WOENSDAG I SEPTEMBER 1926
17e Jaargang.
No. 5343
e £cicbdie Gou^omt
O© ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per poet I 2.95 peT kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, by voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct. met Goïllnstreerd
Zondagsblad 9 ct
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
Dll NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Het veelbesproken Verdrag
met België.
Eenigcn tijd geleden hebben wij aan de
hand van een brochure, dat bovengenoem-
den titel droeg, een artikel gewijd aan dit
verdrag, dat nog steeds vele pennen in be
weging brengt. Genoemde brochure van
rar. Plemp v. Duyveland was gebaseerd op
do bekende Memorie van Toelichting van
minister van Karnebeek en verdedigde
het verdrag. Zooals men zich zal herinne
ren, concludeerde de brochure tot aan
vaarding van het verdrag,
omdat het blijk geeft van een breed in
zicht in de internationale verhoudingen;
omdat het aan België eenige voordeelen
toekent, waaraan de Belgen nu eenmaal
waarde hechten en die wij gemakkelijk
kunnen toestaan omwille van de goede
verstandhouding, omdat ze feitelijk toch
weinig om het lijf hebben;
omdat het wel los zal loopen met-de na
deden, welke de oppositie er van ver
wacht (vooral de schade voor de Rotter-
damsche haven);
terwijl er ten slotte nog eenige voordee
len voor Nederland aan dit verdrag ver
bonden waren.
Thans hebben wij een brochure voor ons
liggen, geschreven door kapitein J. Har-
berts, kapitein bij den generalen staf en
leeraar aan de Hoogere Krijgsschool, die
het verdrag bekijkt onder volkenrechtelijk
en militair-politiek opzicht.
Kapitein Harberts is het heelemaal niet
eeas met den minister van buitenlandsche
zalen. Volgens hem is het uitgangspunt
van het verdrag al onjuist, omdat dit be
rust op een z. i. verkeerde opvatting van
de verdragen van 1839.
Zooals men weet zijn het o.a. deze ver
dragen van 1839, die door het nieuwe ver
drag worden herzien.
Deze verdragen van 1839 nu regelden
ook de scheepvaartverbinding van Antwer
pen met den Rijn en bepaalden dat Ne
derland zorg moest dragen voor „een be
hoorlijke" verbinding.
Nu gaat het er maar om, wat is een
„behoorlijke" verbinding. Toentertijd was
de verbinding door de Schelde en het Ka
naal van Zuid-Beveland inderdaad behoor
lijk én in overeenstemming met de
eischen van het scheepvaartverkeer.
Thans is het scheepvaartverkeer zoozeer
vooruitgegaan, dat van een behoorlijke
toestand niet meer kan worden gesproken.
Derhalve zegt de minister van Buitenland
sche Zaken, moeten wij zorgen, dat de toe
stand weer behoorlijk wordt en dat doen wij
het beste door aan de Belgen hun zin te.
geven en mee te helpen tot het aanleg
gen van een paar nieuwe kanalen.
Neen, zegt kapitein Harberts, dat gaat
te ver. De bedoeling van de verdragen van
1839 was slechts te beletten, dat Neder
land van zijn geografische ligging mis
bruik zou maken, door met opzet de wa
terwegen, die toegang geven tot Antwer
pen, te doen vervallen of onbruikbaar te
!doen worden, hetzij door niet te baggeren,
hetzij door niet te zorgen voor behoorlijke
betonning, verlichting of loodsdienst, het-
I zij door het heffen van hooge rechten. On»
1 dit te voorkomen werd de gemeenschappe-
I lijke commissie van toezicht op de beton-
ining de verlichting en den loodsdienst in
gesteld daarom werd ook bepaald, dat
wanneer de Schelde en de binnenwateren
tusschen Rijn en Schelde door natuurlijke
J oorzaken of werken van kunst onbruik-
i baar mochten worden, door Nederland
even veilige en even goede waterwegen
zouden moeten worden aangewezen. Maar
I nergens wordt bepaald, dat deze water
wegen ook in de toekomst aan de toene-
I mende eischen op scheepvaartgebied zou-
den moeten voldoen, zegt kapitein Har-
i berts.
Wanneer men eenmaal zijn uitgangs-
j punt verkeerd neemt, dan vervalt men van
j kwaad tot erger, gaat de kapitein voort,
i In dezen gedachtengang zou men tot de
i conclusie moeten komen, dat Nederland
1 zijn plichten tegenover België sedert tal
van jaren zou hebben verwaarloosd. Want
I niemand zal toch zeker willen volhouden,
dat de sterk vermeerderde behoeften der
scheepvaart en de omvang van het vor
keer van zóó recenton datum zijn, dat er
lot op dit oogenhlik nog geen reden was
tot het treffen van maatregelen in den
geest van die, welke thans worden voor
gesteld. Do buitengewone bloei van Ant
werpen bewijst beter dan welke woorden
ook dat wij ons in dit opzicht niet aan eenig
ernstig verzuim hebben schuldig gemaakt.
België kan het heel goed prettiger vinden
als zijn waterwegen nog beter zouden wor
den, maar het moet bedenken, dat elk land
nu eenmaal afhankelijk is van de geografi-
scho gesteldheid, waarin het zich bevindt.
Nu kan een ander land tot op zekere
hoogte tegemoet komen aan de billijke wen-
schen van zijn nabuurstaat, maar het kan
zijn eigen nationale belangen daaraan niet
opofferen op een wijze zooals hier gebeurt.
Het laat zich indenken, dat een Staat
tot belangrijke concessies bereid is, om de
betrekkingen met zijn nabuur te verbete
ren, maar als wij verwachten dat onze con
cessies door België zullen worden geappre
cieerd, dan vergissen wij ons. Tot nog toe
is daarvan niets gebleken.
De schrijver der brochure begeeft zich
daarna in beschouwingen over de an-
nexionistische Belgische politiek van eeni
ge jaren geleden, toen België met het plan
rondliep om Limburg en Zeeuwsch-Vlaan-
deren te annexeeren. Deze kwestie, zoo
concludeert kapitein Harberts was niet
een specifiek Nederlandsch-Belgische kwes
tie, maar vormde een onderdeel van de
militair-politieke plannen van het Fransch-
Bclgische blok.
Die plannen zijn er op gericht, de Fran-
sche machtspositie op het Europeesche
contingent te handhaven; versterking van
Frankrijks pósitie tegenover Engeland is
daarvoor een onafwijsbare eisch. De Schel
de in Fransch-Relgische handen is een der
middelen, en zelfs een zeer krachtig mid
del om daartoe te geraken. Vandaar het
streven der Belgen om Zeeuwseh-Vlaando
ren te annexeeren.
Dat is indertijd mislukt; thans wordt
een andere weg ingeslagen. En deze weg
is: opheffing van het verbod om van Ant
werpen een oorlogshaven to maken en
meer vrijheid op de Schelde.
Reeds Napoleon zag het belang van Ant
werpen als oorlogshaven in en noemde
deze haven: „het pistool gericht op de
borst van Engeland". En dat Engeland de
ze bedreiging gevoeld heeft bewijzen de
pogingen, die het na de val van Napoleon
deed om van Antwerpen louter een han
delshaven te maken, in welke pogingen het
geslaagd is. Thans wenscht België ophef
fing van dit verbod. Wanneer alleen En
geland daarbij betrokken was, kon ons deze
affaire koud laten, maar ook Nederland is
bij deze regeling ten nauwste betrokken.
Want toestemming om van Antwerpen
een oorlogshavon te maken heeft slechts
zin, indien die haven door oorlogsschepen
inderdaad ook kan worden bereikt en ver
laten, niet slechts in vredestijd, doch ook
en vooral in oorlogstijd. Daarin ligt dus
opgesloten; vrije doorvaart door de Schelde
Maar hieromtrent bepaalt het verdrag
niets en laat vooral in oorlogstijd alle ge
legenheid tot conflicten open. Ja men kan
zelfs zeggen, dat conflicten op dit punt
onvermijdelijk zullen zijn. Want de mi
nister van buitenlandsche zaken wil deze
materie eventueel regelen volgens de be
staande internationale regelen. Doch deze
regelen bestaan niet voor dit goval. Im
mers waar ter wereld vindt men een oor
logshaven, wiens toegangsweg over vreemd
grondgebied loopt?
Bovendien wordt het beheer van de
Schelde thans toevertouwd aan een ge
mengde commissie, welk beheer ook door
gaat in tijden van oorlóg. Maar wat zal er
gebeuren, vraagt kapitein Harberts, als
het Nederlandsche militaire gezag in oor
logstijd maatregelen neemt tegen de beslui
ten van deze commissie? Hieromtrent is
niets geregeld.
Wij kunnen er evenwel tegenover stel
len, dat de commissie niet bevoegd is tot
het nemen van maatregelen, welke de sou-
verciniteit van elk van beide landen aan
tast, zoodat de regeering in geval van nood
altijd het recht tot ingrijpen behoudt.
Dat hier echter een groote gelegenheid
tot conflicten wordt opengelaten, kan wor
den toegegeven. Ten slotte bespreekt de
brochure-schrijver den aanleg der beide
voorgestelde kanalen, welke AnUserpon
met den Rijn moeten verbinden en het na
deel dat daarvan voor Rotterdam voort
vloeit. Hij acht in tegenstelling met mi
nister van Karnebeek het gevaar voor
achteruitgang van den Rotterdamscho ha
ven zeer ernstig en is bevreesd, dat in 't
bijzonder het Rijn-Maas-Schelde-kanaal
(hetwelk door Limburg loopt,) do banden,
welke Limburg aan Nederland binden, nog
losser zal maken. Waar het vooral zijn
doel is volkenrechtelijke en miltair-politie
ke beschouwingen te geven, gaat hij op
deze kwesties niet dieper in.
Hel leek ons interessant na het pleidooi
ten gunste van het Nederl. Belgisch Ver
drag te hebben gepubliceerd, thans ook het
contra te vermelden. -/
Onze lezers kennen nu do voornaamste
bezwaren en kunnen met eenige kennis
van zaken oordcelen, als straks de debat
ten in ons parlement zullen aanvangen.
BUITENLAND
Engeland
Het mijndebat.
Geen resultaat.
Er is ook na de Lagerhuisdebalten van
gisteren na de bijeenkomst van do execu
tieve der mijnwerkersfederatie en na do
besprekingen van de mijnwerkers met de
parlementaire Labourfractio niets veran
derd.
Het conservatieve Lagerhuislid, wien het
een afdoend argument voor sluiting der
debatten om 5 uur toescheen, dat hij zijn
trein wilde halen, moge zich een grapje
veroorloofd hebben, waaraau een ietwat
onpleizierige smaak kleefde, on het inoge
al niet voor hem pleiten, dat hij niets in
de richting van een oplossing door verlen
ging der debatten wild j doen, hij heeft ge
lijk gehad er niet - - - achten.
Want terwijl Ramsay Macüonald, waar
schijnlijk met een diepen twijfel in zijn
hart, te pleiten stond voor de mogelijkheid
van een avonddebat, in de verwachting,
dat de mijnwerkersexecutieve in den loop
van den dag wel de een of andere beslis
sing zou nemen, welke een vruchtdragend
debat mogelijk zou maken, bleef de execu
tieve even onbekwaam als tot dusver
zich van een negatieve hardnekkigheid op
te werken tot een positieve activiteit.
De executieve heeft namelijk besloten
niets te doen, dan een rapport uit te bren
gen aan do Donderdag te houden gedele
geerden-conferentie. De onverzoonlijken
de executieve, onder leiding van den voor
zitter Smith, hebben met een kleine meer
derheid het plan van Gook, om direct nieu
we voorstellen met belangrijke concessies
lo doen, verworpen. Het zal aan do gede
legeerden-conferentie worden overgelaten,
deze voorstellen to formuleoren.
Italië.
Het Katholiek Gymnastiekconcours.
De interventie van het
Va ti ca an.
Naar gemeld wordt, heeft het Valicaan
instructie gegeven, het te Romo te houden
internationaal Katholiek gymnasiek-con-
cours uit te stellen.
Aanleiding hiertoe waren incidenten,
welke in verband met de Katholieken-bij
eenkomsten te Mantua en Macerata hebben
plaats gehad.
Een particulier telegram uil Rome meldt
nog nader, dat men in regeeringskriDgen
aldaar verwonderd is over dit door het
Valicaan verordend uitstel van het gym-
nastiek-concours. Men acht de incidenten,
waarop de Kerkelijke overheid zinspeelt,
van geen belang.
In een communique, waarin aan die ver
wondering uiting wordt gegeven, wordt
verder nog gewezen op talrijke godsdien
stige plechtigheden, welke don laatsten tijd
in verschillende steden van Italië hebben
plaats gehad en op de gruote Katholieke
manifestaties, op verschillende plaatsen
gehouden.
Deze openbare feesten en manifestaties,
waaraan steeds een groot deel der bevol
king deelnam, zegt het communiqué, heb
ben altijd vrij en ongestoord kunnen plaats
hebben.
Spanje
„Er hcerscht rust in Spanje".
Officieele tegenspraak der
revolutiegeruchten.
Een officieuze nota van Madrid beves
tigt, dat in het geheelo land absolute rust
heerscht. Do in het buitenland verspreide
geruchten, aldus deze nota, zijn het werk
van eenige alarmisten, en van eiken grond
ontbloot.
De nota zegt ten slotte, dat de binnen-
landsche kwesties van Spanje zullen wor
den opgelost met kalmte en voorzichtig
heid, in overeenstemming met de gedrags
lijn van het land, dat vertrouwen stelt in
de regoering.
De Balkan
Bulgarij's antwoord.
Samenwerking met de buur
staten.
In het antwoord op de collectieve nota
der buurstaten -ontkent de Buigaarscho re
geering haar uitsluitend verantwoordelijk
heid voor het bestaan en de activiteit der
revolutionaire organisaties.
Zij wijst op haar pogingen om deze ac
tiviteit tegen te gaan en op de onvoldoende
troepen, waarover zij beschikt voor de
grensbewaking.
Bulgarije is van meening, dat om eon
einde to maken aan de onwettige acties,
die sedert honderd jaar den Balkan ver
ontrusten, de vier regecringen vereenigd
moeten optreden, echter souverein in haar
respectievelijke landen handelend.
De Bulgaarscho regeering hoopt, dat de
buurstaten overtuigd zullen zijn van haar
volkomen correcte houding. Mocht dit niet
het geval zijn, dan is zij bereid do kwestie
aan den Volkenbond voor te leggen, aan
wiens beslissing zij zich bij voorbaat on
derwerpt.
Marokko
Abd-el-Krim's vermogen wordt verbeurd
verklaard.
Zijn gedrag jegens do regeering
is hiervan de oorzaak.
Door het kalifaat van de Spaansche
zone van het protectoriaat van Marokko
is bevel gegeven, dat allo eigendommen
van Abd-el-Krim, roerend en onroerend,
vee en landbouwproducten, die zich in de
Spaansche zone bevinden, in beslag moe
ten worden genomen. Dit geschiedt bij
wijze van straf voor Krim's gedrag tegen
over de wettige rogeering.
Er zal voorts een onderzoek worden in
gesteld -naar de herkomst van Abd-el-
Krim's eigendommen. Die, welke hij op
wettige wijze heeft verkregen worden het
eigendom van den sultan. De goederen,
welke op onwettige wijze zijn verkregen,
zullen aan do oorspronkelijke eigenaars
worden teruggegeven.
Syrië.
De nieuwe hooge commissaris.
Zijn meening over Syrië.
Zooals reeds gemold is Ponsot benoemd
tot opvolger van Henry de Jouvcnel als
Hooge Commissaris van Syrië.
Een vertegenwoordiger van de Matin"
heeft Ponsot eenige vragen gesteld over
zijn plannen.
„Plannen, eigenlijk gezegd, heb ik niet.
Ik vertrek niet naar Syrië met do bcdoo-
ling wat dan ook te veranderen of te her
vormen. Sedert, gedurendo zes maandon,
alle documenten op Syrië betrekking heb
bend bij mij gecentraliseerd zijn, heb ik mij
een moening kunnon vormen. Hot is een
land, dat eindelijk in evenwicht komt. Do
tijd van do militaire operaties ia afgeloo-
pen, er zullen nog wel eens geweerschoten
worden gelost, maar dan slechts als poli
tic-maatregel".
Deze meening van Ponsot wordt gedeeld
door generaal Gamelin, den veroveraar
van Soeweida, dio binnenkort naar Frank
rijk terugkeert en opgevolgd zal worden
door generaal Billotte.
Azië.
58.000 slaven bevrijd.
De actio van oen Mah.arajah
Officieel wordt uit Nepal gemeld, dat.
de laalsto sporen der slavernij in dit land,
op do Zuidelijke hellingen van het ITima-
laya-gcbergle, aan de grens van Tibet,
verdwenen zijn.
In hel geheel zijn de laatste jaren 07.889
slaven bevrijd, wat te zamon 30 millioen
gulden gekost heeft.
De voorbereidende wellen voor deze
actie werden in 1924 aangenomen, terwijl
de eigenlijke bevrijding het vorig jaar be
gon.
De anti-slavernij-beweging in Nepal i
vooral hot gevolg van de krachtige poli
tiek van den maharajah van het land, die
een oproep voor de menschelijke vrijheid
in zijn land lanceerde, welke met de vol
gende woorden sloot: „De vloek des hemels
valt op een handel, die met de bittere tra
nen van ouders en kinderen beladen is".
Deze oproep had als eerste gevolg, dat
1200 van do 16.000 slavenbezitters hun sla
ven zonder cenigo vergoeding vrijlieten. De
anderen kregen een compensatie, welke
aanmerkelijk hooger voor vrouwen d
voor mannen was.
De kosten dezer schadeloosstelling wor
den voor een gTOOt doel uit do staatskas
bestreden; wat overigens noodig was,
Tonde 12 millioen gulden, werd door don
maharajah uit eigen 'middelen betaald.
China.
De Chineesche chaos.
Uit een communiqué van het officieo
pers-bureau blijkt, dat generaal T.sj.in
Kr.i-sjek heeft getelegrafeerd, dat hel na
li anale Canton-leger 26 Augustus W-
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenllëo 30 eenl per rogol
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
5 dubbele van het tarief berekend. i
Kleine advertanUën, van ten hoogste 30 «voordon, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
MM——M—M—BIH96MIII II f.w»
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het dobat irt hef Britsche Lagerhuis over
het mijnconflict heeft geen resultaten op
geleverd.
De afschaffing van do slavernij iu Nepal.
De Kerkvervolging in Guatemala.
BINNENLANO.
De maatregelen der Spoorwegdirectie
inzake de volle treinen (2de blad).
- LEIDEN.
Huldiging van den Commissaris van
Politie, den heer Stapel, wegens diens 25-
jarige ambtsvervulling.
OMGEVING.
De Winkelweek te Alphcj a. d. Rijn
(Rijnstreek, 1ste on 2do blad).
Het Electrisch Bedrijf te Voorsc'-olcn.
(lsle blad).
tsjang heeft bezet en denzelfden avond nog
Hankau.
Drie divisies van het leger van Woe-PcI-i
foo hebben, na de inboorlingenwijken to
hebben geplunderd, Hankau ontruimd, zoo
:lra zij hadden vernomen, dat do Canton-
neesche troepen uit Woetsjang oprukten.
Te Swzlau hebben de stakers een lading
tabak in beslag genomen, tocbchoorend
aan de British American Company.
Amerika
De V. S. en Mexico.
Goen interventie.
Naar do „Daily Tel." uit New-Yorx ver*
neomt, wijzon telegrammen uit het zomeiv
verblijf van den president te Paul Smiths
er op, dat Coolidge waarschiinliik eon
krachtiger standpunt tegenover Mo\Vo
gaan innemen, als, zooals verwacht wordt,
do gezanl der VeToenigde Stalen Sheffield!
hem weet te overtuigen, dat de politiek van
geduldig wachten van den president nooit
tot bevredigende resultaten zal leidon.
Do antwoorden, welke Calles op do Amor
rikaansche protos»n inzake do schending
van Amerikaansehe eigendomsrechten ie
Mexico gegeven heeft, worden als absoluut
onvoldoende beschouwd, maar hot '9
moeilijk vssl te stellen, wat do Vereenlgdo
Staten kunnon doen om ze bevredigender
te maken.
Zelfs de ver-strokkendsto berichten ma
ken geen melding van eenige interventie
der Vereonigdo Staten in Mexico, terwijl
anderzijds de overtniging bestaat, dat pre
sident Galles geheel onverschillig Is voor
do bedreiging, dat het embargo voor de
wapenen zal worden opgeheven of do er-«
kenning van Galles zal worden ingolrok-j
ken. f
De kerkvervolging In Guatemala.
Mexicaan scho methoden.
Do beriehten, dat Guatemala de Moxf*j
caanscho methoden van kerkvervolging hc-i]
gint na te volgen, nemen vaster vormen
•aan. Zoo hebben de autoriteiten van Puer
to Barrios priesters, die van het Euoharls-»;
lisch congres lerurrkoeren, op bevel van
den president de doorreis geweigerd, ofj
schoon het consulaat der republiek te
Ncw-Orleann de passen geteekend had
Aan den delegaat van het aartsdloceeg
Guatemala op het Eucharistisch congres,
een zestigjarigen in het land geboren priem
ter, werd hij ziin terugkeer aan de rrnnfl
een uitwijzingshevel overhandigd. Dit Ia
de derde maal. dal deze priester uif bot\
land gezet wordt.
De toestand der kerk in Guatemala, waar
sinds decennia oen stillo korkvervoleing
woedt, schijnt nog treuriger te worden dan
zij reeds was. TTot voorbeeld van Callei
is een aanmoediging voor den presidenf(
van Guatemala, die bovendien een persoon
zonder ooniro ontwikkeling is.
Yan de tachtig priesters, die In het brul,
werkzaam ziin, zim er reeds zes uit het,
land gezet: drie. dia op hot oogenhlik In
hot buitenland verblijven, zullen niri moer
worden toegelaten, terwijl een tiende I
gen9 zijn geloofsijver in de gevangonb ts
geworpen en een ander door een rechte*
iiit zijn ambt is ontzet Voor de ruim two<j
rrfillioon Katholieken zijn dus nog zeventig
priesters over of één priester voor 31.500
zielen.
De strijd in Nicaragua.
Een succes dor regeerlnga-i
troepen.
Uit Nicaragua wordt gemeld, dat het
don regeer! ngs troop en, na zwaren strijd',
gelukt is de revolutionnairon een ernstige'
nederlaag too to brengen.
Vliegeraanvallen.
Berichten uit Nicaragua aan do „Times"
volgens welke Amerikaansehe vliegtuigen:
nabij de kust van Nicaragua schepen zou
den hebben gebombardeerd, die trachtten
wapens het land in te smokkelen, vinden
hun verklaring in het feit, dat dit bom
bardement is verricht door twee Amerb
kaansche vlieger-officieren, die echter thans