EET MEÉRCHMOLADE REEPEN
EET DAN voors/ecbês
CONGRES R.-K. WERKLIEDENBOND.
INGEZONDEN MEDEDEELING
'S morgens om 11 en
'S middags om -4 uur,
wanneer c/e maag beg/nt te vragen
neemt de arbe/dskracbt af
n.v.hollanVV
ZWITSER
CHOCOLADE-F
voec/zaa m
Vunste rkencf
Gisteren liccft lirt R.-K. "Werklieden
verbond Ir Utrecht zijn eerste congres gc-
houflon, ter ln-nb-nking der verschijning
v;in de encycliek Rerum Novarum.
De groote zaal van Tivoli was beneden
en boven geheel gevuld, toon de voorzitter,
de heer A. G. de Rruyn om 11 uur opende.
Dp hel podium hadden behalve hol besluur
rn de sprekers plaatsgenomen do zei r-
ernv hoeren pa Moor v. Schnik, mgr. dr.
I'oels, rector Jansen, rector Kok, enz.
De vergadering werd geopend mot een
nieuw Roomsch strijdlied": Ghrislonslrij-
jers (woorden v. Bernard Verhoeven, mu-
tiek van Theo Smit), dat eerst door do
„Nieuwe Harmonic", afdeeling van St
Toseph le Utrecht, was gespeeld. Wij
•Sjoelen eerlijk zeggen, dat het lied niet
v.oer geestdriftig stemde, geen warm en-
iliousiasine wekte; maar dat kan ook wel
komen, omdat het nog nieuw is en niet
gezongen werd zooals liet gezongen móet
Nvordcn.
Openingswoord.
d o o r d en v o o r z i 11 e r, den li e c r
J)o Bruyn.
Spr. l iep het welkom toe aan allen, dio
tegenwoordig waren of dit congres per
iadio volgen.
Vervolgens verwelkomde do, heer De
Bruyn de sprekers. Allereerst nir. Aalber
se, die, na zijn aftreden als minister, her
neemt dn plaats, welke hij zooveel jaren in
Je arbeidersbeweging innam. Onder harte
lijk applaus brengt spr. mr. Aalberse dank
voor hot vele en gewichtige werk, in de
zeven jaar van zijn ministerschap voor
land en volk verricht. Daarna verwelkomt
spr. den heer Laudv, den litterator-socio
loog, die do man is van hel volk, vooral
van dal deel van hel volk, hetwelk tot de
geestelijk en materieel verdrukten behoort.
Op de k-vde plaats den eer Henri Her
mans, die behoort tot de pioniers, wiens
denkbeelden immer den gloed van het
nieuwe met zich dragen. Ten slotte pater
Borromaeus de Groove, die altijd vooraan
Staat, als er in 't groot gewerkt moet
worden.
Aanleiding voor dit congres, aldus spr.,
is hel feil, dat vóór 33 jaren Paus Leo
Nil do Rerum Novarum heeft uitgevaar
digd, welken Paus do arbeiders willen
danken en huldigen voor hetgeen lnj mot
name gedaan heeft voor de onrechtvaar
dig verdrukte klasse. Doze encycliek heeft
de arbeiders en een aantal intellectuoeleii
uit een geestelijken slaap wakker geschud.
Toen Aalber.so ui 1919 bij de behande
ling der Arbeidswet zijn tegenstanders
ongeveer dit loevoegd: „zelfs al zoudt go
gelijk hebben, dat beperking van den ar
beidsduur vermindering der productie tot
gevolg zou Lebben, dan nog hebt gij het
pleit niet gewonnen, omdat boven hel be
lang der productie uitgaat het levensge
luk, hel geestelijk welzijn, hel gezinsleven
van den arbeider", toen sprak in hem den
geest van Leo 1X111.
En dat do sociale wetgeving in ons land
is, gelijk zo is, danken we mede aan 1 no's
„Rerum Novarum
Doch wij zijn liet met den grooten Duil-
sclien Jezuïet Heinrieh Pesch eens: wan
neer de fuudnmenteele strekking van dc
encycliek wordt overwogen: mensch boven
productie, dan moot worden getuigd, dat
er, vanuit christelijk sociaal standpunt
gesproken, nog slechts wat „klein werk"
is verricht.
Dan kunnen we uiet Pater Vrijmoe»!
zeggen, dal er door een aantal sociale
wetten wat pleisters geplakt zijn en wat
balsem gesmeerd is op enkele uitslagplek-
ken aan den buitenkant van het zieke
lichaam onzer maatschappij. De kwaal zit
echter dieper; alleen operalief ingrijpen
kan oplossing brengen. M.a.w.: het kapi
talisme heersclit in onze dagen nog op
permachtig. liet kapitalisme, volgons
Pesch „de beheersching van do volkshuis
houding door het winslbelang van bet ka
pitaalbezit".
Voor dat winslbelang van het kapitaal
bezit moet alles wijken.
Het kapitalisme doel zich zeker in zoo
sterke mate gelden als in Leo's dagen.
Me! Pesch en Raaymakcrs zijn wij van
oordcol, dat wij, Katholieken, verplicht
zijn om 1o beginnen niet den bouw coner
nieuwe maatschappij.
En, om over dien opbouw te beraadsla
gen, aldus betoogde spr. verder, wordt dit
congres gehouden.
Mededeelingen.
Do voorzitter deelde vervolgens mede,
dat oj) liet congres aanwezig zijn 2090
vertegenwoordigers van bet Verbondsbe-
stuur, do instellingen, de aangesloten bon
den en de plaatselijke afdeelingen. Do af
gevaardigden uit de verschillende afdee
lingen komen uit 254 plaatsen namens
1470 der bij het Verbond aangesloten Dio
cesane en Vakbonden. In minstens 36 pl.
afdeelingen volgt men het congres per
radio.
Verder deelde de voorzitter mede, dal
prol'. An gen ent had bericht tot zijn
spijj onverwacht verhinderd te zijn; Zijn-
hoogcerw. spreekt de beste wenscben uit
voor liet welslagen van het congres. Ook
is een schrijven ingekomen van Zijne Ex
cellentie Minister Slotemaker de
Bruine, minister van Arbeid, waarin
dezo mededeelt, met groote waardeering
kennis te hebben genomen van het pro
gram van bet congres, waarop bij zeer
gaarne tegenwoordig had willen zijn, maar
dat hij zulks niet kan, omdat hij wel eenig
bezwaar heeft om op Zondag dergelijke
vergaderingen bij te wonen; Zijne Excel-
lentio uit zijn hartelijke wenscben voor
bet welslagen van het congres. Ook nog
liceft bericht van verhindering gezonden
m gr. d r. N o 1 e n s, wegens verblijf in
bel buitenland.
Do voorzitter slelde aan bet congres
voor aan Mgr. Nolens het navolgend tele
gram le zenden:
r „Zijne Excellentie Nolens, Voorz.
Arbeidsconfercntie, Genève
Zwitserland,
i Excellentie, de Katholieke Arbeidersbe
weging van Nederland, bijeen in congres,
waarop ruim tweeduizend afgevaardigden
uit alle doelen des lands tegenwoordig,
wensclit U geluk met Uwe belangrijke be
noeming tot voorzitter der Arbèidsconfe-
rentio.
Het Bestuur van bel R.-K. Werklieden
verbond:
De Rruyn. Voorzitter.
Schutte, Secretaris."
Daverend applaus betuigde de instem-
ming der vergadering met dit voorstel.
Hierna is het woord aan prof. mr. Aal
berse.
„De teekemst der sociale wetgeving"
door prof. ui r. A a 1 b e r s c.
De jongeren, aldus spr., kunnen zich
geen flauw begrip vormen van de geweldi
ge ontroering en beroering door d«* ver
schijning van de encycliek „Rerum Nova
rum" verwerkt.
Dertig jaar geleden heeft spr. voor den
Volksbond to Leidon een rede gehouden
over do „Rerum Novarum"; wat hij toen
gezegd heeft, zou hij nu nog kunnen zeg
gen, al zou hij zich misschien nu wal
voorzichtiger uitdrukken. Spr. citeert een
paar zinsneden uit die rede, waaruit
blijkt, welk 'n enthousiasme die Encycliek
bad gewekt.
De beteckenis van deze encycliek kunnen
wij ook nu nog niet overschatten. Zij geeft
niet alleen veroordeeling van occonomisch-
liberalisme, van sociaal-democratie en
stants-socinlisme, maar geeft ook glashel
der de beginselen, waarop dc maatschap
pij moet worden opgebouwd.
Principieel zijn de taak en de praesta-
tie van de maatschappij steeds dezelfde:
.beschermen van het recht en helpen van
het particulier initiatief. Doch concreet
kan de staatsbemoeiing in verschillende
tijden zeer verschillen naar gelang van de
vervolmaking, den uitgooi van de maat
schappij.
Do Staat moet hulp verlcenen, steeds
als het openbaar welzijn deze hulp vor
dert; moet bescherming verkenen togen
allo overmacht en onbevoegde krenking
van natuurlijko of verkregen rechten, te
gen de individualistische strevingen van
particulieren, die niet te harmonieeren
zijn met het algemeen welzijn en de recht
matige belangen van anderen. De ontke
tende hebzucht lieeft do gruwelijkste ver
woestingen aangericht in de maatschap
pij. De „Rerum Novarum" geeft heel
nauwkeurig aan do verhouding tussclien
persoonlijke vrijheid en overheidsbe
moeiing.
Dank zij de doorwerking van dezo be
ginselen, is in allo beschaafde landen een
arbeidswetgeving ontstaan, die, al is zij
niet volmaakt, vergeleken bij den toe
stand van 25 jaar een groote maatschap
pelijke verbetering beteekent.
porspronkelijk was de arbeidswetge
ving gericht op het bestrijden van mis
standen en dc bescherming der econo-
misch-zwakken. Tegengaan van don arbeid
van kinderen, inkorting van den arbeid
van jeugdige personen, vrouwqn, inkor
ting tenslotte van den overmatigen arbeid
voor volwassen mannen, dit was de ont
wikkelingsgang dor arbeidswetgeving in
engcron zin. Daarbij kwamen voorschrif
ten tot beveiliging van leven en gezond
heid.
Danrneven ontstond dc wetgeving, wel
ke rechtsberscherming ten doel had: pri
vaatrechtelijke regeling der arbeidsover
eenkomst, erkenning van recht ou scha
devergoeding bij bedrijfsongevallen. Uit
deze kiem ontwikkelde zich een stelsel
van sociale verzekering; verzekering tegen
de geldelijke gevolgen van ongevallen,
ziekte, invaliditeit, ouderdom en werkloos
heid.
Door deze maatregelen grijpt de Staat
ook direct of indirect in in de loonbepa-
ling. Daar zijn er, die beweerden en be
weren, dat dit optreden van den Staat tc
ver gaat. Ook spr. erkent, dat er oecono-
mische grenzen zijn aan de ethisch-
sociale politiek. Maar tweeërlei wil spr.
hierbij toch opmerken. Eerslens: Is bet
doel van de volkshuishouding alléén een
zoo groot en goedkoop mogelijke produc
tie? Als men allen arbeiders b.v. vijf gul
den per week meer zou kunnen geven,
doch met schade voor hun godsdienstige
en zedelijke belangen, voor hun gezinsbe-
langen, dan zou dat schadelijk zijn voor
een goede volkshuishouding. En vervol
gens: Dat sociale wetgeving de productie
vermindert of duurder maakt, is niet
steeds en in alle omstandigheden waar. Dat
leert de ervaring. Toen Talma in 1907
voorstelde om den arbeidstijd van jeugdi
ge personen en vrouwen (e verkorten, be
weerden de Twentsche fabrikanten, dat zij
de concurrentie met Engeland niet zouden
kunnen volhouden, hoewel daar reeds do
arbeidsduur korter en do loonen hooger
waren!
Onze hedendaagscho arbeidswetgeving
is noodzakelijk, maar toch spr. heeft
dit reeds herhaaldelijk betoogd in den
grond verkeerd. Do Staat is gegaan buiten
zijn natuurlijke taak en doet daarom ook
veel wat onvolmaakt en zelfs verkeerd is.
Op do Arbeidswet b.v. zijn gemaakt moe
ten worden tallooze uitvoeringsbesluiten
en bovendien moet Minister en Arbeids
inspectie nog voel vrijheid van beweging
hebben.
Doch de Staat moest handelen, omdat
do maatschappij zelve in gebreke was.
Het was beter onvolmaakt werk te doen,
dan niets te doen. En zoolang, bewust of
onbewust, bij arbeider wrokt een geest
van klassenstrijd, bij werkgever kankert
een geest van liberalisme, zoolang zal de
►Staat, vér buiten zijn natuurlijke taak in
bet maatschappelijke leven, moeten blij
ven ingrijpen en steeds dieper moeten in
grijpen.
Er zijn echter lichtpunten. Arbeiders en
werkgevers organiseeren zicji. Maar do
vraag is, of deze organisaties etrijd-ver-
eenigiugen zullen zijn of zich zullen basee
ren op den Christelijken grondslag van
rechtvaardigheid en .naastenliefde. Spr.
heeft vertrouwen in het laatste. Spr. ver
trouwt, dat de oeeonomische nood de
oogen zal gaan openen voor het duidelijke
feit, dal alleen samenwerking van alle
factoren in hol productieproces een hetero
maatschappij kan waarborgen.
"Wij zitten midden in liet maatschappe
lijk ontwikkelingsproces van de maat
schappelijke organen. Daar zijn de collec
tieve arbeidscontracten, daar zijn de be
drijf-: vorcenigingcn en de landbouw-onge-
vallenverzekering als symplitomen van liet
feit, dal de maatschappij zelf de bij den
Staat niet behoorenden socialen arbeid
gaat overnemen.
Maar sociale organen, die werkelijk le
vende organen zullen zijn, kan volgens spr
do Staat niet scheppen; spr. verschilt hierin
met anderen. Een sociale geest is uood-
zakelijkc voorwaarden voor sociale samen
werking; en dezen kan de Staat niet in 't
leven roepen.
Ons streven moet er op gericht zijn, om
door uitbouw dor sociale organisaties dc
sociale organen te verkrijgen, waaraan,
onder toezicht en controle van de over
heid, en volgens grondregelen door deze
te stellen, geleidelijk zoowel dc arbciders-
bescberining als de arbeidersverzekering
kunnen worden overgedragen.
Na het geestdriftige applaus op dezo
glasheldere rede was er een korte
gedachtenwisscling.
De hoeren Andriesseu (voorzitter bouw
vakarbeidersbond) en v. Welie (secretaris
metaalbewerkersbond) merken beide op,
dat zij in tegenstelling met den inleider
meenen, dat de Overheid kan ingrijpen om
het tempo te verhaasten, waarop de uit
groei der sociale organisaties zoodanig zal
zijn, dat zij de door den inleider bedoelde
taak van den Slaat kunnen overnemen.
Prof. Aalberse antwoordt, dat hij en de
beide sprekers het eigenlijk in den grond
der zaak eens zijn: de sociale organisaties
moeten rijp zijn voor haar taak. Maar in
tegenstelling met zijn meening van vóór
20 ^aren, is hij er nu van overtuigd, dat
dit niet in een zoo snel tempo kan gaan,
als de debaters het zich voorstellen.
Nu was het woord aan den lieer AI-
phons Laudv, hoofdredacteur van „De
Tijd".
„Cnze sociale roeping"
door A1 p b o n s Laud y.
.Spr. begon met hulde le brengen aan
den even bescheiden als voorlvarenden oud
Minister van Arbeid, mr. Aalberse, op
welke begeesterende woorden een daverend
applaus losbarstte.
Een kapitalistische Maatschappij zonder
God heeft voor een arbeidersmassa zonder
vreugde bare fabrieken gebouwd. Libera
lisme en socialisme zijn verantwoordelijk
voor de desorganisatie der maatschappij;
zij hebben God verjaagd uit de patriciërs
woningen en de arbeidershutton, verjaagd
uit do universiteiten, uit de fabrieken, uit
de Staten door Zijn kloosterlingen en
priesters te verjagen, uit den Volkenbond,
ja uit den Bijbel zelf. In een bloem
rijke, dichterlijke taal, met scherpe uit-
beelding.skraelit, ontwikkelde do machtige
redenaar dezo gedachten.
En meerderen gaan nu begrijpen, dat
de redding der wereld alleen te verwach
ten is van een terugkeer tot het Chris
tendom en zij aanvaarden dikwijls de
consequenties van de Christelijke begin
selen om aan de rampzalige gevolgen van
degoddeloozo theorieën te ontkomen. De
S.D.A.P. b.v. trekt van het vroegtijdige
kerkhof der socialisatie naar het veilige
veld der medezeggenschap. Van het con
gres te Genève, waar men op de rechten
en plichten van den arbeid een betere
toekomst wil bouwen, is dc Katholieke
leider mgr. Nolens de voorzitter gewor
den.
De Katholieken moeten de beginselen
van de „Rerum Novarum" in bet volle
leven dragen. En spr. brengt bier hulde
aan ouzo groote sociale werkers als 'n
mgr. dr. Schaepman, 'n mgr. dr. Ariens,
wien spr. onder hartelijk applaus spoedige
beterschap toewenscht van zijn ziekte.
Do Katholieken moeten de leiding ne
men in de sociale beweging, deze niet ver
poli tiseeren maar juist de Staatsbemoeienis
decentraliseeren, zooals mr. Aalberse beeft
uitoengezet. De sociale ordening eindigt
niet bij, maar begint bij de werkplaats,
waarin een zekere medezeggenschap der
arbeiders in den gang van het bedrijf zal
heerschen.
De Katholieken moeten het menscli-
waardig begrip van den arbeid en den
arbeider leeren.
De groote rampen in de wereld zijn hier
aan too te schrijven, dat God onverhoord
blijft roepen zoowel aan dc paleispoorten
van den Mammon als aan do gesloten
deuren der S.D.A.P.: Zoek eerst het rijk
Gods en het overige zal u worden toege
worpen.
Het socialisme bezit do liefde niet en
uit die wonde zal het dood bloeden. Het
socialisme beeft nooit gezegd: Wat baat
het den mcnscli, als hij de hcele wereld
wint, zoo hij schade lijdt aan zijn ziel;
Bemint God boven alles en uw naaste ge
lijk uzelf; heeft nooit leeren bidden: Onze
Vader, goef ons heden ons dagelijksch
brood.
Vervolgens werkt spr. uil de gedachte,
dat onze sociale roeping is, niet alleen
voorlichtende cursussen to geven aan
Protestanten, maar ook aan socialisten;
dat altijd ons voorbeeldig Katholiek leven
geplaatst moet zijn als een brandende
lamp voor de voeten. Zoo dikwijls wordt
een onkatholieke daad van een leek, oen
ontactisch optreden van een geestelijke
gevolgd door een reflex-beweging, die tot
afval leidt.
Met een in warmen geestdrift breed-
uildeinende peroratie besloot spr. zijn
rede, waarvan wij bier slechts een al le
zwakke echo geven, waaruit wij slechts
bier en daar een greep hebben gedaan.
In tussclien was het bijna half drie ge
worden, terwijl de pauze al om half twee
bad moeten aanvangen.
Na do pauze om ongeveer kwart voor
vier, inplaats van om half drie, sprak
pater Borromaeus de Groeve.
„Ons recht op geluk"
door pater Borromaeus
-de G r e c v e.
Om „Recht op geluk" roepen allen, wat
spr. in verschillende voorbeelden typeert.
En toch, er is misschien nooit een tijd ge
weest. waarin minder geluk werd gevon
den. Men ziet dat geluk verkeert, zoekt
het niet waar liet is te vinden en wil niet
dc voorwaarden, waaronder het te berei-,
ken is.
Het geluk bestaat niet in de beharti
ging van de niaterieelo factoren alleen.
De wereld is er technisch en practisch op
vooruitgegaan, gelijk spr. Illustreert, en
toch is de nienschhcid er niet gelukkiger
door geworden.
Ook de verwaarloozing van de malc-
rieele belangen zou liet geluk niet bren
gen. Wij willen niet met de htfop op den
hemel de rechtmatige actie der arbeiders
vastleggen. De Evangelischo raden willen
wij niet opleggen aan do millioenen. Wij
willen bij de verzorging der zielen de
lichamen niet in lompen zien. Wij willen
een volk dat bidden moet maar dat ook
bidden k a n. Een materieelc onder
grond; een zeker succes in zaken,
een behoorlijk loon, een goede woning,
een passend comfort, wenschen wij voor
het geestelijk leven.
Ons streven wordt geleid door de over
tuiging, dat ons geluk wordt gevormd
door de evenwichtigheid tnsschen ziel en
lichaam, tussclien stoffelijke en geeste-
lijkr dingen.
De sociale kwestie is in laatste instan
tie een godsdienstige kwestie. De Gods
dienst is niet bijzaak, maar hoofdzaak bij
het zoeken naar verbetering. GtooIo za
ken zijn geen teekenen van welstand,
maar van achterstand, als do zedelijkheid
der maatschappij er door geschaad wordt.
De mensch wordt bepaald naar wat bij
zedelijk is.
Ons geluk bestaat in een stevige boter
ham met oen stevig geweten.
De maatschappij heeft gebrek aan ge
weten. Buiten liet Christendom heeft men
thans zelfs dc natuurwet vergeten.
Sommigen roepen om een dictator.
Maar men kan met geen knuppels een
geweten maken; ion dictator kan geen
Godsdienst aan de wereld geven. Wij ver
wachten het wcreldheil van den Godde-
lijken Dictator en Diens watten van
rechtvaardigheid en naastenliefde.
Anderen willen een revolutie. Maar in
die omwenteling wordt de Godsdienst liet
eerst uitgerukt. Wij willen een revolutie
in de harten der menschen en daar de
zaden van de ecuwigheidsgedachto uit
strooien.
Weer andoren willen door de vooruit
gang der techniek de wereld redden.
Maar daardoor doet men geen moreele
wonderen. Wij willen de techniek bestu-
deeren om er de Schepper doorrte leeren
kennen. Wij willen niet alleen verbinding
krijgen met Mars maai' verbinding met
den hemel.
Men wil met. gezondsheidsmaatregelen
de maatschappij redden. Maar dikwerf:
hoe dikker biceps, des te dunner geweten
(gelach). Men doet beter met de menschen
zedelijk gezond tc maken.
Door het materialisme wordt het per
soonlijk geluk belaagd. Geld is macht.
Maar het levensgeluk is niet le koop voor
geld. Het bedrog der goudstukken is de
titel van zooveel zieledrama's. De mate
rialisatie is de aanleiding geweest van
veler afval. Als alle actie ten slotte be
doelt financieel gewin hebben zij den
ongelijk, die beweren, dat or niet veel ver
schil is tusschen een rooden ca een
Roomsehen vereenigingsman. Blijf mcnscL
en blijf Christen, roept spr. uit. De arbei
der moet maatschappelijk omhoog, maar
het grootst is hij, als hij knielt voor God.
Een kruisbeeld in de verstijfde vingeren
op zijn sterfbed zal zijn glorie zijn.
Door liet socialisme wordt het gods
dienstig leven in de maatschappij aange
rand. Uit liet diepste van zijn ziel roept
spr. den Roomsclien arbeider toe: de so
cialisten zijn in het sociaal en politiek le
ven atheisten; zij ontrooven u uw God én
Godsdienst. De triumph van bet socialis
me is de nederlaag van den Godsdienst.
Hun heilstaat is feitelijk een ontkerstendo
maatschappij. Voor geen opheffing van
een processieverbod of opheffing van ar
tikel 123, of gezantschap beeft mgr.
Nolens de hand willen reiken aan een.
partij, die Christus uit de maatschappij
verdrijft.
Wij hopen, dat de uiterste noodzpak om
met de socialisten samen tc werken ojrg
komt niet St. Juttemis.
Door bel antipapisme wordt de Kat Ir -
l'ieko kerk aangevallen. Het antipaphiu
hebben wij te danken aan onze vooruit
gang in getal en gehalte. Toen wij m«
50.000 stonden te sidderen in heilig*
geestdrift in het Stadion op het Euekaris.
tich Congres is het antipapisme opgeroe
pen; het is opgeroepen door onze prodi.
king voor andersdenkenden,* door de stiel,
ting van onze Universiteit, t is een reac
tie op onzen groei. Op kerkelijk gebied zij
wij door dat antipapisme niet minder
geworden. De Paus, wiens gezant is ver
dreven, heeft ons 20.000 gld. geschenke
voor de slachtoffers van den watersnood
AY'ij willen dulden do prediking van h;-
Protestantisme. Wij nemen het niet kwalijl
als een Prolestantsche synode de Katho
lieke opvatting van liet dogma overneemt
Maar wij betreuren Jiet, dat het antipa
pisme op sociaal en politiek gebied ver
wijdering brengt tussclien hen. die naai;
elkaar moesten staan. .Spr. blijft Let
jammeren, dat de coalitie verbroken it
Spr. roept den Katholieken arbeiders to
te blijven in eenheid met de andere Ka
tholieke standen en samen te werken mtf
den Protestant.seh-Christclijko bonden.
Het antipapisme moeten wij bestrijden
maar met waardigheid en kalmte, den an
tipapisten veel vergevend, omdat zij ui
weten wat zij doen, en vcoral voor li-a
biddend.
In zijn peroratie schelste do Ji
roemde Franciscaner .redenaar, wiens/rei
meermalen door applaus was onderin-
ken, de voorrechten van den arbeider
stand, in 't bijzonder de voorrechten u
den Katholieken arbeider.
Na "het applaus, dat ook nu, evenals e:
de vorige redevoeringen, aangroeide 'tl
een ovafic, was liet woord aan den lift
Henri Hermans.
„Op sociaal-economisch gebied naar t
hocgte van het Christendom"
door II e n r i Hermans.
Wegens hot ver-gevorderde uur mor
deze zijn doorwrochte redevoering oonig-
zins bekorten en belaas in een te sm
tempo voordragen. Wij volstaan hier» n.
een resumé er van te géven.
De economie, los gemaakt van de obrl-
telijke moraal, leidt tot ontzieling van ik
arbeid, tot vermateriali-seering van ilc
mensch en mist haar doel: ordelijke vouj-
ziening in redelijke behoeften door raensct
kundige aanwending van geestelijke e
lichamelijke arbeidskrachten in v
ding met de krachten der natuur.
Ordelijke voorziening in redelijke I'
ll oef ten wordt al langer zoo minder ju
gelijk, waar geproduceerd wordt alleen w
winstbejag en derhalve hot streven is p
richt ou steeds toenemende voortbreng
van overbodige en schadelijke goederet
welke in den regel de ruimste winst «pl
veren, omdat zij gemakzucht en genotz"-
prikkelen.
Arbeidskrachten en grondstoffen wotilfl
zoodoende meer en meur onttrokken au'
de voortbrengst van noodzekelijko rn
tigo goederen, waarvan ge- en verbruik
mogelijkheden bet peil der volkswelva:
bepalen.
Verspilling van arbeidskracht moot le
den tot verlenging van arbeidsduur, 5
toename vaq ougezonde behoeften, -va-
mindert de koopkracht van het loon te-
aanzien van allo goederen, welke Imoi
derlijk zijn aan een mcnschwaardig 1*
staan.
Mensclikundigc aanwending van goe#
lijko en lichamelijke arbeidskrachten
verbinding met de krachten der n-it^
cischt liefde voor den arbeid, plaatst da
mensch boven het materiaal en moet k
den tot ceno bedrijfsorganisatie, op dn
grondslag der christelijke solidariteit.
De tegenwoordige economische
lijkbeden kunnen slechts oplossing vin«ö
door:
a. hetero regeling dor voortbrengst; 1
b. -bestrijding van ongezonde behoehen.
c. goede, op christelijke solidariteit
ginselen steunende bedrijfsorganisatie.
De beer Hermans maakte tijdens
rede nog een toespeling op een beschu.a
ging van pator dr. Hentzen O.F-M.
spr. er een verwijt v«n had gemaakt, a
hij ontkende, dat er tusschen patroon
werkgever een verhouding zou zijn,
door bet vierde gebod wordt geregel";
heer Hermans herhaalde deze bewenk
De sluiting der bijeenkomst konden n
niet meer bijwonen.
