!öe Jaargang.
VRIJDAG 8 OCTOBER 1926
No. 5383
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
ZONDAGSBLAD.
Een eenheidsfront.
De stagnatie in het
bedrijf.
BlfiTEKLAMD
eÊ^icbclve (Sou/iemt
"lil po ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
R[. y00I Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
rr jij 5nze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
i i, Franc» per Post P® kwartaaL
intcsi Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's vor
mbaar tegen betaling van 50 ck per kwartaal, bjj voor
tetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïlliistreerd
dagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlSn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Rïededeelingen wordt bet
3 dubbele ran het tarief berekend.
Kleine advertenUën, ran ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Hf NUMMER BESTAAT IIIT VIER BLADEN.
in
:re
OB
De administratie herinnert er aan dat
Ifpllet Abonnementsgeld 0.50 4e kwar
taal op het Zondagsblad heden moet wor-
Icn betaald.
Rabbi, priester en dominél
Onder groote belangstelling velen
oesten worden afgewezen is Dinsdag
avond in de groote zaal van het Goncert-
jebouw te Amsterdam door de vereeniging
IIIIII1 De Middaghoogte" een vergadering ge-
Wl louden, waarop sprekers waren de Op-
lerrabbijn J. Tal, Pater Felix Otten O.P.
en prof. ds. A. H. de Hartog. En de Ka-
2 holieke Radio-Omroep heeft de gehouden
invoeringen onder het bereid gebracht
h». tienduizenden buiten de zaal.'
drie de sprekers toonden in hun
f |(ll edevoeringen aan, dat de wetenschap het
Wff iodsbestaan niet loochent, ma ar
ewijs t.
De opperrabbijn Tal zeide o.m., dat hij
SP jieel beeft gelezen, ook boeken der tegen
tij tanders, en het zijn ernstige overtuiging
„_s.dat er geen eigenlijke Godloochenaars
ijn, want wie dieper doordringt en door-
Ill lllll oekt zal altijd God ontmoeten.
Men spot met het Godsgeloof, ter
wijl men 'juist nergens meer gelooft
dan in de wereld van het ongeloof.
Zoo aanvaardt men daar voor abso
lute waarheid wat de „wetenschap"
zegt. (De aanhalingsteekens dienen
hier niet te worden vergeten).
Er wordt echter zooveel als weten-
schap gedecreteerd en geslikt, wat
Kf geen echte wetenschap is. Spr. her-
vWl innert hier terloops aan het H.B.S.-
onderwijs, dat natuurlijk neutraal
moet zijn en uit naam van die neutra
liteit en.quasi1-wetenschap de
jeugd of niet sprak over God of de
kiemen van het hoogste belang ver
stikte.
Pater Otten wees er op, dat de Katho
lieken houden, dat de kennis van het Gods-
Nd] bestaan ontspringt uit de Rede en de Open-
ACH
ct.
buil
ondC
|jE
c lei
jatfc
De tijd van het beredeneerd atheïs
me is voorbij, al bestaat die van het
practisch atheïsme nog. Velen zeg
gen: ik geloof slechts wat ik ziq en zij
begrijpen niet de groote tegenspraak
in die woorden gelegen.
De denkers van onzen tijd neigen
naar het Godsbestaan, ja omhelzen
het zelfs, gelijk de laatste enquête
door den directeur van het Fransche
blad „Figaro" gehouden, onder de
Fransche academici bewees.
Prof. ds. de Hartog, de derde spreker,
,ond( ,eSon met te zeggen, dat Rabbi, Pastoor
Dominé bijeengekomen zijn niet om te
'gen wat het scheidt, maar wat hen
onderscheidt. Hij wees er o.m. op, dat
de mensch ook het Godsbestaan moet
billen aannemen.
Schopenhauer zeide reeds: „wat het
hart niet wil, Iaat het .hoofd niet bin
nen". En, wanneer het hart inder
daad niet wil, is alle redeneeren tever-
geefsch. Voor die willen, wijst spreker
€r op, hoe wij niet leven in. één we
reld, maar in drie, n.l. in de natuur
lijke orde, de zedelijke en de geeste
lijke.
Zoo hebben dan op deze bijeenkomst
priester en dominé een eenheids-
rabbi,
ronf gevormd tegen het atheïsme. Zij
lil- Waron daar, zooals ds. de Hartog zeide,
om te zeggen wat hen scheidt maar
■l óók niet allereerst om te zeggen wat
en 011 d e r scheidt, doch op de eerste
kno^f8 0m' £e(*reven door dankbaar plichts
lo getuigen van wat hen bindt en
'&t: De erkenning van een persoon-
G°d; erkenning van, onderworpen-
ei aan, liefde voor den Almachtigen
c opper en Souvereinen Heer van het
leelaL
M het practische leven zullen geloovige
toelieten, Protestanten en Katholieken
ons komen te staan voor een breede
0Ve» die hen onderling scheidt; het
diepst is de klove tusschen Israëlieten en
Christenen. Maar in datzelfde leven
van de dagelijksche practijk mogen wij
toch ook niet vergeten, dat wij, ondanks
die verschillen, één kunnen zijn in den
gewetensplicht om naar eerlijk inzicht en
best vermogen God te dienen, elkander daar
toe kunnen opwekken door woord en voor
al door voorbeeld, elkander daarin kun
nen steunen positief en ook negatief
n.l. door den gemeenschappelijken strijd
tegen do practische Godloochening, ont
kenning en miskenning van het Godsbe
staan. Daarvan doordringe allen, ge
loovige Israëlieten, Protestanten en Ka
tholieken, de merkwaardige vergadering,
die j.l. Dinsdag te Amsterdam 49 gehou
den!
Over tooneelcensuur.
De schouwburgcommissie te 's-Gra-
venhage heeft besloten, niet toe te laten
de vertooning van een tooneelstuk door
het Vereenigd Tooneel in de Koninklijke
Schouwburg, welk stuk door „De Tijd" te
recht gequalificeerd is als een „voor onze
volksziel verderfelijk product"
En daartegen is verzet losgebroken, uit
naam van de „vrijheid" en uit naam van
de „kunst".
„Het Volk" schrijft o.m.:
„Men dient met censuur uiterst
voorzichtig te zijn, vooral met cen
suur op kunstwerken".
En als de censuur zich bemoeit met een
revue als „Black people", waarhij toch zé
ker geen sprake kan zijn van kunst, dan
is evenzeer Leiden in last!
En „Het Vaderland" schrijft, gelijktij
dig met „Het Volk" o.m.:
„Waarom volwassenen belet, er uit
eigen wil heen te gaan? Iedereen
weet nu immers toch, wat hij er van
te verwachten heeft"
Ja wel; redeneert men niet, als het om
dingen gaat, die de lichamelijke gezond
heid raken, dat men de menschen moet
beschermen tegen zichzelf?
Ziedaar, een ander eenheidsfront: socia
listische en vrijzinnige pers één in- hun
verdediging van wat men zou kunnen noe
men de vrije „moraal". (De aanhalings
teekens mogen hier niet wegblijven)!
Tegenover d i t eenheidsfront zullen wij,
helaas, nog niet kunnen stellen dat een
heidsfront, waarover wij hier boven schre
ven. Zeer velen van de laatsten slui
ten zich aan bij de eerstenMaar
toch, tóch moet daarheen worden ge
streefd; gestreefd moet er naar worden,
dat allen, die geloovcn in God, opeischen
eerbiediging ook in het openbare leven, en
alle uitingen daarvan, althans van de
meest fundamenteele, door de Rede alléén
reeds kenbare zedewettenl
De strijd tegen do immoraliteit móet
worden erkend als staande in logischen
samenhang, in onafscheidelijk verband
met den strijd tegen het atheïsme!
De onderbreking van de stroomleve-
ring door de Electrische Centrale to Lei
den, heeft overdag nooit zoo lang geduurd
als gisteren: van ongeveer 9 uur 's mor
gens, met een kleine tusschenpoos, tot on
geveer 3i uur 's middags.
In al dien tijd moesten onze zetmachines
stil staan en kon de drukpers niet werken.
't Verheugt ons, dat wij toch nog onzen,
abonné's van de meeste plaatsen in de om
geving tijdig hun courant hebben kunnen
doen toekomen, terwijl de abonné's in do
stad op hetzelfde uur als gewoonlijk
zelfs nog iets vroeger „De Leidsche
Courant" ontvingen,
Wij moesten, om dat te bereiken, nood
zakelijk in kleiner formaat verschijnen.
Daar de Directie van de Lichtfabrieken
niet kon verzekeren, hoe laat de stagnatie
zou zijn opgeheven, hebben wij zoo lang
mogelijk gewacht, om nog èn op tijd èn met
twee bladen uit te komen; dit laatste bleek
echter tot onzen spijt niet meer mogelijk
te zijn. Vandaar dat de abonné's gisteren
alleen een z.g. „binnenblad" hebben ont
vangen, waarin enkele rubrieken moesten
worden uitgelaten, maar waarin wij toch
nog het voornaamste van het nieuws kon
den puhliceeren.
Duitschland
De financieele regeling met de
Hohenzollerns.
Woensdagavond is het compromis tus
schen Pruisen en de Hohenzollerns getee-
kend onder voorbehoud van goedkeuring
door het parlement.
Het heengaan van Severing en von Seeckt.
De meening in Frankrijk.
Het heengaan van Severing en vooral
het ontslag van Von Seeckt worden te
Parijs druk besproken. Sauerwein, die
kort geleden een serie intervieuws uit Ber
lijn gaf in de richting van toenadering
tusschen beide landen, welke politiek de
„Matin" sinds Tlioiry volgt, twijfelt aan de
echtheid van de gezondheidsredenen, om
dat Severing volstrekt niet ziek leek, toen
hij veertien dagen geleden met hem de
jeuneerde.
Betreffende von Seeckt spreekt Sauer
wein de meening uit, dat de regeering de
aanwezigheid van een Hohenzollern on
der de wapenen reeds lang moest kennen
en dat von Seeckt thans niet daarom is af
gezet, maar omdat hij de toenaderingspo
litiek van Stresemann in den weg stond.
In elk geval krijgt hierdoor Stresemann de
handen veel meer vrij daarvoor.
Indien het, zegt de „Temps", gewenscht
is, dat buitenlanders en ook Duitschland
zelf moeten voelen, dat de Duitsche repu
bliek iets anders is dan een democratische
voorgevel, waarachter de reactionnaire
elementen naar het herstel van den troon
der Hohenzollern streven, is de verdwij
ning van generaal von Seeckt noodzake
lijk.
Verder kan er op gewezen worden, dat
het gedwongen aftreden van den comman
dant der rijkswecr op het meest geschikte
oogenblik is geschied, in verband met de
wenschelijkheid van het succes der poli
tiek van Stresemann, welke unaniem ge
steun is door den kabinetsraad. Want het
is duidelijk, dat von Seeckt's heengaan
de regeling der kwestie betreffende de ont
wapening van de rijksweer zal vergemak
kelijken, welke kwestie nog steeds moet
worden opgelost, voordat een toenadering
tot Duitschland op practische wijze in het
voorui(zicht kan worden gesteld.
Frankrijk.
De Fransch-Duitsche toenadering.
Briand heeft den Franschen gezant in
structies gegeven tot voortzetting van de
onderhandelingen met het Duitsche rijk.
Engeland
Het mijnconflict.
Baldwins voorstellen
verworpen.
Dg conferentie der mijnwerkersgedele
geerden heeft medegedeeld, dat het resul
taat der stemmingen in de districten over
de regeeringsvoorstellen is, dat 737.000
stemmen tegen en 42.000 stemmen vóór
het aanvaarden der voorstellen zijn aan
gebracht. De conferentie heeft vervolgens
een resolutie aangenomen, waarin de ver
werping der voorstellen formeel wordt
vastgesteld.
Het veiligheidspersoneel
wordt- teruggetrokken.
De gedelegeerdenconferentie der Brit-
sche mijnwerkers besprak gistermiddag
de regeeringsvoorstellen, de te volgen ge
dragslijn en het voorstel der mijnwerkers
van Zuid-Wales om de regeeringspolitiek
te bestrijden o.m. door het terugtrekken,
der veiligheidsmanschappen uit do mij
nen. Een vertegenwoordiger van het execu
tief comité verzette zich tegen dit' laatste
voorstel. Niettemin werd door de conferen
tie besloten, de veiligheidsmanschappen
uit de mijnen terug te trekken.
Voorts wordt in cle resolutie, welke door
do gedelegeefdencouferentic werd aange
nomen, een embargo aanbevolen op alle
buitenlandsche steenkool, alsmede het hef
fen van bijdragen door de andere vakver-
eenigingen tot steun van de mijnwerkers-
en het zenden cccr missie naar do mijn
werkers, die den arbeid hebben hervati,
met het doel, hen ertoe te bewegen, het
werk weer neer te leggen.
Deze resolutie werd aangenomen met
594.000 tegen 194.000 stemmen.
De conferentie ging daarop tot heden
uiteen, ten einde te bestudeeren, hoe de
resolutie kan worden uitgevoerd en ken
nis te nemen van de rapporten over den
internationalen toestand.
Denemarken
De ontwapeningswet.
De minister van landsverdediging heeft
Woensdag de ontwapeningswet, welke het
Folketing in zijn laatste zitting heeft goed
gekeurd, bij het Landsting ingediend. Het
ontwerp strekt tot afschaffing van de
strijdkrachten te land en hun vervanging
door grenswachten. De vloot zal worden
ingekrompen, waarbij echter rekening
wordt gehouden met de verplichtingen,
die de Volkenbond t. a. v. handhaving der
neutraliteit oplegt.
Het ontwerp strekt verder tot afschaf
fing van het ministerie van verdediging
en plaatsing van den nieuwen dienst on
der den eersten minister, tot slechting
van fortificaties en afschaffing van den
dienstplicht.
De uitgaven van het nieuwe stelsel wor
den geraamd op 17.627.000 kronen, ter
wijl de uitgaven voor leger en vloot op
de pas ingediende begrooting op
47.800.000 kronen worden geschat.
Spanje
Primo's maatregelen tegen de artillerie.
De officieren ondergaan hun
straf.
Uit Hendaye wordt aan de „Matin" ge
meld: Het conflict tusschen Primo de
Rivera en de artillerie-officieren is nog
verre van beëindigd. De krijgsraden heb
ben do beklaagden zeer verschillend ge
vonnist. 'Tachtig officieren ondergaan
thans de hun opgelegde straffen. Verder
zijn ongeveer 300 in dorpen verbannen.
De kanonnen zijn uit de kazernes verwij
derd en in artillerie-parken geplaatst. Een
verlof van vier maanden is toegestaan
aan de soldaten, die met de behandeling
der stukken belast waren, alleen de paar-
denverzorgers zijn gebleven.
Roemenië.
Koningin Maria's reis naar de Ver. Staten
Roemeensche censuur op de
buitenlandsche pers.
Uit Boekarest wordt gemeld: De gister
alhier aangekómen „New York Herald"
is in beslag genomen in verband met een
artikel over de reis van koningin Maria
naar de Vereenigde Staten. De „Adeverul"
voegt daaraan toe, dat de regeering
voornemens is, de buitenlandsche pers
onder censuur te stellen.
Palestina.
Wahabieten-aanval in Trans-Jsraanië.
Volgens een bericht uit Jeruzalem aan
de Londensche bladen hebben vijfduizend
Wahahieten Mudawara in Zuid-Jordanië
aangevallen, waarbij meer dan honderd
bewoners werden gedood.
Britsche troepen zijn uitgezonden om
verdere aanvallen te voorkomen.
China.
Hevige strijd op de Yangtsc-rivier.
Successen der Kantontroepen
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat een he
vige strijd gaande is op do Yangtse-ri-
vier, welke beslissend kan zijn voor den
burgeroorlog. De Kantonncescho troepen
deden een plotselingen- aanval op den
Kioekiang-Nantsjang-spoorweg en sloten
den weg af voor do troepen van Soen
Tsjoen-fang te Nantsjang. Do positie van
Soen is hierdoor zeer hachelijk gewor
den. De Kantonneczen hebben verder
Tayeh veroverd.
Kioekiang veroverd?
Volgens berichten uit Sjanghai, zouden
do zegevierende Kantonneesche troepen
Kioekiang veroverd hebben. Hierdoor zou
de weg naar Sjanghai voor do Kanton-
neezen openstaan.
Vreesclijke toestanden te Woetsjang.
2000 burgers mogen de stad
verlaten,
De strijdende partijen om Woetsjang
kwamen overeen, een zeker aantal bur
gers too te sta&n, de belegerde stad te
verlaten. Meer dan 2000 menschen haast
ten zich daarop te vertrokken. Onder hen
zijn verschillende vreemdelingen. De
vluchtelingen verklaarden, dat do toestan
den in de stad verschrikkelijk zijn. Ver
scheidene personen zijn van uitputting
gestorven.
Brazilië.
De gevolgen van het Britsche
mijnconflict
De Britsche mijnwerkersstaking heeft
een ernstige invloed op de Braziliaansche
spoorwegen, waarvan de kolenvoorraden
nog slechts voor negen dagen toereikend
zijn. Op bevel der regeering zijn de diensten
reeds ingekrompen. De groote kolen-
schaarschte is een gevolg van het feit, dat
verscheidene kolenschepen den dienst op
Zuid-Amerika hebben opgegeven, voor den
winstgevenden dienst tusschen Ver. Staten
en Europa.
Mexico.
De kerkvervolging.
De weerstand der Katholieke
vrouwen.
Uit El Paso wordt d.d. 22 September
geschreven aan de „Msbd.":
Een welbekend koopman, zoo juist na
een langdurig verblijf in verschillende
plaatsen van Mexico uit Guadalajara hier
aangekomen, heeft ons een interessant Te-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het ontslag van generaal v. Seeckt wordt
te Parijs met voldoening vernomen.
De Britsche mijnwerkers hebben Bald
wins bemiddelingsvoorstellen verworpen en
een resolutie aangenomen om het veilig
heidspersoneel uit de mijnen terug te trek
ken.
Een hevige strijd is gaande in China.
BINNENLAND.
Verschenen is het Verslag In zake de
Wegenbelasting en het treffen van voor
zieningen voor openbare verkeerswegen.
(lste blad).
Spoedige indiening te wachten van een
wetsontwerp in zake openbare wegen. (Ie
blad).
Do hoofdbesturen der bouwvakarbei
dersbonden adviseeren den leden het be
staande contract op te zeggen. (Ie blad).
LEIDEN.
De stagnatie in de levering van electri
sche stroom.
De tijdelijk-gebrekkige duinwater-voor
ziening.
Onze Geïllustreerde Parina
De photo-pagina geeft o.m. photo's van:
De oudste vrouw in Nederland -Een
tweede binnenhaven te Scheveningen
De huldiging van mevr. MannBouw
meester.
laas gedaan over hetgeen op het oogenblik
in dat land plaats vindt.
Hij begon met te vertellen, dat een aan
tal Katholieken zijn doodgeschoten. AIIogd
reeds onder de Mexicaansche vereenigiug
van Katholieke jongemaiyien waren op
zijn minst 36 .slachtoffers. Velen werden
geëxecuteerd zonder door de rechtbank te
zijn gehoord, onder voorwendsel dat zij in
het geheim tegen de regeóring hadden st-
mengezworen; in anderen gevallen werd
de zaak door de officieele censuur in den
doofpot gestopt; maar er hebben zich ook
gevallen voorgedaan, waarbij men niet
eens meer van executie kon f-preken, maar
waar het gaat om louter moord, begaan
door gewetenlooze misdadigers in dienst
van een verwerpelijke en wettelooze ty-
rannie.
Deze martelaars voor do godsdienstvrij
heid werden zonder eenig recht vermoord,
enkel omdat zij propaganda voerden voor
do wettige en vreedzame middelen van
verzet, welke door den bond ter verdedi
ging van den godsdienst zijn aanvaard.
De Mexicaansche vrouwen gedragen
zich in 't conflict, dat de aandacht der ge-
heele wereld gespannen houdt, op bewon
derenswaardige wijze. Te Guadalajara bij
voorbeeld en hetzelfde kan van vrijwel
iedere plaats in Mexico gezegd worden,
posten doorloopend jongedames aan den
ingang der cinema-theaters, die nog voor
het publiek toegankelijk zijn, om het volk
te herinneren aan de medewerking welke
het aan de Kerk moet verleenen, indien het
zijn godsdienstvrijheid wil heroveren.
Een groot aantal bioscopen heeft moeten
sluiten, omdat er geen publiek meer koraL
Die, welke nog zijn opengebleven, hebben
dat niet gedaan, omdat zij goed bezocht
worden, maar uitsluitend wegens de tus-
schenkomst der regeering, welke tracht
den schijn te handhaven, dat alles is zoo
als in normalen tijd.
Wat genoemde jonge dames betreft, keer
op keer werden zij door de soldaten moe-
doogonloos meegesleurd en in de gevange
nis geworpen. Niet zoodra echter hadden
zij haar post gedwongen moeten verlaten,
of anderen hadden haar plaats ingenomen,
om ze te vervangen en desnoods in de ge
vangenis te volgen, wat dan ook weldra
gebeurde. Ze werden opgesloten in vervuil
de cellen, moesten in gesloten rijen over
de openbare straat loopen, werden bedreigd
met den dood, 's nachts uit de gevangenis
gehaald, en naar het executie-terrein ge
bracht, alsof zij allemaal zouden worden
doodgeschoten.
Deze behandeling kon evenwel don on-
tembaren moed dezer jonge vrouwen, die
tot dusver alle gemakken van welvarende
families hadden genoten, niet breken. Als
zij, gelijk beruchte misdadigers door do
straten werden gevoerd, en zij Katholieke
liederen zongen, en betoogden voor de
godsdienstvrijheid, antwoorden zij op drei
gementen der soldaten: „Leve Christus, do
Koning!" een uitdrukking, welke men over
al in den lande hoort en welke ook door
de jonge vrouwen herhaald werd, als zij,
met do bedoeling ze hang te maken, naar
„de plaats van executie" gebracht werden
Zoo doen ze ons levendig herinneren aan
die moedige maagden, die zonder vrees
naar de pijnbank liepen, juichende dank
liederen zingend, of naar het circus om
door uitgehongerde leeuwen te wordcu
verscheurd.