MAANDAG 19 JULI 1926 BRIAND's KABINET GEVALLEN 17e Jaargang. No. 5304 $z$j2Adóeha(£ou/im\k De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL gij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL Franco per post 12.95 per kwartaaL Het Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonoé's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, by voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1 sm Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II imam mini— DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gewon. advertentlSn 30 cont per regel Voor Ingeionden Mededeelingen wordt hot 3 dubbele van bet tarief berekend. s Klein, advorlontlfin, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver hoor, koop en verkoop 10.50. Ill NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN- DeBijgeloovigheid en de Middeleeuwen. Wij hebben Zaterdag in een kort artikel- Ije onze verontwaardiging uitgedrukt over ten hijschrift van een plaat in „Do Tele graaf", die voorstelde het „behekste" kind ir. Sliedrecht, welk bijschrift luidde: „Leven tv? nog in de middeleeuwen?" Door dezen enkelen zin wordt bij de lezers de voorstelling opgedrongen, dat de donkere middeleeuwen vol waren ven bijge loof, terwijl in onze verlichte eeuw, alle moaschen vrij en blij leven, zich hebben ontworsteld aan dat fatale bijgeloof, zich hebben weten te heffen boven dat sombere fatalisme, waardoor onze voorvaderen in do middeleeuwen zich willooze werktuigen gevoelden van de meest redelooze booze geesten Wij hebben naar aanleiding daarvan ge wezen op het bijgeloof in onze dagen, het welk in ongeloovigo kringen heel dikwijls kan worden waargenomen, en welk ver schijnsel den modernen ongeloovigen, gelijk wij schreven, het recht ontneemt om te- spotten en te schimpen op het bijgeloof der middeleeuwen, hoe dan ook de toestand, on der dit opzicht in de middeleeuwen ge weest zij. Deze meening houdt volstrekt niet in, dal wij blind zouden zijn voor den vooruitgang van de beschaving in onzen tijd, vergele ken met dien der middeleeuwen, evenmin a's dat wij niet zouden erkennen - wij wezen daarop trouwens reeds dat in de middeleeuwen vele fouten, nalatigheid, verwaarloozing en erger, den beschaven- lion invloed van den Godsdienst voor een gedeelte hebben tegengehouden. Wat beschaving is kan op vele wijzen worden gedefinieerd. Gaarne nemen wij over de definitie, gegeven door Pater Kruit- wAtren O.F.M. in zijn rede on den derden j Nedorlandschen Katholiekendag te - 's-Gravenhage in 1925 welke, zooals jama weet, geheel gewijd was aan „de be- tfcokenis van het katholicisme voor de be schaving in Nederland" welke definitie Itiidt: „Beschaving omvat een blijvend Itmplex van zedelijke hoedanigheden en technische bestaansvoorwaarden, waardoor "een ordelijko samenleving en een gestadige vooruitgang gewaarborgd wordt". Deze definitie is ongeveer gelijk aan die, welke professor Seysener z.g. in dit blad heeft Kleven in eenige artikelen over de vraag, wat cultuur is, en aan de band van welke, beschouwingen wij later in een tiental kortere artikelen een aantal practische tóepassingen hebben gemaakt. Wij hebben toen er o. a. op gewezen, dat de „techni sche bestaansvoorwarden" moeten worden bedragen en doordrongen door de „zede lijke hoedanigheden", wil i.nderdaa cl gewaarborgd zijn een „ordelijke samenle ving" en „een gestadige vooruitgang". Nu mogen wij niet zeggen, dat de mo derne wereld, inzoover zij onchristelijk, 011- "idonvig is, alle die „zedelijke hoedanighe den" mist de Godsdienst beïnvloedt ook, Goddank, velen, zonder dat zij het zelf weten 1 Maar wel staat vast, vast, dat" de ongeloovige wereld uit en door zichzelf niet geven kan de ware, de vol ledige beschaving. En hieruit volgt weer logisch, dat de beschaving van de joloovige middeleeuwen slaat tege«- 3Ver die van de ongeloovige werejd van I-eden als het zonnelicht tegenover vuur werk. Deze en dergelijke contrasten, die wij Zaterdag maakten, tusschen „nu en vroeger" zijn volkomen gerechtvaardigd. -Als wij echter spreken van do geloovlge middeleeuwen, dan mag niet worden ver- Kelen, dat in die middeleeuwen het onge- loof, of liever: het bijgeloof, ook nog een maar al le groote rol vervulde. In zijn in ons blad besproken -Handboek" der Kerkgeschiedenis geeft de Warmondscho hoogleeraar Nolet de volgende „beoordeeling" over de middel eeuwen: -,Niet-katholieken zijn geneigd, 0ln do „middeleeuwen" duister tc noemen en daarom te letten op de groote fouten, üo misstanden, de schandalen, waaraan die Reschiedenis zoo rijk is. De bekeering ech- tor en beschaving van volkeren is niet het W"erk van één generatie. Vraagt eens aan missionarissen van onzen tijd, hoedanig hun bekeerlingen (dikwijls) zijn, en let tens op, hoe langt het duurt, eer een nieuw «Jseerd volk invloed gaat uitoefenen op de atóemeene Kerk. Wij, Katholieke n, voelen ons één mot de middeleeuwen. Wij beschouwen °!en Gjd. als een, waarin de katholieke be ginselen vrij-uit konden werken op het zedelijk, maatschappelijk en staatkundig iev<?n, en wij zouden wenschen, dat we °jvze samenleving weer, naar diezelfde be- Pnselen konden inrichten. Vandaar dat wij geneigd zijn, om te ideaiiseeren. Op onz9 oiirt vergeten we, dat de Kerk bestond on- uer ruwe volkeren, dat de toepassing van ^beginselen tijd vroeg, ja dat de volledige Repassing ervan in een menscbelijke sa menleving onmogelijk is: en, als we de verkeerde feiten moeten erkennen, dan ergeren we ons eraan ten onrechte". Wij erkennen dan ook, zonder ons er over te ergeren, dat in de middeleeuwen in onze streken nog herhaaldelijk werd toege geven aan bijgeloof. Pater Kruitwagen erkent zulks ook on omwonden in zijn bovenbedoelde rede op den 3den Nederlandschen Katholieken-dag, waarvan de tekst luidt: „De beschavende invloed van de katho lieke kerk op het Nederlandsche volksle ven gedurende de middeleeuwen." Hij constateert die bijgeloovigo practij- ken- en vervolgt dan: „Maar laten we die middeleeuwsche meuschen daarover niet al te hard vallen. Wanneer zelfs de geestelijken nu en dan nog toegaven aan bijgeloovig'e neigingen, clan moet men bedenken, dat velen van hen zelf uit een bijgeloovige of half heidensche omgeving voortgekomen waren. En dat kon ook niet anders; waar moest men an ders zijn menschen vandaan halen? En dat het gewone volk in zijn vermaken soms nog rum en baldadig en onbeschaafd kon zijn, en, als kleine kinderen, zich zelfs bij kerkelijke feesten en mysteriespelen wanoordelijk kon godragen, och, laten we claar lieelemaal den staf niet over breken. De meeste van die onbehoorlijke gedra gingen waren bet gevolg van drankmis bruik. En daartegenovesr stond in de mid deleeuwen zelfs de ijverigste drankbestrij der min of meer machteloos. Want in allerlei toenmalige boekjes over de gezondheidsleer stond in volle ernst te lezen, dat het volgens twee wereldberoem de genoesheeren, Rasis en Avicenna, wel bevordelijlc was voor de gezondheid, als meneen- of tweemaal in de maand dronken was." Maar, ondanks dat bijgeloof in de mid deleeuwen, durven wij volhouden, wat wij Zaterdag schreven: Was er nu maar zoo menig dwaas ongeloof als in de middel eeuwent Toen tocli leefde bet bijgeloof voort, inzoover het door onze voorvaderen, nog niet door het geloof was verdrongen; dc bijgeloovige bezat over het algemeen ook waar geloof, al was het dan niet in de vol heid van zijn consequenties, en geloofde op do éérste plaats. N 11 echter legt de dwaas- beid van een bijgeloof op zijn modern-we- reldsche volgelingen geheel en al beslag, daar dezen zichzelf van den invloed van de waarheid zooveel mogelijk afgesloten houden, zoodat bij belangrijke zaken in hel geheel niet het geloof, maar alléén althans nu en dan bijgeloof ben leidt. Wij meenen door het bovenstaande licht en schaduw naar historische waarheid en werkelijkheid over middeleeuwen en -mo dernen lijd te hebben geworpen in 't bij zonder wat. betreft hot bijgeloof. Wij willen besluiten met het volgend citaat uit pater Kruitwagens reeds meer geciteerde Katholiekendag-rede over den beschavenden invloed van de katholieke kerk op het Nederlandsche volkeleven ge durende dc middeleeuwen: „Wanneer wij zien, dat er in den loop van eenige honderden jaren van een hei- densch, woest, onbeschaafd en somber' volk gemaakt is een ordelijke samenleving van godsdienstige, gemoedelijke en vroolijko menschen, dan mogen wp, vooral wanneer we tevens in aanmerking nemen, dat liet in heel Europa zoo gegaan is, zonder eenige reserve beweren, dat iedere andere instel ling dan de katholieke Kerk, wanneer zij voor dezelfde beschavingslaalc ware ge steld gewoMen, liet er zeker niet beter zou hebben afgebracht, of liever: het er lieele maal niet zou hebben afgebracht, maar aan zoo'n Teuzetaak zou zijn ten gronde ge gaan". En de geleerde historicus vervolgt dan: „Dat de katholieke Kerk haar bescha vingswerk met ecre vervuld heeft, en dat zij in haar eeuwenlangon strijd, tegen het geloof aan den oppermaebtigen boozen geest, (en slotte gezegevierd heeft met bet geloof aan den oppermaebtigen, oenen, wa ren God, dankt zij voor een deel natuurlijk aan de heiligheid en de werkkracht van hare talrijke geloofshelden en geloofshel dinnen. Maar in laatste instantie denkt zij dat toch aan den oppermaebtigen Goeden Geest, omdat de katholieke Kerk Zijn eigen stichting is." BÜITE^LA^O Engeland. Het Britsche mijnconflict. Hervatting der besprekingen. De bisschop van Litchfield heeft een schrijven gericht tot Baldwin, waarin hij hem verzoekt een deputatie uit de kerken te willen ontvangen, ten einde de crisis in het mijnbedrijf te bespreken. Bij dit schrijven was een medodeeling gevoegd van de mijnwerkersfederatie, waarin wordt gezegd: „Het bestuur der federatie is bereid de aanvaarding van een overeenkomst bij haar leden aam te be velen, als deze tot stand komt op de voor waarden, welke door de leiders der kerk zijn geopperd en welke gisteren door ons zijn getelegrafeerd." Deze voorwaarden De Kamer weigert met 288 tegen 243 de gevraagde volmachten. HERRIOT THANS KABINETSFORMATEUR. Heftige aanvallen op de persoon van Caillaux. De Jfranscbe regeering is Zaterdag met 288 tegen 243 stemmen ten val gebracht. Het debat, dat tot den val van het kabi net beeft geleid, is een werkelijk tragisch duel geweest tusschen den minister-presi dent en den president van do Kamer en van den anderen kant tusschen Louis Ma rin en Caillaux. Het werd een historische zitting. Men had het nimmer gezien, dat bij den aanvang van het debat de president van de Kamer de prealabele kwestie stelde en was afgedaald te midden van de overige leden om tot do regeering een buitenge woon ernstig woord van waarschuwing te richten om niet bet parlement tot een abdicatie to brengen en zich aan de con stitutie te houden. Het ministerie is dan ook gevallen on der de verwoede aanvallen van Herriot, van Louis Marin en van Tardieu. Maar het is niet de aanval van Herriot geweest, die den genadeslag kon geven, want Heriot was, vooral aan liet eind van zijn rede, eerder slecht dan goed. Maar Louis Marin had in de kamer do herinnering wakker geroepen aangaande de vraag, wio Caillaux was, n.l. de man van de Rubicon, en Tardieu las aan do kamer voor, hoe het voorgestelde wetsont werp precies hetzelfde luidde als de aan- teekeningen van Caillaux, die indertijd voor het hooggerechtshof zulk een indruk hadden gemaakt. De herinnering aan het verledon van Caillaux is per slot van rekening beslis send geweest. Wat do kamerzitting zelf betreft, Her riot beeft onder vrijwel algemeene in stemming van de kamer en terwijl het ge- heele Palais Bourbon zper onder den in druk was, uiteengezet, dat do vlijmscher pe, bittere, gebiedende en kwetsende toon van het ontwerp tegen alle republikein- sche gevoel indruisebte. Hij zei, dat hij niet wenschte te spre ken als politiek persoon, die vroeger reeds de decreetwetten had bestreden, maar als de leider van de kamerdebatten, die de kamer wenschte te waarschuwen, de repu- blikeinsche instellingen te doen eerbiedi gen, door vast -te houden aan de grond wet en door niet het parlement bevoegdhe den te doen overdragen aan bet uitvoe rend bewind, die met opzet door de volks sou vereiniteit aan bet parlement zijn ver strekt. Briand vond het noodig, onmiddellijk te antwoorden. Hij deed het met verbeten woede en was tegenover Herriot zeer hatelijk. Hij beriep zich op de ernstige tijdsom standigheden en waarschuwde, dat als bet parlement zich niet wist aan te passen aan de moeilijke tijdsomstandigheden, het zich daardoor in de oogen van het vólk zou verlagen. Toen Briand het voorbeeld van België aanvoerde en er op wees, dat ook daar, evenals in andero laden, volledige vol macht is gegeven aan het ministerie, riep de socialist Leon Blum, dat hij onder do- zo omstandigheden liever met een koning te doen had, welko interruptio op de ka mer een grooten indruk maakto en de ra dicalen en het midden van de kamer tot groote woede en do socialisten in verwar ring bracht. Briand had maar zeer weinig succes en toen vervolgens Louis Marin met zijn ge- duchten aanval kwam, was er geen twijfel meer, dat de regeering zou worden dood gedrukt tusschen rechts en links. Marin verweet de regeoring, in do drie weken van haar bestaan niets te hebben uitgevoerd. De financieele ontwerpen zijn wel be loofd, maar men k-ent ze nog steeds nftt en het land verkeert in de grootste onze kerheid. En wat de grondwet, betreft, heeft men nooit gezien, dat een parlement afstand deed van het recht om belastingen goed to keuren. Daar Caillaux iemand is, dio het land in verdeeldheid houdt en getoond heeft, in het verleden zich tot de meest vreemd soortige dingen te laten brongen, is bij niel de man, die het vertrouwen kan herstel len. Nadat verder Tardieu uit liet proces voor het hooggerechtshof de Rubicon-plan- nen van Caillaux had voorgelezen en do overeenkomst, die zij hebben met het huidige voorstel, verdedigde Caillaux zich zeer slecht en had de stemming plaats. Met het reeds genoemdo aantal, stem men werd besloten, dat do kamer niet tot de artikelsgeWijze behandeling der rogec- ringsvoorstellen zou overgaan. Do regeering is dus gevallen en onmid dellijk daarna het was tegen 8 uur brachten de specialo edities der bladen de tijding. De val van het ministerie, werd huiten- gewoon slecht opgevat. Niet, omdat men om het ministerie geeft, maar omdat liet land de negatieve beslissingen van do ka mer moede is. Het geval keert zich dan ook in de eer ste plaats tegen het parlement-en de anti- parlementaire beweging zal cr nog krach tiger door worden. Na afloop der Kamerzitting hebben Briand cn zijn collega's zich naar het Elysée begeven om aan den president Dou- mergue hun ontslag aan te bieden. Dou- merguo hoeft dit aanvaard. Zondag legen den middag zond Doumer- gou om Herriot cn verzocht hem een ka binet te vormen. Na een bespreking, die bijna een uur duurde, stemde Herriot toe. Hij hoopte nog denzelfden avond zijn ka binet bijeen te hebben. omvatten ook de toepassing van alle aan bevelingen der commissie-Samuel. Baldwin heeft geantwoord, dat hij bereid is, de deputatie Maandagavond te ontvan gen, maar voegt hieraan toe, dat de voor waarden voor hervatting van den arbeid slechts kunnen worden vastgesteld door een overeenkomst tusschen eigenaars en mijnwerkers. De regeering, zegt hij verder, kan vol strekt niet ingaan op het denkbeeld van een nieuw subsidie aan de mijnindustrie, ten einde do arbeidshervatting op de oudo basis mogelijk te maken. De noodlottige gevolgen van de stopzetting van den ar beid voor de nationale financiën, maken, dat er geen sprake kan zijn van het toe staan van een verder subsidie. Baldwin herinnert er nog aan, dat het rapport der commissie bezwaar maakt tegen een voort zetting van het subsidie. Noorwegen. Hel Noorsche sterling ontbonden. Het Storting is Zaterdag door den ko ning ontbonden. Het Hof, waarvoor do le den van het vroegere kabinet-Berge zullen" terechtstaan, is thans samengesteld uit 31 leden van het Lagting en 9 leden van het Opperste Hof. Het proces zal vermoedelijk in October aanvangen. Griekenland. OOK DAAR EEN SAMENZWERING? Een proclamatie van Pangalos. Verscheidene arrestaties. De dictator Pangalos heeft Zondag een proclamatie tot het Grieksche volk gericht, waarin hij de Venizelostische partij be schuldigt van samenzwering tegen hem en zijn regeering, in samenwerking met gene raal Piastiras. Daarom zal hij het dicta torschap voorloopig niet neerleggen. Na deze proclamatie volgde een groot aantal arrestaties. De ropublikeinsche leiders Ka- fandaris en Michalakopoulos zijn gear resteerd en naar het eiland Naxos overge bracht. Ook tegen Papanastasioo is oen bevel tot gevangenneming uitgevaardigd, doch hij kon op hot laatste oogenblik ont komen. Nog vele andere arrestaties had den plaats. De kabinetscrisis. Zelimon, do president van het Opperste Gerechtshof, heeft na een onderhoud met Pangalos do opdracht tot vorming van een kabinet teruggegeven, daar de politieke toestand een verzoening der partijen ver hindert. Polen. Aanval op de politieke staatsgevangenis. Vrijdagnacht heeft een groep communis ten van ongeveer 100 personen de gevan genis voor politieke staatsgevangenen te Warschau aangevallen. Eerst na veel in spanning gelukte het de politie de commu nisten le verdrijven en. do raddraaiers lo arresteeren. Amerika Boycot van het openbare leven in Mexico. Actie der Katholieken. Do Mexicaanscho Roomsch-Kalliolieken hebben door bemiddeling van de Nationale Liga voor de Verdediging van Godsdien stige Vrijheid hun bedoeling te kennen ge geven om de nieuwe op den godsdienst be trekking hebbende bepalingen van de Mexicaanscho regeering, welke op 31 Juli van kracht zullen worden, krachtig aan to vallen. In hun programma wordt de medewer king van alle Mexicanen gevraagd voor het teweegbrengen van een ingrijpende economische crisis. Aan alle Mexicanen wordt gevraagd, zich te beperken tot het aanschaffen uitsluitend van de meest noodzakelijke benoc-digdheden, het gebruik HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het kabinct-Brland ten val gebracht, doordat de Kamer de gevraagde volmachten geweigerd heeft. Verscheidene arrestaties in Griekenland. Een proclamatie van Pangalos over een samenzwering tegen hem. Oe Mexicaanscho Katholieken nemen maatregelen tegen de godsdienstvervolging. Een aardstorting nabij Serajewo, een trein bedolven. Er zouden 100 slachtoffers zijn. (Buitenl. Berichten, 2e blad). BINNENLAND. De Belgische Kamer hoeft met 98 stem men tegen één en negen onthoudingen het nieuwe Nederlandsch-Bclgische verdrag goedgekeurd. (2do blad). De ministers Baels (van België) cn Kan hebben, naar verluidt, te Brussel bespro kingen gehouden, waarbij vcrschillendo land- cn tuinbouwbelangen van Nederland en België betrokken waren. (1ste blad). Verwacht wordt de instelling van een commissie, die advies zal moeien uitbren gen over da vraag, of do Rijksmarincwer- ven in den tcgenwoordigen vorm cn om vang moeten worden gehandhaafd. (2do blad). van voorlugen te vermijden, zich te ont« houden van het hijwonen van openbare vermakelijkheden, zoo weinig mogelijk clectricitoit lo gebruiken, te weigeren hun kinderen naar openbare scholen te sturen en ten slotte actieve propagandisten te worden voor een algemcenen economisclion en socialen boycot van lien, die do regce- ringsvoorstcllen steunen. In dezen oproei) wordt een brief van don aartsbisschop Del Mora geciteerd, waarin dezo zegt, dat hot plan steun verdient, en waarhij hij do geestelijken en do leeke i aanbeveelt, van ganacher harte dit prj- gram te stouuen, BINNB3LËND DE DRANKBESTRIJDING EN DE INTELLECTUEELEN. Heden is to Utrecht een congres gehou den door Sobriëtas met het doel do intol- lectueelen zich meer voor de drankbestrij ding te doen interesseeren. Door Prof. Dr. G. Brom te Nijmegen zijn daar do volgende stellingen verdedigd: I. Inlcllectueclen dragen een bijzondere verantwoording voor de geest van hun tijd. II. Op het gebied van do beschaving hebben do Katholieken nog een achter' stand in te halen. III. Daarom moeten zij met vol vermo gen hun geestelijke kracht ontwikkelen. IV. I.evensecnvoud is dubbel noodig, na ons volk, zooals Colijn verklaarde, „blij vend op een lager levenspeil is neerge ploft", cn do doelmatigste soberheid i3 onthouding van dranken, die een dikwijls gevaarlijke of schadelijke weelde zijn. V. Do drankweer heeft leiders voor do katholieke beweging van do laatste dertig jaar gevormd en waarborgt de gemeen schap nieuwe bezieling. VI. De algemeene klachten over inzin king van onze organisaties vindon vooral grond in een groeiende' genotzucht en een verminderende toewijding. VIII. Do godsdienstige herleving kan v niet doorwerken zonder persoonlijk offer, waardoor liet inwendig leven wordt ver diept; en "van allo verstervingon verdient een vorm, die in zooveel opzichten do sa menleving ten goede komt. do voorkeur Wij komen hierop, natuurlijk, nader terug. Nederland en Bclgic. Land- en tuinbouwbelangen dor beide landen. Hel Nederl. correspondenlichureau in Den Haag meldt: Naar wij meenen te weten, hebben bij do ontmoeting, in het Holland Huis te Brus sel tusschen den Belgischen minister van landbouw, den lieer Baels, on nir. J. B. Kan, Nederlandsche minister van Bin- nenlandsche zaken en landbouw, bespre kingen plaats gehad, waarbij verschillende land- en tuinbouwbelangen van de beide landen betrokken waren. Minister Kan is nog gisteren (Vrijdag)- avond to 's-Gravenhage teruggekeerd. SPORT WIELRENNEN. De tour de France. Do einduitslag van den Tour dc Franco (5745 K.M.) ia naar „do Crt." meldt, als volgt: 1. Lucicn Buygse (België), tijd 238 uur 41 min. 25 scc.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1