18e Jaargang.
ZATERDAG 15 JANUARI 1927
No. 5466
Oe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwarteaL
Ril onte Agenten 20 cent per week 12.60 pet kwarteaL
franco per post I 2.95 per kwartaal
Hel Qefllnetreerd Zondagsblad to root de Abonni't eer-
kriji'baai tegen betaling van 50 et Der kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke trammen 5 et. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 et
Oit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewona advertentlën 30 cent per regel
Vooi Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend s
Kleine advertentlën, van ten hoogate 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd hunr eD var-
huur, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat uit vijl bladen waaronder
(el Geillusfreerd Zondagsblad.
V De oogen open
Men kent de schandelijke, tyrannieke
(Katholieken-vervolging in Mexico.
Men wilde de Katholieke Kerk dwingen
al haar bezittingen, ook de kerk-gebou-
wen, af te staan in eigendom aan den
Staat.
En, omdat zulks niet goedschiks gaat-,
omdat, daartegen wordt geprotesteerd,
wordt Katholieken priesters verboden de
H. Sacramenten toe te dienen en Katho
lieken leeken dezè te ontvangen; worden
bisschoppen en priesters het land uitgezet
en in hechtenis genomen; worden priesters
en leeken verv 1 d en «getyranniseerd met
straffen, als waren 't de slechtste, de ge
vaarlijkste misdadigere.
En nu, leest nu 'ns wat de socialist
Fimmo over die Kerk-vervolging heeft ge
zegd in een door hem te Haarlem gehou
den rede, volgens een verslag in „Het
Volk".
Sprekend over de onteigening der kerk
gebouwen, enz., durfde deze socialist con-
etateeren
„Dat klinkt anti-clericaal, maar is dat
niet"
En verder:
„Van godsdienst-vervolging is absoluut
geen sprake"
„Alles wat de pers over vervolging ver
telt is gelogen"!!
Wij hebben 't al meerdere malen ge
zegd: Men lean betoogen, dat het-socia
lisme is tegen den Godsdient, dat het so
cialisme lünreeht staat tegenover Geloof
en Kerk, dat dus een Katholiek onmoge-
liik socialist kan zijn en dat hij in het so
cialisme een stelsel moet erkennen, dat
vijandig staat tegenover zijn heiligste
rechten en plichten, tegenover zijn diepste
en dierbaarste overtuiging. En deze be
toogen, naar waarheid en werkelijkheid
oDgezet, zijn overtuigend en klemmend.
Maar toch toch gaat misschien de loei ca
«va» iiLeg laaien aoiumifiML. Loon. Moor
voor feiten, als waarop hier gewezen, zul
len toch ook zelfs dezulken wel de oogen
oneu zetten, zoodat zij zien! Zoodat zij
zien, hoe socialistische voormannen den
ken over der Katholieken meest elemen
taire rechten!
Do oogen open voor het feit, dat in het
protest tegen die weerzinwekkende kne
velarij der Katholieken in Mexico de Ka
tholieken zoo goed als alleen staan en
dat socialisten zelfs die vervolging...
heelemaal 'iet erg vinden!
In de kracht der eenheid moeten wij,
Katholieken, over heel de wereld, zelf
o rechten handhaven en verdedigen!
i Ook voor deze werkelijkheid de oogen
open! Voor deze werkelijkheid, die den
Katholieken in elk land, groote verplich
tingen oplegt I Deze werkelijkheid zien de
Katholieken van Mexico, ongetwijfeld,
ook nu in nu het, helaas, te laat is
BUITENLAND
Volkenbond
f De kwestie der ontwapening.
Amerika en het rapport der
gemengde commissie.
Hel secretariaat-generaal van den Vol
kenbond ontving van den Amerikaanse hen
zaakgelastigde te Berlijn een brief, waar
in wordt verklaard, dat de Vereenigde
Staten zich het recht voorbehouden, bin
nenkort hun opmerkingen aan te bieden,
nopens het rapport van de gemengde com
missie inzake do ontwapening. Wat be
treft de kwesties van zuiver technischen
aard, aanvaarden de Vereenigde Staten
de conclusies van heit rapport niet.
Verecrende opdracht aan Jhr. Loudon.
Voorzittor Poolse hZwit-
sersche verzoenings
commissie.
Uit Genève wordt gemeld: Aan den Ne-
derlandschen gezant te Parijs, jhr. Loudon
is gisteren de vereerende benoeming te
1 teurt gevallen tot voorzitter der Zwiisr-
flche-Poolsche verzoeningscommissie van
yyf leden, welke commissie krachtens het
tusschen Zwitserland en Polen gesloten
Terzoenings- en arbitrageverdrag wordt
"gesteld.
1 Ue Zwitser sell e Bondsraad te Bern
heeft heden de benoeming der commissie
leden goedgekeurd. Jhr. Loudon behoort
tot de drie leden, die in gemeenschappe-
overleg tusschen beide regeeringen
fijn benoemd. De andere leden zijn de
joogleeraAr te Gent baron Rollin, do
oorscho oud-minister van Buitenland
se Zaken Rastad, Hans Pfyffer de At-
"ofen (benoemd door Zwitserland) en
Wrobiewski (benoemd door
Duitschland
CURTIUS ZIET AF VAN DE OPDRACHT
Het Centrum houdt vast aan een
midden-kabinet.
De D ui tsc h-N at ionalen geven
geen voldoende garantie.
Dr. Curtius heeft gisteravond de op
dracht tot vorming van een nieuw rijks
kabinet aan president Hindenburg terug
gegeven.
Hij zag zich hiertoe genoodzaakt, nadat
de Gentrum-fractie gisteren opnieuw een
resolutie had aangenomen, volgens welke
zij de vorming van een kabinet van het
midden als de eenig mogelijk oplossing
beschouwt. Do kwestie van de eventueele
vorming van oen kabinet van rechts on
der leiding van het Gentrum werd in deze
zitting der fractie niet ter sprake ge
bracht.
Na kennisneming van deze resolutie
moest Curtius wel zijn verdere pogingen
om een regceringscoalitie met deelneming
der Duitsch-nationalen te vormen, opge
ven.
Te voren had Curtius nog een bespre
king met de leiders der Duitsch-nationa
len en met die van het Centrum. Naar
aanleiding daarvan richtte hij aan de
Gentriun-fractio een schrijven, waarin hij
de naar zijn moening noodzakelijke prin
cipes voor een regeering, die op een
meerderheid van de burgerlijke partijen
steimt, uiteenzette. Daar dze richtlijnen
natuurlijk slechts comprom.s-formules
konden zijn, die door de politieke opvat
tingen der Duitsch-nationalen sterk be
ïnvloed waren, was het begrijpelijk, dat
zij het Centrum geen voldoende garantie
gaven, inzonderheid op het gebied der
buitenlaudsche en sociale politiek.
De door de Centrum-fractie aan/geno
men reslutio, welke onmiddellijk ter ken
nis van den kabinetsformateur werd ge
bracht, heeft de optimistische verwachtin
gen van Curtius en van rechts in zake de
mogelijkheid, een burgerlijk blok te vor
men, den bodem ingeslagen.
Op zijn mededeeling, dat hij de hem
verstrekte givImom mAci temieeeven. ver
maarde Hindenburg, dat hij zich zijn
verdere besluiten voorbehield.
Drie vragen van het Centrum.
De „B. Z. a. M." meent te weten, dat
het Centrum alvorens concrete onderhan
delingen te beginnen met de Duitsch-na
tionalen, de volgende drie vragen heeft
gesteld:
lo. Wat is het standpunt der Duitsch-
nationaien tegenover den republikein-
schen staatsvorm, resp. wordt de republi
keinse!) e grondwet zonder voorbehoud
erkend?
2o. Stelt de Duitsck-nationalo volks
partij zich zonder voorbehoud op de ba
sis van de buitenlaudsche politiek van
Locarno, Genève en Thoiry? Is zij bereid
deze politiek in gelijken zin voort te zet
ten?
3o. Hoe staan do Duitsch-natioualen
tegenover de arbeidswet?
Behalve deze laatste vraag, die gelijk
tot de Duitsche Volkspartij is gericht,
speelt volgens genoemd blad ook het bui
ten de politiek houden van de Rijksweer
een niet onbeteekenende rol bij do onder
handelingen.
Verbod van militaire oefening.
Geen reservisten en reserve
officieren meer.
President Hindenburg heeft een ver
ordening uitgevaardigd, volgens welke
het verboden is, om jongelieden, die niet
krachtens die bepalingen der Rijkswecr-
wet zijn aangesteld, op te nemen in ka
zernes, oefenkampen en troepenomlerdee-
len. Voorts is verboden de voorbereiding
en opleiding van reservisten in het alge-
men en van reserve-officieren in het bij
zonder.
Portugal
Een oppositie-verklaring.
Betrokken offcieren
gearresteerd.
riet Portugeesche ministerie van Oor-
olg deelt mede. dat het kennis had gekre
gen van het feit, dat de besturen van ze
kere politieke partijen aan de buitenland-
sche gezantschappen te Lissabon een ver
klaring deden toekomen, waarin gezegd
wordt, dat zij alle overeenkomsten of fi-
nancieele trausacties die door het huidig
bewind tot stand zijn gebracht van nul en
geener waarde beschouwen. De in de be
treffende besturen zitting hebbende offi
cieren zijn op bet ministerie van Oorlog
ontboden en gearesteerd, toen zij hun so
lidariteit met de opstellers van het be
doelde document hadden bevestigd.
Een slechte indruk bij do
gematigden.
De aanbieding van het schriftelijk pro
test tegen de huidige Portugeesche regee
ring bij de buitenlaudsche legaties, waar
in, zooals gemeld, ook bedreigingen wer
den geuit, heeft op het gematigde deel
der bevolking een slechten indruk ge
maakt. Men noemt de onderteekenaars
verraders, omdat zij trachten, buiten-
landsche inmenging in het nationale le
ven te bewerkstelligen.
Litauen.
Grondwetswijziging.
Vérstrekkende volmachten
aan den president.
De Litausche regeering-Woldemaras is
voornemens de Grondwet te herzien. Naar
verluidt zullen de volgende wijzigingen
worden aangebracht.
Er zullen een Hooger- en een Lager
huis worden ingesteld.
De staatspresident zal rechtstreeks
door het volk worden gekozen ,in plaats
van door den Landdag ais tot dusverre.
Het principe der evenredige vertegen
woordiging zal worden afgeschaft.
De president der republiek zal van vér
strekkende volmachten worden voorzien.
China.
DE CHINEESCHE CHAOS.
Tsjang-Tso-lin's nieuwe raadgevers.
Vijf Japanners aangesteld.
De dictator van Peking en Mandsjoe-
rije, maarschalk Tsjang-Tso-lin heeft vijf
Japanners benoemd tot „hooge raadge
vers". Deze hebben hem aangeraden geen
campagne te beginnen tegen de nationalis
ten zoolang de anti-vreemdelingen-agita
ties in het Jangtse-gebied voortduren.
De toestand te Sjanghai.
Staking roods op 20 Januari
m o g e lij k.
Terwijl algemeen* verwacht wordt, dat te
Sjanghai eerst na het Chineesche Nieuw
jaar een algemeene staking zal uitbreken,
meldt de „Morniugpost" dat de bolsjewis
tische anti-vreemdelingenorganistaie do
staking reeds voor 20 Januari wil procla-
meeren.
De meeste werklieden in de katoenfa-
brieken zijn weer naar hun werk terugge
keerd, de andere stakingen duren voort.
S ja mien wordt gebarricadeerd
Op verzoek van den gemeenteraad van
de Europeesche wijk in Sjamien (Kanton)
hebben de Britsche en Fransche mariniers
weder de barricades in orde gebracht bij
wijze van voorzorg voor de verdediging der
concessie.
De toestand te Hankau.
Weinig verandering.
Volgens de laatste berichten uit Hankau
is de toestand gedurende de paar laatste
dagen slechts weinig veranderd. Tot Don
derdagavond was de toestand gewoon, doch
er worden door de Engelschen en andere
buitenlanders in do Engelsche concessie
zoo goed als geen zaken gedaan, terwijl in
de Fransche en Japansche concessies
slechts op geringe schaal zaken worden
gedaan
De barricaden in de Japansche concessie
zijn door betoogers vernield en ook die in
de Fransche concessie zijn verwijderd. In
al de concessies hebben er af en toe inci
denten van kleine beteekenis plaats gehad,
zooals bijvoorbeeld de reeds gemelde mis
handeling van den Belgischen consul.
Een automobiel, die eigendom van een
Duitscher is, is in de Fransche concessie
uit een Amerikaansche garage gehaald,
vermoedelijk door Chineesche soldaten.
VI uch telingenschip aan den
grond.
Sir Percival Philips seint aan de „Daily
Mail": De loden van de Britsche kolonie
vertoeven nog steeds in 1 .ri gebouw van de
Asiatic Petroleum Company. Zij mogen dit
slechts voor korten tijd .verlaten om een
bezoek te brengen aan hun gesloten kanto
ren.
Het stoomschip „Kiangwo", afkomstig
van Itsjang met zestig vluchtelingen, moest
vrouwen, zit sinds Zondag nabij Jolsjau
aan dén grond. De Britsche kanonneer
boot „Cockshafer" verleent a istentie.
Uit Foetsjou wordt gemeld: Studenten
plunderden oen Japansch magazijn alhier
Een groote hoeveelheid koopwaren sleepr
ten zij weg en verbrandden die vervolgens
Amerika
De verhouding tot Mexico.
Het afbreken der betrekkingen
verwacht.
De correspondenten der Amerikaansche
bldaen te Mexico seinen, volgens een be
richt uit New-York aan de „Daily Tel.",
dat de toestand zeer gespannen is en dat
het afbreken der betrekkingen tusschen do
Vereenigde Staten en Mexico nog in den
loop van deze maand kan worden verwacht
laatste weken de katholieken verantwoorde
Verzet op de Philippijnen.
2 0 Bewapende M o r o's ver
schanst op de Sul u-e ilanden
Tweehonderd bewapende- Moro's (inboor
lingen der Philippijnen) zjn in opstand
gekomen in verband met grieven, welke zij
tegen het optreden van een hooggeplaatst
Amerikaansch ambtenaar hebben. De poli
tie heeft bevel ontvangen, de opstandelin
gen, die zich op de Sulu-eilanden ver
schanst hebben, aan te vallen.
Mexico.
DE KERKVERVOLGING.
Gruwelijke barbaarschheid.
Het blad „Excelsior" bevestigt, dat in
de stad Leon op 10 dezer bij vijf jongeman
nen onder de twintig jaar, du- toen ze be
dreigd werden, begonnen te bidden, de tong
werd uitgerukt. Daarop werden ze dood
geschoten.
De toenemende onrush
Aan de „Daily Tel." wordt nog uit Mexi-
co-city geseind, dat ten spijt van de gerust
stellende rapporten van den chef van den
generalen staf Alvarez, behelzend dat de
revolutionnaire opstanden van geen betee
kenis zijn, berichten omtrent rebellie,
schietpartijen en gevallen van ophanging
uit tal van plaatsen van do republiek in
steeds toenemend vgetal blijven doorsijpe
len.
Het is onmogelijk te voorspellen op wel
ke wijze zich de toestand zal ontwikkelen,
maar in officieel, derhalve anti-kerkelijke
kringen, wordt verklaard, dat de katholie
ken in hun verzet tegen het Calles-regiem
ten sterkste zijn aangemoedigd zoowel door
de bemoedigende woorden van den Paus
als wel door do jongste arrestaties van
mgr. Diaz en andere bisschoppen.
Drastische maatregelen tegen het Epis
copaat in zijn geheel en tegen de leden af
zonderlijk zijn genomen en een aantal of-
ficieele mededeelingen zijn gepubliceerd,
waarin wordt te kennen gegeven, dat voor
de herhaalde gevallen van opstand in de
laatste weken d katholiken verantwoorde
lijk zijn. Nog Woensdagmorgen gaf hot
bureau van president Calles een commu
niqué uit, waarin do katholieken en liet
episcopaat verantwoordelijk werden ge
steld voor opstanden wier deelnemers zich
hebben geschaard onder het vaandel: „Leve
Christus, de Koning".
B0MWEW0..AMD
HET KONINKLIJK BEZOEK
AAN KATWIJK.
Ce plannen van Prinses Juliana.
Hoewel wij over de bedoeling van H. M.
de Koningin betreffende het huren van
twee landhuizen te Kalwijk aan Zee, geen
zekerheid konden krijgen (geruchten dat de
Prinses in Leiden zou gaan studeeren,
werden door bevoegdo personen niet be
vestigd), hoewel een beslissing inzake de
verhuring nog niet is afgekomen en eerst
binnen enkele dagen te wachten staaf, beeft
bet onverwachte Koninklijk bezoek groote
spanning te weeg gebracht in Katwijk en
ook in Loipen, en nieuwsgierigheid bij hot
gehpelr» volk in Nederland.
Het bezoek van de Koningin was een
verrassing ook voor den lieer Dirk Taat,
de eigenaar van de beidp villa's Wel bad
rie burgemppsfpr van Katwijk den beer
Taat ppn boodsohan gestuurd, dat „boog
bezoek" van twee dames on komst was.
donb men kan zich d" verbazing van de
familie vnorrirlipp. fo<m <wee auto's met
de kprmlrlv'-nn p'^ndaard voot d<% bewus
te villa's stilhielden en daaruit do Ko
ningin en de Prinses stapten
Mof veel bolangstplli-io werden de bei-
do huizen door hen bekeken; het bezoek
duurde een vol uur. Nadat thee gebruikt
was vertrok het hoo'rp gezelschap.
Hef Ugt ?n do bedaplin". zooals wij reeds
meldden, de villa's.voor een jaar te huren
ircanndp vermoodeliilc den 1en Juni. Fen
moeilijkheid voor een definitieve beslissing
was, dat de huidige bewoners de villa's
zoodon moofen ontruimen.
De landhuizen liegen bij bet Vprver-
sebingskamal aan het r»ind van dn Wet
houder van der Plaskado, de breede hoog
eeleeen hnnlov0^d. dio z*eb lan^s dn Noord
zee u'tsfnnVt. Drt villa's hopten Waerlo"
en ..Dp Hong7a'e", elk bnsfaandp uit twoo
verdiepingen on oen zolderverdieping. r/ii
znn aan elkaar gebouwd, aan do voorrijde
omgeven door pop To^rm muur. eo nobh«n
ppn "prnpppsphaTrnplifken i*mg. Wrjp
rnpdhndak'o landhuizen bobben pik fl;nke
kamers, mof pen riant uitziekt on 7°2. en
on het hrpedp ruc'lge strand, terwijl de
.mh'orziide uitzicht geeft op bet fraaie
duinlandschap.
Zooals rnop zich zal herinneren, maakt
D' M. de Koningin reeLs kennis met Fat-
wijk en, behalve verschillende korte be
zoeken, verbleef zii er zes weken in den
zomer van 101R. Dat de Koningin thans
weer baar oog gevestigd heeft on een ver
bluf in die plaats, is voor de Katwijkers
wél vleiend.
DE MOTOR- EN RIJWIELWET.
1 Mei a.s. in werkino?
Do Haarlemsche correspondent va n
Wat zeker niet velen weten is, dat in dc
nieuwe Motor- en Rijwielwot is vastgc-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Dr. Curtius geeft de opdracht tot forma*
tie van een nieuw Duitsch Libinet terug,
Portugeesche officieren gearresteerd.
Verzet op de Philippijnen.
De toenemende onrust in Mexico.
BINNENLAND
De plannen van H. M. de Koningin ore
twee villa's voor Prinses Juliana te Kat
wijk te huren. (1ste blad).
De motor- en rijwiel wet. (1ste blad).
De woelingen in Ned.-lndië. (2do blad)
logd dat alle personen dio na 1 Mei 1924
een rijbewijs ontvingen, thans ook nog
proeven van bekwaamheid zullen moeten
afleggen, willen zij dit bewijs behouden.
Alleen voor de provincie Noord-Holland
zullen aldus niet minder dan 19.000 exa
mens moeten worden afgonomen. De algo-
meene maatregel van bestuur gaat thans
rond bii deskundigen otn advies. Naar we
van bevoegde zijde vernemen moet het ir
do bedoeling liegen der regoering, don da
turn van inwerking treden vast te stellen
op 1 Mei a.s. Voor het afnemen der exa
mens zal het land in districten worden
verdeeld, waar voor deskundigen door aan
vragers van rijbewijzen en door hen, «tie
van 1 Mei 1924 daarvan reeds in bet be
zit zijn, na overlegging van een genocs-
kundige verklaring, proeven van bekwaam
heid zullen moeten worden afgelegd.
Het aantal motorvoertuigen.
In de December-aflevoring van het
Maandschrift van hot Centraal Bureau
voor de Statistiek komt een overzicht voor
van het aantal motorvoertuigen in ons
land volgens een telling, gehouden om
streeks October 1926. Deze gegevens ziin
verschaft door het Buroau Motordienst van
den Generalen Staf, welke do door de bur
gemeesters der onderscheidene gemeenlen
gedane opgaven geregistreerd heeft.
Het totaal aantal motor- en aanhangwa
gens bedroeg 48.491. Hiervan waren perso
nen-automobielen 29.100, zieken-automobie-
len 69, omnibussen 2371, vrachtwagens
14.439, tank-automobielen 160, tractors 619,
takel-automobielen 3, aanhangwagens 600
totaal 491.
Een verdere specificatie van dit aantal,
naar merken, draagvermogen enz. liggen
in do leeszaal van het Centraal Bureau
voor de Statistiek voor belangstellenden
ter inzage.
BESTRIJDING DER WERKLOOSHEID.
De besprekingen in de commissie van vier
Ministers.
Naar wij vernemen beeft de Minister
van Binnenlandsche Zaken en Landbouw
aan de besturen der groote gemeenten met
wie onlangs de bekende conferentie over
de bestrijding van de werkloosheid heeft
plaats gevonden, medegedeeld, dat de
door de gemeenten naar voren gebrachte
wenschen in de commissie van vier Minis
ters, die bet vraagstuk der werkloosheid
meer in het bijzonder behandelt, is be
sproken.
Deze commissie beeft de zoogenaamd*
commissie-Zaalberg verzocht, haar om
trent de verschalende wenschen van ad
vies te dienen Het ligt in de bedoeling
van minister Kan zoo is verder aan
de besturen der groote gempenten mede
gedeeld om spoedig met hen te confe-
reeren. Deze bespreking zal plaats vinden,
nadat bet advies der commissie-Zaalberg
dor regeering zal hebben bereikt.
Staat en ambtenaar.
Om art 40.
Gisteren zijn voor den Hoogen Raad do
pleidooien gehouden in de zaak van dea
ambtenaar Van der Wie'en tegen den
Staat over de bekende kwestie van de in
trekking van art. 40 van het Bezoldigings
besluit.
Het eerst kwam mr. Marchant, pleitend
over den heer Van der Wielen aan bel
woord, aan wiens pleidooi wij het volgen
de ont'eenen:
Spreker bestreed de stelling, dat wij in
art. 40 een regeling van objectief recht
zouden hebben, welke de Staat eenzijdig
kan wijzigen.
De Koning richtte zich hier tot bepaal
de personen, aan wie gegarandeerd werd,
dat zij. zoo lang zij indienst bleven nim
mer een cent minder zouden ontvangen
dan op 1 Juli 1922.
Wat was de beteekenis en de bedoeling
van art. 40?
Daarbij heeft men de beide redacties,
die van 1920 en die van 1922, le vergelij-
ken.
Het artikel was volgens den minister
een „monstrum" Hij bad advies ingewon
nen van juristen en van niet-jurislen.
In dat advies ovei het oude art. 40
komt o.a. het volgende voor: De staat bezit
zeker de bevoegdheid art. 40 (het oude)
met terugwerkende kracht af te schaffen.
Juridisch viel daartegen niets in te bren
gen, maar moreel lijkt dit maatregel niet