DE PSYCHE VAN ONS VOLK.
17e Jaargang.
VRIJDAG 10 SEPTEMBER 1926
No. 6351
d SteidóGfaz (Bou/tomt
O© ABONNEMENTSPRIJS bedraagtbij vooruitbetaling
Voot Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.05 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ot per kwartaal, by voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 et
Olt blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advortantlën 30 eent per r*g«l
Voor logezood^n Mededealingen wordt het
z dubbele ren bet tarief berekend. -
Kleine advortanUën, ran ten hoogste 80 woorden, wauüt
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd huur en ver.
hour, koop en verkoop f 0.50.
DIT NUMMER BESTAAT UIT ORIE BLADEN.
'n Catastrophe! Dèt merkten we toen
we in Leiden aankwamen, aan de anders
onbowogen, nu zeldzaam geagiteerde me
nigte. Voor 'n venster lazen we een bulle
tin. 'n Spoorwegongeluk.
Wie dat eens, als ik (in Schacrbeek, ja
ren geleden) meemaakte, kan dab woord
nooit meer zonder huivering aanhooren of
Zelfs lezen, 't Is na een aardbeving de
.vreeselijkste gewaarwording die men on
dergaan kan. Absolute hulpeloosheid, en
bij 't eerste kraken en schudden van den
trein, visioenen van brand, bloed, verplet
tering, wanhoop, 'n Spoorwegongeluk. We
moesten er langs, daar we in Den Haag
moesten zijn. Maar we gingen noode.
IWaar men niet helpen kan, is men
minstens nutteloos, vaak slechts hinder
lijk. Al bij de Vink moesten we stoppen
én daar vertelde een goeiige juffer ons dé
tails aan zeldzame fantasie ontsproten l
Honderd dooden, alle reizigers gewond,
ipen Amerikaan gevonden met een pak 1000
'dollar billetten in zijn hand, 'n hondje dat
bloed van zijn meesteres likte om haar
wond te genezen.
„Maar", besloot ze, „als u er heen wilt,
kunt u ginder over het weiland, maar de
boer eischt een dubbeltje entrée."
„Hou nie meer", viel een oude juffrouw
in de rede, „nou is 't al 35 cents".
„Hou de een z'n dood is de ander zijn
brood", riep een chauffeur.
„Mooie banane!" riep 'n man met een
wagentje!
Jongens tapten moppen, 'n Brutale meid
riep„Jób, iijn dat jij 't nie ben, konne we
nie naar Wassenaar Kerremis!"
Bij duizenden kwamen de menschen aan,
ïn auto's op motors, te fiets en te voet,
met vigilantes en op karren. Een groot©
verhuiswagen passeerde ons, daar stond
óp „80 ets. heen en terug Haag—De Vink"
én als aanbeveling er boven „Spoorweg
ongeluk!" Ik weet dat menscben slagvel
den gaan zien en er een fox-troth dansen,
'dat anderen „looping the loop" gaan be
kijken en 't jammer vinden, dat ze er pre
cies niet bij waren, dien avond dat een
man doodviel. Je weet al die dingen maar
ze raken je niet, voor je ze aan den lijve
Voelt. Gisteravond hebben we ons geër
gerd aan ons volk, dat als naar 'n feest
optrekt naar 'n onheil. Er werd gelachen,
gezongen, gestoeid en geschertst in 't
zicht van den onheilstrein.
Toen we den Deyl voorbij waren was
het volop kermis om ons heen. 'Alleen een
klein groepje stond apart en keek met
verrekijkers naar de plaats des onheils,
'die ook van daaruit te zien was. Muziek,
'dronken joelende menschen ergens in 'n
café, orgels en gebrason vlak bij, die
trein, die s 1 e o h t s drie menschen het le
ven kostte. Ik herinner me een voorgeno
men feest in Laren (H.-H.). Den morgen
van den dag, waarop 's avonds de pret be
ginnen zou, bereikte ons bet nieuws van
'do aardbeving in Japan. Er wis dien
avond geen feest. Had ook Wassenaar niet
moeten voelen liet ongepaste van 'n Ker-
misjool in 't zicht van dien plek van ellen
de? We zijn 'n raar volk! We huilen bij
een sentimenteel liedje maar, als 't dra
ma in al zijn gruwzame werkelijkheid ons
©vervalt, dringt het niet tot ons door, dan
zien we in wat gebeurt alleen sensatie, en
sensatiebelust trekken we er op uit om te
ïien. Begrijp me goed. Ik wil aannemen,
dat bij hl die kijkers niet één slecht
mensch was ik wil zelfs aannemen, dat
te, eens thuis en in hun bed, de misère
Van die ramp, van de slachtoffers en hun
familie hebben meegevoeld, maar op het
moment zélf leefde in hen toch geen spon
taan meevoelen, waren ze zich de tragiek
Van zooiets toch niet bewust.
Hoe anders die Kermisstemming, die
3nch op aller gelaat, dat stoelen en joolenl
Het gedrang was vreeselijk en zoovér ik
faen kon was er bijna geen politie. Op een
gegeven moment moesten we 18 minuten
jachten voor we een 20 Meter verder
ionden. Daar stond een oud vrouwtje met
granen te kampen. We stopten even
„Heb jo er iemand bij verloren?"
*xoeg een van ons
„Och neen Mevrouw, maar 't is toch
vreeselijk, vreeselijk. Die menschen! Zoo
maar in ééns voor Onzen Lieven Heer te
staan! We denken er toch maar nooit aan,
hè, maar 't khn ons toch allemaal over
komen piet 'n spoor of 'n auto of op
honderd andore manierenEn zoo in
ééns Ze staan nou toch maar voor den
Grooten Rechter.. - Heer in den Hemel,
ik moet er niet aan de aken."
Dht was nog niet tot ons doorgedron
gen maar nu stond het er zoo fel: „Op
eens voor den grooten Rechter!"
Om ons de geïmproviseerde Kermis, do
sensatiebelusten, de rosse, ruige herrie, van
dio elkaar toeroepen: „Daar is wat érgs
te zien, gaat mee, gaat allen mee!"
In de verte, de doodentrein en hier,
in dit hoekje, bij die arme, oude vrouw,
de bespiegelende, formidabele, steeds ver
geten waarheid, dat het kèn: „Opééns
voor den Grooten Rechter!"
„Heen", ging ze voort, „van sterven ben
ik niet bang, dat moeten we allemaal één9,
al vergeten we het graagMaar ik hoop
toch nog eerst bediend te worden en te
mogen biechten."
Mijn gedachten zijn ongeordend onder
don druk van dit onheil en de herinnering
aan dèt andore, jaren goloden, waar ik ge
tuige van was. Maar dit vragen ze me
tochIs ons geslacht niet minderwaar
dig, vergeleken bij het vorige? We heb
ben zoo'n praats, wo vinden dat we zoo
veel gewonnen hebben. Is dèt zoo? En
dèn, wat baat het, zoudt ge steden winnen
en fortuinen, zoo ge schade lijdt aan uw
onsterfelijke ziel?
Tot hoeveel jongeren was do waarheid
van het oudje doorgedrongen? Tot mij
stellig niet!
Ik vertel u dit, dat 't u, hls mij, oen
waarschuwing moge zijn. Als we zoo
dachten zou onze psycyhe ook veranderen
en we geen „feest" meer maken uit een
onheil.
ELLEH FOREST.
BUiYEÜLAïaB
Volkenbond
DE REORGANISATIE VAN DEN RAAD.
Ouitschland's toetreding.
Waarom samenkoppeling.
Haar Motta uiteenzette, was de samen
koppeling der drie bekende kwesties nood
zakelijk, aangezien dat anders niet zeker
zou zijn geweest, dat In den Volkenbonds
raad de vereischte eenstemmigheid zou zijrf
verkregen.
De Geneefsche correspondent van het
„Berl. Tagebl." meldt, dat deze opmerking
betrekking had op de Raadszitting van Za
terdag, waarin Briand moet hebben ver
klaard, dat hij alleen dan voor de onmid
dellijke toekenning van een permanenten
Raadszetel aan Duitschl^nd zou stemmen,
indien tegelijkertijd het aantal der niet-
permanente zetels van 3 op 9 zou woTden
gebracht.
Een dag van afwachting.
De dag van gisteren schijnt te Genève,
wat de politiek betreft, er een van afwach
ting te zijn geweest, in verband mot do
aankomst van de Duitsche delegatie. Ha
de algemeene beraadslagingen over het
rapport der werkzaamheden van den Vol
kenbondsraad werd de Assemblee tot he
denochtend 10.30 verdaagd. Alsdan zou de
Duitsche delegatie voor het eerst zitting
nemen.
De Duitsche delegatie arriveert.
Gisterenmiddag om 5.20 uur is het eerste
gedeelte der onder leiding van Stresemann
staande Duitsche delegatie te Genève gear
riveerd. Reeds een half uur voor do aan
komst van den trein had zich een tallooze
menigte op het perron verzameld, die de
Duitsche gedelegeerden stormachtige toe
juichte.
De zetelkwestie.
Wat zal Spanje nu doen?
Uit Genève ontvangen telegrammen be
vestigen, dat Chamberlain en Briand op
nieuw een telegram gezonden hebben naar
Primo de Rivera, waarin zij de vraag stel
len, of Spanje bereid is in den Volkenbond
te blijven, indien met algemeene stemmen
besloten zou worden, dit land opnieuw een
niet-permanenten zetel toe te kennen.
Hederland in de plaats van
Zweden
De Geneefsche correspondent van het
„Berl. Tagebl." meldt ten aanzien van de
combinaties, die in verband met de verkie
zing der niet-permanente Raadsleden wor
den gemaakt, dat als vaststaand kan worden
aangenomen, dat drie der niet-permanen
te zetel aan Zuid-Amerikaanscho staten
zullen worden toegewezen. Voor een vierden
zetel wordt China genoemd. Voorts bestaat
c-r grooto neiging den vijfden zetel aan
Spanje toe te wijzen. De Kleine Entente zal
door Roemenië in den Raad worden verte
genwoordigd. Van de z.g. kleinere neutra
len zal Hederland den zetel van Zwe
den innemen. België zal zijn zetel waar
schijnlijk behouden. Polen is een der can
didates dio do grootste kans hebben ge
kozen te worden.
Vervolgens komt de strijd om de her kies-
baarheidsverklaringen, waarvoor, naar be
kend, slechts drio leden in aanmerking ko
men. De grootste moeito geeft zich Polen,
om herkiesbaar to worden verklaard; ook
China en België worden genoemd.
Overigens is het nog volstrekt niet zekor,
dat de Volkenbondsvergadering van haar
recht tot herkiesbnarverklaring van niet
permanente Raadsleden bij de aanstaande
verkiezing gebruik zal maken
België
Loowensteln's aanbod.
Hiot door do Belgische
regoering ontvangen.
Minister Jaspar hoeft de navolgende ver
klaring verstrekt:
De Belgische rogeering verklaart nog
maals, geen enkel aanbod van den bankier
I.oewenstein te hebben ontvangen. Zij kan
als zoodanig niet beschouwen een telegra
fisch bericht, door Loewenstcin gezonden
aan den kabinetschef van een minister, dio
op het oogenblik afwezig is. Dit bericht be
staat trouwens hoofdzakelijk nit afschriften
van tusschen Loewenstein en diverse in
België vertoevende persoonlijkheden go-
wisselde telegrammen betreffende zaken,
die de regeering niet aangaan. Hot is niet
mogelijk, er een of ander financieel plan
uit op te maken.
Duitschland
Hindenburg wil geen landgoed.
Een nobeler houding dan van
dee x-v orsten.
In oen Pommersche courant verscheen
dezer dagen een oproep voor bijdragen ten
einde president Hindenburg met zijn 79en
verjaardag een landgoed ten geschenke te
kunnen geven.
Toen deze van dit plan hoorde, heeft hij
onmiddellijk maatregelen genomen om
een einde te maken aan de inzameling en
de reeds binnengekomen geldon terug te
doen geven of te doen stoTten ten behoeve
van de oorlogsinvaliden.
Spanje
De toestand in Spanje.
De Hat. Vergadering in
Ootober bijeen.
Op 13 September zal Primo de Rivera de
oproep aan de Hationale vergadering tot
bet houden eener zitting in do eerste dagen
van October publiceeren. Leden van deze
Hationale Vergadering zullen zijn de ge
wezen rechtscho senatoren, gcdelegecrdeu
van de Union Patriotia, dio tot dit doel
reeds zijn benoemd, afgevaardigden van
officieele lichamen, van den raad van nati
onale bezuiniging, Kamers van Koophandel
arbeidersverenigingen enz.
De regeering hoopt ook den algemeenon
arbeidersbond, die is aangesloten bij do
tweede internationale, er toe te brengen go
delegeerden naar de Hationale Vergadering
te benoemen.
Het optredon der artillerie-
junta.
Voorts deelt de „Matin" mede, dat de
tegenstand der officieren plotseling op
hield, na een order van de junta der artil-
lrie. Slechts eenige regimenten in de pro
vincie gehoorzaamden de bevelen niet. Van
do vele hypothesen, die met betrekking
tot deze gebeurtenis worden geopperd, is
do meest verbreide, dat de junta, aan wio
de officieren gehoorzaamheid zijn ver
schuldigd, dc verzekering ontving, dat aan
de verlangens der artillerie weldra zou
worden voldaan. Deze belofte zou gedaan
zijn, zoo meldt do „Matin" door dengene,
die haar alleen geven kan, waarmede ver-
moedlijk de koning wordt bedoeld.
Zonder twijfeld zijnde artillerie-officie
ren, die in Marokko vertoeven, solidair
met hun collega's in het vaderland.
Do infanterie- en cavalerie-officieren,
die Aguilerie, een tegenstander van Primo
de Rivera, nemen een afwachtende hou
ding aan. Dit is ook het geval met die of
ficieren, wier trouw aan den koning bo
ven eiken twijfel verhoven is.
Volgens het „Petit Journal",, dat een
telegram uit Madrid bevat, hetwelk aan de
censuur is ontsnapt, is de toestand in
Spanje ernstiger dati de regeering wil be-
konnen. Primo zou den koning een zoo
donker beeld van dc toestanden bij de ar
tillerie opgehangen hebben, dat de koning
tegen zijn wil de decreten teekende, het
geen de officieren heeft teleurgesteld en
's konings populariteit sohade heeft go-
daan.
Legerorganisatie.
Als onderdeel der voorgenomen algehee-
le reorganisatie van het Spaan3cho leger li
bij decreet de opheffing der artilleriobri-
gade en in verband daarmede het ontslag
van een aantal artillerie-generaals gelast.
Voorts is gelast de inrichting van een
grooto militaire gevangenis.
Primo do Rivera deelt mede, dat hij
waarschijnlijk do tentoonstolling te Phila
delphia zal bezoeken. In dat geval zal hij
zich 27 dezer naar New-York inschepen.
150 officieren zullen torccht-
staan.
Volgens een lo Parijs out vangen bericht
uit Madrid zullen van do 2400 officieren,
die bij de opstandigo bewoging in Spanje
betrokken zijn, slechts honderdvijftig voor
de verschillende krijgsraden gedaagd wor
den.
Griekenland.
NIEUWE STRIJD TE ATHENE.
Hevig gevecht in dc stralen.
De r e p u b 1 i k e i n s c h o garde aan
hot m u i t o n.
Op he*, gerucht dat do republikeinsche
garde voornemens was, een Directorium
uit te roepen, liet Kondilis gistermorgen
de kazerne te Athene, waarin zich twee
bataljons der republikeinsche garde bevon
den, omsingelen.
Hij eischte van de officieren, dat zij zich
zouden overgeven en stelde hun in uit
zicht, dat indien dit zonder tegenstand
zou geschieden, zij nog gedurende enkelo
jaren pensioen zouden genieten, ook voor
hot geval dat zij zich in het buitenland
zouden vestigen. Den soldaton der republi
keinsche gardo werd dienstneming in do
gendarmerie toegezegd.
De commandanten, Dertilis en Zorvaa,
verklaarden zich na eenige aarzeling met
een en ander accoord, doch zij verzoch
ten, dat de regeeringstroopon zouden wor
den teruggetrokken, opdat do ovorgavo een
minder deemoedig karakter zou dragen,
welk verzoek door Kondilis werd ingewil
ligd.
De soldaten der republikeinsche gardo
ondernamen echter plotseling een poging
om naar het centrum der stad op te ruk
ken, waarbij zij op de rcgceringstroopen
schoten, dio het vuur beantwoordden, ter
wijl ook do op do hoogten rondom do stad
opgestelde regeoringshatterijen het vuur
op do republikeinscho gardo openden.
Intusschen werd door twee pantserauto's
der republikeinsche gardo een uitval ver
richt. In snel tempo reden zij door de
hoofdstraten der stad, links en rechts vu
rend, waardoor oen groot aantal burgers
werden gewond. Op het Grondwctsplein in
het midden der stad aangekomen, tracht
ten zij do ministeries te bezetten, doch de
opstandelingen worden door do regeerings-
troepen teruggeslagen.
Een der beide pantserwagens, en wel die
gene waarop zich Dertilis bevond, die voor
nemens was het telegraafbureau te bozet-
ten, werd door do rcgooringstrocpcn ver
overd. Dertilis on do bezetting van den
pantserauto werden gevangenomen.
De tweedo pantserauto werd opgeblazen
waarbij de gehcele bezetting om het leven
kwam.
Het gevecht tusschen de republikeinsche
garde en do regeeringst roepen duurde
drie uur. Verscheidene duizenden schoten
werden door d tegenstanders gewisseld
Do muiterij der republikeinscho garde
werd door do communisten ondersteund,
die uit hinderlagen op de regeeringstroe
pen vuurden.
De rust is thans geheel hersteld en do
regoering is den toestand meester.
Veertig slachtoffers.
„Daily News" meldt uit Athene dat het
aantal dooden tengevolge van de straatge
vechten 40 bedraagt. Eenige honderden
personen werden gewond. Volgens het-
zolfdo blad zou Plasliras aan het hoofd van
een troepenmacht naar Athene oprukken.
China.
De Chineesche chaos.
Een ultimatum aan Kanton.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat gene
raal Suen-Tsjoean-fang, do militaire gou
verneur van de provincie Kiangsoe», Tsje-
kiang, Anhwei, Kiangsi en Foeklen, een
ultimatum heeft gezonden aan den com
mandant van het zogovieronde Kanton-
leger, waarin hij zegt oen offensief togen
de Kantontroepon te zullen openen, in
dien deze zich niet naar het Zuiden te
rugtrekken.
Aan den andoren kant meent men te
weten, dat Tsjang-Kai-sjok, de bevelvoer
der van het Kantonlcger, bevel heeft ge
geven tot een algemeen offensief tegen
Kiangsi en dat de Kanton-troepen reeds
in die provincie zijn doorgedrongen.
Militaire terreur te Poking.
Terwijl rondom Hankau oen felle strijd
wordt gevoerd, heeft Peking te lijden van
do bezetting, die bestaat uit Tsjili- en
Sjant'iong-troepen van het Mandsjoorij-
sciie lecer en uit de Wit-Russischc Bri-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
Beschrijving en photo's van de
Spoorwegramp, die gisterenmiddag
bij de Vink onder Voorschoten heen
plaats gehad, vinden de lezers in
ons tweede blad.
BUITENLAND.
Vandaag wordt dc Duitsche delegatie
voor hot eerst toegelaten in de Volken
bondsvergadering. Nederland neemt
waarschijnlijk den raadszetel van Zwe
den in.
Nieuwe ongeregeldheden in Grieken
land. Bij straatgevechten te Athene zijn
40 personen gedood.
Onze Geïllustreerde Pagina
De photopagina geeft o.m Do Jaar
beurs te Utrecht. Het Internationaal
Psychologencongres te Groningen Do
Kon in gin-Moed er te Hoog-Blaricum.
Een spoorwegongeluk in Engeland.
gado onder bevel van generaal Merkoelof.
Doze Witte Russen zijn Ghlneesch bur
ger goworden door hun inlijving bij het
grooto Mandsjoerijscho leger on zijn
voornamelijk aangoworvon om to strijden
togen do Roode troepen, die den Ghinoe-
schon Oostorspoorweg in Noord-Mand-
sjoerije bezetten.
Bookdeclen kunnen vol worden go-
schreven, aldus do „Chicago Tribune"
over die bezetting dio eon ware terreur in
Poking uitoefent.
net lijden der bewoners is des te groo-
ter, omdat Peking vroeger nooit door on
georganiseerde benden is bezet.
Een buitenlander, dio godurondo veer
tig jaar aan wcldadigo instellingen medo-
workt, verklaardo, dat in Poking bij dezo
instolllngon meor dan 300.000 vluchtelin
gen uit de omgeving van Peking worden
verzorgd, dio door de plunderondo troo-
pon zijn verdroven.
De Sovjets togen Tsjang.
Volgens berichten uit Moskou heeft de
Sovjet-regeering instructies gegeven aan
don staf van het Roodo Mongoolscho le
ger te Oerga om zich voor to bereiden op
samenwerking met do Kantonuoczen to
gen Tsjang-Tso-lra. Do beweging zal go-
leid moeten worden door de Kanton-re
volutionairen.
De Koninklijke familie naar IJmuiden.
Do Koninklijko Familie heeft tengevolg
van do spoorwegramp niet de gehcele roif
naar IJmuiden per trein kunnen maken.
Zij is por auto naar Leiden gegaan on
hcoft hier op het station den trein geno
men.
Precies O a 13 stoomde do koninklijke
troin, het station van IJmuiden binnon.
Er had geen begroeting plaats. Wol was
de burgemeester, do heer Rijkons, aanwo-
zig. Drie hof-auto's stondon gereed. Daar
mede werd naar den kop van do visschers-
havon gereden. Do koningin was goklood in
een grijs met zwarten bontmantel, de prin
ses droog een bontmantel van petit-gris
en do prins was in admiraals-uniform klein
tonue.
Hot govolg van do koninkl. familie be
stond uit do eerste hofdame Sloot van
Marxvcld, freule van Swindcron, vioe-ad-
micaal Bauduin, den adjudant van dienst
baron do Vos van Stocnwijk, jhr. human
Trip, adudant van don prins, en den or
donnans-officier luitenant Pfaff.
Langzaam werd gereden door do Oranjo-
straat naar do Yisschershaven, naar ren
motorsloop van den kruiser „Sumatra" die
aan don aanlcg-stijger gereed lag. Hier
mede werd rond den kop van de havon ge
varen en do koninkl. familio en gevolg aan
stuurboordzijde van de „8umatra" afge
zet. Aan boord waren ter begrooting aan
wezig vice-admiraal Fook, commandant
dor marine to Den Holder, dio gisteravond
met de torpedobooten Z. 7 on Z. 8 naar
IJmuiden was gekomen, en do common-
dant van het oorlogschip jhr. flehoror, die
de otat-major aan de koninkl. familie
voorstelde. Na de inspectie van do cere-
wacht, werd een rondgang over het dek
gemaakt en dc bemanning geïnspecteerd,
waarna de koningin en de prinsce plaato
namen op hot achterschip. Geassisteerd
door de Blcepbooten „Hector" en „Stentor"
van het bureau Wcismuller werd daarop
zee gekozen, nadat de admiraalsvlag was
verwisseld voor den koninklijken stan
daard.
Ondank» het vroege uur wa3 er zeer
grooto belangstelling en word de konink
lijke familio herhaaldelijk toegejuicht. Go-
durendo den tocht naar Den Heldor zouden
enkele oefeningen worden gehouden, waar
aan beide torpedobootcn on enkele onder
zeeboten zallou dcidnemen.
