VRIJDAG 26 NOVEMBER 1926 18e Jaargang. VRIJDAG 26 NOVEMBER 1926 No. 5425 Zijn de hemellichamen bewoond? ffie £cicbclve (Sou/front Oe abonnementsprijs bedraagt bij vooruitbetaling Dit blad verschijnt elkon dan uitgezonderd Zon- en Feestdagen L DE advertentieprijs bedraagt 0e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent pei week 12.50 pei kwartaal gij onze Agenten 20 cent pei week 12.60 pei kwartaal franco per post I 2.95 pei kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad 1b vooi de Abonné's ver- Injgbaai tegen betaling van 50 oL per kwartaal, by voor uitbetaling Afzonderlijke nummers 5 ct. met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II de advertentieprijs bedraagt: Gewone advertentiên 30 cent per regel Voor IngeioDdon Medudeelingen wordt bet dubbele ran het tarief berekend 5 Kleine adverlenlIOn, ran ten boogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gerraagd bnnr en eer. hnur, koop en rerkoop IO.SO. gil NUMMER BESTAAI UIT ORIE BLADEN. „Vader", vroeg eens een weetgierige knaap van een jaar of twaalf, „wonen er op de maan en op de sterren ook men- Bchen zocals op de aarde?*1 De vader stond versteld over die vraag. Hij had ze uit den mond van zijn zoontje niet verwacht en wist eerst niet, wat hij er op zou antwoorden. Hij dacht dus even na en zei toen: „Neen. Op de maan of de sterren kunnen geen menschen wonen, want dan zou Christus daar ook hebben moeten lijden en moeten sterven en dat zal wel lüet-" Met dit vrome antwoord, dat niet in onze phantasie opgekomen is om een aan loopje voor dit artikel te hebben, maar dat werkelijk op bovenstaande vraag ge geven werd, stelde de jongen zich maar half tevreden en hij vroeg opnieuw: „Maar als er dan geen menschen wonen, zouden er nan geen andere levende we zens op kunnen voorkomen?" „Men vermoedt van wel", antwoordde nu de vader, „maar zeker weet men het niet Wil ik je eens wat zeggen, wat je nu maar moe.st gaan doen? Met je schoolwerk beginnen. Dat is beter voor je, dan vragen te doen, waarop zelfs de grootste geleerden tot nu toe geen antwoord hebben kunnen geven." Dezelfde vragen, die deze knaap tot zijn vader richtte, zijn in den laatsten tijd meer aan de orde gekomen, dan in lang het geval geweest is. De aanleiding daar toe moet gezocht worden in het feit, dat de planeet Mars in October l.L dichter bij de aarde stond, dan ze in jaren deed. De sterrekundigen hebben dan ook niet nage laten deze gelegenheid te benutten om nog wat meer van onzen naasten buur te weten te komen, dan ze er tot nu toe van wisten en de hoop was daarbij niet uitge- s'oten, dat do eventueele bewoners van Mars door het een of ander teeken den aardbewoners een blijk zouden geven van hun aanwezigheid. Dit is niet geschied en men is met betrekking tot de bewoon baarheid en de bewoners van Mars nog even ver als voorheen, of met andere woorden: Men weet er nog niets van. De belangstellende lezer zal zich mis schien nog herinneren, hoe in het num mer van 29 Oct. 1.1. onder de wetenschap pelijke berichten in dit b'ad een beschrij ving werd gegeven van Mars en hoe daar in gezegd werd, dat aanwezigheid van bwoners, zooals wij ze denken, niet uitge sloten is, hoewel ze er wat anders zullen uitzien dan wij. Wij willen hieraan toevoegen, dat ook Mercuriu3 en Venus veel overeenkomst met de aarde hebben, zoodat daar rede lijke wezens kunnen bestaan, die eenige overeenkomst met den mensch vertoonen. -Reeds de Ouden waren van meening, dat de tallooze hemelbollen bewoond moesten zijn en deze meening heeft zich voortge plant tot op onzen tijd toe en is de moeder geworden van allerlei dwaze phantasieën, waarvan we u een paar voorbeelden zullen geven. Pater Athanasius Kircher (1601—1680) een der geleedste mannen van zijn tijd, geeft ons in zijn boek: „De hemelsche reis", een beschrijving van de verschil lende planeten, die bij onder geleide van een genius, Cosmiel geheeten, bezoekt. Op den bel van Saturnus ziet hij treu rende grijsaards, loopende met slepende febreden. Hun holle oogen, bleeke gezich ten en stroeve gelaatstrekken duiden aan, dat ze handlangers zijn van de wraak en dat Saturnus vol is van booze invloeden. Jongelieden van verrukkelijke schoon heid en gestalte ontmoet hij op Venus en, als hij daar water ontdekt, vraagt hij aan Cosmiel, of dat water goed zou zijn om te doopen. Anderen vertellen u, dat er op de zon menschen bestaan, die maar eventjes 23 mijl lang zouden zijn en dat ze op de maan wezens ontmoet hebben met vleu- pls als van een vleermuis, zich verschui lde in de holen der maan, om daar be schutting te zoeken tegen de sterke tem peratuursveranderingen. Zoo zouden we voort kunnen gaan en u •tonnen vertellen van astronomen en philo- scfen uit ouden tijd, die van gedachte *aren, dat de volkomenheid der schepse- len op de planeten toenam met den af stand van de zon, zoodat op Mercurius da onvolmaaktste op Neptunus daarente gen do volmaaktste wezens zouden voor- tomen. In lateren tijd ontstond weer een pdere hypothese. Men nam aan, dat de TMmaaktheid der planeetbewoners afhan- tolijk was van den stand der planeet-as. Z0U Jupiter, met bijna loodrechte as, «a waar paradijs zijn, waar de bewo- prs weinig materieele zorgen hebben en p allen tijd kunnen besteden aan hun orstandelijke ontwikkeling, ten der warmste voorvechters van de dat de planeten bewoond zijn, p de Fransche sterrenkundige Flam- rpon, overleden in 1925 in den ouder- van 83 jaar. In zijn boeken toont hij i oen ware phantast en beschrijft zelfs, de planeten en hare bewoners er uit zien, zonder nochtans een enkel vast staand bewijs voor zijn meening te kun nen bijbrengen. Zulke phantasieën hebben wel eens aardige boeken doen ontstaan. Wij denken hier aan het boek van den Engelschen schrijver Wells: „De strijd der werelden", in welk boek hij een deel der aarde laat veroveren door mannen van Mars, die in een groot bronzen projectiel naar de aarde geschoten worden, er uit kruipen en dan hun veroveringstocht be ginnen. En hoe staat nu de Kerk met haar ka- tho'ieke geleerden tegenover dit vraag stuk? De Kerk laat hierin ieder vrij en de grootste katholieke sterrenkundigen met den wereldberoemden pater Secchie (1818 1878), directeur der sterrenwacht te Rome, aan het hoofd, zijn van oordeel, dat God al die hemelbollen niet geschapen heeft zonder levende wezens. „Het zou een groote dwaasheid schij nen", zegt pater Secchie in zijn werk „De Zon", in die oneindig» ruimte van het heelal, niets te zien dan onbewoonde woestijnen. Neen, al die werelden moeten bevolkt zijn met verstandige schepselen, die in staat zijn hun Schepper te kennen, te vereeren en te beminnen". Een ander katholieke geleerde, Joseph Johle, die professor in de sterrenkunde was aan de Katholieke universiteit te Washington, geeft in zijn werk: „Die Sternwelten und ihre Bewohner" te ken nen, dat re milliarden van werelden be staan, die ons oog niet kan bewonderen en dat het niet anders kan, of deze moeten bewoond zijn. Het bestek van dit artikel gedoogd niet, dat we verder over dit onderwerp uitwei den. We zouden dan komen op theologisch en philosophisch terrein, een terrein, waar op we niet thuis zijn en zeker zouden struikelen of verdwalen. We eindigen daarom in de hoop sommigen, onzer le zers iets verteld te hebben, wat hun tot heden onbekend was. P. G. HOCKS. BUITENLAND België De kolenschaarschte. Ondanks alle regeerings-maatregelen blijft de kolenschaarschte in België, en vooral in het Vlaamsche gedeelte, voortdu ren. Daar zijn vele gemeenten, waar wer kelijk geen kolen te krijgen zijn en zoo zij nog kunnen bekomen worden, dan is het tegen geweldig hooge prijzen. De detail handel vooral profiteert van den droeven toestand, en maakt groote winsten. Merk waardig is het voorzeker, dat verschillen de kolensoorten in den klein-handel nu duurder zijn dan in Nederland, een feil, dat zich nog nooit heeft voorgedaan. De bevolking schrijft zulks toe aan den uitvoer naar Engeland. Zeker, daar wordt enorm veel te veel naar Engeland geëxporteerd, mei of zonder toestemming doch de prijsstijging is voor een deel ook bet gevolg van de stabilisatie en den nood zakelijken opgang naar den wereld-markt prijs. Het gebrek aan kolen doet zich ook reeds in verschillende industrieën gevoelen en 2elfs in de haven van Antwerpen, waar nochtans zooveel kolen verladen wordt, is er zoodanig te kort, dat gisteren een vijf tig sleepbooten het werk moesten stopzet ten. Als eenigste redmiddel hoopte men op een verlenging van den arbeidsdag in de mijnen, maar de syndicale commissie van mijnwerkers heeft dit reeds afgewezen. In de kamer werd gisteren over deze aan gelegenheid, alsmede over de duurte der levensmiddelen geïnterpelleerd. De socialistische minister Wauters ver dedigde zich met te verklaren, dat het met het gebrek aan steenkolen niet zoo erg gesteld is, als beweerd wordt. De socialis ten maakten van de gelegenheid gebruik om de boeren te beschuldigen, dat zij 'e hooge prijzen vragen voor hun producten, waarop de katholieke afgevaardigde Brus selmans hun 'n afdoend antwoord gaf. Duitschland De regeling met de Hohenzoüerns. Een nieuwe protestactie in Pruisen. Het ziet er naar uit, dat in verhand met het tot standkomen van het compromis tu3 schen Pruisen en de Hohenzollerns hei laatste woord over deschadevergoeding aan het vroegere koningshuis nog niet ia gesproken. Het comité-Kuszinsky, dat indertijd de campagne voor het plebisciet over de ont eigening der vorstelijke vermogens heeft gevoerd, wil gebruik maken van do veront waardiging over het compromis, die voor al onder do arbeiders en de slachtoffers van de inflatie zeer groot is, om een nieuwe volksbeweging tegen de door de Pruisische regeering getroffen en door den landdag goedgekeurde financieele regeling met de Hohenzollerns te ontketenen. Het plan schijnt te bestaan een nieuw plebisciet, dit maal alleen in Pruisen, aan te vragen. De bedoeling van dit plan is om het geslo ten compromis door een referendum ta doen annuleeren. Naar verluidt wil men ditmaal de fout vermijden, die men in Juli heeft begaan, toen men de kiezers voor de keuze stelde: den vorsten of niets. Dit zon trouwens op het oogenblik ook niet goed meer mogelijk zijn, daar de Hohenzollerns intusschen reeds den eprsten termijn van vijf millioen hebben ontvangen, zoodat er van een algeheele onteigening geen sprake meer kan zijn. De rijksdagdebatten. Een motie inzake de schuldvraag. In den Rijksdag zijn de buitenlandsch- politieke debatten beëindigd Tevens is de suppletoire begrooting voor het jaar 1926 in eerste lezing afgehandeld Tegen de stemmen der communisten en Völkischen werd nog een voorstel verworpen, strekken de tot opzegging van het Verdrag van Lo carno en uittreding uit den Volkenbond. Daarentegen werd met de stemmen van alle burgerlijke partijen de motie aange nomen, waarin verlangd wordt, dat onder zocht zal worden, of de kwestie Tan Duitsc'i lands beweerde schuld aan don oorlog aan liet Internationaal Hof van Arbitrage ter beslissing kan worden voorgelegd. Do sociaal-democraten en communisten stem den tegen de motie. Ook stond op de agenda de behandeling in tweede lezing van het wetsontwerp tot bescherming der jeugd tegen prikkellec tuur. Tgen de stemmen der sociaal-demo craten en communisten werd besloten de debatten hierover te openen. Deze debat ten daarover zullen heden aanvangen. Engeland Het mijnconflict. Nieuwe verlenging van den noodtoestand. In het Lagerhuis deed de minister van binnenlandsche zaken-- mededeeling van het voornemen der regeering om aan het Huis te vragen heden de wet inzake de buitengewone omstandigheden te verlen gen. Ais motief hiervoor wordt aange voerd, dat het onvoorzichtig zou zijn deze wet buiten werking te stellen, zoolang niet een grooter aantal mijnwerkers aan den arbeid is. Zoodra de verordeningen niet meer noodig zijn, zullen zij zoo spoe dig mogelijk worden opgeheven. De mijnwerkorleiders pessimistisch. Bij de verdaging der vergadering van het bestuur der mijnwerkersfederatie bleken de leiders zeer pessimistisch te zijn nopens den toestand in de districten. Een hunner verklaarde, dat de mijn eigenaars niet onderhandelen maar ge lastten. Italië. Uitbreiding der geheime politie? Het te Parijs verschijnend blad der Italian nsche emigranten, de „Corriere della Italia" deelt mede, dat Mussolini binnenkort zijn geheime politie op groote schaal wil uitbreiden. Daartoe zullen officieren van de fas cistische militie in dienst van de politie overgaan. Tal van militie-officieren zijn naar Rome ontboden, waar zij van Mussolini persoonlijk instructies ontvingen. Tevens zullen belangrijke besluursbervormingen worden ingevoerd. Verschillende prefec ten, die nog tot het oude regiem belmo ren, zullen afgezet en door fascisten vervangen worden. Albanië. De opstandige beweging. De toestand critiek. Volgens berichten uit Belgradp heb ben zich thans ook de Mohammedanen hij den opstand aangesloten. De toestand voor Skoetari is kritiek. Beide partijen laten versterkingen aanrukken. Het Griekscho blad „Politica" ver neemt uit Gatarro, dat do revolutie in Albanië zich uitbreidt. De regeerings- troepen zijn op verschillende punten naar de opstandelingen overgeloopen. Te Ca- tarro loopt het gerucht, dat de Alba- neesche premier Zogoo bey gevlucht is. Rusland Geen Zinowjef-universiteit meer. Men is in Sovjet-Rusland zeer haastig met het eeren van levende of overleden volksleiders, door liun namen te geven aan openbare instellingen van verschil lenden aard. Blijkbaar echter is men al even haastig met het.... 'terugnemen van burgerlijke eerbewijzen, getuige het feit, dat men dezer dagen de Zinowjef- universiteit te St. Petersburg heeft her doopt in „communistische universiteit St. Petersburg". Dit besluit is, volgens de Krasnaja Gazeta, genomen na een stem ming onder de studenten, waarbij do overgroote meerderheid vóór de hoven- vermelde naamsverandering was. Kolonisatie van Zigeuners in den Kaukasus. Naar de „Matin" uit Moskou vernoemt, heeft de Alrussische Zigeunersbond van djd Sovjet-regeering het verzoek ontvan gen, haar in te lichten over 't aantal Zi geuners, dat bereid is zich metterwoon in Rusland te vestigen. Men wil dezen Zi geuners dan oen gedeelto van den Kau kasus afstaan, waar ieder van hen de beschikking zou krijgen over een stuk grond en 400 roebel. Amerika Chicago gaat opruiming houden. Onder heel het drankemokkel- wezen. Wat Chicago to lijden heeft van de benden dranksmokkelaars, is ua de ge beurtenissen der laatste weken, waarin deze benden haar veeten op den open- dan duizend personen voor de rechtbank bekend. Intusschen schijnt het euved zoo funest te zijn, dat de federale en plaat selijke besturen besloten hebben, een krachtige poging te doen om Chicago eens voor al to zuiveren. De regeering heeft het plan, "zoo wordt gemeld, tegen .Nieuwjaar «niet minder danduizend personen voor do rechtbank te dagen, beschuldigd van dranksmokkel- Groote ontsteltenis is Donderdag j.L te Chicago gewekt door de mededeoling, dat tegen 75 vooraanstaande burgers rechtsingang was verleend, ook al in verband met beweerden dranksmokkel. Do juiste reden der aanklachten is niet bekend. Tot de beklaagden behoort con rechter, dio vermoedt aangklaagd te zijn, omdat hij kleino vergrijpen tegen de ver- bodswet te mild heeft behandeld. Verder behoort oen aantal poli tie-ambtena ren van hoog eren en lageren rang tot de be- klaagdon. De spanning tusschen do V. S. en Mexico De Amerikaansche employ ó's worden bewapend. Met betrekking tot de met Mexico ge voerde notawisseling zijn do autoriteiten te Washington van oordeel, dat er geen definitieve stappen kunnen worden ge daan, zoolang Mexico nog geen pogingen heeft gedaan om de petroloum- en land wetten, welke in Januari van kracht worden, uit te voeren. Inmiddels bewape nen do Amerikaansche maatschappijen haar employe's in Mexico met handgrana ten en machinegeweren, ten einde haar bezittingen te beschermen. Om de hegemonie in M i d d e n-A m e r i k a? Volgens berichten uit Mexico wordt de toestand tusschen de V. S. en Mexico te Mexico buitengewoon ernstig geacht. Al gemeen wordt de meening le kennen ge geven, dat de vitale kwestie niet zoozeer het lot van de Amerikaansche petrolcum- maatschappijen is; het gaat er veeleer om, of de V. S dan wel Mexico in Gen- traal-Amerika do vooraanstaande plaats zullen innemen ALGEMEENE R. K. WERKGEVERSVER. De A.R.K.W.V. en hel R. K. Werkliedenverbond. Het Dagclijksch Bestuur der Al;. R. K. Werkgevers zend aan de pers het vol gende communique naar aanleiding van de ontijdige publicatie van een Rapport der R. K. Werkliedenver. (Men zie daar voor ons tweede blad). „Bezield door het verlangon om de goede verslandhouding tusschen de R. K. werkgevers en de R. K. arbeiders en hun organisaties bij voortduring te verbeteren en om tegemoet to komen aan billijke verlangens en eventueel juist gebleken klachten, die in de kringen der R. K. ar beiders mochten bestaan, heeft het be stuur der Algemeenc R. K. Werkgevers- Vereeniging aan het Bestuur van het R. K. Werkliedenverbond verzocht, be staande grieven alvorens deze in het publiek te behandelen ter kennis van den Raad van Overleg te brengen, ten einde aldus door onderlinge bespreking tot een bevredigende oplossing te komen. Het was vooral met het oog daarop, dat bedoelde Raad van Overleg verleden jaar door samenwerking van do R. K. centrale organisaties van boeren, midden standers, arbeiders en werkgevers tot stand kwam. Het R. K. Werkliedenverbond heeft aan het verzoek der A.R.K.W.V. vol daan, heeft een onderzoek ingesteld en het verkregen materiaal gelijk dat in den oorspronkolijken vorm tot dat Ver bond gekomen was aan den Raad van Overleg loegezonden. Het Bestuur van de A.R.K.W.V. heeft daarop aanstonds HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een nieuwe protestactie in Duitschland tegen de schadeloosstelling der ex-vorsten. De opstandige beweging in Aibaniü. De spanning tusschen de V. S. en Mexico. BINNENLAND. Weer een spoorwegongeluk bij Lelden. Geen persoonlijke ongelukken, (late blad). De begrootingen van Marine, Arbeid en Justitie in de Tweede Kamer. (3de blad). De Alg. R. K. Werkgeversver. en het R.-K. Werkliedenverbond. (2do en Isto blad). De Alg. R.-K. Werkgeversver. en het Ned.-Belgisch Verdrag. (2e blad) Onze GeiilustreerLe Parina De photopagina geeft o.m. photo's van: de Hartebrugskêrk te Leiden bij de Sl- Franciscusfee8tviering; Jan Steen-brief kaart. het omvangrijke rapport in studie geno men. Weldra is echter gebleken, dat genoemd rapport, dat volgens den geheelen opzat der zaak een zeer voorloopig en in eik geval een zeer vertrouwelijk karakter zou dragen, in eenige honderden exemplaren door het R. K. Werkliedenverbond is verspreid, met gevolg, dat het bij gedeel ten zijn weg vond in sommige organen der Pers en ook in handen geraakte van hot Bestuur va het socialistische N.V.V. Toen voor de eersto maal een deel van het rapport in het dagblad „De Morgen" behandeld werd, is daartegen door den Raad van Overleg geprotesteerd. Het R. K. Werkliedenverbond verklaar de dat tegen zijn bedoeling en tegen zijn wil lot publicatie was overgegaan en dat het zou zorg dragen dat verdere schen dingen van het vertrouwelijk karakter van het bedoelde rapport zou worden voorkomen. Door de onverantwoordelijke en lucht hartige wijze, waarop het rapport door het Werkliedenverbond was verspreid geworden, kon het geschieden, dat do so cialistische vakcentrale het N.V.V. in het bezit van het rapport kwam on tct volledige puhlicatio kon besluiten. Om het N.V.V. vóór te zijn heeft intua- schen het R. K. Werkliedenverbond goed kunnen vinden zelf tot publicatie over te gaan, daardoor de laatste consequentie trekkende van de lichtzinnige wijze, waar op dit zeer voorloopigo on zeer summiere rapport was verspreid geworden. Het Bestuur der Algemeene R. K. Werkgevers vereeni ging betreurt dezen gang van zaken in boogu mate, omdat door deze daad van het R. K. Werklie denverbond de goede verstandhouding die tusschen Katholieken moet bestaan ern stig wordt benadeeld en het vertrouwen der R. K. werkgevers in het Bestuur van liet R. K. Werkliedenverbond ton zeersto is geschokt. Het Bestuur der A.R.K.W.V. protes teert fegen deze schending van vertrou wen en stelt het R. K. Werkliedenver bond aansprakelijk voor alle gevolgen, die uit deze in strijd mei allo gemaak te afspraken gedane publicatie moch ten voortvloeien. Tenslotte doelt het Bestuur der werk- geversvereeniging mede, dat hinnen en kele weken zijnerzijds een uitvoerig ant woord op de klachten van het rapport zal worden gepubliceerd, opdat het pu bliek kan oordeelen over de juistheid of onjuistheid van do klachten, die in het rapport zijn vervat. Genoemd Bestuur vertrouwt, dat het publiek zijn eindoordeel zal willen op schorten totdat het ook kennis genomen heeft van het antwoord op de gepubli ceerde klachten." Het communiqué is getekeend door der voorzitter (J. P. J. Asselbergs) on don secretaris (L. G. Kortenhorst). 't Moge gezegd: Men heeft 't blijkbaai goed en nuttig geoordeeld, de pen scherp te slijpen voor het samenstellen van dit protest tegen liet R. K. Werk li eden ver- Ix>nd. Zou dit bevorderen de „goede ver standhouding, welke tusschen Katholie ken moet bestaan?" Wij oordeelen od vcroordoelen niet, maar schrijven alleen een vraag neer, die ons bij het doorlezen voor den geest kwam le staan. DE WINKELBEDIENDEN. De Arbeidswet voor den Winkel bedienden. In verban:! met de persberichten, dat Z. E. dc Minis).-' van Arbeid ccnigc ontwerp regelingen ter advies aan den Mi !cn- Btandsraad heeft gezonden, welke betrok-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1