WOENSDAG 6 OCTOBER 1926
No. 5381
ZONDAGSBLAD.
18e Jaargang.
3)e £cicbelie (Bou^a/nt
09 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
jij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaaL
jet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaaL bq voor
uitbetaling. Afzonderlijke nmnmera 5 ct. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adeertontlën 30 eenl per regel
Voor Ingebonden Mededeelingen wordt het
dnbbele ven het tarief berekend.
Kleine advertenilën. van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hunr en vei.
bnnr, koop en VBrkoop 10.50.
tl) NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLAOEN.
De administratie herinnert er aan dat
Het Abonnementsgeld 0.50 4e kwar
taal op het Zondagsblad heden moet wor
den betaald.
V Het Nederlandsch-Belgisch
verdrag.
Wij hebben in eenige artikelen uiteenge
zet het pro en contra van het Neder
landsch-Belgisch verdrag. Objectief en,
naar wij meenen, duidelijk, zoodat onze le
zers ingelicht zijn en partij kunnen kiezen,
indienzij zulks wenschen.
Wij zelf stellen ons nog niet, althans nog
niet met beslistheid, partij in deze. De
openbare behandeling in de Twede Kamer
kan o.i. nog heel veel licht werpen over
de draagwijdte van 'het Verdrag.
Een wensch moge hier worden neerge
schreven: De Tweede Kamer heeft nog
niet dikwijls een internationale kwestie be
handeld en aan internationale politiek ge
daan; zij is daaraan dus niet gewend. Dat
onze Volksvertegenwoordiging zich er nu
van overtuigd moge toonen, dat de aan
dacht van heel de Volkenbond op haar is
gevestigdovertuigd ook vooral, dat het
nationaal belang gebaat is met een goede
verhouding met België; dat. wat dit laat
ste betreft, het verlangen daarnaar daad
werkelijk moet spreken zoowel uit wat de
voor- als uit wat de tegenstanders van het
Verdrag beoogen. Deze laatste zouden zich
dan ook ongetwijfeld niet mogen tevreden
stellen met een verwerping van het Ver
drag, doch dan daarvoor een concreet
nieuw plan moeten stellen, dat h.i. beter is
en voor beide partijen aanvaardbaar.
Daar ziin er, die voorspellen, dat de aan
neming van het Verdrag een dubbeltje op
z'n kant. zal zijn, dat bet op z'n voordee-
ligst genomen slechts een kleine meer
derheid zal halen. Dat zou ons spijten. O.i.
is het verreweg het beste, dat het in ieder
geval een groote meerderheid is, die, hetzij
tot aanneming hetzij tot verwerping, be
slist. Bij een wetsontwerp als dit mogén
zeker niet enkele stemmen den doorslag
geven; het moge de vrucht zijn van de in
de Tweede Kamer te voeren discussies, dat
zulks wordt voorkomen!
BUITENLAND
Duitschland
Het incident te Mainz.
De dader is een Duitsch
e x-o f f i c i e r.
Aangaande het incident te Mainz mel
den de bladen het volgende: De onder
officier Andingou gebruikte iets in een
café te Neustadt, dat vol was met Duit-
sche bezoekers, toen een Duitsch' burger
oen onderofficier naderde, hem eerst las
tig viel en hem daarna een dolk liet zien.
plotseling greep de burger het hoofd van
Andingou, trok het naar achteren en
bracht den Franschen onderofficier een
steek in de hartstreek toe. Hij liep daarop
Oet café uit en ontvluchtte op een motor
rijwiel.
De Duitsche autoriteiten hebben zich
ter beschikking van de Fransche gesteld
om den dader, dje gebleken is, de ex-offi
toer Ehrardt te zijn, op te sporen.
Ds Maagdenburgsche moordaffaire.
Rudolf Haas eischt 900.000 marl
schadevergoeding.
de
Uit Maagdenburg wordt gemeld, dat
Mtoikant Rudolf Haas 900.000 mark
Kiiadevergoeding van den slaat eischt,
P grond van het feit, dat de firma Haas
«13 gevolg van zijn arrestatie groote sclia-
beeft beleden en wel door het niet
Ian reeda ^gezegde orders, do-
>ens door het opzeggen van credieten.
Frankrijk.
HSrrlot en de socialisten.
m™, ?°ïalisleI1 het Rhone-deparle-
«rot bebben opnieuw tegen het aanblU-
Tv™ Herriot als burgemeester van
•don geprotesteerd.
RiL- "ï®4 ,proteat wordt verklaard, dat
«mot als minister in het kabinet-Poin-
wra met meer geschikt is om aan het
OrenLI"1,<K5n .gemeente te staan, die
heeft socialistisch is. De kwestie
van eer dan locale beteekenis en is
gaat j Politiek belang, daar het hier
Scale M- 'oraliteit van de geheelo ra-
SociaüoF Reeds tweemaal hebben do
iua openIi>1 verklaard, dat Herriot
•ooial,'!Pr°iUW™ "J**1 meer bezit> en d0
IteötriirT10 partü Herriot zoo lang
D> bij zijn ambt neerlegt.
Engeland
Het mijnconflict.
De rogoeringavoors tellen
verworpen.
De executieve van de mijnwerkersfede
ratie komt heden bijeen ter voorbereiding
•an de nationale gedelegeerden-conferen
tie die Donderdag a.s. zal worden gehou
den.
De uitslag der stemming in de districten
over de regeringsvoorstellen ter beëin
diging van het conflict zal nader bekend
worden gemaakt; het staat intusschen wel
vast, dat de voorstellen zijn verworpen.
De stemming geeft echter een verwron
gen beeld van de situatie daar in do
meeste gevallen de arbeiders, die het
werk hebben hervat niet gestemd hebben.
In Lancashire was dezen arbeiders zelfs
het recht tot stemmen ontzegd.
De gedelegeerdenconferenties van Zuid
en Schotland hebben zich scherp
vijandig gesteld tegenover de door de re
geering aangeboden voorwaarden. To
Cardiff is zelfs een resolutie aangenomen,
waarin de terugtrekking der veiligheids-
manschappen gevraagd wordt. Ok te Dur
ham zijn de voorstellen met groote meer
derheid verworpen, terwijl in Northum
berland, waar de districtleiders een com
promis hebben aanbevolen, waarschijnlijk
een meerderheid zich tegen het advies
der leiders zal uitspreken.
De uitslag der stemming in Lancashiro
en .Yorkshire is nog niet bekend. In Lei
cestershire en Derbyshire is de uitslag
der stemming, naar men vermoedt, ten
gunste van aanvaarding. Wanneer zich
inderdaad een meerderheid tegen aan
vaarding der voorstellen uitspreekt, kan
men niets anders verwachten dan een ge
leidelijk verloop der staking en een her
vatting van het werk, zelfs niet op dis
trictsovereenkomsten, doch op indivi-
dueele overeenkomsten voor elke mijn.
Als de stemming, tegen de verwachting,
ten gunste van de aanvaarding der voor
stellen uitvalt, komt de regeering in een
moeilijke positie. MacDonald zeide in een
gisteren gehouden redevoering, dat hij,
hoewel hij tegen de voorstellen is, om één
reden zou wenschen, dat zij werden aan
genomen, n.l. om te zien, of de regeering
de mijn-eigenaars tot aanvaarding der
voorstellen zou dwingen.
Intusschen is het aantal mijnwerkers,
dat gisteren aan het werk is gegaan,
grooter dan op eenigen anderen dag. Gis
teren hebben namelijk 14.729 mijnwerkers
het werk hervat.
De Londensche havenarbeiders weer
aan het werk.
De havenarbeiders hebben in afwach
ting van besprekingen met de werkgevers
den arbeid hervat.
Zwitserland.
Hervatting der betrekkingen
BernMoskou.
Serieuze besprekingen
gaande.
De „Matin" verneemt uit Genève, dat
op het oogenblik besprekingen gaande
zijn met het oog op de hervatting der be
trekkingen tusschen Zwitserland
Sovjet-Rusland. De Bondsraad schijnt
meer en meer over te hellen naar deze
idee; een enkel lid is er echter nog tegen.
Van Russische zijde worden de bespre
kingen geleid door Rakofski.
Roemenië.
Wordt Carol koning van Roemenië?
Ferdinand zou aftreden, zoo
dra de koningin in Amerika is
Het Belgrader blad „Vreme" verneemt
uit Boekarest, dat ondanks alle dementi'.'
van het Roemeensche ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken, onder de Roemeen
sche publieke meening de geruchten over
een op komst zijnden troonsafstand van
koning Ferdinand hardnekkig stand hou
den. Men wacht er echter mee, totdat ko
ningin Maria in Amerika is aangekomen.
Vóór den troonsafstand van den koning
zal ex-kroonprins Carol echter naar Boe
karest terugkeeren, alwaar hij wederom
L tot troonopvolger zal worden geprocla
meerd, zoodat hij dadelijk na het heen
gaan van den koning den troon zal be
stijgen.
Rusland
De strijd om de macht.
Weer naar een compromis?
De bladen te Moskou puhliceeren een
groot aantal resoluties uit verschillende
bedrijven. Aan de oppositie wordt daarin
verweten, dat zij reeds veel dingen heeft
gedaan, die niet geduld konden worden.
Zoo moet zij er o.a. toe zijn overgegaan,
speciale partijcontributies te innen, terwijl
haar ook demagogische bestrijding der
officieele partijleiders wordt verweten,
Ook gaat de oppositie voort met het hou
den van geheime vergaderingen.
De resoluties verlangen scherpe maat
regelen tegen dit optreden.
Een van de leiders der regeeringsmeer-
derheid, Molotof, hield op 2 dezer te
Moskou een groote rede. De toon dezer
rede herinnerde bijna aan de eerste tijden
der revolutie, want de leiders der oppo
sitie worden „aan de arbeiders vreemde,
klein-burgerbj ko intelligentia-elemen t en"
genoemd. De lieerschende meerderheid
van het Centrale Comité, aldus vervolgde
spreker, is reeds vóór de revolutie in de
practijk bezig geweest met het oefenen
van rechtstreekschen invloed op de arbei
dersmassa, waartegenover de „oppositio-
neele litteraten", die zich destijds in bal
lingschap bevonden, de arheiderspsyche
niet kenden.
Deze toon in de discussies bewijst, hoe
ver de strijd reeds is gevorderd.
Niettegenstaande de bladen heden vol
strijdlustige artikelen staan, loopen te
Meskou geloofwaardige geruchten, dat
reeds gisteren tusschen de oppositie en
het Centrale Comité achter de coulissen
een regeling is getroffen en dat binnen
kort een nieuwe bezetting der staats
functies zal plaats vinden. Hierbij zouden
de bekende leiders der oppositie enkele
functies als plaatsvervangende volkscom
missarissen verkrijgen, terwijl de functies
der afdeelingschefs in handen der regee-
ringsmeerderheid zouden blijven.
Op het 25 dezer te Moskou aanvangen
de partijcongres zou dan, volgens deze ge
ruchten, opnieuw de éénheid der partij
worden gedemonstreerd. In elk geval
kan men verwachten, dat in de eerstko
mende dagen een regeling der verhoudin
gen met betrekking tot do oppositie zal
plaats vinden.
Zweden.
Oud-ministers voor de rechtbank.
Schending der grondwet.
Gisteren begon te Oslo voor het hoogste
staatsgerecht, het proces tegen Abraham
Borge, ex-premier en zes leden van zijn
kabinet, C. F. Michemet, Odd Klingen-
berg, K. N. Wefring, J. R. Rye Hollbos,
C. Middelthon en A. Venger, beschul
digd de grondwet te hebben geschonden
door de wijze waarop zij steun verleenden
aan de „Norske Handelsbank" in 1923
en 1924.
Na den oorlog verkeerde het Noorsche
bankwezen in een critieken toestand, en
het Storting stelde ten slotte een ontwerp
voor, waarbij een rechterlijke administra
tie werd ingesteld voor de banken die
niet in staat waren hun verplichtingen na
te komen, zulks met het oog om economi
sche gevolgen te voorkomen, die voor den
handel en de nijverheid noodlottig konden
zijn.
De „Norske Handelsbank" riep weldra
dergelijke hulp in en de regeering kende
haar deposito's toe ten bedrage van 25
millioen kronen.
Het jaar nadien werd weder een waar
borg verleend van 15 millioen, doch dit
alles kon de bank niet redden, want in
October 1924 werd de bank onder rech
terlijk beheer geplaatst. Thans is de bank
in liquidatie. Maar toen bleek het, dat do
regeering Borge de waarborg van 25 mih
lioen had toegestaan zonder uitleg te ver
strekken, en vandaar dagteekent do be
schuldiging tegen Borge en zijne mede
ministers de grondwet to hebben over
treden.
M. Borge is 75 jaar oud en een der
voornaamste politique mannen van zijn
land. Ook verscheidene zijner medebetich-
ten hebben een aanzienlijke rol gespeeld
in het politieke leven hunner natie.
China.
Roovers in de Bias-baai.
Een lading zijde büitgemaakt.
Naar uit Hongkong wordt gemeld,
is de stoomboot „Hsin-Fung" van do
China Merchants Ssteam Navigation Com-
pagny door Chineesche zeeroovers aange
vallen.
De roovers hadden zich als passagiers
aan boord van het schip begeven met be
stemming naar Shanghai. Zij dwongen
den kapitein, het schip naar de Bias-baai
te sturen, waar zij zich meester maakten
van lading, die uit zijde bestond en een
waarde had van dertigduizend dollar
Daarna namen de roovers de vlucht. Er
vielen geen slachtoffers.
Amerika
Geen toetreding der V. S. tot ï:ei Lil. Hoi?
Volgens de „Ncw-York Herald" hoeft
ëen hooggeplaatste Amerikaanscho per
soonlijkheid verklaard, dat de V.S. weldra
hun aanbod tot toetreding tot het Perm.
Hof van Internationale Justitie zullen
intrekken. Dit besluit zal binnenkort be
kend gemaakt worden.
De V. S. zullen blijven medewerken aan
het economisch herstel van Europa, maar
zich meer en meer buiten do politieke com
plicaties houden. Do deelneming aan het
economisch herstel sluit niet in, dat lee
ningen verstrekt worden aan staten die
hun oorlogsschuld nog niet hebben gere
geld.
De federatie van den arbeid.
Een werkweek van vijf dagen
wordt geëisoht.
Gisteren vergaderde te Detroit de uit
voerende raad van de Amerikaansche fe
deratie van den arbeid, in verband met de
zes en veertigste jaarlijksche conventie der
federatie.
De raad stelde voor als einddoel een
arbeidsweek van vijf dagen voor ajje ar
beiders te bepalen. De president der fe
deratie Green, was het met het voorstel
van dn raad eens om voor te stellen, dat
de besturen der vakvereenigingen een ar
beidsweek van rijf dagen of van 40 uren
aanvaarden als grondslag voor het pro
gram van actie der georganiseerde arbei
ders. Hij besloot, deze politiek aan alle
aangesloten vakvereenigingen aan te beve
len als basis bij het voeren van onderhan
delingen over vernieuwing van arbeids
contracten met de werkgevers.
Britsch-lndië.
Brahminen contra barbiers.
Een zonderlinge godsdienst-
at r ij d.
Te midden van de toch reeds groote
godsdienstige spanning in Britsch-lndië
komt thans een intern-Hindoesche reli
gieuze twist de verwarring nog vergroo-
ten. Er is n.l., bij Mysore, een hevige vee-
te ontbrand tusschen „brahminen" (Hin
doe-priesters) en Hindoe-barbiers rondom
het vermaarde heiligdom op de Charmun-
dy-heuvelen, dat is opgericht ter eere van
de beschermgodin van de koninklijke fa
milie van Mysore.
Dezer dagen waren leden van de bar-
bierskaste voor het uitoefenen van hun
eeredienst naar bet heiligdom gekomen,
doch zij werden uit het allerheiligste ver
jaagd door de brahminen. Als protest
daartegen besloten de barbiers, de brali-
mainen te boycotten en Gandhi's „non-
coöperation'-methodes toe te passen.
Daar het kasten-stelsel, naar men weet,
oppermachtig is bij de Hindoes, kan nie
mand anders dan een lid van de barbiers-
kaste de brahminen scheren, die echter
krachtens de wetten der Vcdas zich bij
iedere nieuwe maan en iedere volle maan
moeten laten scheren. Wanneer de prips-
ters dus niet voor de barbiers zwichten,
loopen zij kans hun godsdienstwetten te
schenden.
BINNENLAND
UIT DEN MIDDENSTANDSRAAD.
In de laatste vergadering van den Raad
werd de heer mr. H. Bijloveld als buiten
gewoon lid van den Middensfcandsraad ge
ïnstalleerd, zulks in do plaats van mr. dr.
J. Donner, die wegens zijn benoeming tot
Minister van Justitie ontslag had geno
men.
Valuta-concurrentie.
Do Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft tot den Raad hot verzoek
gericht, gegevens te mogen ontvangen be
treffende ''cn omvang van valuta-concur
rentie voor zoover het den middenstand
betreft, met name in de grensgemeenten
des lands.
Naar aanleiding hiervan heeft de Raad
een commissie benoemd, bestaande uit de
hecren Jos. Meijring, mr. van Hcllenbcrg
Hubar en A. Bos, die in overleg met den
secretaris de noodige gevens zullen verza
melen.
Rijksinkoopbureau.
In aansluiting aan het communicmé be
treffende het onderhoud met den Minister
van Financiën in zake heb Riiksinkoopbu-
reau kan thans worden medegedeeld, dat
als lid van do commissie van toezicht op
dit Bureau benoemd is de heer L. de
Groot, lid van den Middenstandsraad.
Arbeidstijd voor slaqerswinkels.
Talrijke slagerswinkels ondervinden be
langrijke schade doordien deze bedrijven
beschermd worden als een werkplaats in
den zin der wet; dit heeft o.m. tot gevolg
dat bepaalde slagerswinkels op zekere uren
geen vleeschwaren kunnen verkoopen, die
op die uren nog wel verkrijgbaar zijn in
daarnaast gelegen comestibles winkels.
Betreffende de vraag of een slagerswin
kel terecht als werkplaats kan worden be
schouwd, diende in do laatste vergadering
do heer O. J. Ph. Zaalberg, directeur-gene
raal van den arbeid, den Raad van voor
lichting. De heer Zaalberg was van oor
deel, dat een slagerswinkel niet is gelijk te
stellen met een gewonen winkel, waar de
werkzaamheden plegen samen te vallen
met het bezoek van hot publiek; in een
slagerswinkel toch wordt ook geregeld
beid verricht al is geen publiek aanwezig.
Het werktijdenbesluit is terecht van toe
passing verklaard voor het personeel van
slagerswinkels. Een langer arbeidstijd dan
48 uur is ingevolge de wet niet toelaatbaar.
De moeilijkheden, welke, naar de direc
teur-generaal van den arbeid ook zelf er
kende, lal van slagers dientengevolge on
dervinden, zijn derhalve op dit oogenblik
niet te ondervangen; alleen het groolh
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De regeeringsvoorstellen inzake een bij
legging van het Britsche mijnconflict
schijnen in de diverse districten door de
mijnwerkers te zijn verworpen.
Zullen de betrekkingen tusschen Rus
land en Zwitserland hervat worden?
Treedt Amerika niet toe tot het Hof
van internat, justitie?
B JNENLAND.
Franciscusfeesten te Weert. (Kerk',
nieuws, 8e blad).
Het rapport der Spoorwegcommissie
van onderzoek naar de oorzaken van de
ramp bij De Vink. (Stadsnieuws, Ie blad).
Te Tiel is een auto van de pont in de
Waal gereden; 3 dooden. (Laatste Be
richten).
Besprekingen in den Middenstands-
raad. (1ste blad).
Bemiddelingspoging van het Kamerlid
Engels l.z. het H.E.E.M.A.F.-conflict. (lo
blad).
Arie Wakker, die den bekenden dood
slag te Spekholzerheide heeft gepleegd,
door de rechtbank te Maastricht tot 15 jaar
veroordeeld. (Rechtzaken, 2e blad).
drijf, dat winkelpersoneel heeft, en het
kleinbedrijf, dat zonder personeel werkt,
behoeven de moeilijkheden niet te onder-
vinden.
Aangezien de klachten betreffende liet
niet mogen verkoopen hoofdzakelijk de
avonduren betreft, zou een oplossing mis
schien kunnen worden gevonden in dien
zin, dat de slagers in een bepaalde ge
meente overeenkomen, hun winkels een be
paalden dag per week in den middag te
sluiten of wel zou hot openingsuur later
kunen worden gesteld.
Een afzonderlijke regeling voor slagers
winkels in een Kon. Besluit op grond van
art. 7 der Arbeidswet, wat van uit den
Raad in overweging werd gegeven, achtte
de heer Zaalberg niet in overeenstemming
met de bedoeling van den wetgever.
Naar aanleiding van een en ander was
de Raad van oordeel, dat het alleen dan
zin zal hebben aan to dringen op een af
zonderlijke regeling voor het slagersbe-
drijf indien de patroons en gezellen samen
omtrent zoodanige regeling tot overeen
stemming mochten komen.
Verkoop van meubelen door het Rijk.
Het Verslag van den Middenstandsraad
over 1925 heeft melding gemaakt van den
verkoop door het Rijk van meubelen door
leerlingen van de Rijksrietvlcchteriisehool
te Noordwolde vervaardigd, op zoodanige
wijze, dat deze meubelen niet meer dan de
inkoopprijs van het gebezied materiaal
opbrachten, hetgeen uiteraard het r>nbJ",k
kan leiden tot de opvatting van woeker bij
den middenstand.
Naar aanleiding hiervan had de Raad
in overweging gegeven, dat de verkoop
voortaan zou geschieden hetzij bij in-
schriiving, hetzij via den handel. De door
den Raad ondernomen stappen hadden de
zen de overtuiging gegeven, dat voortaan
de verkoop van bedoelde meubelen op ra-
tioneele wijze en geheel oevreenkomstig de
wenschen van den Middenstandsraad zou
plaatsvinden.
Bij een dit jaar plaats gevonden ver
koop is echter gebleken, dat tegen do be
doeling van do Regeering in mot de wen
schen van den middenstand onvoldoende
rekening is gehouden.
Naar aanleiding hiervan hooft de Raad
besloten zich tot de Rogeoring te wenden
met het verzoek, dat voortaaan de regeling
van den verkoop van meubelen, door leer
lingen van de Rijksrietvlechtschool ver
vaardigd, zal geschieden in overleg met den
Middenstandsraad.
DE COALITIE.
Een uitlating van dr. J. Schokking.
Do dhr. Hist, niet voor een
spoedig herstel.
Dr. J. Schokking heeft voor do afdeeling
Leiden der Chr. Hist. Unie een rode ge
houden over den politieken toestand van
dit oogenblik. Hij kwam ten Blotte tot de
vraag of men weer tot de dusgenaamde
coalitie moet geraken. Terloops merkte hij,
volgens een verslag in do „Ncd." op, dat
van oen eigenlijke coalitie niet meer ge
sproken kan worden, omdat do partijen
niet, zooals vroeger, voor de stembus heb
samen eens zijn geworden, om mogelijk een:
regeering te vormen. Thans heeft het over
leg van de groepen niet met elkander
plaats, maar overlegt elke groep afzonder
lijk met den formateur.
Do Christ. Hist, zijn ovenwei niet zoo
zeer voor een spoedig herstel. Zij hechten
geen geloof aan de duurzaamheid van een
gedwongen huwelijk, in geen geval ligt het
