ge jaargang.
DIII3ISAG 22 FEBRUARI 1921
No. 5493
3)e £aTcbelie Gou/ta/nt
BONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
j(jen 19 cent per week 12.50 per kwartaal
AcenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
I per |J»st Z-9S Per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
aar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
laling Alzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Bpsblad 9 ct
Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen i.'
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono advertontlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertontlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver
huur, koop en verkoop f0.50.
HUMMER BESTAAT UIT rWFf BLADER.
De Statenstembus.
r heeft in alle Provincies de
idaatstclling plaats voor de a.s. ver-
van leden der Staten,
verkiezing wordt niet in alle Provin-
op denzelfden dag gehouden.
Zuid-Holland heeft deze plaats op 4
il.
is nog weinig belangstelling voor
verkiezing.
toch is het van groot belang, hoe de
n der Provincies zijn samengesteld,
i groot belang, omdat de Steten de
n der Eerste Kamer kiezen.
groot belang, omdat de invloed der
en op den gang van zaken steeds ster-
wordt, omdat dezer bemoeienissen op
cheiden terrein zich steeds breeder uit-
ken; omdat vooral de macht van Ged.
en, die uit de Prov. Staten worden
zen, in het algemeen landsbestuur een
belangrijke is geworden,
n groot belang zijn, op de derde
is, ook daarom de Staten-verkiezin-
omdat zij als een soort krachtmeter
worden beschouwd voor de beteeke-
ler verschillende partijen,
het kort i9 hier de belangrijkheid der
in-stcmbus aangeduid,
zal noodig zijn, in de weken, die
van 4 April scheiden, daarop nog bij
iling te wijzen.
Katholieken moeten ook aan de Sta-
tembus in hun massale eenheid too-
hun kracht, erlangen hun recht
ïvloed op den gang van zaken in het
are leven.
BUiTENLAND
Durtschland
Duitschland's ontwapening.
81 oopen der vestingwerken
rijksweerministerie heeft volgens
.ss. Ztg." aan eenige vestingscom-
lanten instructies gezonden, ingevol-
elke de versterkingen, welker slech-
in de jongste te Parijs gesloten over-
omsi was vastgesteld, binnen vier
'den zullen worden afgebroken. Bin-
denzelfden tijdduur moet ook de wet
ffende het oorlogsmaterieel door den
worden aangenomen.
Britsch-lndië.
Nieuwe onlusten.
singen tusschen Sikhs en
Muzelmannen.
'dagavond zijn te Bombay, volgens
vandaar, onlusten uitgebro-
Sikhs (het Hindoesch mili-
en Muzelmannen. Zij duurden
heelen nacht door en de politie moest
lotte vuren.
Bn wist bij de afzending van het be
oog niet hoevele dooden en gewon-
er gevallen waren.
China.
BE CHINEESCHE WARBOEL.
Het accoord met Tsjen.
o t a i 1 s van het accoord.
Britsche minister van Buitenland-
aken, sir Austen Chamberlain,
gisteren in het Lagerhuis mede,
wn telegram is ontvangen van den
n zaagelastigde O'Malley, geda-
iebruari j.l., waarin gemeld
flat op den avond van den 19den
iMjeen overeonkomst met betrek-
ui n C0ncess'e te Hankau is onder-
ia Uoze overeenkomst is in de vol-
termen vervat:
bevoegde Britsche autoriteiten zul-
J"»«kche algemeene vergadering
via a? rs bijeenroepen tegen
,ai"t as- Be Britsche ge-
pi Kak Za daarop ontbonden worden
ii fn 8er i0ver sebiid der conces-
nipiirrnmeGi,^'orclen overgedragen aan
afwa Ges°ben gemeenteraad.
Mwaehtmg van de overdracht van
J p,?vcr lle concessie aan dezen
Ltnneeschen gemeenteraad op 15
hoi 5. i Politietoezicht in de con-
hai -r over c*e openbare bedrij
en «a z'cbt op de volksgezondheid
tó, «pfcnd ^00r de Chineesche
die thans daarmede zijn be-
van. dcn Britschen
n" nnra -I i nationalistische re-
eraarl Grwfu ?en Chineesche ge-
woitraDj mctie steUen, onder bepa-
tdscho 7 ?0r den minister van Bui-
ting na iGa .der nationalistische
orde. j Britsche regeering 2ul-
atedegedeeld. Deze bepalingen
zullen van kracht blijven, totdat er een
overeenkomst zal zijn getroffen in zake
de samensmelting der vijf concessies te
Hankau en de vroegere concessies aldaar
in één gemeentelijk district.
De staking te Sjanghai.
Bloedige tooneelen in de
straten.
Hoewel in enkele fabrieken en ook in
drie groote Chineesche warenhuizen te
Sjanghai het werk hervat is, heeft do sta
king zich nog tot andere ondernemingen
uitgebreid. In totaal hebben nu circa
108.000 werklieden het werk neergelegd.
Het zwaarste zijn de Japansche fabrie
ken en ondernemingen getroffen. De Chi
neesche fabrieken zijn er bijna even slecht
aan toe en daarna komen de Egelsche on
dernemingen.
De arbeidersleiders leggen er voortdu
rend den nadruk op, dat de staking niet
speciaal tegen de Engelschen gericht is en
de stakers hebben strict bevel gekregen
zich ordelijk te gedragen.
In de internationale nederzetting is de
dag kalm verloopen. Er rijden enkele
trams en de groote Chineesche winkels
zijn weer geopend. In 25 zijdespinnerijen
en in enkele weverijen is het werk weder
hervat.
De scheepvaartstaking daarentegen
heeft zich aanmerkelijk uitgebreid. Alle
Japansche zee- en rivierschepen liggen
stil, evenals de meeste schepen van twee
der Engelsche reederijen. De Jardine-maat
schappij echter schijnt buiten de staking
te zullen blijven.
Geen der Chineesche bladen verschijnt
doch het is niet onmogelijk, dat dit een
voorzichtigheidsmaatregel is. De buiten-
landsche bladen verschijnen nog, doch de
typografen van de drukkerij der Presbyte-
riaansche missie zijn in staking gegaan.
Bij de posterijen duurt de staking onver
minderd voort.
Buiten de nederzetting blijft de politie
van Soen met ruw geweld optreden. De
agenten dragen breede zwaarden en agita
toren worden op staanden voet onthoofd.
Zelfs wanneer een Chinees in het bezit
wordt gevonden van een revolutionnair
aanplakbiljet, loopt hij gevaar, onmiddel
lijk geëxecuteerd te worden. Op do meeste
pleinen buiten de grens der nederzetting
liggen hoofdlooze rompen op den grond,
terwijl de hoofden dicht daarbij op pa
len zijn geplaatst of in houten kooien
•hangen.
Vrees voor moeilijkheden te
Hongkong.
Het uitbreken van de staking te Sjang
hai doet ook te Hongkong de vrees voor
moeilijkheden toenemen, doch hoewel de
agitatoren zich tot het uiterste inspan
nen, schijnt het twijfelachtig, dat zich
daar ongeregeldheden zullen voordoen.
Intusschen heeft de regeering van Hong
kong voorzorgsmaatregelen genomen
worden alle Engelschen opgeroepen tot
het vrijwilligerscorps toe te treden.
Benarde tijden in Kiangsi.
In de provincie Kiangsi blijft de situa
tie voor de buitenlanders benard.
De extremistische nationalistische be
weging richt zich voornamelijk tegen de
Engelschen, doch ook andere nationalitei
ten hebben zeer te lijden. De beweging
heeft ook een sterk anti-christelijk karak
ter en de eigendommen van missies, on
verschillig van welke nationaliteit, wor
den overal in beslag genomen. In ver
schillende missie-gebouwen zijn soldaten
ingekwartierd. De officieren van deze
troepen zijn meerendeels Russen.
Zelfs in de Chineesche stad van Kioe-
kiang zijn alle Amerikaansche missie-ge
bouwen door de troepen bezet De roomsch
katholieke missies hebben gedaan weten
te krijgen, dat zij van haar kerken tot
acht uur des morgens gebruik kunnen
maken, doch daarna worden zij in beslag
genomen door 3e arbeidersunie.
De Chineesche agenten van de Engel
sche ondernemingen hebben veel te verdu
ren. Vaak worden zij door de autoriteiten,
die de nationalisten hebben benoemd, ge
vangen gezet of worden hun boelen opge
legd, die soms duizenden dollars bedra
gen. In al deze gevallen was de eenige bc-
schu'diging, die tegen hen werd inge
bracht, dat zij de .loophonden der Engel
sche imperialisten" zijn.
De Engelsche goederen worden overal
fci beslag genomen en soms verbrand,
soms opgeslagen in loodsen, waarbij de
verkoop wordt verboden.
Een speciaal geval is bekend, aan de
waarheid waarvan niet getwijfeld kan
worden. Er zijn namelijk in beslag geno
men Engelsche goederen verkocht ten bate
van de unie, waarna de loodsen, waarin
de goederen opgeslagen geweest waren,
in brand werden gestoken. Officieel werd
medegedeeld, dat de geheele voorraad ver
nietigd was.
Een revclutionnair succes in Joenan.
Het Chineesche persagentschap te Ber
lijn verneemt uit Hongkong, dat de com
mandant van het 16de revolutionnaire le
ger, de troepen van den gouverneur der
provincie Joenan een vernietigende no- i
derlaag heeft toegebracht. De eerste
heeft vrijwel de geheele provicie Joenan,
benevens de stad Tsjau-pe bezet
Tevens heeft de ondercommandant van
den verslagen generaal, die reeds herhaal
delijk telkens weder onderdrukte opstand
pingen ondernomen heeft, te Tali in West-
Joenan opnieuw een opstand op touw ge
zet. Het is hem gelukt, naar de hoofdstad
der provincie op te rukken.
Amerika
De toestand in Nicaragua.
Nog meer Amerika anscho
troepen.
Uit New York wordt gemeld, dat de re
geering der V. S. voornemens is nog
moer marine-troepen naar Nicaragua te
sturen „om verder bloedvergieten te ver
mijden.''
President Diaz heeft aan een corres
pondent van de „Herald Tr.bune' mede
gedeeld, dat de genomen stappen zijn in
stemming hebben, terwijl hij verder hoeft
toegegeven, dat hij den Amerikaanschen
gezant heeft verzocht zijn regcering voor
te stellen met Nicaragua een offensieve
en defensieve alliantie te sluiten, overeen
komend met het aan Panama voorgestel
de verdrag.
De Amerikaansche gezant heeft verder
verklaard, dat in afwachting van de komst
van verdere troepen 140 man gezonden
zullen worden van Managua naar Leon,
waar d9 liberalen stand houden, terwijl
de 600 man, die te Corinto aan wal gezet
zullen worden, langs den spoorweg Go-
rinto-Granada zullen worden opgesteld
om de verbinding te handhaven en de
levens en bezittingen der Amerikanen
aldaar te beschermen.
Mexico.
DE KERKVERVOLGING.
De diefstallen van hef Calles-regiem.
Men schrijft uit Rome aan de „Msbd.":
Het Mexicaansche staatsblad „Diario
Official" publiceert voortdurend decreten
waarbij de eigendom van ^oesteUjken en
katholieke leeken verbeurd verklaard
wordt. In een der laatste nummers van
het blad vindt men van niet minder dan
veertien dergelijke onteigeningen melding
gemaakt. De regeering acht het onnoodig
eenige toelichting op haar handelwijze to
geven. Het is bijvoorbeeld voldoende dat
iemand die de regeering terwille is, der
wensch te kennen gjeft, een huis of een
stuk grond te mogen hebben, om dadelijk
zijn wensch vervuld te zien.
Het seminarie van Durango dat door de
regeering gesloten werd, en welks leera
ren zich allen in gevangenschap of bui
tenslands bevinden, werd in eigendom
overgegeven aan een landbouwcomitó in
den staat Durango, welks leden uit de
verwoedste agitators bestaan.
De kerk van Tlalnepantla in den staat
Mexico is in een ziekenhuis veranderd;
de kerk van Taxco di Alarcon in den
staat Guerrero is voor gemeentediensten
ingericht; de kerk van Ziracuaratira, in
den staat Michoacan is staatsschool ge
worden, evenals de vroegere katholieke
scholen van Iserapalapa, Sisoguichic, Pa-
nalachar, Ararcoo, Guaccayo en Creol.
De pastorie van Tasnarula ia een post
kantoor geworden; de aan de kerk van
Morelia behoorende huizen zijn aan het
landbouwkundig instituut van Michoacan
te,r beschikking gesteld, terwijl de pasto
rie van Coyatepec in den staat Mexico lot
zetel van de rechtbank en het gemeente
bestuur werd ingericht.
Van het Vaticaan.
De Zweedsche Koning bij den Paus.
Een bartel ij ke ontvangst.
Men seint uit Rome aan de „Msbd.":
Koning Gustaaf van Zweden, incognito
te Rome vertoevend, is gisteren door Z.
H den Paus in audiëntie ontvangen, wel
in privaatvorm, maar met de eerbewijzen,
aan zijn rang verschuldigd.
Van de villa Anastasia, waar de koning
met de koningin incognito woont, ging de
koning met zijn gevolg, in twee auto's
gezeten, naar het Vaticaan. Hij droeg
burgerkleeding met de sjerp der orde van
Seraf ino.
Op het Cortile San Damaso werd hij
opgewacht door den secretaris der cere
moniën mgr. Nardone; prins Ruspoli,
magister sacri hospiti en prins Aldobran-
dini, commandant der Edelwacht; de ge-
heim-kamerheeren met kap en degen,
markies Lagergren, van Stockholm en
graaf de Paus, van Noorwegen.
In de Sala Clementina werd de vorst
ontvangen door den majordomus, mgr. de
Samper: aalmoezenier Cremonesie; de
markiezin Sacchetti en Serlupi; prips
Massima enz.
Vervolgens werd de monarch naar de
pauselijke anticamera geleid, waar de
maestro óf camera met prelaten en ge
heim kamerheeren hem wachtten. De
militairen der verschillende wachten
brachten hem de gebruikelijke eerbewij
zen.
Juist om 12 uur 's middags trad hij
binnen hij den Paus in diens particuliere
bibliotheek, waar hij 20- minuten verbleef.
De koning ofitving de gouden medaille
ter herinnering strekkend aan de cata
comben. Daarna stelde hij zijn gevolg voor
en bracht een bezoek aan den kardinaal-
staatssecretaris Gasparri.
Bij het afscheid nemen van het Vati
caan richtte do vorst aan markies Lager
gren het dringende verzoek den H. Vader
te zeggen, dat hij buitengewoon voldaan
was over do hartelijke ontvangst.
BINNENLAND
DE COMMISSIE BAKKERSAPBEID.
Geen overeenstemming bereikt.
Heb verslag der commissie tot herzie
ning van de bakkerijparagraaf der Ar
beidswet 1919 is thans gepubliceerd.
Hieuit blijkt dat bij de besprekingen
weldra groot verschil van gevoelen aan
den dag trad en zich uit de discussies
hoe langer hoe meer twee inzichten af
scheidden: dat der werkgevers, die ervan
uitgingen, dat aan eenmaal verkregen rech
ten (faciliteiten aan bedrijven krachtens
de wet) niet moest worden getornd; dat
der werknemers, die meenden, dat -inder
daad van verkregen rechten geen afstand
kon worden gedaan, in dien zin, dat, waar
in de geldende wet als norm het te 6 uur
in den ochtend doen aanvangen der bak
kerijwerkzaamheden word aanvaard, daar
aan onverzwakt dient te worden vastge
houden.
Men ging aan die zijde van de opvalling
uit, dat bij de wetswijziging van 1921 to
veel verruiming was toegestaan en achtte
het beter volledig op den toen ingeslagen
weg terug te keeren en althans sommige
bij die gelegenheid ingestelde faciliteiten
terug te nemen.
De vertegenwoordigers van midden- en
kleinbedrijf en het meerendeel der ver
tegenwoordigers van het grootbedrijf
kwamen tegen deze opvatting op.
Het is niet mogelijk gebleken, de kloof
tusschen de in de commissie aan den dag
tredende diepgaande meeningsverschillen
over de hoofdlijnen eener cventueele her
ziening van de bakkerijparagraaf der wet
te overbruggen.
Dit negatieve resultaat wordt in het ver
slag nagenoeg uitsluitend toegeschreven
aan de omstandigheid, dat de werknemers
steeds meer tot de overtuiging kwamen,
dat de gewenschte wetsherziening zou
neerkomen op het doen van concessies van
arbeiderszijde, waar geen compensaties
tegenover stonden, terwijl de werkgevers
niet alleen de bestaande faciliteiten over
de geheele lijn gehandhaafd wilden zien,
doch bovendien nog nieuwe voordeelen,
bestaande in eenige vervroegingen van
het aanvangsuur, welke zij onmisbaar
achtten, wenschten te behalen.
Bij de besprekingen over den nachtar
beid verklaarde de meerderheid der pa
troons zich vierkant tegen herstel van
den nachtarbeid, o.m. omdat de afschaf
fing de patroons voor de noodzakelijkheid
had gesteld hun outillage belangrijk uit
te breiden en te verbeteren, teneinde meer
en sneller te kunnen produceeren dan
voorheen. Het aldus in do ondernemingen
geinvesteerde kapitaal zou waardeloos
worden bij herstel van den nachtarbeid.
DE BEVOLKING DES RIJKS.
De bevolking des rijks bedroeg op 1
December j.l. 7.513.855 zielen tegen
7.405.120 een jaar te voren. Er was dus in
een jaar een toeneming met 108.765 zielen
of 1.47 percent.
De bevolking der groote steden bedroeg
op 1 December j.l. 1.846.779 zielen tegen
1.816.676 een jaar te voren. Hier bedroeg
de toeneming derhalve 30.103 zielen of
1.71 percent.
DE INTERNUNTIUS.
De „Rsb." meldt nog, dat de internun
tius dezer dagen reeds naar Kowno zal
vertrekken voor het aanbieden van zijn
geloofsbrieven.
Daarna zal mgr. Schioppa naar Den
Haag terugkeeren om van daar nu en dan,
wanneer het noodig is, naar Kowno te
reizen. Hij blijft echter in Den Haag zijn
hoofdverblijf houden.
Brusselsche wijsheid.
Over prinses Juliana.
De „Etoile Beige" van 19 Februari wijdt
een stukje aan den 18en jaardag van onze
prinses, die door het blad zooals ook
in Nederland veelal geschiedt geacht
wordt op haar 18e jaar meerderjarig te
worden.
De grondwettelijke bepaling te dien
aanzien vervroegt echter slechts voor don
koning de meerderjarigheid en voor den
Prins van Oranje of de dochter des ko-
nings, die de vermoedelijke erfgenaam is
van kroon „ingeval deze regent worden",
dus in het gegeven geval zou die alleen
gelden indien de koningin „buiten staat"
zou geraken de regeering waar te nemen,
of zou komen te overlijden.
Maar de misvatting omtrent de meer
derjarigheid der prinses is niet de eenige
in het stukje van „l'Etoile Beige". Het
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het accoord tusschen den Britschen
legatieraad O'Malley en den Kantonnee-
schen minister Tsjen.
De algemeene staking te Sjanghai.
Bloedige tooneelen In de straten.
De Zweedsche koning bij den Paus.
Relikwieën van den H. Aloysius verlo
ren gegaan bij den schipbreuk op het Co-
mo-meer (Buitenl. Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
De beraadslagingen tusschen werkgevers
en werknemers inzake voorstellen tol wij
ziging van de Arbeidswet hebben niet tol
overeenstemming geleid. (1ste blad).
Het standpunt van het R.K. Werklieden
verbond omtrent de vraag, wat er nu na
de opheffing der huurwetten moet ge
schieden. (1ste blad).
LEIDEN.
Overledenn is de eerw. zuster Agnesa in
het gesticht der Eerw. Zusters in de Peli
kaanstraat.
Tot lid van den gemeenteraad vacature-
Witmans (Democratische Partij) Is geko
zen de heer J. Ebblnk.
Vergadering van den R.-K. Schilders-
patroonsbond „St.-Lr-as".
Een bloemententoonstelling in „Zomer-
zorg".
Onze Geïllustreerie Parina
De photopagina geeft o.m. een photo
van oen bezoek aan Drente in verband met
de werkverschaffing; de aardbevingen in
Joego-Slavië; sport-gebeurtenissen
blad iB in den waan, dat do prinses reeds
in Katwijk woont en in Leiden studeert
on daar vooral economie zal blijven stu-
deeren.
In dat verband wordt ten overvloede do
Leidsche universiteit een „Franscho" ge
noemd.
Mogen do lezers van het Belgische blad
niet weten, dat de universiteit, die meer
Nobelprijzen op hare rekening heeft Jan
eenige andere, het Nederlandsch als voer
taal bezigt? Dat zou wel passen in de lijst
van het franskiljonisme, dat don indruk
poogt to vestigen, als ware het Neder
landsch als taal der wetenschap onbruik
baar. Ondenkbaar evenwel lijkt het, dat
de lezers van het Brusselscho blad zooiets
zouden slikken. Daaronder zijn er althans,
die wel eens iets over de ontstaangeschie-
denis van de oudste Nederlandsoho uni
versiteit hebben gehoord. „Hbld."
De Huurwetten.
Hot standpunt van het
R.-K. W orkliedenvcrbond.
Het verbondsbestuur van het R. K.
Werklieden verbond heeft, naar „De
Volkskrant" verneemt, overwogen wat
door de R. K. arbeidersbeweging zou moe
ten worden gedaan in verband met de
reeds aangekondigde opheffing der Huur
wetten. Hot scheen aan het verbondsbe
stuur wenschelijk twee dingen te doen:
lo. Trachten meer zekerheid te verkrij
gen omtrent do te verwachten gevolgen
dor opheffing door in de plaatsen, waar de
huurcommis8io reeds weg is, eon onderzoek
in te stellen naar de gevolgen daarvan.
Wanneer daardoor met cijfers kan worden
aangetoond, wat gevreesd wordt, dan zal
men er niet onder uit kunnen maatregelen
to treffen.
Naar do opvatting van het verbondsbe
stuur is een dergelijke verordening op
grond van art. 144 2e al. der Grondwet,
hetwelk aan den gemeenteraad opdraagt
verordeningen te maken, die hij in hot be
lang der gemeente noodig oordeelt, zeer
goed mogelijk.
2o. Plaatselijk aandringen op liet ne
men van maatregelen, als waaraan thans
te Amsterdam wordt gedacht, dus het
vaststellen eener plaatselijke vorordening,
waardoor de gevreesde huurverhoogingen
kunnen wordon voorkomen.
Uitvoer van vleesch.
Hot Engelsche invoerverbod.
In de Daily Chronicle van Donderdag
17 dezer komt het volgende bericht uit
Kopenhagen voor:
„Woensdag. Bij wijze van proef is he
den een wagon vorsch vleesch verzonden
van Prelleborg in Zweden uit naar Lon
den, via Sassnitz (Duitschland), Zcebrug-
ge (België) en Harwich. Het vleesch wa*
geplaatst in een wagon van bijzondere
constructie, geschikt voor de Engelsche
spoorwegen."
Men wijst er ons op, dat in verband met
het sanitaire oogmerk van het Engelsche
invoerverbod van vleesch uit het vasteland
van Europa, dat verbod zou kunnen wor
den beschouwd als door deze zending te
zijn aangetast.
