18e Jaargang.
VRIJDAG 6 MEI 192?
No. 5560
3)e SeicUdte 6011/tcHit
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct.. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlenliën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medcdeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. r
Kleine advoriontiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden bf gevraagd, huur on ver
buur, koop en verkoop 10.50.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN.
V Om het beginsel.
Overdrijving schaadt.
Ook bij do propaganda moet men van
deze waarheid wel terdege overtuigd en
doordrongen zijn. Als men er dan
maar bij bedenkt, dat overdrijving kan
geschieden naar twee kanten.
Men kan overdrijven door te veel en
wat natuurlijk niet minder verkeerd is en
ook in zekeren zin overdrijven mag wor
den genoemd door te weinig.
Als we dit in verband brengen met de
gemeenteraadsverkiezingen, dan geeft het
aanleiding tot twee opmerkingen.
Eerstens deze: 't Is niet waar, dat in
een gemeenteraad, ook al is 't die van
een stad, telkens en telkens prin-
cipieele kwesties aan de orde komen.
Vervolgens deze: 't Is niet waar, dat in
een gemeenteraad zelden of nooit
over principiële kwesties moet worden be
slist.
Wie uit deze twee feiten een conclusie
wiï trekken, welke vrij is van elke over
drijving, mag èn moet concludeeren, dat 't
ook bij een gemeenteraadsverkiezing gaat:
om het beginsel.
Dus: op 24 Mei a.s. stemmen alle kies
gerechtigden in de gemeente Leiden op
de Katholieke lijst, lijst No. 10.
V Wat overweging verdient.
„Het Gentrum" bespreekt en citeert
met instemming een boekje van prof. dr.
J. A. Veraart over „De reorganisatie van
de R. K. Staatspartij.''
Prof. Veraart wijst er in deze brochure
terecht op, dat in den Partijraad eigen
lijk niet moet worden gedacht over een
preciese verhouding tusschen het
aantal middenstanders, arbeiders enz.
„Het Centrum" onderschrijft deze mee
ning en vervolgt dan:
Maar wèl is noodig en dit willen
wij nog eens onderstreepen dat
geen stand bij raadpleging en verte-
genwoordiging - voornljgegcrah,
zooaio lu aen „goeaen ouden tijd maar
al te dikwerf geschiedde. "Want voor
bet lenigen van nooden en bet wegne
men van wanverhoudingen zal uiter
aard het warmst, het best en ook met
de meeste zaakkennis gestreden wor
den door hen, die aan den lijve hebben
ondervonden en nog ondervinden, dat
zulke toestanden bestaan.
Ziehier duidelijk aangegeven de reden,
waarom het, zoo mogelijk, in meer
dere of mindere mate noodig of zeer ge-
wenscht kan zijn, een afvaardiging in
een vertegenwoordigend lichaam te kie
zen uit de verschillende standen.
Maar niet allèèn in vertegenwoordigen
de lichamen.
Ook in besturen van maatschappelijke
of kerkelijke organisaties wij denken
b.v. aan Kerkelijke Armbesturen kan
het zeer gewenscht zijn, dat er onder de
leden is een schakeering in stand, opdat
op de meest doeltreffende wijze, met
kennis van zaken en klaar in
zicht in de feitelijke toestanden, kan
worden gearbeid.
O. i. dient dit wel 'ns hier en daar
meer dan tot nu toe te worden overwogen.
BUITENLAND
Volkenbond
DE ECONOMISCHE CONFERENTIE.
De Nederlandsche delegatie.
Rede van dr. Zimmerman.
Gisterochtend heeft op de vergadering
van de economische conferentie te Ge-
nève de Nederlandsche gedelegeerde dr.
Zimmerman het woord gevoerd. Een uit
voerig exposé van deze rede geven wij
morgen onder de rubriek Financiën en
Economie". Volstaan wij thans met te
zeggen, dat spr. een vergelijking maakte
tusschen de gunstige economische toestan
den in de Vereenigde Staten en die in
Europa. Verder wees spr. op de groote
uitbreiding der regeeringsbemoeiing,
waardoor de productie te zwaar belast
wordt en over de toenemende industriali
satie der Staten.
Rede van Colijn.
Ook onze tweede gedelegeerde de heer
Colijn heeft het woord gevoerd.
Hij zag de voornaamste oorzaak van de
economische malaise in Europa in het
gebrek aan vrijheid en in de onzekerheid
waaronder de handelsbetrekkingen hebben
te lijden. Er hestonden natuurlijk nog an
dere oorzaken, die meest het resultaat wa
ren van een sociale ontwikkeling, welke
.Sedert het midden der vorige eeuw een
natuurlijke evolutie doormaakt, en die
daarom moeilijk kunstmatig zouden zijn
tegen te gaan. Maar er zijn enkele oorza
gen, welke door de tusschenkomst der re-
geeringen zouden kunnen worden verwij
derd of verzacht.
In de eerste plaats moet werden cre-
streefd naar een vermindering en verla
ging der douane-tarieven en belemmeren
de maatregelen, die sedert Versailles zijn
ingevord. Ten tweede naar een billijker in
richting der handelsverdragen. In dit ver
band spoort hij de conferentie aan om
nogmaals natdrukkelijk te wijzen op de na-
deelen, aan den tarievenstrijd verbonden,
waardoor de prijzen omhoog worden ge
dreven en de koopkracht der bevolking
vermindert, zoodat de productie er scha
de van ondervindt. Hetzelfde geldt voor
de andere belemmeringen, die den uitvoer
en den invoer in den weg worden gelegd.
De Russische delegatie.
Wat zijn haar plannen?
Uaar vernomen wordt, zal de leider
>r Russische delegatie, Ossinski, morgen
een rede houden, van de navolgende strek-
ng:
De Russen zijn gekomen voor positie
ven arbeid, ofschoon zij niet optimistisch
gestemd zijn. Ossinski zal dan wijzen op
de kapitalistische oorzaken der economi
sche depressie en mededeelen hoe Rus
land de problemen heeft opgelost, terwijl
hij eenige positieve voorstellen zal
doen, o.a. met betrekking tot cartels, in
ternationale credietverleening, handels
verdragen en sociale nol'tick.
Al te groote bescherming.
De Russische gedelegeerden worden te
Genève zoo conscienteus bewaakt, dat de
gedelegeerden het een beetje al te lastig
beginnen te vinden. Zii hebben verzocht
om de voorzorgsmaatregelen terug te
brengen tot den omvang, die ook voor an
dere delegaties gebruikelijk is.
Duitschland
Bij de Völkischen.
De vuist als argument.
Gisteravond hield de Völkischo partij
een vergadering, waar als spreker optrad
de bekende dr. Göbels. Spr. begon zijn ge-
zijn z.g. „Rollkommandos" aan de adres
sen der linksche en Centrum-journalisten
goed in het geheugen te prenten.
Toen de aanwezige predikant Struver
hiertegen protesteerde, noodigde Göbels de
aanwezigen uit, Struver te lijf te gaan.
Aan dit verzoek werd voldaan en ernstig
gewond moest de predikant de zaal ver
laten.
Vervolgens hitste Göbels de toehoor
ders op tegen den eveneens aanwezigen
verslaggever van den „Lokal Anzeiger
den bekenden oud-majoor Henning. _0°k
deze kreeg een geducht pak slaag. Hij be
gaf zich naar het nabijgelegen politiebu
reau, waar men het nu eindelijk noodig
achtte in te grijpen. Er werden 300 agen
ten naar de vergadering gestuurd. De
aanwezigen mochten slechiJ één voor één
de zaal verlaten, daar zij zouden worden
gefouilleerd.
Frankrijk.
Het separatisme in den Elzas.
Het „b e v r ij d e" gebied!
In den Elzas wordt een blad uitgege
ven, dat een sterke agitatie voert tegen
Franrkijk. Volgens dit blad wenscht 90
pet. van de Elzassers een einde te zien
komen aan de Fransche heerschappij.
Het zal wel een beetje overdreven zijn
meent het „Vad." doch „iets" is er zeker
van aan.
De reis van Poincaré, die ditmaal met
heel wat minder uiterlijk vertoon gepaard
ging dan de vorige malen, bracht aanvan
kelijk eenige ontspanning. Poincaré be
loofde inderdaad belangrijke concessies
in zake de onderwijstaal. De daardoor
gewekte hoop is echter alweer teleurge
steld. De centralfseerende administratie
heeft dezer dagen besluiten gendtnen, die
volkomen in strijd zijn. met de mooie
verklaringen van den mfnister-presi-
dent.
Volkomen Franschgezind in Elzas zijn
nog alleen de socialisten onder leiding
van Gruobach, die in 1914 naar Zwitser
land vluchtte en daar aan het hoofd stond
der Fransche Elzas-propaganda.
De Franschgezindheid van de meeste
zijner partijgenooten is dan ook hoofdza
kelijk anli-clericalisme: met de hulp uit
Parijs wil men de macht der priesters in
Elzas breken.
Do Franschgezindheid der socialisten
heeft voor gevolg, dat de communisten
zich juist als de beschermers van het
eigen volkskarakter voordoen. Zij wen-
schen. volledige autonomie: noch Duitsch,
noch Fransch, maar Elzassisch!
De machtige clericale partij wil zelfstan
digheid in het raam van den Franschen
staat.
Engeland
De wet op de vakvereenigingen.
In tweede lezing aangenomen,
Na 4 dagen van debatteeren in het En
gelsche lagerhuis werd gisteravond de wet
op de vakvereenigingen in tweede lezing
aangenomen
De Balkan
Joego-Slavië en Italië.
Toch een vredelievende
oplossing^
Naar de correspondent van de „Köln.
Ztg." te Belgrado meldt, is, nadat de Ita-
liaansche gezant aldaar, generaal Bodre-
ro, den Joego-Slavischen minister van bui-
tenlandsche zaken Marinkowitsj, Dinsdag
een bezoek had gebracht, in de openlijke
besprekingen over het Italiaansch-Joego-
Slavisch conflict rust ingetreden.
Het schijnt, alsof zoowel Belgrado als
Rome wenschen, dat het conflict, hetwelk
soms een zeer oorlogszuchtig karakter
droeg, toch vredelievend zal opgelost wor
den.
Griekenland
Komitadsji-inval in Griekenland.
Sofia vefantwoordelijk?
De bladen te Athene melden, dat talrijke
benden Bulgaarsche komitadsji's de grens
van Oost-Thracië hebben overschreden
met het doel,'den spoorweg te vernielen.
Bij een botsing met de bewakingstroepen
van den spoorweg zijn eenige komitadsji's
gewond of gedood.
Een Grieksche divisie en. een bataljon
zijn gemobiliseerd om de inyallers te ver
drijven. In zekere Grieksche kringen is
men van meening, dat de komitadsji's tot
hun optreden aangezet worden door de re
geering te Sofia.
China.
DE CHINEESCHE CHAOS.
Echec van Tsjang Kai-Sjek.
4000 man versterking naar
KiangsL
Uit Britsche bft>n wordt gemeld, dat
Tsjang Kai-sjek een échec hoeft geleden
de provincie Kiangsi. Vierduizend man
hebben Foetsjau verlaten, om Tsjang's le
ger te versterken.
Treffen tusschen rooden 'en V'"
Tu&sciIC- Kwantoeng. _.vön in Kwan-
toeng, de extremisten en de gematigden
uit de Kwomintang in die provincie, is het
veel spoediger tot een treffen gekomen
dan verwacht werd.
De witten (de partij van Tsjang Kaï
Sjek) hebben Yingtak veroverd, op 100
K.M. ten Noorden van Kanton, alsmede
Woesjek terwijl binnenkort de bezetting
van Sjioetsjau, 190 K.M. ten Noorden,
door de witten spoedig verwacht wordt.
Deze laatste stad is reeds door de rooden
ontruimd.
Bedreigingen van Rusland.
Naar de „Chicago Tribune" meldt, heeft
de Russische regeering aan het Chineesche
gezantschap te Moskou een nota doen toe
komen, waarin zij dreigt represaille-maat
regelen te zullen nemen, ingeval de in het
Russische gezantschapsgebouw gearres
teerde Russen, mevr. Borodin en de te
Nanking gevangen genomen Russische
koerier voor een buitengewone rechtbank
zullen worden gebracht en men hen het
zelfde lot zal laten ondergaan als de Chi
neesche communisten. Volgens het be
richt hebben de Chineesche autoriteiten
te Peking, na ontvangst van de nota, be
sloten tot uitstel van het proces tegen de
gearresteerde communisten.
Amerika
DE TROEBELEN IN MEXICO.
Successen van de Regeering.
De Mexicaansche regeering maakt mel
ding van een reeks van successen, welke
zij op de Yaqui-Indianen en andere op
standelingen in de staten Jalisco, Colima
en Sonora heeft behaald.
President Calles deelde mede, dat de
revolutionnaire beweging volkomen onpo
pulair is en bekwame leiders mist. Do
regeering heeft, naar hij zeide, slechts aan
twee problemen het hoofd te bieden, dat
namelijk van den plaatselijken opstand
der Yaqui-Indianen in Sonora en dat van
de benden der Katholieke „extremisten",
geleid door Katholieke priesters, in den
staat Jalisco. Deze „benden" zijn nooit
over eenige stad in den staat meester ge
weest.
Een bericht van de Mexicaansche
grens meldt, dat generaal Caraveo, hoofd
der militaire operaties in Chihuahua, die
door drie regimenten van de federale troe
pen verslagen was, opnieuw do vaan van
den opstand heeft ontplooid en dat do
voormalige president Obregon van Coa-
huila uit tegen hem optrekt.
Kiezers in Mcrida, Yucatan, hebben
Obregon candidaat gesteld voor de pre-
sidents-verkiezing van het volgende jaar.
Geen vrede In Nicaragua.
De Amcrikaausche poging tot
bomidd'eling mislukt.
Reuter meldt uit Tipitapa, in Nicaragua,
dat generaal Moncada, de leider van de
strijdkrachten der „liberalen" in Nicara
gua, een onderhoud heeft gehad met Stim-
son, den gedelegeerde van president Coo-
lidgo, die gepoogd heeft don vrede tus
schen „liberalen" en „conservatieven" in
Nicaragua tot stand te brengen.
De conferentie is echter mislukt op de
quaostie van president Diaz.
Deze wordt gesteund door de Amerika
nen, maar de liberalen" willen niet hoo-
ren van een bestendiging van dit presi
dentschap.
Staat van beleg in Bolivia.
Ten gevolge van een studenten
staking.
Gistermorgen is te La Paz de staat van
beleg afgekondigd ten gevolge van een
staking der studenten, die ontevreden zijn
over de weigering der regeering, de sala
rissen der professoren uit te betalen, die
hebben deelgenomen aan revolutionnaire
agitaties. Een der oppositiebladen is ge
schorst en de hoofdredacteur is -gearres
teerd.
BINNENLAND
HET ZEVENDE LEERJAAR.
Voorloopig Verslag.
Verschenen is het voorloopig verslag
over de ontwerpen van wet tot:
wijziging van de artikelen 56, 97 en 203
der lageronderwijswet 1920 en
wijziging van art. 3 der leerplichtwet,
zooals het wordt gelezen krachtens de wet
van 30 Juni 1924
Niet voldoende.
Blijkens dit verslag achtten vele. leden
het bij deze ontwerpen bepaaldo ten eenen-
male onvoldoende. Na de aanneming van
do motie-Suring had men een regeling van
verdere strekking mogen verwachten.
Reeds bij de behandeling van meergenoem
de motie heeft de Kamer zich terecht op
het standpunt gesteld, dat de toestand van
döogt. Nu door het" algemeen e onderzoek,
waarvan sprake is in de memorie van toe
lichting tot het eerste dezer wets-ontwer-
pen, is komen vast te staan, dat op 74.1 pet.
der scholen voor gewoon lager onderwijs
gelegenheid tot het ontvangen van onder
wijs in het zevende leerjaar bestaat, terwijl
slechts op 568 scholen, d. i. 8.5 pet. men
schoolruimte te kort zou komen en dus zou
moeten worden bijgebouwd, kan ook met
het oog op de behoefte aan schoolruimte
tegen die invoering geen ernstig bezwaar
bestaan. Deze leden begrepen niet, wat de
minister door invoering van^ het verplichte
zevende leerjaar zonder gelijktijdige invoe
ring van de zevenjarige leerverplichting in
liet belang van het onderwijs wil bereiken.
Bezuiniging tengevolge der niet-invoering
der leerverplichting zou alleen bereikt
worden, als groote groepen kinderen geen
gebruik zouden maken van het zevende
leerjaar. Doch mislukking van het zevende
leerjaar kan toch niet in de bedoeling van
den minister liggen. Deze leden waren van
meening, dat dit wetsontwerp in den be-
staanden toestand weinig of geen verbete
ring zal brengen. Het bekende hiaat tus
schen de leerplicht- en de arbeidswet blijft
dus bestendigd, waarin de regeering ten
onrechte door wijziging van art. 88 der
Arbeidswet wil trachten te voorzien
De loden, hier aan 't woord, spraken
daarom do hoop uit, dat do minister bereid
zou zijn, alsnog het wetsontwerp zoodanig
aan te vullen, dat aan den wensch naar
onmiddellijke invoering van den zevenja
rigen leerplicht wordt voldaan. Mocht
de minister daartoe niet bereid blijken
dan wenschten sommigen reeds nu te ver
klaren. dat zij niet zouden nalaten te
trachten door amendeering van het wets
ontwerp de invoering van den zevenjari
gen leerplicht te verkrijgen.
Wel tevreden.
Vele andere leden spTaken hun voldoe
ning uit over de indiening van dit voorstel,
waarmede beoogd wordt, een geleidelijke
aanpassing te verkrijgen aan den toestand,
die met 1 Januari 1930 automatisch zal
intreden. Sommigen hunner zouden intus-
schen gaarne van de regeering vernemen,
of er, gelet op 's Lands financiën, inder
daad overwegende bezwaren bestaan tegen
invoering reeds nu van den zevenjarigen
leerplicht, en welk standpunt de regeer in g
zal innemen, indien door amendeering der
wetsontwerpen getracht zal worden herstel
van dezen leerplicht op een vroegeren da
tum dan 1 Januari 1930 te verkrijgen
Gevraagd werd, of de regeering bereid is,
de invoering daarvan op 1 September 1928
te stéllen.
Zeker niet meer.
Verscheidene andere leden verzetten
zich tegen den aandrang tot vervroegde
invoering van de zevenjarige leerplichting.
De financieele bezwaren tegen een ver
vroegde invoering van den zevenjarigen
leerplicht achtten zij gegrond. De Kamer
behoort de regeering niet te sturen in de
richting van nog verdere opdrijving der
reeds zoo hooge onderwijs-uitgaven. Eeni-
gen dezer leden voeeden hieraan toe. dat
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Redevoeringen van Zimmerman en Co
lijn te Genève.
Het separatisme in den Elzas.
De troebelen in Mexico.
BINNENLAND.
Het voorloopig verslag in de Tweede
Kamer inzake de wetsontwerpen tot in
voering van het zevende leerjaar. (1ste
blad).
De rente van voorschotten onder ver
band van tweede hypotheek voor den
bouw van arbeiderswoningen, bepaald op
4K pet. (1ste blad).
Met den Pullman-trein ParijsAmster
dam. (1ste blad).
Een pseudo-dader van den moord aan
het Bezuidenhout te 's-Gravenhage. (Ge-
mengde Berichten. 2de blad).
OMGEVING.
Vragen aan de Regeering inzake den
aanleg van een spoorweg GoudaAlphen
■a. d. RijnBoskoop. (Rijnstreek, lsto
blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
Be pholo-pagina geeft o.m. photo's van:
houw van het nieuwe stadL te Amster
dam; demonstratie met een zelfrichtende
reddingsboot te Delfzijl; het 25-jarig jubi-
leiun der Staatsmijnen in Limburg
zij in beginsel gekant waren tegen elke
verdere uitbreiding van den leerplicht.
Lasten voor de gemeenten.
Verscheidene leden hadden zien in hoo
ge mate verbaasd over de lichtvaardig
heid t waarmee de mnriator^liiienxdii^t nvw
Met de verplichte tewerkstelling van
wachtgelders konden zeer vele leden zich
beginsel vereenigen, andere leden wa
ren weinig ingenomen met den in te voe
ren dwang bij do benoeming van onderwij
zers. Zij wenschten nauwkeurig te wor
den ingelicht omtrent het aantal wacht
gelders en omtrent de bezuiniging, die do
inister zich voorstelt te bereiken.
Te lang op school.
Enkele leden hadden bezwaar tegen do
bepaling, dat in sommige gevallen kinde
ren ook na het bereiken van hun 14e le
vensjaar in school moeten worden gehou
den. Deze leden zouden in elk goval een
kind bij het bereiken van den 14-jarigon
leeftijd van leerplicht willen zien vrijge
steld.
BOUW VAN ARBEIDERSWONINGEN.
Rente van voorschotten.
De ministers van arbeid, handel en nij
verheid en van financiën hebben, gezien
de beschikking van de ministers van ar
beid, handel en nijverheid en van finan
cial van 14 Augustus 1924 tot vaststel
ling van „Regelen, betreffende het be
schikbaarstellen van voorschotten ouder
verband van tweede hypotheek ^voor don
bouw van arbeiderswoningen", bepaald,
dat voor do voorschotten, waarvan do de
finitieve vaststelling plaats vindt ouder
of na de dagteekoning van deze beschik
king 4 Mei 1927 de rente 4^ pet.
zal bedragen
Vragen van Kamerleden.
Benoomhaarkeid van gehuw
den Onchristelijk rogee-
ringsbeleid.
De heer Deckers, lid van do Tweede
Kamer, heeft aan den minister van ko-
loniün de volgende vragen gesteld;
I. Acht do minister het geoorloofd, dat
de overheid aan de benoemdbaarheid van
gehuwden voorwaarden verbindt ton aan
zien van hun kindertal?
II. Zoo neen, wil de minister dan
maatregelen nemen, leidend, tot onmid-
dellijko intrekking van den eisch, dat ge
huwden, dio in aanmerking willen komen
voor uitzending als commissaris 2de
klasse of politiek opziener naar Neder*
landsch-IndU\ niet meer dan twee kinde
ren mogen hebben?
TTT Keurt de minister het goed, dat
aan do 14 commissarissen 2de klasse en
70 politie-opzieners, wier uitzending naar
Nederlandsch-Indid is gevraagd, oen be-
zoldiging wordt gegoven, van welko zV
naar het oordeel van den minister en d»
Indische regeering in den eersten tijd be
zwaarlijk oen gezin kunnen ondorhoudon,
waartoe meer dan twee kinderen belioo-
1 IV. Zoo neen, is do minister dan bereid
een zoodanige herziening der salaris rege
ling te bevorderen, dat evenbedoeluo amb
tenaren, ook indien zij meer dan twee
kinderen hebben, een voldoende bezoldi
ging gunnen onlvangen?
