, is Trotzki, de leider der oppo
se in Rusland, voornemens, zich in het
jjnjaar te Stockholm te vestigen, bijaldien
•o regeeringspartij in Sovjet-Rusland hem
leven te Moskou onmogelijk zou ma-
Hetzelfde blad weet te melden, dat
«otzki alreeds een huis gekocht heeft in
Zweedsche hoofdstad.
*en monument voor de offers van het
bolsjewisme.
fow-York is de hoofdstad van de ortho-
[o kerk geworden, en de kerk van den
"orlosser is hot geestelijk toevluchts-
Jrt' van do tienduizenden uitgeweken Rus
Een kapel aldaar is gewijd „aan Rus-
lands rouw" en aan de muren staat de
sombere lijst van de slachtoffers van het
bolsjewisme. Dat zijn: de keizerlijke fami
lie; 37 bisschoppen; 1500 priesters; 34.585
onderwijzers; 16 367 studenten en profes
soren. 79.000 ambtenaren; 65.890 edellie
den; 56.340 officieren; 196.000 arbeiders;
268.000 soldaten en matrozen; 890.000
boeren.
Deze laatste, al bijster hooge, getallen
zijn te verklaren uit het verzet der boeren,
wier oogst werd gerequireerd, tegen de
roode soldaten.
China.
De burgeroorlog.
Een bloedige nederlaag van
Tsjang Kai Shek?
Volgens berichten, die aanspraak ma
ken op betrouwbaarheid, woedt de oorlog
in Shantoeng in alle hevigheid voort.
De laatste berichten melden, dat Tsjang
Kai Shek een ernstige nederlaag heeft ge
leden in de buurt van Pengpoe Anhwei.
Zijn leger zou 7000 man verloren hebben.
Duizend gewonden zijn reeds te Poekow
aangekomen.
Amerika
SACCO EN VANZETTI.
Beslissing van rechter Thayer.
Beroep op het Hoog-
gerechtsshof.
Rechter Thayer heeft geweigerd het
vonnis aangaande Sacco en Vanzetti te
herroepen en de executies uit te stellen.
Door de rechterlijke beslissing van
Thayer, die mededeelde, dat voor de ver
dediging het recht voorbehouden blijft te
protesteeren, staat de weg open voor een
beroep op het hooggerechtshof van den
staat.
De verdedigers van Sacco en Vanzetti
hebben gisteren bij het hooggerechtshof
van Massachussets beroep aaugeteekend
tegeD het besluit van het hooggerechtshof
van New York, waarhij den veroordeelden
geweigerd werd een „writ of error'' in te
dienen. Dit is een van de maatregelen der
verdedigers, welke er op gericht zijn, bij
het staatsgerechtshof alle mogelijkheden
te benutten, alvorens zij de zaak voor het
federale gerechtshof zullen brengen.
Hedennacht executie?
Het uitstel van dertig dagen, dat door
gouverneur Fuller werd toegestaan, loopt
vandaag te middernacht af en de veroor
deelde mannen zullen dan onmiddellijk
geülxeculecrd worden, tenzij de pogingen
der advocaten om do tusschenkomst te
verkrijgen van het Hooggerechtshof van
den staat of van het federale Hooggerechls
hof, succes hebben. De hoop hierop is
echter gering.
Het verdedigingscomité voor Sacco en
Vanzetti heeft in samenwerking met sym-
pathise'ercnde organisaties een oproep ge
zonden aan vooraanstaande personen op
het gebied van kunsten, wetenschappen,
etc. en aan anderen, van wie men meent,
dat zij sympathiek tegenover het plan
staan, om deel te nemen aan een optocht
naar de staatsgevangenis te Charleston en
daar de wacht te houden, terwijl de exe
cutie plaats heeft.
In verhand hiermede heeft de politie
besloten een gebied rondom de gevange
nis geheel af te zetten en slechts personen
met speciale vergunningen zullen toegela
ten worden.
Van ongeveer 2000 politiebeambten, die
rond de gevangenis zijn geposteerd, zijn
400 bewapend met machine- en gewone
geweren. Wanneer moeilijkheden dreigen,
kunnen deze direct handelend optreden.
De bomaanslagen.
Twee te Utica.
Volgens een bericht uit New York aan
de „Berliner Zeitung" zijn gisteren in
Utica, in den staat New York, twee nieu
we bomaanslagen gepleegd. Verscheidene
huizen werden vernield. Twintig personen
werden ernstig gewond. Van de daders
ontbreekt elk spoor.
Bom in een kerk te Chicago
ontploft.
In een katholieke kerk te Chicago,,
staande in een wijk, welke door ongeveer
150.000 Italianen wordt bewoond, is een
bom ontploft, waardoor de kerkramen
sprongen en vele zuilen scheurden. Deze
aanslag houdt ongetwijfeld eveneens ver
band met do zaak-Sacco en Vanzetti, daar
kort na do ontploffing biljetten werden
rondgedeeld, waarin een protestvergade
ring tegen de aanstaande terechtstelling
werd aangekondigd.
Aanslag te Londen.
Gisterochtend omstreeks tien uur is in
het ondergrondstation van Aldwick een
bom ontploft. Niemand is gewond.
Het Aldwickstation is een der minst
drukko stations, zoodat het ten tijde van
de ontploffing zoo goed als leeg was. Nie
mand is gedeerd en, afgezien van lichte
beschadiging van de muren en van het 1
pleisterwerk, is er zoo goed als geen scha
de berokkend.
Aanvankelijk dacht men, dat de ont
ploffing het werk was van lieden, die met
de Italiaansche communisten Sacco en
Vanzetti sympathiseeren, doch het on
derzoek heeft getoond, dat de bom geen
vernielend karakter had. Zij was van een
tamelijk onschuldige samenstelling. Do
spoorwegmaatschappij beschouwt het in
cident dan ook meer als een zeer domme
aardigheid.
Profesten en betoogingen.
Verbod van vergaderen in
Detroit en Philadelphia.
In verhand met de ongeregeldheden, die
door de affaire Sacco en Vanzctle worden
veroorzaakt, zijn door de politie in alle
steden der V. S. uitgebreide voorzorgs
maatregelen genomen
De politie-autoriteiten te New-York
hebben vliegende patrouilles, ingesteld, be
staande uit veertien motorrijtuigen en
twee pantserauto's als voorzorgsmaatre
gel tegen daden van geweld. Het publiek
dat zich in de nabijheid van ondergrond-
sche stations bevindt wordt direct ver
spreid.
Te New-York zullen openbare bijeen
komsten worden toegestaan, op voor
waarde dat er geen enkele ongeregeldheid
zal plaats vinden, maar te Detroit, Phila
delphia en andere plaatsen is het houden
van bijeenkomsten verboden.
Open brief a\an IMndbergh.
De „Ere Nouvelle" publiceert een open
brief aan den Oceaanvlieger Charles Lind
bergh, waarin verklaard- wordt, „dat
Frankrijk in naam der menschelijkc ge
rechtigheid protesteert tegpri de roekeloo-
ze gewelddaad".
Sympathiestaking t*e Bazel en
Genèvfl.'
De vakvereenigingen te Bazel en Ge
neve hebben besloten heden den dag
der executie van Sacco en Vanzetti
den arbeid te staken.
Relletjes te P a r ij s.
Maandagavond heeft te Parijs als ge
volg van een communistische meeting ten
gunste van Sacco en Vanzetti een bot
sing tusschen politie en manifestanten
plaats gehad. Hierbij zijn negen politie
agenten gewond; verscheidene personen
zijn gearresteerd
Ook te Marseille en Nantes.
Te Marseille en te Nantes werden bij
üac ioogiingen agenten aangevallen door
beloogers, die voorbij het Amerikaansche
consulaat wilden trekken. Te Nantes zijn
drie agenten gewond. Te Marseille heb
ben vier arrestaties plaats gehad.
Bedreiging der Amerik. legatie
te Kopenhagen.
In de middag-editie van „Berlingske
Tidende" wordt de volgende brief gepu
bliceerd. welke hedenmorgen ontvangen
werd: „Indien de twee Italianen worden
gedood, zullen ook de loden van do Ame
rikaansche legatie hier ter stede gedood
worden. Beschermende maatregelen zul
len van geen nut zijn." Deze brief was on
derteekend met „Vrijheid".
Dg politie heeft reeds eenige politiebe
ambten in burger in de directe omgeving
van het legaliegebouw gestationneerd. Ge
noemd blad verneemt, dat de gehcele be
schikbare politiemacht voor a.s. Donder
dag geconsigneerd is. Buitengewone maat
regelen zullen op den dag, volgende op de
executie worden genomen om do Ameri
kaansche legatie aan do Amaliegade to
beschermen. Het verkeer langs het ge
bouw zal dien dag volkomen gestremd
zijn.
BINNENLAND
SACCO EN VANZETTI.
Protestvergaderingen en relletjes.
Te 's-Gravenhage.
In den tuin van het Volksgebouw aan de
Prinsegracht te 's-Gravenhage is gister
avond naar aanleiding van de voorgeno
men torechtstelling in Amerika van Sacco
en Vanzetti een openbare protestvorgade-
ring gehouden, bijeengeroepen door de S.
D.A.P. en het N.V.V., welke vergadering
belegd was om, zooals de leider der bij
eenkomst, de heer De la Bella, in zijn ope
ningswoord opmerkte, uiting te geven aan
de verontwaardiging, welke ook onder de
Nederlandscho arbeiders leeft, over het
tegen Sacco en Vanzetti gewezen vonnis.
Als sprekers traden op de heer Wibaut
namens de S.D.A.P. en do heer Stenhuis
namens het N.V.V.
Do heer "Wibaut betoogde, dat men de
heelo zaak tegen Sacco en Vanzetti moet
beschouwen als een kwestie van wraak te
genover een beweging, welke als anti-na-
tionaal gequalificeerd moet worden en wel
ke onderdrukt moet worden. Afgezien daar
van moet het vonnis beschouwd worden
als voort te komen uit een opvatting, be-
heerscht door een bepaalde klasse-opvat
ting.
Ten slotte hield Bpr. een pleidooi voor
afschaffing, over de geheele wereld, van de
doodstraf.
Vervolgens sprak de heer Stenhuis. Hij"
betoogde, dat wat nu in Amerika staat to
gebeuren moet worden beschouwd als een
typisch staaltje van verruwing der bour
geoisie, do heerschende klasse.
Een motie werd aangenomen, waarin
onmiddellijk afschaffing der doodstraf
over de geheele wereld wordt gevraagd.
Voorts werd besloten een telegram te
zenden aan president Coolidge, waarin
namens do Ned. arbeiderswereld diens tus
schenkomst gevraagd wordt om de te
rechtstelling van Sacco en Vanzetti te
voorkomen.
De zeer druk bezochte bijeenkomst werd
hierna gesloten.
Een paar honderd bezoekrs van de ver
gadering trokken bij wijze van betooging
door de stad, vermoedelijk met do bedoe
ling, langs de Amerikaansche legatie te
trekken, hetgeen hun echter werd verhin-
derd door de politie, die bij de Bqschbrug
de betoogers uit elkaar wist te drijven.
Zoowel de woning van den Amerikaan-
schen gezant aan het Voorhout als do
Amerikaansche legatie op de Princesso-
gracht werden door een vrij sterke poli
tiemacht te voet en te paard bewaakt.
Amsterdam.
Te Amsterdam is het den geheelen dag
eenigermato onrustig geweest in verband
met anarchistische en communistische be
toogingen voor de vrijlating van Sacco en
Vanzetti.
Het begon al in den middag bij het Ko
loniaal Instituut, zooals wij elders in dit
nummer melden. Daar is een jongeling ge
arresteerd, omdat hij had geroepen: „Gooi
de politie dood met steenen". Hij is voor-
loopig vastgehouden.
De politie heeft echter den indruk, dat
de jongeling is opgestookt door anderen,
die achter de schermen bleven.
Gisteravond was er een bijeenkomst in
het Westerpark, waar eenige synAicalen
het woord hebben govoerd.
Do betooging, wolk© druk was bezocht,
verliep rustig. Aan het hek van het park
hingen borden met het opschrift „Redt
Saco en Vanzetti".
Na afloop wilden de betoogers „trek
ken". Zij gingen naar het Haarlemmer
plein met de bedoeling de Haarlemmer
straat in tc gaan.
De politie wist dit laatste echter te ver
hinderen en leidde den stoet door do Mar-
nixstraat over de Rozengracht voor de
Westermarkt. Daar was een groote politie
macht geconcentreerd onder leiding van
den hoofdinspecteur den heer L. Hoogen-
boom.
De betoogers poogden nog verder te
trekken, maar de ruiters en de agenten wis
ten tc bewerken, dat er 6en einde kwam
aan deze „wilde" demonstratie, welke wel
veel geschreeuw, maar geen ongelukken
had opgeleverd. Een paar charges waren
ncodig. maar zij droegen een onschuldig
karakter en bestonden uit niet veel meer
dan een sprong van een paard, welke ruim
voldoende bleek om het gezag te handha
ven. Een enkele maal moest do politie wat
krachtiger dreigen.
Intussclien was het tegen elf uur gewor
den, vóórdat op do Westermarkt do rust
was teruggekeerd. Enkele greepen waren
echter afgezakt in de richting van den
Dam. Op dit plein, op den Nieuwendijk, op
den N.-Z. Voorburgwal en in do omgeving
moest de politic nog een paar malen club
jes menschen, die weigerden door te loo-
pen, uiteenjagen. Eén man, die met stee
nen gooide, is gearresteerd.
Te Rotterdam.
Ook te R'dam is een vergadering gehou
den, belegd door het internationaal P. A.
S., het P.A.S. en het Comité-SaccoVan
zetti. Als spreker traden op de heeren
Bouwman en Rasseau, die protesteerden
tegen de terechtstelling van Sacco en
Vanzetti. Aan het einde deelde de voor
zitter mede, dat uit de vergadering schrif
telijke voorstellen waren gekomen o.a. om
naar het Amerikaansche consulaat to
gaan, teneinde daar te protesteeren. Spr.
meende, dit te moeten afraden, omdat de
politie gereed stond de betoogers uiteen
te jagen.
Uit de vergadering klonk toen een pro
test daartegen en zonder dat de vergade
ring eigenlijk gesloten was, volgden allen,
ongeveer 400 personen de probesteerende
aanwezigen naar buiten onder het zingen
van de „'Internationale". Op do Goudsche
Singel probeerden do yergaderingbezoo-
kei s een demonstratie te formeeren. Do
politic maande hen aan uit elkaar te gaan,
maar daaraan werd geen gevolg gegeven.
Verschillende demonstranten hadden stee-
uen tc pakken gekregen hetgeen hen. te
gemakkelijker viel, daar de Goudsche Sin
gel juist was opgebroken. Dit werd do
politie te bar en bij do St. Jansstraat
werden do demonstranten met sabel en
gummistok uiteen gejaagd. Zij vluchtten
verschillende kanten uit maar enkele mi
nuten later wisten de communisten weer
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Onrust in het Saargebied.
Nieuwe bomaanslagen te Utica, Chicago
en Londen als protest tegen de a.s execu
tie van Sacco en Vanzetti. De laatste po
gingen der verdedigers.
Vier vliegers staan in Frankrijk en vlftr
in Duitschland gereed om over den Oceaan
naar Amerika te vliegen. (Luchtvaart, 2de
blad).
bijeen te komen -.n trókken-langs de Pan-
nekoekstraat. Al joelende word naar d-'
markt getrokken. Inmiddels hadden zich
heel wat nieuwsgierigen achter hen ge
voegd. De politie van hot bureau Lange
Torenstraat had inmiddels ook de afdee-
ling Groote Paauwenstceg gewaarschuwd
en een versterkte politiemacht werd daar
onmiddellijk gemobiliseerd. Zoowel bere
den, als andere agenten begaven zich v
de Wijnhaven waar het consulaat is geves
tigd en zetten de omgeving af. Toen zij
bij de Keizersbrug nabij de Blaak waren
gekomen stuitten zij daar op politie. Zij
werden teruggedreven.
Schreeuwende trok de stoet mot de bel
hamels voorop over het Beursplein langs
de Geldersche kade en het Witte Huis
naar do Wijnhaven.
Onder het geroep van: „Dood aan de
politie 1" wisten zij de Wijnhaven te be
reiken. Aan do brug stootten zij opnieuw
op een sterke politiemacht. Daar werd hen
gesommeerd uiteen te gaan maar nu wei
gerde de troep eveneens aan het bevel te
voldoen en toen hierop weer met steenen
werd gegooid gaf de inspecteur, die do
leiding had den aanwezigen agenten bevel
de betoogers uiteen te jagen. Met de blan
ke 9abel werden verschillende charges uit
gevoerd en menige harde klap werd uitge
deeld.
Dit scheen het grootste deel van de aan
wezige communisten ontzag in te boezemen-
Successievelijk zakten zij af enjoin 12 uur
ra.* cïc hist weergekeerd in de luncrcring
van het consulaat.
Als veiligheidsmaatregel heeft de poli
tie gedurende de eerste uren van den
nacht nog een versterkte politicmacht om
cn voor het consulaat dienst laten doen.
Het bezoek der Amerikaansche
journalisten.
Te Amstordam.
Met den sneltrein van 9 uur uit Den
Haag, zijn gistermorgen do Amerikaan
sche journalisten in do hoofdstad gearri
veerd.
Ter ontvangst waren op het perron aan
wezig mr. E. II. von Baumhaucr, secreta
ris van do Ncderlandsch-Amerikaansche
Kamer van Koophandel, J. Chabot, ad
junct-secretaris, mr. P. J. Idenburg, die
liet gemeentebestuur vertegenwoordigde,
In een drietal Sightsccing-cars, voorafge
gaan door motorpolitie, reed het gezet
schap door een gedeelte van oiid Amster
dam naar het Rijksmuseum. Do voorst-C
wagen werd geheel in beslag genome?
door een filmoperateur en een persfoto
graaf.
De journalisten, ongeveer dertig in ge
tal, van wie velen met hun dames, werden
in de groote hall van het museum ontvan
gen door den directeur den heor Schmidt
Dogener. Gedurende een uur werden do
voornaamste exposities bezocht; vooral
Rembrandts nachtwacht maakte de be
wondering van het gezelschap gaande. Te
half twaalf werden de auto's weer beste
gen voor een tweeden trip, waarvan het
doel het nieuwe stadion aan don Amstel-
veenschenwog was.
Even voor twaalf uur arriveerden do
Amerikaansche journalisten aan het nieu
we stadion waar zij bij ontstentenis van
den voorzitter van het N.O.C. baron
Schimmedpcnninck van der Oyo verwel
komd door de heeren kapitein G. van
Rossem en P. W. Waller respectievelijk
algemeen secretaris en penningmeester
van het N. O. O. alsmede door den archi
tect van het nieuwe stadion den heer
Wils. Een uur lang bezichtigde hot Ameri
kaansche gezelschap het in aanbouw
zijnde sportpark en om 1 uur werd de rit
in drie Sight-seeing-cars voortgezet naar
het Koloniaal-Instituut.
Demonstraties voor Sacco
on Vanzetti.
In den omtrek van het instituut hadden
zich kleine groepjes arbeiders, vermoede
lijk communisten, gevormd, ongeveer 30 in
getal, waaruit toen de auto's binnon hun
gehoor waren, kreten opstegen als: „Sac
co en Vanzetto moeten vrij" en (in het
Engelsch): „Sacco en Vanzetti mogen niet
sterven".
Borden met gelijkluidende in het En
gelsch gestelde opschriften worden om
hoog geheven.
Een en ander was voor de politie, die de
omgeving van het Koloniaal Instituut had
afgezet, aanleiding enkele charges uit te
voeren. Enkele der demonstranten werden
onder den voet gcloopcn, andore met gum-