17e Jaargang.
VRIJDAG 2 JULI 1926.
No. 5290
Oe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver*
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Ge won o advertentlSn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeellngen wordt bet
- dubbele ran het tarief berekend. 3
Kleine advertonlldn. van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangebodeü of gevraagd, buur en ver-
huur, koop en verkoop I O.50.
Ill KOMMER BESTftftT UIT DRIE BLADEN.
ZONDAGSBLAD.
Dc administratie herinnert er aan dat
Hel Abonnementsgeld a 0.50, o kwart-
laai op het Zondagsblad heden moet wor
den betaald.
BUITENLAND
Volkenbond
De ontwapeningsbesprekingen.
D c li o u d i n g van de Amerikanen.
Volgens een bericht uit New York
[schrijft de „World", dat dc Amerikaansche
nolegeerden tg Genève sedert do vruch-
1 {loosheid dor voorloopige ontwapenings-
mferentic door de besluiten van de niili-
lairc subcommissie is gebleken, nog slechts
een zwijgende rol bij de conferentie ver
gillen cn op hun terugroeping door de
Amerikaansche regering wachten.
Door dc laatste besluiten is in Amerika
c oppositie tegen Genève sterk tocgeno-
i Hoewel dc Amerikaanscha regeering of-
Ificiccl liet verklaren, dat zij de gedele
geerden niet zal terugroepen, blijkt toch
[uit uitlatingen van kringen, die in nauwe
Ibetrekking tot de regeering staan, dat men
de ontwapeningsconferentie niet ernstig
opvat,
Duitschland.
VERWERPING VAN HET VORSTEN-
COMPROMIS.
De soc.-democraten besluiten tegen te
stemmen.
Een ciscli tot Rijksdag-
ontbinding,
sociaal-democratische Rijksdagfrac-
hceft gisteravond laat met 73 tegen 38
eii besloten liet regeeringsontwerp
ffendc do vermogensrechtelijke rege-
'l mot de voormalige vorstenhuizen te
icrw e r p e n.
Het dit besluit is het lot van het ont-
*erp bezegeld.
Ia Hijksdagkringen verluidde gisteren,
•lit dc regeering thans zal terugvallen op
ht oorspronkelijk democratisch ontwerp,
dat de regeling toch aan de zuiver civiel
rechtelijke procedure worden onttrokken.
Het schijnt echter onwaarschijnlijk, dat
ffn zoodanige wet door den Rijksdag, die
leden op reces wil gaan, nog zal kunnen
j*orden afgehandeld.
^aar uit goede bron wordt vernomen,
p de regeering zich ook niet meer met
ton zoodanige poging inlaten, doch wil zij
e® machtigingswet indienen, dio haar .de
|tcvoogdheid verleent, een speciaal ge
rechtshof in te stellen. Do partijen van
ihs zullen echter een zoodanig gerechts-
'I op grond der machtiging in geen ge-
'd aanvaarden, daar de regeering voor-
hmens schijnt te zijn, zich gcenerlci richt-
ien voor de beslissingen van een zoo-
cünig speciaal gerachtshof te laten voor-
drijven. Ter motiveering dezer houding
jfirdfc aangevoerd, dat daarvoor een tweo-
■erde meerderheid noodig zou zijn, daar
j" een wijziging der Grondwet zou inhou-
Wolff meldt g: Met het besluit der
loc-;deniocraten zijn alle verdere onder-
jfiidelingen met de regeeringsparlijen af-
'cloopen. De voorzitter der fractie. Wels,
ül morgen bij de derde lezing van het re-
*ungsoiitwerp het- afwijzende standpunt
7 fcc.-democraten motiveeren en de ont-
i-liiig van den Rijksdag verlangen.
M a r x stelt geen prijs op
crlaging der blokkade-wet.
Ljclcns de gisteren in den Duitsclien
«Ifcsdag gehouden beraadslagingen over
verlenging der gister buiten werking
■•reden z.g. „blokkadewei" (waarbij het
'effen van regelingen tusschen de voor-
tolige vorsten en de Bondsstaten tot 30
Dl" was opgeschort) verklaarde Rijkskan-
'er ^farx namens de regeering. dat, in-
^a het regeerinersontwerb betreffende de
^ogensrechlelijke reveling met de voor-
'"gc vorstenhuizen door den Rijksdag
f* mocht worden aangenomen, de regee-
harerzijds geen prijs stelt op een ver
ding der blokkadewet. Hierdoor zou dus
'vroegere toestand hersteld worden, na-
"Jk dat de gewone rechtbanken weder,
f grond van het burgerlijk recht over de
^Praken der vorsten zouden hebben te
missen.
Frankrijk.
dtaar afschaffing der Duitsche pasvisa.
CrÜjn ook met Nederland in
verbinding.
tf^7^U'tsC^° ministerie van Builcnland-
ed* Loeft zich met een aantal sta-
leü* Nederland, in verbinding ge-
('ia besprekingen te openen over het
rwilcn van pasvisa.
De Somme-slag 10 jaar geleden.
Gisteren was het tien jaar geleden dat
dc eerste slag aan de Somme begon. Bij
zijn beëindiging in November had hij het
Britsche leger bijna 23.000 officieren en
ruim 476.000 manschappen aan dooden en
gewonden gekost.
De bladen gaven gisteren beschrijvingen
van den geweldigen strijd.
Engeland.
De 8-uursdag in de Engelsche mijnen.
Het wetsontwerp aangenomen.
Het Lagerhuis heeft in derde lezing liet
wetsontwerp over den 8-uursdag in de mij
nen aangenomen met 332 tegen 117 stem
men.
Naklanken van de algemeene staking.
De schuldigen aan een trein
ontsporing veroordeeld.
'Acht mijnwerkers te Newcastle zijn ver
oordeeld tot dwangarbeid van vier tot
acht jaar, in verband met het doen ont
sporen van den Schotschen sneltrein te
Cramlington gedurende dc algemeene sta
king.
Een gemalin voor den Prins van Wales?
„La Voz de Guipuzeoa" te San Sebas-
tiaan plaatste op dc eerste pagina het vol
gende bericht, dat uiteraard voor rekening
van dat blad blijve:
De geruchten, die onlangs do ronde de
den met betrekking tot het aanstaande hu
welijk van den prins van Wales met infan
te Beatrice van Spanje, schijnen bevesti
ging te vinden.
„Tijdens do Engelsche reis van het
Spaansche koningspaar, zullen de twee ko
ninklijke families den toekomstigen echt-
hunner kinderen bespreken.
„Voorts wordt bevestigd, dat de prins
van Wales dezen zomer Spanje zal bezoe
ken en dat hij officieel zal worden ont
vangen te San Scbastiaan of to Santander.
„Het is wellicht goed, hieraan toe te
voegen, egt het blad, dat de godsdienst
kwestie gemakkelijk kan worden gere
geld."
Spanje
Het complot tegen den koning.
De verdachten bekennen.
De „Matin" deelt nog het volgende mede
over het complot tegen koning Alfonso:
Vijf individuen, dio in do eerste dagen
van Mei te Cherbourg waren ontscheept,
komende uit Argentinië, waren daar gesig
naleerd daar zij van de veis des konings
gebruik zouden willen maken om een aan
slag.op zijn leven te'doen. Twee van deze
mannen werden in een familiepension ont
dekt, waar zij onder valsclie namen lo
geerden. De politie heeft kunnen vaststel
len, dat de ceno Ascado was, con van de
moordenars van den aartsbisschop van Sa-
ragossa, die in het begin van Juni 1923 is
vermoord. Zijn makker was Bonaventura
Durekki, een anarchist. Beide mannen zijn
Spanjaarden. Zij boden tegenstand bij hun
aanhouding en bleken met automatische
revolvers van groot kaliber te zijn gewa
pend.
Ascado bleek een biljet van duizend pe-
soso te bezitten, waarvan hij zeide, dat het
in Argentinië overgespaard geld was. Bij
het doorzoeken van do kamer der aange
houden Spanjaarden zijn nog drio vuurwa
penen cn tweehonderd veertig patronen ge
vonden. Beide mannen hebben bekend te
Parijs te zijn gekomen met do bedoeling
den Spaanschcn koning te dooden. Hun
medeplichtigen zijn nog niet gepakt.
Alarmecrende berichten.
„L,Oeuvre" meldt, dat. do Spaansche re-
geering door het gehccle leger verlaten is
1 cn alleen nog steunt op de politicorgani
saties. Deze arresteeren blindelings. Zoo is
do dochter-van generaal Luge te Madrid
gearresteerd zonder dat men den reden
hiervoor gent. De opwinding is zeer groot-
Reizigers dit uit Spanje komen, berichten
dat het land voor een ernstige omwente
ling staat. De eensuur duldt geen berichten
over deze gebeurtenissen.
Hongarije.
Het einde der voogdij.
Smith weigert zijn salaris.
Met 1 Juli is de economischo voogdij
over Hongarije afgeloopen.
Do Amerikaansche econoom Jeremias
Smith, dio do reorganisatie tot stand
bracht van de Ilongaarsche financiën,
heeft Dinsdag geweigerd voor zich per
soonlijk do cheque van honderdduizend
dollar te acceplecren, die hem voor zijn
tweejarige werkzaamheden werd overhan
digd. Hij heeft liet geld ter beschikking
van liefdadige instellingen gesteld en ver
klaarde slechts de vriendschap van bet
Hongaarsche volk te verlangen.
Rusland
Muiterij op de vloot.
De opperbevelhebber van de Sovjetvloot
EEN SUCCES VOOR PROF. DR. KEESOM
HELIUM VASTGEMAAKT
de zon, helium (He). Pl.m. 30 jaar later
(1895) ontdekte Ramsay, dat helium ook
op aarde voorkwam, en wel, dat bet vrij
kwam, wanneer men verschcideno nraan-
ertsen eenigo bewerkingen liet ondergaan.
Terwijl er eerst fwijfel bestond of dit
aardsche helium identiek was met de
slof, die al eerder op do zon gevonden
was, bleek na onderzoek, dat liet wei de
gelijk oen en hetzelfde element was.
Helium vertoont eenige merkwaardige
eigenschappen; zoo is het zeer licht, lich
ter dan alle andere gassen, waterstof uit
gezonderd. Het wordt daarom gebruikt om
er luchtschepen mee te vullen; want, hoe
wel liet zwaarder is daft waterstof, heeft
het dit voordeel, dat het niet brandbaar is
De grooto hoeveelheden, die voor dit doel
einde benoodigd zijn, werden verkregen,
nadat in Amerika op grooto schaal ho-
liumbronnen ontdekt waren. Daarvoor
werd het slechts in kleine hoeveelheden
op aarde gevonden.
Een andere eigenschap van het helium
is, dal het tot de hardnekkigste der per
manente gassen behoort. Bij temperatu
ren, waarbij allo andere gassen, zelfs wa
terstof, reeds lang vast zijn, is helium
nog steeds in gasvormigen toestand. Na
langdurige, nauwkeurige proeven en rot
tingen mocht het Prof. Kamerlingh On
nes eindelijk gelukken het helium le
overwinnen. Den lOden Juli 190S werd in
hot Lcidsch Cryogeen Laboratorium voor
het eerst vloeibaar helium in een Dewar-
Jntis opgevangen. Welk een nauwkeurig
heid hiervoor vereischt werd, en wat een
moeiliiko bewerkingen aan (lit .resultaat
zijn voorafgegaan, blijkt wel heruit, dat,
niettegenstaande Prof. Kamerlingh Onnes
zijn methode van werken direct tot in de
kleinste details heeft gepubliceerd, tiet
eerst iu 1923 fe Toronto en het vorig jaar
te Berlijn, dus 15 jaar later, gelukt is het
h'.ljim. in vloeibaren toestand to verkrij
gen.
Kanii-rlingh Onnes heeft ook reeds po
gingen gedaan hel helium vaM to maken
Door middel van grooto pouipcn werd do
'damp .van liet vloeibare helium snel weg
gezogen, en zoo bereikte Kanioiiingh On-
nas den 13den October 1921 een tempera
tuur nog heneden 0.9° K., die geschat
wordt op 0.82° K. He.t heilum was echter
nog niet vast.
Voor kort zijn door Trof. Keesom deze
pogingen hervat, echter op cenigszins an
dere wijze, n.l. door hel ga.s, terwijl het
tot zeer lage temperatuur gebracht is, te
gelijkertijd onder lioogen druk samen te
persen. Een eerste proef in deze richting
werd gedaan Vrijdag 25 Juni. Tor con
trole werd de proef .gisteren herhaald en
uitgebreid. Daarbij werden do reeds dc
vorige 'week verkregen resultaten volko
men bevestigd gevonden. Daarbij is geble
ken, dat liet helium vast te verkrijgen is
bij een druk van 150 atm. en een temp. van
4.2° IC. Bij lagere temperaturen wordt het
helium onder overeenkomstige lagere druk
ken vast, bij 1.5° K. b.v. onder 28 alm. Uil
dit alles blijkt, dat het helium zich dus
schaart in dc rij van alle andere gassen,
waarvan dc moleculaire attractie hij ge
noegzame lage temperatuur en lioogo druk
in staat is de stof in vasten vorm te bren
gen. Terwijl de eerste metende proeven ge
schiedden in een ondoorzichtige metalen
buis, zijn gisteren, 'ten einde 't vaste helium
zichtbaar to maken, de proeven herhaald
in een glazen buis, waarin een metalen'
staafje was aangebracht, op de wijze van
den magnetischen roerder van Kuonen.
Het vaste helium was niet te onderschei
den van liet vloeibare, waarschijnlijk een
gevolg daarvan, dat de brekingsindex van
het vaste helium nagenoeg' gelijk is aan
die van het' vloeibare. Het was geheel
doorzichtig en kleurloos. Het vaste he
lium kon echter geconstateerd worden,
doordal het metalen staafje bleek vastge
vroren le zijn in een vaste massa. Bij een
latere proef was de vloeistof gedeeltelijk
vast, en kon met het staafje, dat zich nu
in de vloeistof bevond, tegen de vaste stof
geklopt worden.
RIE KEESOM.
Het helium, door "wijlen Prof. Kamer
lingh Onnes in 1908 voor het eerst vloei
baar gemaakt, is nu door diens opvolger,
Prof. Keesom, in den vasten toestand
overgebraeh t.
Pogingen, om het helium door afkoe
ling alleen vast te maken, waren reeds
herhaaldelijk geschied, het laatst in 1921,
toen Kamerlingh Onnes, door de dampen
van het helium inet zeer krachtige pom
pen zoo snel mogelijk weg te zuigen, de
temperatuur van het helium kon. veriaën
lot op nog slecht» mi-.der dan 9/10 van
een graad van het absolute nulpunt af.
Het helium bleef vloeibaar.
Door Prof. Keesom werd nu een eer
ste proef geschiedde 25 Juni 1.1.; cene
herhaling ter. coutrolo cn bevestiging gis
teren, 1 Juli het helium tegelijkertijd
aan de buitengewoon lage temperaturen,
die met vloeibaar Jielium te verkrijgen
zijn, en aan een hoogo drukking blootge
steld.
Daarbij bleek, dat bij 4.25° K. het he
lium vast wordt hij 150 atm., bij 1.5° K.
zelfs reeds bij 28 alm.
Terwijl de eersto proeven geschiedden
in een ondoorzichtige metalen btfis, is gis
teren o.a. de proef herhaald in een gla-
len buis.
Geconstateerd werd, dat het helium in
den vorm van een geheel doorschijnende
massa vast. wordt. Dit vond plaats om
ruim half vier gistermiddag.
En, dank zij dc medewerking van prof.
Keesom, konden wij nog ,in onze courant,
onze stadseditie, een kwartiei? later medc-
deeling doen van dezen nieuwen triomf
voor do Leidsche Universiteit.
Terwijl men zich in het buitenland met
proeven van denzeifden aard heeft bezig
gehouden, is in ons land, en nog wel in
Leiden, waqr voor het eerst het helium is
vloeibaar gemaakt, dit ook voor 't eerst ia
lasten toestand gebracht. En dat laatste
door den bescheiden geleerde, den eenvou-
digen Katholieken meusch, prof. dr.
Keesom.
Hoewel er voorloopig geen dircct-prac-
tische resultaten voor industrieel© doel
einden van het helium in vasten toestand
kunnen worden verwacht, is de mogelijk
heid daarvan zeker niet uitgesloten.
Prof. Keesom mogen wij van harte gc-
lukwenscbenl
HELIUM.
Bij de zonsverduistering in 1808 werd
door Lockyir een nieuwo gele lijn in het
spectrum van dc chromosfeer en do pro
tuberansen der zon waargenomen, wclko
gele lijn hij, met eenigo andere steeds ge
lijktijdig optredende lijnen, toeschreef aan
oen, op de aarde onbekend clement. Hij
noemde deze stof, naar zijn voorkomen op
Sow is te Sebastopcl aangekomen in ver
band met muiterij op do vloot. Do slaat
van belog is afgekondigd. De schuldige
leerlingmalrozen zullen door den krijgs
raad worden berecht.
Marokko
Politie-schandaal te Tanner.
Terrorisatie -van verdachten.
De „Times" meldt uit Tanger:
Het internationalo bestuur van Tanger
omvat behalve do gendarmerie, ook een
civiele poltiemacht, besfaande uit Euro
peanen en inboorlingen, onder leiding van
Europcesche autoriteiten en gecontroleerd
door de internationale administratie. Het
is de plicht dezer politiemacht, om van
misdaad verdachte of beschuldigde perso
nen fe urresteeron en aan do bevoegde
au tortelen over le leveren.
Eenigon tijd geleden deden onder de in
boorlingen voortdurend geruchten de ron
de, dat verdachte of beschuldigde perso
nen door onwettige middelen gedwongen
werden, te bekennen, of verklaringen af to
leggen, waarbij men zich ook niet van het
toepassen van wreede praktijken onthield.
Het verloop van een zoodanig onderzoek
was als volgt:
Indien een Europcesc'ie nólitie-autorileit
niet in slaat bleek, een bekentenis of een
verklaring los te krijgen, werd do ver
dachte aan twee Moorscho politiebeambten
overgeleverd, dio licm in een gesloten, ver
trek brachten, waar zij hem de verlangde
bekentenis of verklaringen afdwongen,
door allerlei wreede middelen toe le passen
De slachtoffers mogen al dan niet schul
dig zijn geweest, het is een zeer ernstig
feit, dat onder dc internationale admini
stratie, die door de Europcesche mogend-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De sociaal-democratische rijksdagfractir
zal tegen het regeeringsontwerp inzake d«
vorstenschadeloosstelling stemmen. Ver
werping is daardoor zeker.
Een gemalin voor den prins van Wales?
BINNENLAND.
Prof. dr. W. Keesom, hooglceraar aan
de Universitei/ te Leiden, is er in geslaagd
het helium in vasten vorm te brengen, (lc
blad).
De Tweede Kamer heeft in hare verga
dering van oistcren het Ncderlandsch
Duitsche handelsverdrag besproken. Do
behandeling wordt heden voortgezet (Over
zicht, 1ste blad).
Het Tweede Kamerlid dr. Molfer heeft
andermaal tot de rcgcering schriftelijke
vragen gericht betreffende de classificat;o
der gcmecn/en in het Bezoldigingsbesluit
(lste bind).
Onze Geïllustreerde Parina
De pliotopagina geeft om.: Tcekeningcn
van Alex Asporslagli. Utrecht in feest
tooi. R.-K. Radio-club to Leiden.
Het jubileerendo schoolhoofd d§ lieer J.
H. Fleuren te Stompwijk. -- Dc geteister
de streken iu Padang.
heden is ing<hl, dergelijke •rn>!i;;Q
praktijken mogelijk zijn.
De vraag dringt zich op, waarom de in
boorlingen zich niet eerder hebben laten
hooren, doch het antwoord hierop luidt,
dal zij alle hoop hadden laten varen, dat
hun nog eens gerechtigheid zou wederva
ren. Eerst den laatsten tijd hebben deze
berichten do Europeesclie autoriteiten be
reikt
Thans zal oen speciaal disciplinair Hof
bijeen worden geroepen, ten einde eenigo
Europcesche polilie-autoriteiten te hooren
over zekere klachten; deze staan inet do
vorenbedoelde kwestie evenwel niet in ver
hand. Dit Ilof zal binnenkort zitting no
men.
China.
Dc chaos in China.
Grooto activiteit onder de
troepen.
De aanwezigheid van Woe Pei Eoe in
do buurt van Peking heeft onder do ver
bonden froepen grooto activiteit doen ont
staan. I)o troepen van Tien Wei Tsjoon,
die nog niet hadden deelgenomen ;iun du
vijandelijkheden legen do nationale (roe
pen, namen de drie laatste dagen ver
schillende belangrijke punten in de ach
ting van Hoe ailai, het voornaamste doel
der geallieerden, en welks inneming lid
mogelijk heeft gemaakt de lijn naar Kal-
gan af to snijden.
De troepen van Woo Pei Eoe. die sa
menwerken mot die van Ejaaun. hebben
Kwangling, een belangrijk centrum lus-
sehen de provincies Pelsjili en Ej n; i,
bezet.
Er is geen bericht ontvangen van Tsj.ang
Tso bins leger, dat ten offensief voorbe
reid togen KaJgan, do voornaamste sid
ling der nationale troepen.
BSNP1EHLABBD
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Het verdrag met Duitschland.
Gisteren werd hot wetsontwerp lol goed
keuring van het verdrag tot aanvulling van
het NcderlandschDuitsche verdrag van
handel en scheepvaart van .81 December
1851 met daarbij behoorend protocol, en
van het NcderlandschDuilsclie donant
en credielverdrag niet bijlage en -• ij
behoorend protocol, beide op 20 Nov.
1925 te Beilijn tusschen Nederland en
Duitschland gesloten of. iels korter ge
zegd. het handelsverdrag met Duitschland
-behandeld.
De scherpe en veelvuldige critiek, waar
aan bet verdrag reeds in de pers bloot
stond, werd in de Kamer met nadruk her
haald.
In een zeer uitvoerig, zeer gedetailleerd,
jammer genoeg veel le snel uitgesproken
betoog deed de lieer Korten hora.t (R.-
K.) een geharnaslen aanval op het verdrag,
waarbij li ij zich niet onlzag om hel kind
bij den waren naam te noemen.
Wel begreep spreker, dat er aan het
verdrag toch niet me r to veranderen valt,
maar hij wilde toch zijn hart luchten over
do wijze, waarop het verdrag tot stand
kwam, en over de bepalingen van het ver
drag, waarbij Duitschland wel heel sterk
aan liet laneslo eiml trekt. Wat spreker
de verzuchting deed slaken, dat onze on-
