18e Jaargang.
DINSDAG II JANUARI 1927
No. 5462
Z ONDAGSBLAD.
INGEZONDEN «OEELING
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET P-
BB&NOSLAND
3)e Seicbdie (Boma/nt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaal-
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oL per kwartaal, bjj voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen t
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
■IIIIIIIHIIIJ ^'ll—J1HHWB—aWBNa—HWNHESB—BMM——■BrePMB—NBBB
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gomt one advert on tién 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
S dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advortentlën, van teu hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnnr en ver-
huur, koop en verkoop I 0.50.
Oil NUMMER BESTAAT UIT TWFE BLADER.
Weekabonne's worden er aan herin
nerd, dat het 1e kwartaal van het Zon
dagsblad ad. 0.50 in den loop dezer
week moet worden betaald.
DE ADMINISTRATIE.
V Over de huwelijkswetgeving.
In de te Rotterdam gehouden vergade
ring van den Vrijheidsbond heeft mr. H.
J. Knottenbelt gesproken over de huwe
lijkswetgeving.
De huwelijkswetgeving is ook voor Ka
tholieken, speciaal wat betreft de aan de
wde rouw toegekende rechten, niet
om het 'na heel zacht uit te drukken: 'n
ideale wetgeving. Wij kunnen daartegen
bezwaren aanvoeren; en eenigen tijd gele
den is zulks gedaan in een, om zijn in ge
degen studie gelegen oorsprong belangrijk,
rapport van de Federatie van R. K. Vrou
wenbonden in Nederland.
Dat rapport i? met alleen negatief, zegt
niet alleen, hoe 't niet moet maar ook
positief, zegt, hoe 't wel behoort. Daarin
zijn de Katholieken verder dan de Vrij
heidsbond, die volgens den heer Knot
tenbelt in zijn bovenbedoelde rede „tot
nu toe niet bewust partij heeft gekozen in
zake de richting, waarin de door ieder ge-
wenschte wetswijziging moet gaan."
Missdhien ligt het aan ons, maar in de
rede van den heer Knottenbelt is ons die
richting ook nog niet héél duidelijk ge
worden
Wel is 't ons, hier en daar, heel erg
gaan schemeren voor de oogen. In het be
gin al. Lees 'ns, hoe de redenaar vol
gens een verslag in de „N. R. Crt." zijn
inleiding begon.
„Mr. Knottenbelt begint met een korte
geschiedenis van een echtpaar in Noord-
Brabant, waarvan de man reiziger is, de
vrouw opgeleid is voor piano en zang.
Door den oorlog verliest de ma-n zijn be
trekking; in elk geval levert deze niet
meer genoeg op voor het onderhoud van
het gezin. De vrouw gaat met de kin
deren naar Rotterdam bij haar oudera
en vormt zich een leerlingenkring. De
man wil na eenige jaren, dat de vrouw
en de kinderen bij hem terugkomen. De
vrouw weigert te voldoen aan deze gril
van den man, die het gezin niet kan on
derhouden. De man laat de kinderen bij
hem komen en behoudt ze, hoewel de
vrouw zorgt voor hun kleeding. De man
dreigt verder, dat hij de kinderen naar
een kostschool zal sturen, ala de vrouw
niet terugkeert. De man deed tot nu toe
wat de wet hem toestond."
En dan lezen we nog, wat de man zou
kunnen en wilde doen, maar niet
deed, waarna het slot van het verhaal,
met de moraal:
„Spr. zou honderden dergelijke geval
len kunnen meedeelen. Deze man deed
niet anders dan handelen in strijd met
de wetten der zedelijkheid, maar hij
bleef volkomen bij de wetten van ons
Burgerlijk Wetboek."
De heer Knottenbelt moet voorzichtiger
Zijn met zijn conclusies l
Want wel lezen we over hetgeen die man
ton opzichte van de vrouw deed (en 't
ergste ie nog wat hij zou kunnen en wilde
doenl); maar niets over hetgeen de vrouw
ten opzichte van haar man deed of na
liet De vrouw had den man moeten
bewegen, met hem te gaan samenwonen in
Amsterdam, waar brood te verdienen was
voor het gezin, zoo zulks in Noord-Brabant
niet mogelijk zou zijnMaar wij willen
ons in het verhaal niet verder verdiepen.
Wij willen alleen dit zeggen, dat, ala
het verhaalde vernemen, en niets meer
weten, aan de vrouw niet de mooie, en
aan den man niet de leelijke rol mag wor
den toebedacht.
Eu dit: dat men in de Vrijheidsbond
toch eigenlijk voorzichtiger moest zijn
net te spreken over d e wetten der zede
lijkheid, waarvan men immers vaak zoo
noeielijk den concreten inhoud zou kun-
ten aangeven.
De lijkverbranding.
Wij vinden in een der bladen het vol
lend overzicht van „de ontwikkeling der
ïjkverbranding".
t Gedurende 1926 hadden in hot cremato-
lum te Westerveld 318 verasschingen
.te. 't Kleinste aantal viel in de maand
ml. 16 en het grootste in October, ni.
In 1025 was het aantal 262 en in 1926
derhalve een vermeerdering van 56
21.8 pet.
Van de in 1926 veraschten behoorden
6 tet het mannelijk geslacht en 122 tot
vrouwelijk geslacht; 5 beneden 12
jaar, 20 tusschen 12 en 40 jaar, 287 boven
40 jaar; 54 uit Amsterdam, 101 uit den
Haag, 19 uit Rotterdam, 144 uit andere
plaatsen; 105 waren Ned. Herv., 10 Re
monstrant, 15 Ev. Luthersch, 5 Isr., 18
Doopsgezind, 7 Roomsch-Kath., 8 Waalsch
Herv., terwijl 150 tot geen kerkelijke ge
zindte hoorden. Lid van de vereeniging
waren 146, niet-lid 172.
't Is gelukkig, dat het aantal dergenen,
die het op prijs stellen, dat hun lichaam
niet volgen3 Christelijk gebruik wordt be-
aard, doch volgens heidensche gewoonte
wordt verbrand dat dit aantal niet zoo
schrikbarend toeneemt!
In dat statistiekjo hierboven staat zoo
heel nuchter, dat er 7 Roomsch-Kath. on
der de veraschten zijn. We behoeven er
niet aan te herinneren, dat een Katholiek,
die verklaart, dat zijn lichaam na zijn
dood kan worden verbrand (en zonder
zulk 'n verklaring kan de verassching niet
geschieden) zich daardoor, voor zoover 't
van hem afhangt, van de Kerk afscheidt;
door een daad van ongehoorzaamheid, van
verzet, zichzelf van de Kerk losscheurt!
BUlTEÜLfiiaU
Duitschiand
Dc kabinetscrisis.
Gurtius kabinetsformateur.
Rijkspresident von Hindenburg heeft
gisteravond den rijksminister van Econo
mische Zaken, dr. Gurtius, ontvangen en
hem opdracht gegeven tot het vormen
van een nieuw rijksminisleirio. Dr. Gur
tius heeft dozo opdracht aanvaard.
De aan Curius verleende opdracht is
nauwkeurig omschreven: namelijk een
kabinet uit de burgerlijke partijen, zoo
mogelijk van de Duitsch-nationalen tot en
met de democraten, en indien de vorming
eener dergelijke coalitie onmogelijk zou
blijken te zijn, een kabinet van het mid
den, met .-een duidelijke neiging naar de
Du i tsc h-na tionalen.
Curtius is voornemens, heden een eer
ste poging te ondernemen, om do burger
lijke partijen op een gemeenschappelijk
program te vereenigen. Of hij hierin zal
slagen hangt, in de eerste plaats van het
Centrum af; de Rijksdagfractio van het
Gentrum komt heden bijeen.
In sommige parlementaire kringen be
oordeelt men de mogelijkheid, dat Gurtius
bij zijn pogingen zal slagen, buitengewoon
sceptisch, en men gelooft in die kringen
veeleer, dat zijn bemoeiingen tot misluk
king gedoemd zullen zijn, zulks mot het
oog op de herhaalde verklaringen van het
Centrum tijdens den geheelen duur van
de crisis, dat het niet met de Duitsch-Na-
tionalen wil samenwerken.
Frankrijk.
De Action frangaisc.
Het antwoord van Maurras.
Onmiddellijk na het bekend worden van
de veroordeeling van enkele van zijn boe
ken en van de „Action Francaise" heeft
Charles Maurras een verklaring gepubli
ceerd, waarin hij zegt, dat de „Action
Fraiujaise" haar werk zal voortzetten.
Niets zal hem den mond snoeren en hij
zal het nationaal belang voel voor voet
blijven verdedigen.
Maurras verklaart, dat hij wist, dat
van de veroordeeling van de „Action
Framgaise" sprake was maar „ik ver
wachtte niet, dat deze slag ons midden
in het debat voor de politiek van Locarno
zou treffen."
Door dit handigheidje poogt Maurras
aan de veroordeeling een politiek karak
ter te geven, iets, waartegen de Paus
steeds gewaarschuwd heeft, wijl Hij, zoo-
al? Hij meermalen met den meesten na
druk gezegd heeft, slechts de ongereptheid
van geloof en zeden wil verdedigen.
Maurras gaat overigens in zijn ant
woord, dat nogmaals Pius X tegen Pius
XI wil uitspelen, zoover, dat hij enkele
VaticaaiLsche autoriteiten er van beschul
digt, buiten weten van den Paus, do do
cumenten vervalscht te hebben.
Italië.
Een oud-minister gearresteerd.
Graaf Sforza, oud-minister van buiten-
landsche zaken en scherp tegenstander
van het fascisme, is op hel station in
Turijn aangehouden, toen hij op het punt
stond naar Parijs te vertrekken.
Hem werd verboden Italië te verlaten.
Litauen.
De toestand in Litauen.
Polen uitgewezen.
Naar uit Wilna wordt gemeld,
heeft
de regeering van Litauen 150 Polen uit
gewezen.
De Memelscke Landdag
verboden.
De militaire bevelhebber
HEERENSINGEL 34/35 - TEL. 1523
Zorgvuldige bediening in elk opzicht.
Verzegelde zakken. 3912
heeft de bijeenroeping van den landdag
van Memel verboden. De gouverneur
heeft dit verbod bekrachtigd.
In deze zitting van den landdag zou
wantrouwen worden uitgesproken in liet
den landdag opgedrongen directorium-
Schwelius en zou worden geprotesteerd
tegen de onrechtmatige belemmering der
bijeenkomst van den landdag door do mi
litaire dictatuur.
Marokko
Spanje en Tanger.
Naar uit Tetoean wordt gemeld, woi-den
er uitgebreide militaire mataregelen in
de Spaansche Tanger-zone getroffen. Vol
gens deze berichten worden daar bruggen
opgeblazen, en is de artillerie mobiel ge
maakt.
Naar voorts nog gemeld wordt, is er
ontdekt dat er een opstand werd voorbe
reid tegen de Spaansche autoriteiten;
ook werd een groot wapendepot ontdekt.
China.
De Chineesche chaos.
Do Engelse he politiek
te Sjanghai.
De gemeentelijke autoriteiten van Sjan
ghai hebben een proclamatie uitgevaar
digd, waarin wordt aangekondigd, dat
het leven en de eigendommen der vreem
delingen mek alle mogelijke ter beschik
king staande middelen verdedigd zullen
worden. Dit beteekent een algeheelo wij
ziging van de tot toSSTst gevolgde poli
tiek. Na de onlusten te Sjamien in Mei
j.l., waarbij aan Chineesche zijde doodon
zijn gevallen, hebben do Engelschen cn
andere buifcenalnders te Sjanghai geen
gebruik meer gemaakt van vuurwapenen,
doch van de brandspuit. Zij gaven cr do
voorkeur aan, met vuisten en stokken ie
vechten, liever dan van de bajonet ge
bruik te maken.
De gebeurtenissen te Hankau hebben
tot deze wijziging in de houding der En
gelschen geleid. De proclamatie komt op
liet goede oogenblik, daar de Ghineezon
neiging vertoonen, het voorbeeld van
Hankau te volgen.
In de proclamatie wordt voorts te ken
nen gegeven, dat de gemeentelijke autori
teiten zich buiten do politieke kwesties
zullen houden en zich niet zullen laten
mengen in den strijd tusschen de natio
nalisten en de provincialen.
Een maatregel dor V. S.
Het Amerikaansche departement van
Marine maakt bekend, dat 300 mariniers,
die thans te Guam gedetacheerd zijn, on
verwijld naar China zullen worden over
gebracht.
A n t i-v treemdelinge n-o n 1 u s t e u
te Ts joeng-k i ng.
Volgens te Peking binnengekomen be
richten, wordt de toestand binnenslands
voortdurend ernstiger. Te Tsjoenking (de
hoofdstad van Szetsjwan) zijn ernstige
onlusten tegen de vreemdelingen uitge
broken. Het gepeupel heeft het kerkhof
der buitenlandsche kolonisten ontwijd
Do opmarscli der Mandsjoerijsche troe
pen tegen het centrum der Nationalisten
in het Noord-Westen vordert. Het doel i.s
de ravilailleering van de troepen van
Feng-Yoeh-Sjiang te beletten.
Hankau s c h ij n t rustig.
Uit Hankau wordt gemeld, dat alles er
kalm schijnt en dat men er algemeen in
afwachting verkeert van de komende din
gen, maar dat er een verwoede anli-Brit-
sche stemming heerscht, evenals te Woel-
sjau en Itajang en in Sjensi.
Amerika
DE KERKVERVOLGING IN MEXICO.
Zes Bisschoppen gearresteerd.
Bisschop Tabasco, die de functie ver
vult van secretaris der Katholieke bis
schoppen in Mexico is gisteren te samon
met vijf andere bisschoppon gearresteerd.
Bisschop Tabasco had sedert het uitbre
ken van de crisis tusschen de regeering en
de Katholieke kerk meermalen het woord
gevoerd namens de kerk.
Het optreden tegen bandieten en
revolutionairen.
Een draadloos N. T. 'A.-bcricht meldt,
dat er in de laatste dagen in verschillende
declen des lands 84 bandieten of revolu
tionairen door de regeeringstroepen zijn
Memel i gedood. Het departement van oorlog heeft
last gegeven, dat alle personen, die wa
pens dragen tegen de regeering, moeten
ter dood gebracht worden.
De opstand in Nicaragua.
De interventie van Amerika.
President Goolidge heeft gistermorgen
in een speciale boodschap aan het con
gres den toestand in Nicaragua behan
deld. Hij wilde daarmede hoofdzakelijk
wijzen op de noodzakelijkheid om de uitge
breide handelsbelangen daar to bescher
men. Do president ontkende, dat er van
zijn kant eenig verlangen bestond om zich
in de politieke kwesties van Nicaragua,
of van eenig ander centraal-Amerika a nsch
land te mengen.
„Maar het is onmogelijk", aldus do
president, „om de revolutionaire gebeur
tenissen zonder bezorgheid gade te slaan".
De president gaf ten slotte het voorne
men te kennen het voorbeeld van zijn voor
gangers te volgen, wier politiek het altijd
is geweest „stappen te doen, welke nood
zakelijk zijn ter bescherming van leven,
eigendom en belangen zoowel van Ameri
kaansche burgers als van de regeering
zelf".
Las Perlas neutrale zone.
Las Perlas, waar onlangs een veldslag
gewoed heeft, is thans lot neutrale zone
verklaard. Gisteren zijn er Amerikaan
sche marine!roepen ontscheeptEr deden
zich geen incidenten voor.
DE WERKWIJZE VAN DE
KATHOLIEKE KAMERCLUB.
Een verkeerde voorstelling.
Telkens blijkt, aldus „Het Centrum" dat
men zelfs is onzen eigen kring, een ver
keerde voorstelling heeft van het optre
den en de werkwijze van de Katholieke
Kamerclub.
Zoo schrijft „De Katholieke School" in
een drie-star over „de motie-Bulten", o.a.:
- v
„Er is evenwel ook nog de motie-Bul
ten. Deze ook werd aangenomen met do
stemmen van een deel der leden van do
Katholieke Kamerfractie. Daaruit1 lei
den wij af, dat deze fractie principieel
niet afwijzend stond en dus de leden in
dividueel vrij liet".
„Het Centrum" leekenl hierbij aan:
„Hieruit spreekt weer de meening, als
of het zou voorkomen, dat de Katholieke
Kamerclub beslist, hoe hare leden in de
Tweede Kamer moeten stemmen
Daarvan is nu geen sprake.
In tegenstelling met enkele andere frac
ties, kent de Katholieke Kamerclub niet
het instituut der bindende besluiten.
Er moge in zeer belangrijke zaken op
eenstemmigheid worden aangedrongen, op
andere wijze van door elkahr te trachten
te overtuigen wordt de eenstemmigheid
echter niet bereikt Ieder lid is cn blijft
steeds volkomen vrij, geheel naar eigen
overtuiging zijn slem in de Tweede Kamer
uit te brengen.
Uit het feit, dat voor de motie-Bullen
een deel der Katholieke Kamerleden
stemde, en een ander deel er tegen stemde,
valt dus niet anders te besluiten, dan dat
'ook in dit geval dc Katholieke Kamerclub
haar traditie getrouw bleef, oü na her
haalde bespreking haar leden volkomen
vrij liet, naar eigen overtuiging te stem
men.
Dat was echter niets buitengewoons.
Zoo geschiedt het altijd.
Zelfs bij zeer belangrijke stemmingen,
zooals bij de Vlootwet, hel Nederlandsch
Belgisch Tractaat, e.d.g"
Koninklijke Besluiten.
Hooger Onderwijs.
Benoemd is tot gewoon hooglceraar aan
de technische hoogeschool to Delft iu do
afdeeling der Algemeeno Wetenschappen,
om onderwijs to geven in de theoretische
en toegepaste natuurkunde, dr. H. B Dor-
gelo te Eindhoven.
De electrische Rotterdam's Grave^hage.
Zwaardere veeren en snel
heidsmeters worden
aangebracht.
Naar do „N. R. Crt." vernoemt, is men
bezig allo motorwagens der Electrische
tusschen Rotterdam en Den HaagSche-
veningen van een snelheidsmeter te voor
zien om de snelheid voortdurend te kun
nen controleeren. Op deze wijze zullen de
bestuurders weerhouden worden te hard
to rijden en daarmede de hevig schokken
de beweging der wagons uit te lokken.
Verder worden zwaardere voeren aan
gebracht, die bij do proeven goede resul
taten hebben opgeleverd.
Prov. Statenverkiezingerf.
De R. K. Provinciale Kieskring Haarlem
stelde de volgendo groslijst, vast voor do
verkiezing van do Provinciale Staten: 1.
Mr. J. B. Bomans; 2. Th. G. 0'. Hooy (bei
den aftredend); 3. J. G. v. Keasel; 4. A. .T.
Loerakker; 5. J. W. Roosen, Hzn.; 6. E.
W. A. v. Nederhasselt.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Curtius belast met de kabinets-formatia
in Duitschiand. Het kabinet moet meer
naar rechts schuiven.
in China, thans ta
Nieuwe onlusten
Tsjoenking.
Zes bisschoppen in Mexico gearresteerd
Nadere bijzonderheden omtrent de bios-
coopbrand tc Montreal (Builenl. Berich
ten. 2c blad).
BINNENLAND.
Een politie-agent en twee ontslagen
agenten verdacht van inbraak in een
goudsmidswinkel te Rotterdam. (Gemeng
de Berichten, 2de blad).
Onze Geïllustreerde Pa< ina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
do begrafenis van den te Leiden noodlot
tig omgekomen Amsterdamse hen recher
cheur Kok; het herstel van de Maasbrug
te Rotterdam; eenige actueele sportkieken.
Een Afrikaansche missiefilm.
De zeereerwaarde heer G. W. van Gra^
ven missionaris der Congregatie van „Mil
Hill", vertrekt in Maart a.s. naar Aequa-
toriaal Afrika voor hel samenstellen van
een Missiefilm.
l)e tocht gaat van Mombassa tot de
bronnen van den Nijl de Victoria Nyanza
en Oeganda, verder uocrdwaarls door
Kenya GJony en Kavironda tot dc Ahcs-
s.nfsche grens. Er zal gehucht werden,
opnamen zoowel van de me^j; primitieve
volken in hun oerstaat, hun zeden en ge
bruiken, als do meer beschaafde stammen
die reeds gekerstend zijn en als hoogste
bekroning den Inlandschen Priester De
tocht gaat door het grooto jachtgebied
waar leeuw, nijlpaard en een menigte klei
ner wild nog iu grooton getale aanwezig
zijn en waar de giraffe zijn bakermat
heeft.
Op dozen tocht, dio ongeveer een hall
jaar zal duren, gaat als opname-opera
teur mede de heer A. P. A. Adriaansz,
voorheen opname-operateur dor Hagho-
filmfabriek, thans directeur der Pax-
filmfabriek.
De reizigers verwachten een zeer in
teressante film samen to kunnen ste'len,
die naast propagandistische ook groote
wetenschappelijke waarde zal hebben,
mede ook omdat de tocht gaat door dat
deel van Afrika, dat nog bijna niet door
blanken bezocht is.
UIT DE OHiGEVINGi
HILLEGOM.
Werkloozen. Volgens officieel© gege
vens bestaat hel aantal werkloozon alhier
thans uit 217 arbeidskrachten.
Vaccinatie. Woensdag a s. zal tus
schen 3.30 en 4.30 in de Gemeenteschool
gelegenheid bestaan tot tet kosteloozo In
enting en herinenting.
Griep. Het aantal grieplijdcrs is ook
hier groot De ziekte heeft één slachtoffer
geciscbt; een braaf huisvader, die oen zoor
groot gezin achterlaat
Onderscheiding. Dc door Jhr Mr. Dr.
do Gijselaar voor de te Leiden gehouden
Duiventenloonstelling beschikbaar gestel
de medaille is behaald door onzen plaats*
genool de hoer Jos. van Elten voor do afd.
vliegers boven 500 K.M.
Gob or en: dochter van M f.ommerse
Meijland zoon van W S Brookes
Sepp dochter van M. G Schrama—Van
der Meij zoon van J. H M. van Dijk—
Terneuzen.
Getrouwd: P. J. v. d Lans en G G.
Seijsener W. A. Hollendoorn en A de
Ridder H. Monteney cn N van der
Jagt.
Overleden: G. JansenVan den
Borg vr. 38 jaar B. Winkel m. 35 jaar
M. J. Vlotman m. 7 maanden W. J.
Hensing m. 43 jaar.
NOORDWIJKERHOUT.
GEMEENTERAAD.
Nieuwjaarswenschen. Geld lee
ning. Reconstructie Schulpweg.
Do raad dezer Gemeente vergaderde gis
termiddag te twee uur. Tegenwoordig alle
leden. Voorzitter de Burgemoestor.
De voorzitter opent de vergadering met
gebed.
Do voorz. houdt een toespraak, waarbij
hij don leden de beste wenachen aanbiedt
bij de intrede van hot nieuwe jaar. Spr.
wijst er ook op dat de Raad dit jaar do
vuurproef der verkiezingen heeft te door
staan en beeluit met den wenech uit te
spreken dat allen weder achter de groene
tafel zullen terugkeeren.
Vervolgens wijdt de voorz. enkele woor
den aan het verschenen jaar 1026 en me
moreert enkele van de voornaamste wer
ken in dat jaar tot stand gekomen o.a. de
gcreedkoming van den nieuwen grooton,