MAANDAG 20 SEPTEMBER 1926
17e Jaargang.
No. 5368
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week 12.50 per kwartaal
Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct, per kwartaal, tyj voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ok
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oowons adv.rtentlên 30 oont per r»g«l
Voor Ingezonden Mededeeïingen wordt bet
5 dubbele ven het tarief berekend
Kleine udvortenttën, van ten hoogste 80 woordon, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop 10.50.
mi nuhmer bestaat uit twee bladen-
DE KAMER-CENTRALE LEIDEN.
EEN NABESCHOUWING.
„Bondsvergadering" en „Partijraad".
De afvaardiging naar den Partijraad.
„Sf.-Michaël".
't Schijnt ons niet overbodig, er nog eens
eau to herinneren, welko plaats in den
fta .vervolge de pas geschapen Partijraad zal
innemen in do R.-K. Staatspartij.
Onder Partijraad wordt verstaan de Al
gemeene Vergadering der R.-K. Staate
er .partij. Dezo Algemeene Vergadering werd
Jot nu toe gewoonlijk Bondsvergadering
d« genoemd. Do bevoegdheid van den Partij-
Nfijaad zal dus zijn precies dezelfde als voor
die van de Bondsvergadering? Dus:
Alles is bij het oude gebleven? Er is al-
po jcen maar verandering in naam? Neen,
em jflat niet. Er is een verschil in de samen-
rTl) stelling van den nieuwen Partijraad en
lie van do oude Bondsvergadering.
0?i De Partijraad kent behalve stemgerechtigde
ook adviseorende leden. De
londsvergadering kende óók Adviseeren-
leden, maar dat waren alleen de leden
R.-K. Kamerfarctiea der Staten-Gene-
jraal; in den Partijraad is het aantal Ad-
nd Fiseerende leden véél grooter.
De stemgerechtigde leden zijn
precies dezelfde gebleven, n.l. de afgevaar
digden van do R.-K. Rijkskieskringorgani-
saties. Er is alleen dit verschil, dat de
Rijkskieskringorganisaties niet meer ab
soluut vrij zijn in de bepaling van de
(ivijze, waarop de afgevaardgden worden
jeaoemd; het bestuur der R-.K. Staatspar-
,ij onderzoekt n.l. de reglementen der Rijks-
keskiingorganisaties, of deze wei voldoen-
waarborgen bieden voor een veelzijdige
samenstelling van het stemgerechtigd deel
yan den Partijraad.
Als men nu bedenkt, dat do
yroegere Bondsvergaderingen óók
zooals gezegd, adviseurs hadden, van wie
!de meesten zelden of nooit verschenen en
Se anderen zeer spaarzaam waren met hun
adviezen en, vervolgens, dat een veelzij-
ige samenstelling van de afvaardiging van
.den eenen kant bezien ook voorheen heel
goed in de Rijkskieskringorganisaties be
reikbaar was en van den anderen kant be
schouwd ook nu moeilijk met 'n gewenscht
resultaat van boven-af kan worden afge-
gen als men dat bedenkt, dan ligt
de conclusie voor de hand, dat de kwaliteit
van den Partijraad, de beteekenis en het
gewicht daarvan afhankelijk is van de
daadwerkelijke belangstelling van allen, die
le samenstelling invloed kunnen uit
oefenen!
Wij doen voor niemand onder in waar
deering voor de nieuwe organisatie van
onze R.-K. Staatspartij wij verklaren
zelfs, zonder eenige wijfeling, dat wij mo
menteel geen betero organisatie ons kun
nen voorstellen. Maar vergeten worde niet,
dat die organisatie ten slotte niet of niet
rolkomen het effect zal hebben, dat er mede
bedoeld is en door velen er van verwacht
wordt, als er niet is een doeltreffende me
dewerking van de zijde der georganiseerde
kiezers, van het Katholieke volk in zijn
fcekeel! Het Tweede Kamerlid de heer
Bulten heeft op de jongste vergadering van
de R.-K. Kamer-Centrale Leiden een
Woord ad rem te dezer zake gesproken.
Is van deze belangstelling en medewer
king gebleken bij de aanwijzing van afge
vaardigden naar des Partijraad door de
R-K Kamer-Centrale Leiden?
I óór het houden van de Algemeene
ergadering van onze Centrale, Zaterdag
1 September, beslist niet. Bijna geen en-
e locale kiesvereeniging "had daarvoor
.een vergadering gehouden en in verreweg
i 0 mcesfo was er ook zelfs niet op een be
stuursvergadering over beraadslaagd. O p
e Algemeene Vergadering zelf waar
j|og al ecnigo locale kiesvereenigingen ont-
raken gaff (oen keuze van afge
vaardigden aan de orde kwam, de voor-
21 ter, daartoo van uit do vergadering uit-
Kenoodigd, een leiddraad, die echter, als
W'J den heer Gouverneur goed begrepen,
t|lef m0es! worcIon opgevat als een be-
Jursadviee in deze toch belangrijke
aangelegenheid doch als ziju persoon
lijke meoning.
Die leiddraad van den voorzitter kon
worden aanvaard en door de Algemeene
Vergadering werd dan ook besloten tot:
het afvaardigen van 1 arbeider, 2 boeren
of tuinders, 1 middenstander en 1 persoon
uit de vrije beroepen. Deze afvaardiging
mag men als een naar den aard van den
Kieskring Leiden „veelzijdige samenstel
ling" beschouwen. Alleen is ons onver
klaarbaar gebleven de toevoeging van Jen
voorzitter bij do keuze van den 5den fge-
vaardigde: 1 persoon uit de vrije beroe
pen of.... uit het Overheidspersoneel.
Was het onverschillig of b.v. een genees
heer of een gemeente-werkman werd geko
zen?
Er werd bij de beraadslaging over de
„veelzijdige samenstelling" niet gesproken
over „intollectueelen" noch over „boogero
standen". Wij willen dit even aanstippen,
omdat wij gaarne onze instemming daar
mede betuigen. Een zoodanige officieuse
indeeling toch kan oven onaangenaam zijn
voor het eergevoel van sommigen, die niet
onder genoemde categoriën worden ge
rangschikt, als misschien pijnlijk voor de
bescheidenheid van anderen, die er wèl
onder worden gerekend! En onder de aan
duiding „vrije beroepen" kunnen „intollec
tueelen" en „boogere standen" o.i. heel
goed worden begrepen.
Do 5de afgevaardigde die uil de vrije
beroepen of uit bet Overheidspersoneel
moest worden gekozen is geworden een
onderwijzer uit Berk el en Rodenrijs, die zeer
bepaald als M i c b a e 1 i s t werd verko
ren. Hierover willen wij nog 'n enkel
woord zeggen.
Ook als iemand onder do Katholieken
van Nederland nog geen verschil in poli
tiek inzicht had kunnen conslateeren, dan
zou hij toch al dat verschil als een feit
mogen aannemen, omdat bet vanzelf
sprekend is!
Als toch zoo talrijke menscben samen
komen en bespreken een velerlei toepas
sing, op verscheiden terrein, van hun ge
meenschappelijke beginselen is een nuan-
ceerig in hun wenschen practisch onver
mijdelijk.
Wanneer nu die nuanccering in een be
paalde groep sterk geaccentueerd is, wan
neer m.a.w. dat verschil in politieke ver
langens van een deel der Katholieke kie
zers, duidelijk geformuleerd, zeer ingrij
pend afwijkt van der a n d e r c r inzicht,
dan zou er voor die groep misschien
reden kunnen zijn, niet om zich te schei
den, maar om zich te onderscheiden van
de anderen. Degenen, die zich Michaelis-
ten noemen onder ons, aijn van oordeel,
dat die reden voor hen aanwezig is lo
recht of ten onrechte; wij mcenen ten
onrechte, doch daarover weiden wij
nu niet verder uit. Bezien nu van het
standpunt der Michaelisten, is het alles
zins verklaarbaar, dat deze in do afvaar
diging naar den Partijraad ook menscben
willen zien van hun om liet geijkte
woord te gebruiken „denkrichting"
Maar dat de Algemeene Vergadering
van de R.-K. Kamer-Centrale Leiden in
groote meerderheid wenschte een Michae-
list, als zoodanig, af te vaardigen
dat heeft ons niet weinig verwonderd. Wij
hebben op de vorgadfringen van de Ka
mer-Centrale nooit een woord over Mi
chaelisten hooren reppenwij wisten
niet, dat er ergens in onzen Kieskring oen
Michaelistische strooming was, ook niet in
Berkel en Rodenrijs, welko gemeente vol
gens den afgevaardigde, den heer Kenne-
pohl, gehéél en al Michaelistisch is;
als we met de elcclrische het welvarende
vreedzame Berkel cn Rodenrijs voorbij re
den, is nooit het geringste vermoeden in
ons opgekomen, dat daar de strijdvaardige
„St.-Mickael" zulk een vaste burcht had!
Of we het nu betreuren, dat de Rijks-
kieskringorganisatie Leiden een Michae-
list als zoodanig heeft afgevaardigd? Op
zichzelf is dat natuurlijk heelemaal
niet verkeerd; in een anderen kieskring
kan het ook zeer gewenscht zijn; wij wil
den alleen wijzen op het bevreemdende feit,
dat een organisatie, waarin van een
„denkrichting", welke „St.-Michael" zegt
voor te staan, niets gebleken is, een Mi-
chaelist afvaardigt. Zulk 'n optreden moet
o.i. niet nagevolgd wordenandere
vroezen wij het gevaar in onze partij....
verscheidene louter-d enkboeldige
„denkrichtingen" te krijgen. En ook in
deze materie kan inbeelding veel erger zijn
dan werkelijkheid!
V Opgeplakte verontwaardiging.
Wij hebben, toevalligerwijze, de laatste
week de couranten niet alle kunnen lezen,
maar naar wij vernamon is er in do
pers, met name in „Do Telegraaf', heel.
krachtig gefulmineerd tegen dien eigenaar
van een stuk land onder Voorscholen, die
na het spoorweg-ongeluk bij De Vink zijn
land voor de nieuwsgiorigen niet toeganke
lijk stelde tenzij tegen entróe.
Het publiek, in groote meerderheid,
hoeft, als wij het goed hebben beluisterd,
partij gekozen voor (lion Voorschotenschen
boerof juister gezegd: togon do fel-
verontwaardigde couranten.
En wij kunnen ons deze houding van
het publiek heel goed motiveeren.
Om te veroordcelen, cn zeker om te vcr-
oordeelen, zooals do „Tel." het dien boer
uit Voorschoten deed, móet men op de
hoogte zijn van de omstandigheden, waar
onder de veroordeelde daad heeft plaats
gehad. Maakt het geen héél groot verschil
b.v., of die bedoelde hoer onmiddellijk na
het droevig ongeluk werd aangegrepen
door de gedachte: „hoe zal ik daar een
slaadje uit slaan?", of dat hij eenigen tijd
daarna, ziende dat zijn land werd vernield
door honderden nieuwsgierigen, oordeelde,
dat deze beter samen dan hij alleen de
aangerichte schaden konden betalen. En
waren de couranten, die zich tot scherpe
veroordeelingen geroepen achtten, op de
hoogte van bedoelde omstandigheden?
Vervolgens: wie een ander veroordeelt
om wat hij in hem kwaad ziet moet niet
zelf voortdurend, willens en wetens, zich
aan een zelfde kwaad_ schuldig maken.
Daarvan heeft de nog gezonde moraal van
het volk een gruwelijken afkeerl En nu
leze men 'ns, hoo een blad als „De Tele
graaf" schreef oVer .'vat daar in Voorscho
ten is voorgevallen:
„Zulk een ernstige ramp kan de mensch-
heid niet teisteren of do vampier staat ge
reed zijn begeeringo klauwen uit te slaan
cn in leed en smart het welaangename ter
rein te vinden zijn hebzucht bot te vieren.
Als na den veldslag het oorlogsrumoer
is verstorven, waar alleen de kreten van
gewonden en stervenden do lucht verscheu
ren, komen de hyena's van het slagveld en
doen hun luguber werk.
Als er brand woedt en menschenlevens
in gevaar zijn, zijn er de sluipende gestal
ten, die in de verwarring hun slag slaan.
En wanneer een ramp als een spoorweg
ongeval schrik cn ontsteltenis brengt, ziju
cr de gcwetenloozen, dio proheeren te roo-
ve en te stelen.
Een boer uit do streek, waar de spoor
wegramp, die thans heel ons land met
droefheid vervult, plaats had, heeft een
moderne methode toegepast.
Hij heeft van leed en ellende een
publieke vermakelijkheid gemaakt en de
menscben, die over „zijn" land kwamen la
ten betalen voor het genot dooden te zien
met den doodsangst nog in de open oogeu,
het kreunen le hooren van gewonden, den
chaos van onbeschrijfelijke raaterieele ver
woesting."
Is dat niet een schandelijke overdrij
ving? Schandelijk vooral in een blad,
dat dagelijks geld tracht te verdienen met
te speculeeren op ongezonde, op heslist
immoreele sensatie-zucht; dat abonne
mentsgeld tracht op to strijken door sloeh-
le, verdierlijkte hartstochten in het gevlei
le komen?.... Bah! zulk cpn opgeplakte
verontwaardiging hindert het volk nog,
gelukkig!
öyjTEitëiLftfêiO
Volkenbond
Naar de ontwapeningsconferentie.
Bespoediging mol de
voorbereiding.
De debatten over de toekomstige ontwa
peningsconferentie zijn Zaterdagmiddag in
de derde VolkcnbondscommK ie tot cn
voorloopig einde gebracht.
Aan de voorbereidendo commissie voor
de ontwapeningsconferentie zal verzocht
worden, het voorbereidende werk op eco
nomisch cn militair gebied zóó te bespoedi
gen, dat in hel begin van het volgende
jaar een program voor do internationale
ontwapeningsconferentie kan worden opge
steld.
De resultaten van Thoiry.
Eon onmiddellijke concessie.
Volgens mededeeïingen, die de heide
ministers Briand en Streseuiann over de
onderhandelingen to Thoiry verstrekt heb
ben, kwamen hoofdzakelijk drie punten
op den voorgrond.
le. de kwestie der intergeallieerde mili
taire controle.
2e. de bezetting van li.l Rijnland;
3e de Saarkwcstie.
Ton aanzien van de eerste kwestie zou
den do bcido ministers overeengekomen
zijn, de militaire controle in December,
eventueel in het begin van het volgende
jaar, definitief op te heffen, waarna een
Volkenbondscontrole zal volgen, die echter
waarschijnlijk niet zal worden ultgeoofend
volgons het door den Volkenbondsraad vast
gestelde plan. De Volkenbondsraad zal zich
in December onnieuw met deze kwestie
bezighouden en een nieuw rontrole-svsteem
vaststellen, dat meer rekening zal houden
met de Duitsche belangen dan het tegen
woordige ontwerp.
De kwestie der bezetting van hei Rün-
land is niet als ecu uitsluitend Duitsche
aangelegenheid beschouwd; ook Fran-
sche hinnenlandsche politiek speoll daarbij
geen beslissendo rol, maar men heeft hier
te doen met een internationaal probleem,
waarhij niet alleen Duitschland en Frank
rijk geïnteresseerd zijn. Do met dezo kwes
tie samenhangende mobilisatie der Duit
sche spoorwegobligaties hangt niet alleen
van de toestemming van Duitschland af,
maar ook van (le hij het Dawes-plan be
trokken mogendheden cn den agent voor de
schadeloosstelling-betalingen. Een nieuwe
belasting van Duitschland bcteekent do
mobilisatie der spoorwegohligaties niet.
Wél is echter een nieuwe helastng to ver
wachten in verhand met de Saar-kwcslie,
n.1. wanneer Duitschland. zooals in liet
Verdrag van Versailles voorzien is, de
Saar-mijnon van Frankrijk zou terugkoo-
pen.
Aren verwacht hel volgende verloop der
gebeurtenissen: Briand zal thans een
maand verlof nemen en de Pransclio re
geering in de gelegenheid stellen, over hel
resultaat van zijn bespreking met Slresc-
mann tc beraadslagen. In October keert
Briand naar Parijs terug; hij zal dan zelf
met het Franscho kabinet beraadslagen
cn eventueel de onderhandelingen mol
Duitschland voortzetten.
Er moet de nadruk op gelegd worden,
dal de plannon van Briand en Strcsemanu
zich niet met de een of nndero detail
kwestie bezighouden, doch de gehcele poli
tieke en finaneicole verhouding tir-s dien
Duitschland en Frankrijk omvatten Als
er op het oogenblik réeds gesproken wordt
over een ontmoeting tusschcn Briand en
Stresemann tc Keulen of over een reis van
Stresomann naar Parijs, dan zijn dat lou
ter combinaties, want hieromtrent zijn nog
geen bcduiten genomen
België
Lr. Belgische kroonprins verloofd.
Met prinses A 6 t r i d van
Zweden.
Kroonprins Leopold van België heeft
zich verloofd met prinses Aslrid van Zwe
den, een dochter van prins Karei, broeder
van den konipg van Zweden.
Do prins is 25 jaar oud. de prins*, s 21.
In het begin der volgende week zal de
verloving le Stockholm en te Brussel of
ficieel bekend worden gemaakt. Koningin
Elisabeth van België en prins Leopold
zullen, zooals gemeld, binnenkort naar
Stockholm vertrekken. Het huwelijk zal
legen het einde van dit jaar te Brussel
plan: hebben.
Frankrijk.
S; iand le Parijs leruggakecrd.
Z ij n indrukken uit G e n v e.
Briand, die uit Genève to Parijs is te
ruggekeerd, verklaarde aan do vertegen
woordigers der pers, dat li ij uit Genève
een voortreffelijken indruk meebracht.
Zijn hoop was gestegen dal een duurzame
vrede m Europa zou worden gov».,li iel.
Hij legde den nadruk op de voldoening,
welke de Raadsvrrkieziui,, n hebben ge
wekt in do kringen, die met FranJ.rók
sympathiseeron.
Hij zou pas na zijn uiteenzetting in den
ministerraad,- Dinsdag a.s., bijzonderhe
den inededoelen over zijn onderhoud met
Stresemann. Hij stond er echter op thans
reeds to vorklaren, dat zijn onwankelbare
gehechtheid aan den vrede en do wil om
hem in Europa te organiseeren zijn uit
sluitende richtsnoeren waren. Frankrijk
IilcR tijdens den oorlog voldoende schit
terende bewijzen van helfhaftigheid gege
ven om geen schaduw van vernedering ie
duchion op het oogenblik waarop het zich
aan rodelievende bezigheden gaat wij
den. Als president van den ministerraad
gedurende den oorlog weet hij welk leed
een Europeesch conflict in zich draagt.
Ik hen besloten alles te doen aldus
Briand om een einde aan liet oorlogs-
hegrip to maken.
Spanje
De politieke toestand.
Broeit er weer iets?
De toestand te Madrid zou, volgens
den specialen correspondent van de „Dai
ly Chroniclo", wederom ernstig zijn. In-
fanlericrcgimenten zijn in de kazernes
geconsigneerd, omdat zij van den dicta-
ior-goncr;tal Primo de Rivera verlangd
zouden hebben, dat hij zou aftreden.
Van do and«»re zijde wordt evenwel 1>t-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Belgische kroonprins verloofd.
De Katholieke werklieden in Moxlco te
gen de regcering.
Hevige orkaan in Zuld-Florida. Vele
dooden, men spreekt van 1200. (Buitenl.
Berichten en Telegr
r IN*"?':: -
Dc installatie van dc Staatscommissie
voor wijziging van de L. O.-wet. (2o blad).
Overleden is de zecreerw. heer C. A. J.
ten Hagen, pastoor te Rotterdam. (Kerk
nieuws, lo blad).
LEIDEN.
Overdracht rectoraat Leldschc Universi
teit. (2o blad).
richt, dat do ministers zich naar San Se
bastian hebl>en begeven, waar een bclang-
rijko kabinetsraad wordt gehouden onder
voorzitterschap van den koning. Do mi
nisters zullen drie dagen to San Sebastian
blijven.
I)o bedoeling van do afwezigheid der
regcering uit Madrid is, te demons tree een,
dat de toestand normaal is cn er geen
speciale vraagstukken zijn, dio haar tegen
woordigheid aldar noodzakelijk maken
Portugal
Een man voor een vertrouwenspest.
Kon officieuse nota meldt, dat do
Porlugoesche regcering do arrestatie heeft
gelast van kolonel Jao Almeida. Deze be
kleedde con vcrlrouwenspost in het mi
nis lerlo van Oorlog, richllo een procla
matie lot het leger, waarin hij zoide, dat
do regcering was afgelrodon on hem allo
bevoegdheid had verleend van president
der republiek on promier.
Do regcering, zoo zegt do nota verder,
die steunt op leger en vloot, die goed ge
disciplineerd zijn, zal de ordo handhaven
en haar program ten uitvoer leggen. In
het geheele land heerscht rust
Rusland
Uitwiseling van gevangenen.
Onder do Duitschors, dio op 10 Sept.
Rusland hebben verlaten togon uitwisse
ling van eenige Russen bevinden zich ook
de heide Duitsche studenten Wolsch en
Kindermann. Deze beiden waren ongeveer
anderhalf jaar geleden tezamon met eon
zi'keren Dittmar op hun studioreis door
Rusland in Moskou op last der Tsjoka
gearresteerd, omdat zij van spionnago
verdacht werden.
China.
Een zwaar bedreigd consulaat.
Uit Shanghai wordt gemold, dat een
Koreaan een uanslag heeft gepleegd op
het Japansch consulaat aldaar. De man
wierp een tasch, waarin een bom, tegen
den buitenmuur van het gebouw. De hel-
scho machine ontplofte cn doodde een
koelie.
Dit is de tweede aanslag op dit consu
laat, in eenige weken gepleegd. Thans is
er een gewapende wacht voor geplaatst.
Amerika
De kerkvervolging in Mexico.
Hot Katholiek o Werklieden
verbond vordodigt zijn rechten
Het Katholieke werkliedenverbond :n
Mexico heeft een open brief gericht aan
don lieer Louis Morones, minister van ar
beid, handel en nijverheid cn voormalig
secretaris van het socialistische vakver
bond.
De miniaer had in ten openbare ver
gadering blijk gegeven van zijn partijdig
heid, door een aanval to doen op het na
tionale KatholieTco werkliedenverbond. Hij
beweerde n.l., dat dit verbond „noch een
verbond, noch nationaal misschien zelfs
niet Katholiek zou zijn, maar een mas
kerade van do geestelijkheid, om verdeeld
heid tc zaaien."
Het verbond verwijt den minister van
arbeid, dat hij beter op do hooglo moet
zijn van een organisatie die reeds vijf
jaar bestaat en 353 plaatselijke nfdeelin-
gen mot 20.374 leden telt.
ITol verhond geeft vervolgens een uit
eenzetting van zijn werkzaamheden in den
loop der laatste jaren, het somt do in
stellingen op, die door zijn toedoen in liet
leven werden geroepen op het terrein der
verzekeringen, der coöperaties, dor spaar
kassen cn verder op het terrein van het
ontwikkelingswerk. 295 ziekenfondsen, 89
begrafenisfondsen, 20 coöperatieve ver-
conigingen, 28 spaarkassen, 54 avondvak
scholen, meerdere sociale werken, een spe
ciale cursus voor arbeiders, onlangs in de
hoofdstad, des lands gehouden, ziedaar
enkulo der aangehaalde feiten, welke een
boeld geven van de door het verbond onl-
plooido actie.