WOENSDAG I SEPTEMBER 1926 17e Jaargang. No. 5343 e £cicbdie Gou^omt O© ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per poet I 2.95 peT kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, by voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct. met Goïllnstreerd Zondagsblad 9 ct Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II Dll NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN. Het veelbesproken Verdrag met België. Eenigcn tijd geleden hebben wij aan de hand van een brochure, dat bovengenoem- den titel droeg, een artikel gewijd aan dit verdrag, dat nog steeds vele pennen in be weging brengt. Genoemde brochure van rar. Plemp v. Duyveland was gebaseerd op do bekende Memorie van Toelichting van minister van Karnebeek en verdedigde het verdrag. Zooals men zich zal herinne ren, concludeerde de brochure tot aan vaarding van het verdrag, omdat het blijk geeft van een breed in zicht in de internationale verhoudingen; omdat het aan België eenige voordeelen toekent, waaraan de Belgen nu eenmaal waarde hechten en die wij gemakkelijk kunnen toestaan omwille van de goede verstandhouding, omdat ze feitelijk toch weinig om het lijf hebben; omdat het wel los zal loopen met-de na deden, welke de oppositie er van ver wacht (vooral de schade voor de Rotter- damsche haven); terwijl er ten slotte nog eenige voordee len voor Nederland aan dit verdrag ver bonden waren. Thans hebben wij een brochure voor ons liggen, geschreven door kapitein J. Har- berts, kapitein bij den generalen staf en leeraar aan de Hoogere Krijgsschool, die het verdrag bekijkt onder volkenrechtelijk en militair-politiek opzicht. Kapitein Harberts is het heelemaal niet eeas met den minister van buitenlandsche zalen. Volgens hem is het uitgangspunt van het verdrag al onjuist, omdat dit be rust op een z. i. verkeerde opvatting van de verdragen van 1839. Zooals men weet zijn het o.a. deze ver dragen van 1839, die door het nieuwe ver drag worden herzien. Deze verdragen van 1839 nu regelden ook de scheepvaartverbinding van Antwer pen met den Rijn en bepaalden dat Ne derland zorg moest dragen voor „een be hoorlijke" verbinding. Nu gaat het er maar om, wat is een „behoorlijke" verbinding. Toentertijd was de verbinding door de Schelde en het Ka naal van Zuid-Beveland inderdaad behoor lijk én in overeenstemming met de eischen van het scheepvaartverkeer. Thans is het scheepvaartverkeer zoozeer vooruitgegaan, dat van een behoorlijke toestand niet meer kan worden gesproken. Derhalve zegt de minister van Buitenland sche Zaken, moeten wij zorgen, dat de toe stand weer behoorlijk wordt en dat doen wij het beste door aan de Belgen hun zin te. geven en mee te helpen tot het aanleg gen van een paar nieuwe kanalen. Neen, zegt kapitein Harberts, dat gaat te ver. De bedoeling van de verdragen van 1839 was slechts te beletten, dat Neder land van zijn geografische ligging mis bruik zou maken, door met opzet de wa terwegen, die toegang geven tot Antwer pen, te doen vervallen of onbruikbaar te !doen worden, hetzij door niet te baggeren, hetzij door niet te zorgen voor behoorlijke betonning, verlichting of loodsdienst, het- I zij door het heffen van hooge rechten. On» 1 dit te voorkomen werd de gemeenschappe- I lijke commissie van toezicht op de beton- ining de verlichting en den loodsdienst in gesteld daarom werd ook bepaald, dat wanneer de Schelde en de binnenwateren tusschen Rijn en Schelde door natuurlijke J oorzaken of werken van kunst onbruik- i baar mochten worden, door Nederland even veilige en even goede waterwegen zouden moeten worden aangewezen. Maar I nergens wordt bepaald, dat deze water wegen ook in de toekomst aan de toene- I mende eischen op scheepvaartgebied zou- den moeten voldoen, zegt kapitein Har- i berts. Wanneer men eenmaal zijn uitgangs- j punt verkeerd neemt, dan vervalt men van j kwaad tot erger, gaat de kapitein voort, i In dezen gedachtengang zou men tot de i conclusie moeten komen, dat Nederland 1 zijn plichten tegenover België sedert tal van jaren zou hebben verwaarloosd. Want I niemand zal toch zeker willen volhouden, dat de sterk vermeerderde behoeften der scheepvaart en de omvang van het vor keer van zóó recenton datum zijn, dat er lot op dit oogenhlik nog geen reden was tot het treffen van maatregelen in den geest van die, welke thans worden voor gesteld. Do buitengewone bloei van Ant werpen bewijst beter dan welke woorden ook dat wij ons in dit opzicht niet aan eenig ernstig verzuim hebben schuldig gemaakt. België kan het heel goed prettiger vinden als zijn waterwegen nog beter zouden wor den, maar het moet bedenken, dat elk land nu eenmaal afhankelijk is van de geografi- scho gesteldheid, waarin het zich bevindt. Nu kan een ander land tot op zekere hoogte tegemoet komen aan de billijke wen- schen van zijn nabuurstaat, maar het kan zijn eigen nationale belangen daaraan niet opofferen op een wijze zooals hier gebeurt. Het laat zich indenken, dat een Staat tot belangrijke concessies bereid is, om de betrekkingen met zijn nabuur te verbete ren, maar als wij verwachten dat onze con cessies door België zullen worden geappre cieerd, dan vergissen wij ons. Tot nog toe is daarvan niets gebleken. De schrijver der brochure begeeft zich daarna in beschouwingen over de an- nexionistische Belgische politiek van eeni ge jaren geleden, toen België met het plan rondliep om Limburg en Zeeuwsch-Vlaan- deren te annexeeren. Deze kwestie, zoo concludeert kapitein Harberts was niet een specifiek Nederlandsch-Belgische kwes tie, maar vormde een onderdeel van de militair-politieke plannen van het Fransch- Bclgische blok. Die plannen zijn er op gericht, de Fran- sche machtspositie op het Europeesche contingent te handhaven; versterking van Frankrijks pósitie tegenover Engeland is daarvoor een onafwijsbare eisch. De Schel de in Fransch-Relgische handen is een der middelen, en zelfs een zeer krachtig mid del om daartoe te geraken. Vandaar het streven der Belgen om Zeeuwseh-Vlaando ren te annexeeren. Dat is indertijd mislukt; thans wordt een andere weg ingeslagen. En deze weg is: opheffing van het verbod om van Ant werpen een oorlogshaven to maken en meer vrijheid op de Schelde. Reeds Napoleon zag het belang van Ant werpen als oorlogshaven in en noemde deze haven: „het pistool gericht op de borst van Engeland". En dat Engeland de ze bedreiging gevoeld heeft bewijzen de pogingen, die het na de val van Napoleon deed om van Antwerpen louter een han delshaven te maken, in welke pogingen het geslaagd is. Thans wenscht België ophef fing van dit verbod. Wanneer alleen En geland daarbij betrokken was, kon ons deze affaire koud laten, maar ook Nederland is bij deze regeling ten nauwste betrokken. Want toestemming om van Antwerpen een oorlogshavon te maken heeft slechts zin, indien die haven door oorlogsschepen inderdaad ook kan worden bereikt en ver laten, niet slechts in vredestijd, doch ook en vooral in oorlogstijd. Daarin ligt dus opgesloten; vrije doorvaart door de Schelde Maar hieromtrent bepaalt het verdrag niets en laat vooral in oorlogstijd alle ge legenheid tot conflicten open. Ja men kan zelfs zeggen, dat conflicten op dit punt onvermijdelijk zullen zijn. Want de mi nister van buitenlandsche zaken wil deze materie eventueel regelen volgens de be staande internationale regelen. Doch deze regelen bestaan niet voor dit goval. Im mers waar ter wereld vindt men een oor logshaven, wiens toegangsweg over vreemd grondgebied loopt? Bovendien wordt het beheer van de Schelde thans toevertouwd aan een ge mengde commissie, welk beheer ook door gaat in tijden van oorlóg. Maar wat zal er gebeuren, vraagt kapitein Harberts, als het Nederlandsche militaire gezag in oor logstijd maatregelen neemt tegen de beslui ten van deze commissie? Hieromtrent is niets geregeld. Wij kunnen er evenwel tegenover stel len, dat de commissie niet bevoegd is tot het nemen van maatregelen, welke de sou- verciniteit van elk van beide landen aan tast, zoodat de regeering in geval van nood altijd het recht tot ingrijpen behoudt. Dat hier echter een groote gelegenheid tot conflicten wordt opengelaten, kan wor den toegegeven. Ten slotte bespreekt de brochure-schrijver den aanleg der beide voorgestelde kanalen, welke AnUserpon met den Rijn moeten verbinden en het na deel dat daarvan voor Rotterdam voort vloeit. Hij acht in tegenstelling met mi nister van Karnebeek het gevaar voor achteruitgang van den Rotterdamscho ha ven zeer ernstig en is bevreesd, dat in 't bijzonder het Rijn-Maas-Schelde-kanaal (hetwelk door Limburg loopt,) do banden, welke Limburg aan Nederland binden, nog losser zal maken. Waar het vooral zijn doel is volkenrechtelijke en miltair-politie ke beschouwingen te geven, gaat hij op deze kwesties niet dieper in. Hel leek ons interessant na het pleidooi ten gunste van het Nederl. Belgisch Ver drag te hebben gepubliceerd, thans ook het contra te vermelden. -/ Onze lezers kennen nu do voornaamste bezwaren en kunnen met eenige kennis van zaken oordcelen, als straks de debat ten in ons parlement zullen aanvangen. BUITENLAND Engeland Het mijndebat. Geen resultaat. Er is ook na de Lagerhuisdebalten van gisteren na de bijeenkomst van do execu tieve der mijnwerkersfederatie en na do besprekingen van de mijnwerkers met de parlementaire Labourfractio niets veran derd. Het conservatieve Lagerhuislid, wien het een afdoend argument voor sluiting der debatten om 5 uur toescheen, dat hij zijn trein wilde halen, moge zich een grapje veroorloofd hebben, waaraau een ietwat onpleizierige smaak kleefde, on het inoge al niet voor hem pleiten, dat hij niets in de richting van een oplossing door verlen ging der debatten wild j doen, hij heeft ge lijk gehad er niet - - - achten. Want terwijl Ramsay Macüonald, waar schijnlijk met een diepen twijfel in zijn hart, te pleiten stond voor de mogelijkheid van een avonddebat, in de verwachting, dat de mijnwerkersexecutieve in den loop van den dag wel de een of andere beslis sing zou nemen, welke een vruchtdragend debat mogelijk zou maken, bleef de execu tieve even onbekwaam als tot dusver zich van een negatieve hardnekkigheid op te werken tot een positieve activiteit. De executieve heeft namelijk besloten niets te doen, dan een rapport uit te bren gen aan do Donderdag te houden gedele geerden-conferentie. De onverzoonlijken de executieve, onder leiding van den voor zitter Smith, hebben met een kleine meer derheid het plan van Gook, om direct nieu we voorstellen met belangrijke concessies lo doen, verworpen. Het zal aan do gede legeerden-conferentie worden overgelaten, deze voorstellen to formuleoren. Italië. Het Katholiek Gymnastiekconcours. De interventie van het Va ti ca an. Naar gemeld wordt, heeft het Valicaan instructie gegeven, het te Romo te houden internationaal Katholiek gymnasiek-con- cours uit te stellen. Aanleiding hiertoe waren incidenten, welke in verband met de Katholieken-bij eenkomsten te Mantua en Macerata hebben plaats gehad. Een particulier telegram uil Rome meldt nog nader, dat men in regeeringskriDgen aldaar verwonderd is over dit door het Valicaan verordend uitstel van het gym- nastiek-concours. Men acht de incidenten, waarop de Kerkelijke overheid zinspeelt, van geen belang. In een communique, waarin aan die ver wondering uiting wordt gegeven, wordt verder nog gewezen op talrijke godsdien stige plechtigheden, welke don laatsten tijd in verschillende steden van Italië hebben plaats gehad en op de gruote Katholieke manifestaties, op verschillende plaatsen gehouden. Deze openbare feesten en manifestaties, waaraan steeds een groot deel der bevol king deelnam, zegt het communiqué, heb ben altijd vrij en ongestoord kunnen plaats hebben. Spanje „Er hcerscht rust in Spanje". Officieele tegenspraak der revolutiegeruchten. Een officieuze nota van Madrid beves tigt, dat in het geheelo land absolute rust heerscht. Do in het buitenland verspreide geruchten, aldus deze nota, zijn het werk van eenige alarmisten, en van eiken grond ontbloot. De nota zegt ten slotte, dat de binnen- landsche kwesties van Spanje zullen wor den opgelost met kalmte en voorzichtig heid, in overeenstemming met de gedrags lijn van het land, dat vertrouwen stelt in de regoering. De Balkan Bulgarij's antwoord. Samenwerking met de buur staten. In het antwoord op de collectieve nota der buurstaten -ontkent de Buigaarscho re geering haar uitsluitend verantwoordelijk heid voor het bestaan en de activiteit der revolutionaire organisaties. Zij wijst op haar pogingen om deze ac tiviteit tegen te gaan en op de onvoldoende troepen, waarover zij beschikt voor de grensbewaking. Bulgarije is van meening, dat om eon einde to maken aan de onwettige acties, die sedert honderd jaar den Balkan ver ontrusten, de vier regecringen vereenigd moeten optreden, echter souverein in haar respectievelijke landen handelend. De Bulgaarscho regeering hoopt, dat de buurstaten overtuigd zullen zijn van haar volkomen correcte houding. Mocht dit niet het geval zijn, dan is zij bereid do kwestie aan den Volkenbond voor te leggen, aan wiens beslissing zij zich bij voorbaat on derwerpt. Marokko Abd-el-Krim's vermogen wordt verbeurd verklaard. Zijn gedrag jegens do regeering is hiervan de oorzaak. Door het kalifaat van de Spaansche zone van het protectoriaat van Marokko is bevel gegeven, dat allo eigendommen van Abd-el-Krim, roerend en onroerend, vee en landbouwproducten, die zich in de Spaansche zone bevinden, in beslag moe ten worden genomen. Dit geschiedt bij wijze van straf voor Krim's gedrag tegen over de wettige rogeering. Er zal voorts een onderzoek worden in gesteld -naar de herkomst van Abd-el- Krim's eigendommen. Die, welke hij op wettige wijze heeft verkregen worden het eigendom van den sultan. De goederen, welke op onwettige wijze zijn verkregen, zullen aan do oorspronkelijke eigenaars worden teruggegeven. Syrië. De nieuwe hooge commissaris. Zijn meening over Syrië. Zooals reeds gemold is Ponsot benoemd tot opvolger van Henry de Jouvcnel als Hooge Commissaris van Syrië. Een vertegenwoordiger van de Matin" heeft Ponsot eenige vragen gesteld over zijn plannen. „Plannen, eigenlijk gezegd, heb ik niet. Ik vertrek niet naar Syrië met do bcdoo- ling wat dan ook te veranderen of te her vormen. Sedert, gedurendo zes maandon, alle documenten op Syrië betrekking heb bend bij mij gecentraliseerd zijn, heb ik mij een moening kunnon vormen. Hot is een land, dat eindelijk in evenwicht komt. Do tijd van do militaire operaties ia afgeloo- pen, er zullen nog wel eens geweerschoten worden gelost, maar dan slechts als poli tic-maatregel". Deze meening van Ponsot wordt gedeeld door generaal Gamelin, den veroveraar van Soeweida, dio binnenkort naar Frank rijk terugkeert en opgevolgd zal worden door generaal Billotte. Azië. 58.000 slaven bevrijd. De actio van oen Mah.arajah Officieel wordt uit Nepal gemeld, dat. de laalsto sporen der slavernij in dit land, op do Zuidelijke hellingen van het ITima- laya-gcbergle, aan de grens van Tibet, verdwenen zijn. In hel geheel zijn de laatste jaren 07.889 slaven bevrijd, wat te zamon 30 millioen gulden gekost heeft. De voorbereidende wellen voor deze actie werden in 1924 aangenomen, terwijl de eigenlijke bevrijding het vorig jaar be gon. De anti-slavernij-beweging in Nepal i vooral hot gevolg van de krachtige poli tiek van den maharajah van het land, die een oproep voor de menschelijke vrijheid in zijn land lanceerde, welke met de vol gende woorden sloot: „De vloek des hemels valt op een handel, die met de bittere tra nen van ouders en kinderen beladen is". Deze oproep had als eerste gevolg, dat 1200 van do 16.000 slavenbezitters hun sla ven zonder cenigo vergoeding vrijlieten. De anderen kregen een compensatie, welke aanmerkelijk hooger voor vrouwen d voor mannen was. De kosten dezer schadeloosstelling wor den voor een gTOOt doel uit do staatskas bestreden; wat overigens noodig was, Tonde 12 millioen gulden, werd door don maharajah uit eigen 'middelen betaald. China. De Chineesche chaos. Uit een communiqué van het officieo pers-bureau blijkt, dat generaal T.sj.in Kr.i-sjek heeft getelegrafeerd, dat hel na li anale Canton-leger 26 Augustus W- DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertenllëo 30 eenl per rogol Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het 5 dubbele van het tarief berekend. i Kleine advertanUën, van ten hoogste 30 «voordon, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. MM——M—M—BIH96MIII II f.w» HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het dobat irt hef Britsche Lagerhuis over het mijnconflict heeft geen resultaten op geleverd. De afschaffing van do slavernij iu Nepal. De Kerkvervolging in Guatemala. BINNENLANO. De maatregelen der Spoorwegdirectie inzake de volle treinen (2de blad). - LEIDEN. Huldiging van den Commissaris van Politie, den heer Stapel, wegens diens 25- jarige ambtsvervulling. OMGEVING. De Winkelweek te Alphcj a. d. Rijn (Rijnstreek, 1ste on 2do blad). Het Electrisch Bedrijf te Voorsc'-olcn. (lsle blad). tsjang heeft bezet en denzelfden avond nog Hankau. Drie divisies van het leger van Woe-PcI-i foo hebben, na de inboorlingenwijken to hebben geplunderd, Hankau ontruimd, zoo :lra zij hadden vernomen, dat do Canton- neesche troepen uit Woetsjang oprukten. Te Swzlau hebben de stakers een lading tabak in beslag genomen, tocbchoorend aan de British American Company. Amerika De V. S. en Mexico. Goen interventie. Naar do „Daily Tel." uit New-Yorx ver* neomt, wijzon telegrammen uit het zomeiv verblijf van den president te Paul Smiths er op, dat Coolidge waarschiinliik eon krachtiger standpunt tegenover Mo\Vo gaan innemen, als, zooals verwacht wordt, do gezanl der VeToenigde Stalen Sheffield! hem weet te overtuigen, dat de politiek van geduldig wachten van den president nooit tot bevredigende resultaten zal leidon. Do antwoorden, welke Calles op do Amor rikaansche protos»n inzake do schending van Amerikaansehe eigendomsrechten ie Mexico gegeven heeft, worden als absoluut onvoldoende beschouwd, maar hot '9 moeilijk vssl te stellen, wat do Vereenlgdo Staten kunnon doen om ze bevredigender te maken. Zelfs de ver-strokkendsto berichten ma ken geen melding van eenige interventie der Vereonigdo Staten in Mexico, terwijl anderzijds de overtniging bestaat, dat pre sident Galles geheel onverschillig Is voor do bedreiging, dat het embargo voor de wapenen zal worden opgeheven of do er-« kenning van Galles zal worden ingolrok-j ken. f De kerkvervolging In Guatemala. Mexicaan scho methoden. Do beriehten, dat Guatemala de Moxf*j caanscho methoden van kerkvervolging hc-i] gint na te volgen, nemen vaster vormen •aan. Zoo hebben de autoriteiten van Puer to Barrios priesters, die van het Euoharls-»; lisch congres lerurrkoeren, op bevel van den president de doorreis geweigerd, ofj schoon het consulaat der republiek te Ncw-Orleann de passen geteekend had Aan den delegaat van het aartsdloceeg Guatemala op het Eucharistisch congres, een zestigjarigen in het land geboren priem ter, werd hij ziin terugkeer aan de rrnnfl een uitwijzingshevel overhandigd. Dit Ia de derde maal. dal deze priester uif bot\ land gezet wordt. De toestand der kerk in Guatemala, waar sinds decennia oen stillo korkvervoleing woedt, schijnt nog treuriger te worden dan zij reeds was. TTot voorbeeld van Callei is een aanmoediging voor den presidenf( van Guatemala, die bovendien een persoon zonder ooniro ontwikkeling is. Yan de tachtig priesters, die In het brul, werkzaam ziin, zim er reeds zes uit het, land gezet: drie. dia op hot oogenhlik In hot buitenland verblijven, zullen niri moer worden toegelaten, terwijl een tiende I gen9 zijn geloofsijver in de gevangonb ts geworpen en een ander door een rechte* iiit zijn ambt is ontzet Voor de ruim two<j rrfillioon Katholieken zijn dus nog zeventig priesters over of één priester voor 31.500 zielen. De strijd in Nicaragua. Een succes dor regeerlnga-i troepen. Uit Nicaragua wordt gemeld, dat het don regeer! ngs troop en, na zwaren strijd', gelukt is de revolutionnairon een ernstige' nederlaag too to brengen. Vliegeraanvallen. Berichten uit Nicaragua aan do „Times" volgens welke Amerikaansehe vliegtuigen: nabij de kust van Nicaragua schepen zou den hebben gebombardeerd, die trachtten wapens het land in te smokkelen, vinden hun verklaring in het feit, dat dit bom bardement is verricht door twee Amerb kaansche vlieger-officieren, die echter thans

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1