17e Jaargang. VRIJDAG 25 JUNI 1923 Oe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL Franco per post I 2.95 per kwartaaL Üet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver* krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij voor* uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 9 et Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlentlin 30 cent per regel Voor la-eionden Mededeelin^on wordt het 3 dubbele van bot tarief berekend. 2 Kleine aduarlenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver boor, koop en verkoop 10.50. {|I NUMMER RESTART UIT DRIE BLADEN. Zij, die zich met I Juli a.s. wsnschen te abonneeren cp „De Leidsche Courant", ontvangen tot dien datum de courant gratis. Op principieeien bodem. Y.'ij hebben meermalen aangetoond, dat oji tien bodem van onze sociale opvattin gen beginselen liggen, waarop bet gebouw van de maatschappij moet zijn ge- ci ;i:(i. Een van die beginselen is dat van Ad eigendomsrecht. En wij heb- ken in onze courant ook al meer dan één koer uiteengezet, waarom het beginsel Viiïi het eigendomsrecht niet alleen is in overeenstemming met maar ook wordt ureischt door de natuur van den mensch. Door den uitslag van liet volksreferen- dmn in Duitscbland is de onteigening cler ti.endommen van de Duitscho .vorsten althans do onteigening zouder schadeloos- il'lling van de baan. 't Is echter bedroevend, dat er zóó veel tl onnen zijn uitgebracht voor die ont lening een bedroevend bewijs van Jurzwakking van bet rechtsgevoel; waar- ijnlijk te verklaren door do noodlij- ilendkcid van bet volk en door gemis aan iiiiilerscheidingsvermogen bij het stellen de kwestie waarom het ging, hoof li ra nevenkwesties uit elkaar houdend. is b.v. de kwestie, of do vorderingen der Duitscho ex-vorsten rechtmatig zijn in zooverre het al dan niet. vast slaat, dat bezittingen, welke zij als particulier [figendom beschouwen, ook inderdaad ailo particulier eigendom zijn en niet eigendom van den S t ei a t. Er is ook de kwestie of de cx-vorslon Lij hun vorderingen voldoende rekening [kobben gehouden met den toestand van het verarmde Duitscho volk. Beide kwesties worden door do Dailsche kehoppon in het schrijven, dat zij aan y onleigeningskwestie hebben gewijd, ge wond. Zij verklaren, dat het niet tot hun hak behoort deze kwesties concreet uit te maken. Do zedelijke overweging, die als basis dient voor de tweede kwestie, wordt door de Disschoppen wèl gesteld. Zij zeggen met nadruk, dal èn de Duitsche ex-vorsten èn lalloozo andere bezitters „onbetwistbaar zeker" den „ernstigen plicht" hebben bij iel afwegen van hun vorderingen reke- ling te houden met de benarde ec-onomi- ftbo omstandigheden en met de cultureeie behoeften van het Duitsche volk. Doch dit alles is iets anders dan tnteigening en nog wel onteigening zonder schadeloosstelling. Onteigening is niet zonder meer steeds geoorloofd. Er moet een dwingende reden )or zijn; zij moet noodzakelijk zijn, in bet algemeen belang. Dan pas is zij- ge kloofd; zoo is ook het beginsel en do ■raktijd der onteigeningswetten. En wanneer zo geoorloofd of toelaatbaar dan moet de onteigendo nog worden aliadeloos gesteld en daarbij moet dan orden rekening gehouden eenerzijds met 0 werkelijke waarde dor bezittingen, Kaar anderzijds ook mot de omstandig heden, waarin de onteigenaar verkeert. Daarom zeggen do Bisschoppen duide- bik en helder: Als een ontoelaatbare ont eigening moet worden beschouwd een onteigening, die en in zooverre zij zonder noodzakelijkheid zonder gerechtvaardigde dwingende redenen tot stand zou komen. Onrecht vaardig zou onteigening zijn als zij niet gepaard zou gaan mot een a-equivalente schadeloosstelling, waar bij van den oenen kant de werkelijke waarde der bezittingen in hef oog is gehouden en van den anderen kant rekening is gehouden met de omstan digheden van het in een zware crisis verkeerende volkswelzijn. ^ielhier, hoe door het Duitsche Episco- ial de beginselen omtrent de rechten "den eigendom en de plichten die h" liet eigendom, het persoonlijk bezit, J' °n. kort en scherp worden aangogoven. P dezen principieeien bodem dient zich stellen een volk, dat liet recht wil hoog- taiden. Volkenbond Do Intern. Arbeidsconferentic. De slotzitting. 1 negende internationale arbeidsconfe- i:'° weF.^ fiisteren gesloten, j j'ar zij gistermorgen nog eenstemmig i ,r(" WerPconventie inzaktPdo monsterrol bv'ö* aangenomen, zijn de positieve resul- .^rie weken arbeid dus: een inzake de monsterrol, een cou- |t>V'Q ventie inzake do repatrieéring van zeelie den, con aanbeveling inzake de algcmceno beginselen van do arbeidsinspectie aan boord van schepen en het besluit op een bijzondere zeelicdenconferentie in 1928 het vraagstuk van den arbeidstijd der zeelie den to behandelen. De werkliedengroep hoopt, dat op deze conferentie dan opnieuw getracht zal wor den een conventie - tot stand le brongen, die den zeelieden waarborgen geven moet inzake disciplinairo cn strafrechterlijke strafmaatregelen, nadat gisteren een con- ventie van dezen aard de vereischto twee derden meerderheid Diet kon verkrijgen. Duitschland. De regciing met de Vorstenhuizen. Een socialistisch amendement aangenomen. Do juridische commissie van den rijks dag heeft gisteren bij do beraadslagingen over art. 8 van de wet tot regeling van -de 'uiteenzetting met do vorstenhuizen het sociaal-democratische amendement aange nomen, waarin bepaald wordt, dat ver schillende renten zonder schadevergoeding zullen worden onteigend. Daardoor komt par. 8 volgens de redac tie van de rogeering te vervallen. De juridische commissie van den- rijks dag zaj heden het debat over art. 10 on volgende van het wetsontwerp der regcc- rrng inzake de regeling met de vorsten huizen voortzetten. Men hoopt heden gereed te komen met de behandeling in cersto lezing van het ontwerp, dat in totaal 29 artikelen telt. Zaterdag zou dan de behandeling in do tweede en laatste lezing in do commissie kunnen plaats hebben, zoodat het rapport der commissie reeds in het begin van do volgendo week bij den rijksdag zou kun nen worden ingediend. Do rijksdag zal Dinsdag bijeenkomen. Frankrijk. Het nieuwe kabinet. ZalGaillauxkunncndicteeren? Men is geneigd het nieuwe ministerie naar Caillaux te noemen wegens het be lang van de financieelo kwestie en de om standigheden, waaronder hij tot minister gekozen is. Briand staat op do tweede plaats. Er is een tendens, om de gebeurtenis sen af to wachten, voor er gejuicht wordt. Men is er van overtuigd, dat do moeilijk heden niet zonder ernstige iuspanning zullen kunnen worden overwonnen. Boven alles voelt men. dat Caillaux nog iets voor het land in het vat heeft, van daar dat er geen enthousiasme is. De algemeene indruk, dien het nieuwe ministerie in zakonkringen gemaakt heeft, is zeer gunstig. Niet-belanghebbende opmerkers échter, ofschoon toegevend dat de ideeën van Caillaux gezond zijn en dat hij de beste man voor do positie van minister van Financiën is, spreken cr hun twijfel over uit, of hij met al zijn vastbeslotenheid en helder inzicht er de Kamer toe zal kun nen brengen, hem geheel te volgen. Caillaux is in het ministerie van Fi nanciën gekomen met het air van een dic tator. Het blijft le bezien, of do Kamer hem zal veroorloven te dicteeren. Caillaux had de gelegenheid, om con dictator-positie in te nemen, toen hij in den afgeloopen zomer minister van Fi nanciën werd. Hij benutte echter, die gele genheid niet en maakte de fout met de politieke groepen te gaan parlementeeren, in stede van met aftreden te dreigen, als zij niet wilden doen, wat hij wenschte. Hij moet vermijden thans dezelfde fout te maken, maar de maatregelen, die hij zal hebben te nemen, zullen thans minder gemakkelijk door te voeren zijn, dan toen en het mag betwijfeld worden, of de Ka mer thans meer meegaande is. Dat zijn de redenen, waarom men cr de voorkeur aan geeft to wachten met toe juichingen, tot men weet, dat hij de man is, die den franc uit het moeras zal halen. De plannen van Caillaux. Caillaux verklaarde aan de pers, dat bij met zijn medewerkers tot een eerste on derzoek van den toestand was overgegaan. Zijn eerste daad was bij zijn collega's van het kabinet aan te dringen die maat regelen to treffen, welke tot een strikte be zuiniging konden leiden en dan die maat regelen streng na te leven. Caillaux wildo aldus zijn vasten wil toonen om methoden van regelmaat en zuinigheid le volgen. Engeland. Het mijnconflict. Unificatie van het mijnbedrijf Er wordt thans in Engeland druk ge sproken over een voorstel van Hartshorn, die unificatie van het mijnbedrijf bepleit als oplossing van het steenkoolprobleem. De Labourparty is met het plan van Hartshorn uiteraard sterk ingenomen. Unificatie en controle van de industrie langs lijnen van nationalisatie klinkt in Labour-ooren, maar ook Harthorn Is het duidelijk, dat dit ideaal niet le verwezen lijken is, met een regeering, die juist go- kozen is, om zich tegen nationalisatio te verzetten. Zoo kan men de nationalisatie-gedachten voor het oogcublik wel laten vallen en wat dan overblijft is unificatie, onder privu- verantwoordelijkheid, met wellicht een be paalde staatscontrole. •Evenwel is steun van do mijnworkers- zijdo voor Hartshorn plan tot dusver uit gebleven. Hartshorn spreekt dus zonder het gezag der mijnwerkers achter zich. Nog steeds schijnt Gook alle gematigde elementen te overstemmen on zoolang do mijnwerkers zelf niet met iets meer posi tiefs voor den dag komen, dan met de oude leuze, geen penny minder en geen minuut meer, i3 cr meer kans dat zij hun positie verzwakken, dan versterken. Halsstarrigheid kan niets goeds voor hen uitwerken en de "nieuwe loonlijsten, waar rekening wordt gehouden met den achturendag, zijn thans in alle districten ongeveer gereed. Do algemeeno raad van het T.U.C. kwam giseren bijeen, en besprak opnieuw den toestand in zake hot mijnconflict. Noch Herbert Smith, noch Cook waren evenwel aanwezig, en, ofschoon bet T.U.C. zeer ver langend is, een weg naar een cervollén vrede te vinden, kan het zonder do leiders der mijnwerkers geen practnsclio resulta ten bereiken. De rcgcering harerzijds wil slechts dan iets doen, wanucc-r de mijn werkers volmacht geven, hetzij aan liet T.U.C., hetzij aan de Labourparty, cn of schoon de breuk tusschen T.U.C. voorko men, alhans uitgesteld is, zijn er nog zoo diepgaande meen in gs verschillen naar aan leiding van het beëindigen der algemeeno staking, dat oen dergelijke volmacht nau welijks verwacht kan wpivdèn. Het T.U.C. heeft do voor.:;!"Hen, vervat in het rapport der comtnissie-Samuol, aanvaard; de mijnwerkers 'hebben zb ver worpen, en thans is dit rapport zoo op den achtergrond geraakt; het twijfelachtig is, of het zijn plaats bij deze -veranderde situatie zal kunnen heroveren. Inmiddels dreigen ook nieuwe compli caties in het spoorwegbedrijf; do secreta ris der nationale federatie van spoorweg arbeiders, Cramp, heeft verklaard, dat do .spoorwegmaatschappijen de overeenkomst die na het einde van de algemeene staking bereikt is, niet naar den geest uitgevoerd hebben. Volgens hem zijn verschillende arbeiders in positie teruggebracht en ver plaatst in omstandigheden, dio indrui- sclien legen art. 4 der overeenkomst. Dit artikel geeft den maatschappijen wel het recht, sommigen arbeiders een anderen werkkring te geven, doch niet, nun positie te verminderen. Do spoorwegarbeidersorganisalie neemt deze zaak zeer ernstig op, doch haar eco nomische positie is uiteraard niet zoo sterk als zij zijn zou, wanneer de mijnwerkers niet slaakten, zoodat Cramp en de zijnen zeker alle vreedzame middelen zullen uit putten, alvorens tot een krachtiger actie over te gaan, welke actie trouwens door de jongsto overeenkomst zeer wordt bemoei lijkt Geen dames in hei Hoogerhuis Het Hoogerhuis handhaafde het verbod voor dames, om zitting to nemen in liet Hoogerhuis, door de verwerping met 125 stemmen tegen 80 van het door lord Astor ingediende wetsvoorstel, strekkende ora 't aan peeresses die het recht hebben geërfd op een zetel, mogelijk te maken dezen in to nemen. Hiervoor komen ongeveer 20 peeresses in aanmerking. Polen. Dreigende crisis. Het kabinet in con m o e i 1 ij k e positie. Het Poolsche kabinet Bartel is door een beslissing der bogrootingscommissio uit den Landdag onverwacht in een zeer moei lijke positie geraakt, welker oplossing mei groole spanning wordt verwacht Alhoewel do meerderheid van het parle ment, ondanks scherpe critiek op het re- geeringsontwerp der begrooting, er voor terugdeinsde een ministericele crisis uit to lokken, heeft de begrootingscommissio thans twee voorstellen der linkerzijde aan genomen, waardoor 'l regeeringsontwerp een belangrijke wijziging heeft ondergaan. In do eerste plaats is do voorgenomen uitgifte van 457.0Ci0.000 zloty tot 400.000.000 teruggebracht. Dit zou wellicht voor do regeering nog 1e dragen zijn, maar tevens is door de commissie de voorgenomen 10 procent ver hoogiug van allo belastingen geschrapt, waardoor do begrooting ook theoretisch niet langer in evenwicht blijft. Daar de regeering aan de aanvaarding der begrooting door bet parlement de ver trouwenskwestie heeft verbonden, zou een aftreden van het kabinet-Bartel tegemoet kunnen worden gezien, indien althans do beslissingen der begrootingscommissie in liet plenum van tien landdag mochten wor den bevestigd. Tot op 't oogenblik is het nog onzeker, of do partijen zich tevreden zullen stellen -met de gegeven waarschu wing aan do regeering, waarin haar af hankelijkheid van den Landdag wordt ge demonslreerd, dan wel of zij or inderdaad ernstig aan denkt he kabinet-Bartel ten val te brengen. Ho spanning in politieko kringen (o Warschau Is na do beslissing der begroo tingscommissio buitengewoon groot, daar eventueel reeds heden do beslissing kan vallen over do vraag, of do regeering van Pilaoedski do consequenties een<y parle- menairo nederlaag in den gebruikelijken vorm zou trekken, dan wel of, zooals een blad, dat der regeering goedgezind is, schrift „een nieuwe taptoe aan het spel van den Landdag een einde zal maken". Bloedige botsingen in Polen. Naar de avondbladen ui Warschau ver nemen, hebben te Costvnin in het vroege re Congres-Polen bloedige botsingen plaats gehad tusschen do politie en een volksme- nigc. Deze menigte wilde het commissa riaat van politie, waar wapenen en muni tie waren opgeslagen, bestormen. De com missaris liet daarop drie salvo's afvuren, waardoor, volgens het te Warschau ver- schijnenndo soc. dom. blad „Robotnik" drie personen gedood en zeven gewond werden. De menigto werd ten slotto uiteen gejaagd, nadat veertien, personen gearres teerd waren. Marokko Mysterie in Marokko. De rebellen gelooven, dat de gevangenen Krim een figurant is. Do „Excelsior" meldt uit Taza: „Onder de afvallige stammen van Taza en de Kiffi ten Noorden van Wezzan gaat het hard nekkig gerucht, dat algemeen geloofd wordt, dat het niet do echto Abd-el-Krim is die zich z.g. heeft overgolevcrd aan zijn vijanden, doch een figurant van Frankrijk cn .Spanje", Britseh-lndië. Onlusten te Delhi. Botsingen tusschen Hindoes cn Mohammedanen. Bij relletjes, welke gister voor een mos koe to Delhi voorvielen, werd een Hindoe door een dolksteek gedood. Drie en veertig personen werde gowond, en wel een ser geant der politie, veertien Hindoes, cn acht enlwintig Mohammedanen. De districts- au tori lei ten hebben samenscholingen van meer dan vijf personen verboden. De mi- lituiro voorzorgsmaatregelen blijven ge handhaafd. Cliina. Ernstige verwikkelingen te Sjanghai. Er bestaat groole opwinding in de plaatselijke induslrieele kringen to Sjan ghai. 600 arbeiders hebben onverwachts een aanval gedaan op een Japanscho ka- toenfabrick, als protest tegen do arresta tie van een fabrieksinspccleur. De stakers staken den katoenvoorraad in brand en, toen de brandweer aankwam, vielen zij deze aan met een regen van steenen en andere voorwerpen. De politie kwam tus- schenbcide en arresteerde 12 menschen. Do toestand wordt als ernstig beschouwd. Amerika. De kerkvervolging in Mexico. Do Aartsbisschop van Baltimore over de schuld van do Vereenigde Staten. Mgr. Curley, sinds 1921 als opvolger van kardinaal Gibbons aartsbisschop Van Balti more, heeft zich dezer dagen, naar Kipa meldt, naar aanleiding van do kerkvervol ging in Mexico in scherpe woorden tegen over de regeering der Vereenigde Siateq uitgelaten. „Door Amorikaanscho tusschenkomst", aldus de aartsbisschop, bleef in 1924 het bolsjewistische regiem van Obregon aan het roei*. President Coolidge keurde den verkoop van wapenen aan Obregon en zijn opvolger Galles goed, verbood echter dien verkoop aan de Ia nucrta, die in dat jaar trachtte liet Mcxicaansche volk van den terreur en de rooverijen der rega Ten- de bolsjewisten tfe bevrijden. Als thans C«*l" les president is van Mexico, dan heeft hij zulks te danken aan de tegenwoordige re geering in Washington. Wanneer de bolsje wisten op onbeschaamde wijze met de uit roeiing van don godsdienst voortgaan, wanneer zij katholieke bisschoppen en priesters op de schandelijkste wijze mishan delen, wanneer zij overal in het land do katholieke scholen sluiten, wanneer zij dc katholieke priesters hij honderden uit het land jagc-n na ze met smaad to hebben overladen, als zij tenslotte don apostoli- schen legaat, Mgr. Carnana uit bet land zetten en daarmee den 15 millioen Mexi canen en ons eigen Amerikaansche burger recht een kaakslag geven, dan aarzel ik niet to beweren, dat Galles cn zijn bolsje wistische regeering dit alles doen, omdat' zij voelen dat president Coolidge en ons HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De sluiting van het grandioos geslaagde Internationaal Eucharistisch Congres te Chicago (lsto blad). Een belangrijk socialistisch amn* 1 op hot wetsontwerp inzake de onteigening der Duitsche vorsten aangenomen. Unificatie van het mijnbedrijf in Enge land? Dreigende -crisis in Polen. De aartsbisschop van Baltimore ever de Kerkvervolging in Mexico. BINNENLAND. Op de desbetreffende vragen van het kamerlid Woitkamp heeft minister Kan meegedeeld, dat er geen aanleiding bestaat om tot tijdelijke sluiting van onze gren zen voor den invoer van vreemd vlcesch over te gaan (2de blad). In de Dinsdag a.s. tc houden vergade ring der Tweede Kamer zuilen o.m. behan deld worden de inierpellatie-Moller over de classificatie der gemeenten en het Wc- derJandsch-Duitsch Handelsverdrag (lsto blad). De commissie voor buitcnlandsche zaken uit de Belgische Kamer heeft het verdrag NederlandBelgië eenstemmig goedne- keurda De Kamer zal het ontwern nog in de huidige zittingsperiode behandelen Clo blad). Do Eerste Kamer heeft dc Indische Be groeting afgehandeld. Art. 123 van het Indisch Regeeringsreglement is weer ba- sproken (Kameroverzicht, 1ste blud). De Rotierdainsche politie heeft een com plot van flcsschentrekkers ontdekt (Laatste Berichten). Onze GeïllLStreerde Pagina Do photo-pagina geeft o.m.: Een kiek van du ministers le Rotterdam Het St. Elisabethaziekonhuis to Alkmaar Fcliy Timmermans. departement van huitenlandscho zal. r. hun handelingen goedkeuren „Indien slechts een tiende deel van d.-zo onrechtvaardigheid op het hordievol me thodisten iu Mexico neerkwam", zoo ver volgt de aartsbisschop, ..dan, ik twijfel er niet aan, zou onze regeering een levn-U"® activiteit ontwikkelen, om do vervol "in* to doen ophouden. Do oorzaak v>n dp»e "u- celiike behandeling van 20 milHoen katho lieken der Voroeniede Staten en ander n spruit hieruit voort, dat die anderen oe zoodanig wijze weten le nrotosfeeron «'-t hun protest tot het begrip der polit'ci doordringt." „Gooi id go", aldus liet te Oreren vrrM'ïi- nendo orgaan der laters Benerlic'ünen. zün nummer van 4 Juni. piot de sin eigen/innige politicus d'O V.'ijson wa.,, dat wii voorshands e«nnemen, de' o- e president het sbchfoff r 5" 1 1 de baatzuchtige huichelachtige nol it iel; cn de streken vnu Amerilcp^nsche u' -t en ollemnenaten. Vnn den and ren keilt durven wij beweren. d«' de r nf, -. ;0r. l aat teeen oen Katholiek volk in de riknansche politiek tegenover onzen r^- hiiur.'hnt e/n met onbeduidende rol sm-'U on gespeeld heeft. De ben^lnnf^"'- v» verschriHoliiko toestanden in M»v'co 1 •*»t wel in Mexieo zelf. emdat men daar t slagen in de lucht idolaats van met )»-•••- pelen schijnt le strijden en tel draver e-n donvinslr-ndn doethevrate m -miis r katholieken ontbrtvW." BINMENR.AHP EERSTE KAMER. Overzicht. De Indische Beqrouting. Art 123, dat de vrije godsdienslpredikiny belet. Du heer Haazcvoet (R-K.) heeft c-n krachtig woord gesproken bij do Indi sche begrooting over het-gewurm met ar tikel 123 (thans 177) van het Indische Regeringsreglement, het artikel, dat nog «altijd een aanfluiting blijft van do hij do Grondwet gewaarborgde godsdienst vrij— held. Hij kracht hulde aan de Regeering vooz het sluitend maken der Indische begroo- ling. Doch hij drong er daarbij op aan, niet uil het oog le verliezen, dat de cultu reeie en godsdienstige belangen van Indiii r.iot mogen worden verwaarloosd. Waar om hij vroeg naar de, sociale maatrege len, welko op het program van Minister Koningsberger staan, bijvoorbeeld ten «aan zien van dc volkshuisvesting, de regelinp van dun arbeidstijd voor vrouwen en kin deren. de verandering van het Kanlooj

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1