MAANDAG 20 SEPTEMBER 1926 17e Jaargang. No. 5368 Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent pei week 12.50 per kwartaal Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct, per kwartaal, tyj voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ok Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Oowons adv.rtentlên 30 oont per r»g«l Voor Ingezonden Mededeeïingen wordt bet 5 dubbele ven het tarief berekend Kleine udvortenttën, van ten hoogste 80 woordon, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver buur, koop en verkoop 10.50. mi nuhmer bestaat uit twee bladen- DE KAMER-CENTRALE LEIDEN. EEN NABESCHOUWING. „Bondsvergadering" en „Partijraad". De afvaardiging naar den Partijraad. „Sf.-Michaël". 't Schijnt ons niet overbodig, er nog eens eau to herinneren, welko plaats in den fta .vervolge de pas geschapen Partijraad zal innemen in do R.-K. Staatspartij. Onder Partijraad wordt verstaan de Al gemeene Vergadering der R.-K. Staate er .partij. Dezo Algemeene Vergadering werd Jot nu toe gewoonlijk Bondsvergadering d« genoemd. Do bevoegdheid van den Partij- Nfijaad zal dus zijn precies dezelfde als voor die van de Bondsvergadering? Dus: Alles is bij het oude gebleven? Er is al- po jcen maar verandering in naam? Neen, em jflat niet. Er is een verschil in de samen- rTl) stelling van den nieuwen Partijraad en lie van do oude Bondsvergadering. 0?i De Partijraad kent behalve stemgerechtigde ook adviseorende leden. De londsvergadering kende óók Adviseeren- leden, maar dat waren alleen de leden R.-K. Kamerfarctiea der Staten-Gene- jraal; in den Partijraad is het aantal Ad- nd Fiseerende leden véél grooter. De stemgerechtigde leden zijn precies dezelfde gebleven, n.l. de afgevaar digden van do R.-K. Rijkskieskringorgani- saties. Er is alleen dit verschil, dat de Rijkskieskringorganisaties niet meer ab soluut vrij zijn in de bepaling van de (ivijze, waarop de afgevaardgden worden jeaoemd; het bestuur der R-.K. Staatspar- ,ij onderzoekt n.l. de reglementen der Rijks- keskiingorganisaties, of deze wei voldoen- waarborgen bieden voor een veelzijdige samenstelling van het stemgerechtigd deel yan den Partijraad. Als men nu bedenkt, dat do yroegere Bondsvergaderingen óók zooals gezegd, adviseurs hadden, van wie !de meesten zelden of nooit verschenen en Se anderen zeer spaarzaam waren met hun adviezen en, vervolgens, dat een veelzij- ige samenstelling van de afvaardiging van .den eenen kant bezien ook voorheen heel goed in de Rijkskieskringorganisaties be reikbaar was en van den anderen kant be schouwd ook nu moeilijk met 'n gewenscht resultaat van boven-af kan worden afge- gen als men dat bedenkt, dan ligt de conclusie voor de hand, dat de kwaliteit van den Partijraad, de beteekenis en het gewicht daarvan afhankelijk is van de daadwerkelijke belangstelling van allen, die le samenstelling invloed kunnen uit oefenen! Wij doen voor niemand onder in waar deering voor de nieuwe organisatie van onze R.-K. Staatspartij wij verklaren zelfs, zonder eenige wijfeling, dat wij mo menteel geen betero organisatie ons kun nen voorstellen. Maar vergeten worde niet, dat die organisatie ten slotte niet of niet rolkomen het effect zal hebben, dat er mede bedoeld is en door velen er van verwacht wordt, als er niet is een doeltreffende me dewerking van de zijde der georganiseerde kiezers, van het Katholieke volk in zijn fcekeel! Het Tweede Kamerlid de heer Bulten heeft op de jongste vergadering van de R.-K. Kamer-Centrale Leiden een Woord ad rem te dezer zake gesproken. Is van deze belangstelling en medewer king gebleken bij de aanwijzing van afge vaardigden naar des Partijraad door de R-K Kamer-Centrale Leiden? I óór het houden van de Algemeene ergadering van onze Centrale, Zaterdag 1 September, beslist niet. Bijna geen en- e locale kiesvereeniging "had daarvoor .een vergadering gehouden en in verreweg i 0 mcesfo was er ook zelfs niet op een be stuursvergadering over beraadslaagd. O p e Algemeene Vergadering zelf waar j|og al ecnigo locale kiesvereenigingen ont- raken gaff (oen keuze van afge vaardigden aan de orde kwam, de voor- 21 ter, daartoo van uit do vergadering uit- Kenoodigd, een leiddraad, die echter, als W'J den heer Gouverneur goed begrepen, t|lef m0es! worcIon opgevat als een be- Jursadviee in deze toch belangrijke aangelegenheid doch als ziju persoon lijke meoning. Die leiddraad van den voorzitter kon worden aanvaard en door de Algemeene Vergadering werd dan ook besloten tot: het afvaardigen van 1 arbeider, 2 boeren of tuinders, 1 middenstander en 1 persoon uit de vrije beroepen. Deze afvaardiging mag men als een naar den aard van den Kieskring Leiden „veelzijdige samenstel ling" beschouwen. Alleen is ons onver klaarbaar gebleven de toevoeging van Jen voorzitter bij do keuze van den 5den fge- vaardigde: 1 persoon uit de vrije beroe pen of.... uit het Overheidspersoneel. Was het onverschillig of b.v. een genees heer of een gemeente-werkman werd geko zen? Er werd bij de beraadslaging over de „veelzijdige samenstelling" niet gesproken over „intollectueelen" noch over „boogero standen". Wij willen dit even aanstippen, omdat wij gaarne onze instemming daar mede betuigen. Een zoodanige officieuse indeeling toch kan oven onaangenaam zijn voor het eergevoel van sommigen, die niet onder genoemde categoriën worden ge rangschikt, als misschien pijnlijk voor de bescheidenheid van anderen, die er wèl onder worden gerekend! En onder de aan duiding „vrije beroepen" kunnen „intollec tueelen" en „boogere standen" o.i. heel goed worden begrepen. Do 5de afgevaardigde die uil de vrije beroepen of uit bet Overheidspersoneel moest worden gekozen is geworden een onderwijzer uit Berk el en Rodenrijs, die zeer bepaald als M i c b a e 1 i s t werd verko ren. Hierover willen wij nog 'n enkel woord zeggen. Ook als iemand onder do Katholieken van Nederland nog geen verschil in poli tiek inzicht had kunnen conslateeren, dan zou hij toch al dat verschil als een feit mogen aannemen, omdat bet vanzelf sprekend is! Als toch zoo talrijke menscben samen komen en bespreken een velerlei toepas sing, op verscheiden terrein, van hun ge meenschappelijke beginselen is een nuan- ceerig in hun wenschen practisch onver mijdelijk. Wanneer nu die nuanccering in een be paalde groep sterk geaccentueerd is, wan neer m.a.w. dat verschil in politieke ver langens van een deel der Katholieke kie zers, duidelijk geformuleerd, zeer ingrij pend afwijkt van der a n d e r c r inzicht, dan zou er voor die groep misschien reden kunnen zijn, niet om zich te schei den, maar om zich te onderscheiden van de anderen. Degenen, die zich Michaelis- ten noemen onder ons, aijn van oordeel, dat die reden voor hen aanwezig is lo recht of ten onrechte; wij mcenen ten onrechte, doch daarover weiden wij nu niet verder uit. Bezien nu van het standpunt der Michaelisten, is het alles zins verklaarbaar, dat deze in do afvaar diging naar den Partijraad ook menscben willen zien van hun om liet geijkte woord te gebruiken „denkrichting" Maar dat de Algemeene Vergadering van de R.-K. Kamer-Centrale Leiden in groote meerderheid wenschte een Michae- list, als zoodanig, af te vaardigen dat heeft ons niet weinig verwonderd. Wij hebben op de vorgadfringen van de Ka mer-Centrale nooit een woord over Mi chaelisten hooren reppenwij wisten niet, dat er ergens in onzen Kieskring oen Michaelistische strooming was, ook niet in Berkel en Rodenrijs, welko gemeente vol gens den afgevaardigde, den heer Kenne- pohl, gehéél en al Michaelistisch is; als we met de elcclrische het welvarende vreedzame Berkel cn Rodenrijs voorbij re den, is nooit het geringste vermoeden in ons opgekomen, dat daar de strijdvaardige „St.-Mickael" zulk een vaste burcht had! Of we het nu betreuren, dat de Rijks- kieskringorganisatie Leiden een Michae- list als zoodanig heeft afgevaardigd? Op zichzelf is dat natuurlijk heelemaal niet verkeerd; in een anderen kieskring kan het ook zeer gewenscht zijn; wij wil den alleen wijzen op het bevreemdende feit, dat een organisatie, waarin van een „denkrichting", welke „St.-Michael" zegt voor te staan, niets gebleken is, een Mi- chaelist afvaardigt. Zulk 'n optreden moet o.i. niet nagevolgd wordenandere vroezen wij het gevaar in onze partij.... verscheidene louter-d enkboeldige „denkrichtingen" te krijgen. En ook in deze materie kan inbeelding veel erger zijn dan werkelijkheid! V Opgeplakte verontwaardiging. Wij hebben, toevalligerwijze, de laatste week de couranten niet alle kunnen lezen, maar naar wij vernamon is er in do pers, met name in „Do Telegraaf', heel. krachtig gefulmineerd tegen dien eigenaar van een stuk land onder Voorscholen, die na het spoorweg-ongeluk bij De Vink zijn land voor de nieuwsgiorigen niet toeganke lijk stelde tenzij tegen entróe. Het publiek, in groote meerderheid, hoeft, als wij het goed hebben beluisterd, partij gekozen voor (lion Voorschotenschen boerof juister gezegd: togon do fel- verontwaardigde couranten. En wij kunnen ons deze houding van het publiek heel goed motiveeren. Om te veroordcelen, cn zeker om te vcr- oordeelen, zooals do „Tel." het dien boer uit Voorschoten deed, móet men op de hoogte zijn van de omstandigheden, waar onder de veroordeelde daad heeft plaats gehad. Maakt het geen héél groot verschil b.v., of die bedoelde hoer onmiddellijk na het droevig ongeluk werd aangegrepen door de gedachte: „hoe zal ik daar een slaadje uit slaan?", of dat hij eenigen tijd daarna, ziende dat zijn land werd vernield door honderden nieuwsgierigen, oordeelde, dat deze beter samen dan hij alleen de aangerichte schaden konden betalen. En waren de couranten, die zich tot scherpe veroordeelingen geroepen achtten, op de hoogte van bedoelde omstandigheden? Vervolgens: wie een ander veroordeelt om wat hij in hem kwaad ziet moet niet zelf voortdurend, willens en wetens, zich aan een zelfde kwaad_ schuldig maken. Daarvan heeft de nog gezonde moraal van het volk een gruwelijken afkeerl En nu leze men 'ns, hoo een blad als „De Tele graaf" schreef oVer .'vat daar in Voorscho ten is voorgevallen: „Zulk een ernstige ramp kan de mensch- heid niet teisteren of do vampier staat ge reed zijn begeeringo klauwen uit te slaan cn in leed en smart het welaangename ter rein te vinden zijn hebzucht bot te vieren. Als na den veldslag het oorlogsrumoer is verstorven, waar alleen de kreten van gewonden en stervenden do lucht verscheu ren, komen de hyena's van het slagveld en doen hun luguber werk. Als er brand woedt en menschenlevens in gevaar zijn, zijn er de sluipende gestal ten, die in de verwarring hun slag slaan. En wanneer een ramp als een spoorweg ongeval schrik cn ontsteltenis brengt, ziju cr de gcwetenloozen, dio proheeren te roo- ve en te stelen. Een boer uit do streek, waar de spoor wegramp, die thans heel ons land met droefheid vervult, plaats had, heeft een moderne methode toegepast. Hij heeft van leed en ellende een publieke vermakelijkheid gemaakt en de menscben, die over „zijn" land kwamen la ten betalen voor het genot dooden te zien met den doodsangst nog in de open oogeu, het kreunen le hooren van gewonden, den chaos van onbeschrijfelijke raaterieele ver woesting." Is dat niet een schandelijke overdrij ving? Schandelijk vooral in een blad, dat dagelijks geld tracht te verdienen met te speculeeren op ongezonde, op heslist immoreele sensatie-zucht; dat abonne mentsgeld tracht op to strijken door sloeh- le, verdierlijkte hartstochten in het gevlei le komen?.... Bah! zulk cpn opgeplakte verontwaardiging hindert het volk nog, gelukkig! öyjTEitëiLftfêiO Volkenbond Naar de ontwapeningsconferentie. Bespoediging mol de voorbereiding. De debatten over de toekomstige ontwa peningsconferentie zijn Zaterdagmiddag in de derde VolkcnbondscommK ie tot cn voorloopig einde gebracht. Aan de voorbereidendo commissie voor de ontwapeningsconferentie zal verzocht worden, het voorbereidende werk op eco nomisch cn militair gebied zóó te bespoedi gen, dat in hel begin van het volgende jaar een program voor do internationale ontwapeningsconferentie kan worden opge steld. De resultaten van Thoiry. Eon onmiddellijke concessie. Volgens mededeeïingen, die de heide ministers Briand en Streseuiann over de onderhandelingen to Thoiry verstrekt heb ben, kwamen hoofdzakelijk drie punten op den voorgrond. le. de kwestie der intergeallieerde mili taire controle. 2e. de bezetting van li.l Rijnland; 3e de Saarkwcstie. Ton aanzien van de eerste kwestie zou den do bcido ministers overeengekomen zijn, de militaire controle in December, eventueel in het begin van het volgende jaar, definitief op te heffen, waarna een Volkenbondscontrole zal volgen, die echter waarschijnlijk niet zal worden ultgeoofend volgons het door den Volkenbondsraad vast gestelde plan. De Volkenbondsraad zal zich in December onnieuw met deze kwestie bezighouden en een nieuw rontrole-svsteem vaststellen, dat meer rekening zal houden met de Duitsche belangen dan het tegen woordige ontwerp. De kwestie der bezetting van hei Rün- land is niet als ecu uitsluitend Duitsche aangelegenheid beschouwd; ook Fran- sche hinnenlandsche politiek speoll daarbij geen beslissendo rol, maar men heeft hier te doen met een internationaal probleem, waarhij niet alleen Duitschland en Frank rijk geïnteresseerd zijn. Do met dezo kwes tie samenhangende mobilisatie der Duit sche spoorwegobligaties hangt niet alleen van de toestemming van Duitschland af, maar ook van (le hij het Dawes-plan be trokken mogendheden cn den agent voor de schadeloosstelling-betalingen. Een nieuwe belasting van Duitschland bcteekent do mobilisatie der spoorwegohligaties niet. Wél is echter een nieuwe helastng to ver wachten in verhand met de Saar-kwcslie, n.1. wanneer Duitschland. zooals in liet Verdrag van Versailles voorzien is, de Saar-mijnon van Frankrijk zou terugkoo- pen. Aren verwacht hel volgende verloop der gebeurtenissen: Briand zal thans een maand verlof nemen en de Pransclio re geering in de gelegenheid stellen, over hel resultaat van zijn bespreking met Slresc- mann tc beraadslagen. In October keert Briand naar Parijs terug; hij zal dan zelf met het Franscho kabinet beraadslagen cn eventueel de onderhandelingen mol Duitschland voortzetten. Er moet de nadruk op gelegd worden, dal de plannon van Briand en Strcsemanu zich niet met de een of nndero detail kwestie bezighouden, doch de gehcele poli tieke en finaneicole verhouding tir-s dien Duitschland en Frankrijk omvatten Als er op het oogenblik réeds gesproken wordt over een ontmoeting tusschcn Briand en Stresemann tc Keulen of over een reis van Stresomann naar Parijs, dan zijn dat lou ter combinaties, want hieromtrent zijn nog geen bcduiten genomen België Lr. Belgische kroonprins verloofd. Met prinses A 6 t r i d van Zweden. Kroonprins Leopold van België heeft zich verloofd met prinses Aslrid van Zwe den, een dochter van prins Karei, broeder van den konipg van Zweden. Do prins is 25 jaar oud. de prins*, s 21. In het begin der volgende week zal de verloving le Stockholm en te Brussel of ficieel bekend worden gemaakt. Koningin Elisabeth van België en prins Leopold zullen, zooals gemeld, binnenkort naar Stockholm vertrekken. Het huwelijk zal legen het einde van dit jaar te Brussel plan: hebben. Frankrijk. S; iand le Parijs leruggakecrd. Z ij n indrukken uit G e n v e. Briand, die uit Genève to Parijs is te ruggekeerd, verklaarde aan do vertegen woordigers der pers, dat li ij uit Genève een voortreffelijken indruk meebracht. Zijn hoop was gestegen dal een duurzame vrede m Europa zou worden gov».,li iel. Hij legde den nadruk op de voldoening, welke de Raadsvrrkieziui,, n hebben ge wekt in do kringen, die met FranJ.rók sympathiseeron. Hij zou pas na zijn uiteenzetting in den ministerraad,- Dinsdag a.s., bijzonderhe den inededoelen over zijn onderhoud met Stresemann. Hij stond er echter op thans reeds to vorklaren, dat zijn onwankelbare gehechtheid aan den vrede en do wil om hem in Europa te organiseeren zijn uit sluitende richtsnoeren waren. Frankrijk IilcR tijdens den oorlog voldoende schit terende bewijzen van helfhaftigheid gege ven om geen schaduw van vernedering ie duchion op het oogenblik waarop het zich aan rodelievende bezigheden gaat wij den. Als president van den ministerraad gedurende den oorlog weet hij welk leed een Europeesch conflict in zich draagt. Ik hen besloten alles te doen aldus Briand om een einde aan liet oorlogs- hegrip to maken. Spanje De politieke toestand. Broeit er weer iets? De toestand te Madrid zou, volgens den specialen correspondent van de „Dai ly Chroniclo", wederom ernstig zijn. In- fanlericrcgimenten zijn in de kazernes geconsigneerd, omdat zij van den dicta- ior-goncr;tal Primo de Rivera verlangd zouden hebben, dat hij zou aftreden. Van do and«»re zijde wordt evenwel 1>t- HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Belgische kroonprins verloofd. De Katholieke werklieden in Moxlco te gen de regcering. Hevige orkaan in Zuld-Florida. Vele dooden, men spreekt van 1200. (Buitenl. Berichten en Telegr r IN*"?':: - Dc installatie van dc Staatscommissie voor wijziging van de L. O.-wet. (2o blad). Overleden is de zecreerw. heer C. A. J. ten Hagen, pastoor te Rotterdam. (Kerk nieuws, lo blad). LEIDEN. Overdracht rectoraat Leldschc Universi teit. (2o blad). richt, dat do ministers zich naar San Se bastian hebl>en begeven, waar een bclang- rijko kabinetsraad wordt gehouden onder voorzitterschap van den koning. Do mi nisters zullen drie dagen to San Sebastian blijven. I)o bedoeling van do afwezigheid der regcering uit Madrid is, te demons tree een, dat de toestand normaal is cn er geen speciale vraagstukken zijn, dio haar tegen woordigheid aldar noodzakelijk maken Portugal Een man voor een vertrouwenspest. Kon officieuse nota meldt, dat do Porlugoesche regcering do arrestatie heeft gelast van kolonel Jao Almeida. Deze be kleedde con vcrlrouwenspost in het mi nis lerlo van Oorlog, richllo een procla matie lot het leger, waarin hij zoide, dat do regcering was afgelrodon on hem allo bevoegdheid had verleend van president der republiek on promier. Do regcering, zoo zegt do nota verder, die steunt op leger en vloot, die goed ge disciplineerd zijn, zal de ordo handhaven en haar program ten uitvoer leggen. In het geheele land heerscht rust Rusland Uitwiseling van gevangenen. Onder do Duitschors, dio op 10 Sept. Rusland hebben verlaten togon uitwisse ling van eenige Russen bevinden zich ook de heide Duitsche studenten Wolsch en Kindermann. Deze beiden waren ongeveer anderhalf jaar geleden tezamon met eon zi'keren Dittmar op hun studioreis door Rusland in Moskou op last der Tsjoka gearresteerd, omdat zij van spionnago verdacht werden. China. Een zwaar bedreigd consulaat. Uit Shanghai wordt gemold, dat een Koreaan een uanslag heeft gepleegd op het Japansch consulaat aldaar. De man wierp een tasch, waarin een bom, tegen den buitenmuur van het gebouw. De hel- scho machine ontplofte cn doodde een koelie. Dit is de tweede aanslag op dit consu laat, in eenige weken gepleegd. Thans is er een gewapende wacht voor geplaatst. Amerika De kerkvervolging in Mexico. Hot Katholiek o Werklieden verbond vordodigt zijn rechten Het Katholieke werkliedenverbond :n Mexico heeft een open brief gericht aan don lieer Louis Morones, minister van ar beid, handel en nijverheid cn voormalig secretaris van het socialistische vakver bond. De miniaer had in ten openbare ver gadering blijk gegeven van zijn partijdig heid, door een aanval to doen op het na tionale KatholieTco werkliedenverbond. Hij beweerde n.l., dat dit verbond „noch een verbond, noch nationaal misschien zelfs niet Katholiek zou zijn, maar een mas kerade van do geestelijkheid, om verdeeld heid tc zaaien." Het verbond verwijt den minister van arbeid, dat hij beter op do hooglo moet zijn van een organisatie die reeds vijf jaar bestaat en 353 plaatselijke nfdeelin- gen mot 20.374 leden telt. ITol verhond geeft vervolgens een uit eenzetting van zijn werkzaamheden in den loop der laatste jaren, het somt do in stellingen op, die door zijn toedoen in liet leven werden geroepen op het terrein der verzekeringen, der coöperaties, dor spaar kassen cn verder op het terrein van het ontwikkelingswerk. 295 ziekenfondsen, 89 begrafenisfondsen, 20 coöperatieve ver- conigingen, 28 spaarkassen, 54 avondvak scholen, meerdere sociale werken, een spe ciale cursus voor arbeiders, onlangs in de hoofdstad, des lands gehouden, ziedaar enkulo der aangehaalde feiten, welke een boeld geven van de door het verbond onl- plooido actie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1