VRIJDAG 15 OCTOBER 1926 De Leidsche Hout. ii 18e Jaargang. No. 5389 3)e £cicbclie 0ou^omt i Oe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 pei kwartaaL ftj onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL franco per post I 2.95 per kwartaaL Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- iar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, by voor- ding. Afzonderlijke nummers 5 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zoo- en Feestdagen IL Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlSn 30 cent per regel Voor Ingexonden Mededeelingen wordt bet - dubbele ren het tarief Berekend. 3 Kleine advertentlën. ran ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN. 670 >90 slee Door do Stichting „Fonds voor Aanleg, Onderhoud en Beheer van Wandelpar ken" wordt ons opname gevraagd van het volgend artikel. I. Leidsche Hout! Klinkt het niet als een oud verhaal uit een tijd, toen nog Holtland was. Houtland? Toen langs den binnenrand der duinen van Westland uit langs Wassenaar en Noordwijk naar Haarlem toe en verder tot hoog in Kennemerland, een bosch zich uitstrekte, een hachelijk foreest, waarin niemand zich gaarne zonder noodzaak waagde. Men reisde er langs den smallen postweg, te paard, of in ge reiskoets onder welhewapend ge- Want de tijden waren onzeker en het gezag wisselend. En altijd kon wie den heerweg trok, vreemde ontmoe tingen verwachten met onguur gespuis, en 1 den winter soms de wolven. Dat is nu alles lang voorbij. Holland is olderland geworden, land van de wijde uitzichten, van water en van wolken, land van den wind. Wegen werden aan- T, vaarten en kanalen gegraven, een "toenemende bevolking zocht plaats voor hare woningen, totdat de bebouwde kom men van steden en dorpen elkander raken gingen. Het bosch verminderde. Want er was plaats noodig voor de wo ningen, de vaarten en de wegen en er was hout noodig om de woningen te bou wen. Wat er over bleef aan brokstukken van het oude woud is weinig, maar een ieder kent het en voelt het mee als zijn bezit. Wie kent het Haagsche Bosch niet waarvoor Holland vreest, wanneer de na jaarsstormen de oude stammen doen kreunen en de boomentoppen zwiepen? Wie kent niet wat er nog van Wassenaar's ;chen over is, den Noordwijkerhout, Hout van Haarlem, en hooger op in Kennemerland de bosschen van Heiloo en Hout van Alkmaar tot voorhij, waar vroeger de abdij van Egmond heeft ge- 6taan? Zij zijn sinds lang, door schilders en dichters aan de eeuwigheid gewijd, gemeen bezit geworden van Holland en Blad en land wedijveren in wijze wetge ving tot het behoud. Helaas, er valt nog maar zoo weinig te behouden. Wie op de kaart zoekt, vindt nog maar met moeite de kleine groene plekken. Bij Leiden niets, of men moest er de houtopstanden toe willen re kenen van Endegeest, van Poelgeest, schilderachtig zeker, afwisseling brengend in het Hollandsche landschap, maar voor al herinnerend aan wat verloren ging, den onhehouden Leidschen Hout. Wel zijn de lijden veranderd! Want terwijl de beboschte oppervlakte van Ne derland verminderde tot het angstv kend lage percentage van zeven, nam de behoefte aan bosschen toe. De bossc zijn de longen van het land; de stérk ver meerderde bevolking ademt moeilijker. Te leiden, waar zoo'n groot gedeelte der be volking binnenshuis werkt, in fabrieken, werkplaatsen en kantoren, wordt het ont- y breken van een Hout in de onmiddellijke omgeving van de stad gevoeld als een ge- tois, dat door de Singels en de Stads- Plantsoenen niet vergoed wordt. O, Leidens vroedschap heeft zijn best '«laan! Toen het getij verliep, werden de 'akens verzet: de oude vestingwerken ||an de stad werden naarmate zij aan mi- [htaire waarde verloren, geslecht en om- ?ozet in wandelplaatsen; de buskraitramp *an 1807 schonk het aanzijn aan het van \9i wr Werffpark; in jongeren tijd werd !"et Kooipark gesticht. Maar dit alles kan de herinnering aan jral verloren ging niet doen vergeten e' schenkt geen vergoeding voor het- Eeen andere, gelukkiger steden bezitten, °°h Leiden mist, want het is niet alleen we kwestie van gezondheid. Wie in Haar- gewoond heeft, in Alkmaar, of to steden, die een Hout bezitten, weet at het een kwestie is van geluk. Het *®kleven in de groote stad is gejaagd: besluiten worden daar verlangd en olie Tesultaten, de kracht van den ensch wordt er met ontzaglijke intensi- O't ingesteld op naastbijliggende en be ukte doeleinden. De nauwe straten heb- '0 het uitzicht op den hemel benomen. ontspanningsleven van de stad is gejaagder: kunstlicht-ontspanning! "gelegd eer op verdooving, dan op her van geestkracht, op vergeten, meer in op bezinnen. natuur Is harmonisch. Zij th ut de rust toruS en herstelt het ge lift vertrouwen. Wie weer gewandeld ^der de groote hoornen kan niet ün erugkeeren als een kl<Mn mensch: lissf ^6 voIc,°eningen cn Kleine erger- ,eoft\Z1J^ .^GIn verloren gegaan én hij l eet juiste gezicht op de verhoudin- der dingen teruggewonnen. Zijn idi] 11 OR" an 83Ü üïdii HUE' SITEI1 kracht is niet verslapt, maar zij is op nieuw ingesteld en op een hooger doel gericht. Wie diep de lucht der bosschen heeft ingeademd, keert naar de stadt te rug en herneemt zijn plaats als een moe digen strijder. Wat wij dan willen? Wij willen den Leidschen Hout herstel len gaan! BU3TENLAKI0 Duitschland De veemmoorden. De beschuldigingen van Levy. Wij hebben indertijd medegedeeld, dat de afgevaardigde Levy de justitie en voor al de Beiersche justitie heeft beschuldigd van medeplichtigheid aan de in Duitsch land gepleegde veemmoorden. Er is toen een commissie ingesteld om de waar heid van deze beschuldigingen te onder zoeken. Het gevolg was, dat dr. Levy thans zijn beschuldigingen heeft moeten intrek ken. De commissie heeft haar afkeuring uitgesproken over de houding van Levy. Een verarmde Prins. De regeering van Detmold heeft aan den laatsten regeerenden vorst van Lippe-Det- mold, prins Leopold, op zijn verzoek een bewijs van onvermogen verstrekt, teneinde hem in staat te stellen een valorisatie proces pro deo te beginnen. De prins, die vroeger een van de rijkste vorsten van Duitschland was, is door de inflatie totaal verarmd. Frankrijk. Hei congres der radicaal-socialisten. Herriot verdedigt zich. Het congres der radicaal-socialistische partij te Bordeaux werd gistermorgen in tegenwoordigheid van een duizendtal afge vaardigden geopend. De voorzitter, Ar- chimbaud, deed een beroep op de een dracht en de discipline der afgevaardig den, voor de uitwerking der beginselen, waaraan tot dusver in de partij niet vol doende aandacht was geschonken. Na te hebben verklaard, dat hij geen hernieuwing van zijn functie als voorzit ter van de partij zou vragen, wijdde Her riot uit over de financieele moeilijkhe den, waarop de verschillende regeeringen sinds de laatste parlementaire verkiezin gen schipbreuk leden. Hij herinnerde er aan. dat, toen Poincaré hem om zijn me dewerking verzocht, het uur even ern stig was, als in de angstige uren van oorlog. Spreker had niet het recht zijn medewerking te weigeren en hij handelde toen in het belang des lands. In het kabi net zitting hebbend verblijft hij er met al zijn ideeën, met geheel zijn democratische overtuiging. Spreker verzocht ten slotte het congres een oordeel over zijn houding uit te spre ken. De rede van Herriot werd levendig toe gejuicht. Herriot wees de motie van een afgevaardigde af, waarin werd gevraagd dat hij voorzitter van de partij zou blij ven. Het congres ging vervolgens over tot commisisievergaderingen. Engeland De resolutie der gedelegeerden. De beslissing der mijn- districton. Gisteren is het resultaat bekend ge maakt van de stemming, welke in de dis tricten is gehouden, over de resolutie, die de vorige week door de gedelegeerdencoi.- ferentie der mijnwerkers is aangenomen, en waarin werd aanbevolen, de veiligheids manschappen uit de mijnen terug te trek ken, een embargo op buitenlandsche steeD- kool af te kondigen, van de andere vakbon den een heffing ten hate van de mijnwer kers te doen plaats hebben en het opgraven der aan de oppervlakte liggende steenkool te doen staken. Bij het einde der gehouden zitting van de executieve der mijnwerkers werd ver klaard, dat de stemming een meerderheid van 460.150 vóór, en een minderheid van 284.336 stemmen tegen de resolutie heeft opgeleverd. In Nottingshamshire en Lei- cesterhire heeft nog geen stemming plaa'.s gehad. De secretaris der mijnwerkersfederalie, Cook, verklaarde, op grond van het feit, dat de districten zich voor de resolutie heb Len uitgesproken, dat pogingen moeten en zullen worden gedaan om een embargo op buitenlandsche steenkool en een heffing van de vakvereenigingen te verkrijgen er; dat ook de kwestie der terugtrekking van de veiligheidsmanschappen in behandeling moet worden genomen. Deze kwesties zullen heden op de zitting der mijnwerkersexecutieve aan de orde komen. Zooals echter reeds vroeger is gemeld, behoort het meerendeel der veiligheids manschappen tot organisaties, die niet hij de mijnwerkersfederatie zijn aangesloten. De leiders der spoorweg- en transportar beidersbonden hebben voorts duidelijk ge maakt, dat deze bonden noch een embargo op buitenlandsche steenkool kunnen afkon digen, noch een heffing kunnen doan plaats hebben. Bovendien zal het stopzet ten van het opgraven der aan $e opper vlakte liggende steenkool waarschijnlijk niet in goede aarde vallen bij de vele dui zenden mijnwerkers, die hiermede geld heb ben verdiend. De liberalen zonder leider. Asquith bedankt. LoTd Oxford and Asquith heeft bedaiit als leider van de liberale partij. Lloyd George is thans de leider der liberalen in het Lagerhuis. Feitelijk zal hij nu wel de leiding krijgen van de gc!ujele partij. Zweden. Socialistische overwinning in Zweden. E e Ti w i n s t v a n 7 6 zetelsinde provinciale Landdagen. Thans zijn de definitieve resultaten be kend der verkiezingen voor de Zweedse lie provinciale Landdagen. De beteekenis de zer verkiezingen is gelegen in het feit, dat do provinciale landdagen de Eerste Kamer kiezen. De conservatieven hebben 43 zetels ver loren, zoodat zij thans nog over 324 man daten beschikken. Het aantal sociaalde mocratische zetels is met 76 lot 444 geste gen. De communisten bezitten thans nog slechts 14 en de liberalen 21 zetels; beide partijen zijn derhalve zonder eenige betee kenis. De vrijzinnigen hebben met 161 en de boerenpartij met 163 zetels hun vroegere positie vrijwel kunnen handhaven. Hierdoor is dus bevestigd, dat deze ver kiezingen een overwinning voor de soci aal-democraten hebben gebracht. Oostenrijk De oorzaken van Europa's crisis. Rede van Loucheur. Als gast van de„Hauptverein der In- dustrielle Oesterreichs" te "Weenen heeft gisteren de voormalige Fransche minister van Herstel en van Financiën, Loucheur, een zeer belangrijke rede gehouden over den economischen toestand en do midde len, om le geraken tot economische reor ganisatie van Europa. Loucheur noemde het een wel is waar algemeen verbreide, maar daarom niet minder groote fout, de oorzaken van de huidige crisis in het Europeesche econo mische leven steeds weer aan den oor log toe te schrijven. Het ware kwaad wor telt veel dieper, zeide hij. De groote ver anderingen, die zich in de negentiende eeuw hebben voltrokken en waardoor do landbouw ten opzichte van de industrie is achteruit gesteld, hebben zonder eenig systeem plaats gehad. Volgens Loucheur is hierin de oorzaak van alle crisis in Europa te zoeken; hieruit is alle huidige ellende voortgekomen. Spr. wees er op, dat do voorstellen, om tot de Vereenigde Staten van Europa te komen, moeten stuiten op de verscheiden heid der talen, der tradities, der cultuur en niet in de laatste plaats der mentali teit van de volken, welke onoverwinnelijke moeilijkheden zullen opleveren. Ook de zeer veel minder vergaande idee, het opstellen van een voorloopig schema, om te komen tot een zuiver economise lie toenadering tusschen de Europeesche sta ten door het sloopen der douanemuren is bij den huidigen staat van zaken nog niet te verwezenlijken, want de economi sche opbouw van een land is niet alleen de logische consequentie der economische verhoudingen, maar de nationale veilig heid speelt daarbij eveneens een door slaggevende rol. Zoolang de Europeesche vredo op zoo zwakke voeten staat, als dit thans nog hel geval is en niet absoluut voldoendo waarborgen tegen de mogelijk heid van het ui Ik reken van een nieuwen oorlog in het leven zijn geroepen, zoolang zal geen volk ter wereld le bewegen zijn af le zien van de in-standhouding der in het nationaal belang liggende industrieën om zich aan de hegemonie van an i-ve na- lies te onderwerpen. Hongarije. De Hongaarsche valsche munters. Verzachting der opgelegde s r a f f e n. Gisteren is vonnis geveld in de affaire der francs-vervalsching. De vier jaren tuchthuisstraf van Prins Windischgraetz werd in vier jaren gevangenisstraf ver anderd, met do overweging, dat de docu- mentenvervalsching niet bewezen is. De vier jaren tuchthuis van Nadossy wer den veranderd in drie en een half jaar Raba kreeg 10 maanden in plaats van 18 maanden gevangenisstraf. De generaal Hajts en Kurtz werden veroordeeld tot 6 maanden iiiplaats van 12 maanden. Het k a b i n e t-B ethlen stelt do vertrouwenskwestie. Onder voorzitterschap van den premier graaf Bethlen, heeft de Hongaarsche re geering gistermiddag een buitengewonen ministerraad gehouden. Hierin werd het besluit genomen, dat de regeering het na afhandeling van het juridische deel van de affaire der francsvervalsching door de koninklijke curie als haar costitutioneelen plicht beschouwt, met het oog op de po litieke verantwoording de vertrouwens kwestie te stellen. De regeering heeft daarom den rijksbestuurder het ontslag van de geheele regeering aangeboden. Men heeft hier evenwel slechts to doen met een formeele demissie, die den pre mier de mogelijkheid moet verschaffen over te gaan tot de reeds sedert langen tijd voorbereide en sinds de valsche mun tersaffaire verwachte reconstructie der regeering. Van het Vaticaan. De Romeinsche kwestie. Een Havas-bericht uit Rome aan do „Croix" meldt, dat do markies de Felice, kamerheer di spada o cappa, die dikwijls in de katholieke pers de Vaticaansche meening weergeeft, in een artikel dat door alle katholieke bladen is overgeno men, bevestigt, dat de Romeinsche kwes tie thans rijp is, en dat de garantiewet haar tijd heeft gehad. Het artikel besluit met do woorden: „Het is aan den zoon, zich naar den va der te begeven, die hem sinds zoo langen tijd wacht." Argentinië en het Vaticaan. Uit Rome wordt bericht, dat het bericht der benoeming door de Argentijnsche re geering van den Franciscaan mgr. Bot- taro tot aartsbisschop van Buenos-Ayres, hetwelk op 6 dezer uit Argentinië was in gekomen, te Rome is bevestigd, waar door het geschil met het Vaticaan, het welk 3 jaren heeft geduurd, is geëindigd. Z. H. heeft mgr. Gortesi tot Pauselijk nuntius in Argentinië benoemd. Bi83S3EMLflMP TWEEDE KAMER. OVERZICHT. Werkplan. Een interpellatie. Do Tweede Kamer is weer aan het werk gelogen. Tot Kerstmis zal zij als er geen ongelukken gebeurenl vrijwel onafgebroken doorwerken. Begonnen werd met het werkplan, waarop nog niet veel substantieels voor kwam, wat uit te breiden. De belastingontwerpen werden aan de agenda toegevoegd (met dit voorbehoud, dat niet vóór Dinsdag de beraadslagingen er over zullen aanvangen). Over de behandeling van het Ned.— Belgisch Verdrag heeft de Voorzitter ge zegd: „Door mij wordt nog geen voorstel ge daan, het tractaat met België aan de agenda toe te voegen. De tijd voor de afhandeling der begroo tingen vóór Kerstmis maakt het noodig, dat wij den 9den November beginnen met do begrootingsdiscussie. Als ik nu in aanmerking neem, dat verscheidene ver gaderingen zullen worden vereischt voor do onderwerpen, die ik heb voorgesteld te behandelen, komt het mij gewenscht voor, den tijd van behandeling van het Belgisch tractaat nog niet vast te leggen, maar eerst den loop van zaken nog af to wach ten en omtrent die behandeling te beslis sen bij een binnenkort weder to houden regeling van werkzaamheden." Dat het Verdrag dit jaar niet mer aan de orde komt, lijkt ons niet waarschijnlijk. Uitnemende maatregelen heeft de voor zitter nog genomen. Hij zal, zoo vertelde hij, geen voorstel len meer doen om interpellaties te doen houden bij de behandeling der Staatsbe- grooting. Waardoor en daarom jui chen we dit voornemen toe voorkomen wordt, dat sommige leden zich door mid del van een interpellatie een extra-speech- je verschaffen buiten den gerantsoeneer- den pratenstijd voor de begrooting. Wel zijn daarmede de interpellaties zelf niet van de baan en kunnen nog al lerlei onderwerpen to voorwerp eener in terpellatie worden gemaakt; maar als die onderwerpen toch bij een begrootings- hoofdstuk besproken worden of werden, zal de Kamer niet steeds allo interpella tie-aanvragen behoeven toe te slaan. En bovendien is de voorzitter voornemens eveneens een prachtmaatregel! den spreektijd bij interpellaties te rantsoenee- ren en den eersten spreektijd voor een interpellate zelf te bepalen op ten hoogste een uur. Deze maatregel werl al dadelijk toege past ten aanzien van den heer Cramer, dio interpelleerde over de houding der Indische Regeering ten opzichte van de bekende plannen van den Politiek-Econo- mischen Bond (departement Oost-Java) om met steun van den Java Suiker-Werk- gevorsbond een anti-communistische actie to ontvouwen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Britsche mijnwerkers hebben ge stemd vóór de resolutie der gedelegeerden, waarin o.a. geëischt wordt,dat het vei ligheidspersoneel uit de mijnen zal wor den teruggetrokken. Loucheur over de oorzaken van de cri sis in Europa. De Hongaarsche valsche muntersaffaire thans afgehandeld. De regeering stelt de vertrouwenskwestie. BINNENLAND. Emir Feisal op audiëntie bij de Konin gin op Het Loo. (3e blad). De Limburgsche mijndirecties doei ver dere concessies aan de mijnwerkersban den. (3e blad). De voorzitter der Tweede Kamer heeft een mededeeling gedaan omtrent het tijd stip van behandeling van het Verdrag met België. (Kameroverzicht, le blad). Mededeelingen van den minister van Oorlog over de militaire ongeregeldheden te Assen en Ede (1ste blad). LEIDEN. De officieele opening van het nieuwe „Eigen Huis" der R. K. Studenten-Ver- eeniging. Onze Gei'ILstreerie Pa-ina Onze photopagina van heden bevat o.m.: de storm op Urk; Marken onder water; de nieuwe Leidsche hoogleeraar dr. U. G Bungenberg do Jong; Emir Faisal van Hedjaz. Do interpellatie liep uit, zooals 't meer gaat, op een motie, waarover nog niet is gestemd. Morgen hierover meer. NA DE RELLETJES TE ASSEN EN EDE. De lezing van „Oorlog". Ten vervolge van de beantwoording van vragen van het Tweede-Kamerlid Schaper betreffende het instellen van een onderzoek naar de ongeregeldheden, welke onlangs in het garnizoen te Assen plaats vonden, hooft de minister van Oorlog thans aan de Ka mer toen toekomen het resultaat van liet onderzoek, ingesteld naar do ongeregeldhe den, die op Maandag 20 September jl. te Assen en te Ede hebben plaats gehad Ten aanzien van de relletjes te Assen geeft het rapport allereerst een" uitvoerig relaas van het gebeurde, waarbij het doet uitkomen, dat onder do lawaaimakende bende zich van den beginne af aan een be paalde dienstplichtige (handelsreiziger van beroep) op den voorgrond heeft ge steld. Daarna gaat het rapport aanleiding en oorzaken van het gebeurde na. Over do ligging, de voeding, on de ondervonden be handeling is niet geklaagd. Wel is het be zwaar gemaakt, dat de oefening van het 12 R I. op den bewusten dag te zwaar is ge weest. Dit Kon echter aan do leiders der oefening niet tot grief worden gemaakt; zij hebben alles gedaan om de oefening ta verlichten. De ongeregeldheden hebben zich trouwens nagenoeg niet bij het ver moeide 12 R. I. doch in hoofdzaak bij hot 9 R. I. voorgedaan. Als vaststaand mag dan ook worden aangenomen, dat er geen klachten bestonden, die grond hebben kun nen geven voor een dergelijk massaal on treden, als heeft plaats gevonden. ïnteeen- deel mag worden aangenomen, dat do sfeer om een dergelijk optreden mogelijk le ma ken van builen af en kunstmatig is gewekt Een van tevoren opgezet plan. Zeer waarschijnlijk hebben enkele ele menten een góede gelegenheid gezocht om een van te voren opgezet plan ten uilvoor te brengen, on deze gelegenheid daarbij ge vonden in do omstandigheid, dat do troep ontstemd was door de gehouden oefening, en ten onrechte in de meening verkeerde, dat den volgenden dag een divisieoefening zou worden gehouden, waarvoor een uur vroeger zou moeten worden opgestaan. Met reden kan worden aangenomen, dat, ook al hadden op 20 September te Assen geen vermoeiende oefeningen plaats ge had, een poging tot het verwekken van on geregeldheden toch niet zou zijn uitgeble ven. Hiervan zijn de bijtijds onderdrukte ongeregeldheden, te Ede nagenoeg op het zelfde uur aangevangen, en zonder eenige redelijke aanleiding, het beste bewijs. Do bodem voor dergelijko uitspattingen wordt sinds lang en systematisch gelegd. In ver band hiermede wijst het rapport op de op hitsing van dienstplichtigen door het Com munistisch dagblad „De Tribune". De „Ontwapeningsdag". Docli niet alleen communistische invloe- aer, zoo wordt verder gezegd, zijn hierbij r> ho( «nel Zonder eenigen twijfel is de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1