17e Jaargang. DINSDAG 18 MEI 1926 No. 5252 9e Sekidclve Oe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooï Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal Bij onze Agenteü 20 cent per week 12.60 per bwartaaL Franco per post I 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abouné'e ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct.jper kwartaal, by voor uitbetaling Afzonderlijko nummers 5 et. met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct, Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: G.wono advortentlön 30 oenl per regel Voor Ingezonden Mededcolingen wordt het s dubbele ran bet tarief berekend. Kleine advertenllën, ran ten hoogste 80 woorden, iraarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver buur, koop en verkoop 10.50. Dit nummer bestaat uit twee bladen. BUITENLAND Volkenbond De quaestie der Raadszetels. De definitieve voorstellen der Commissie. Do Commissie voor do reorganisatie van don ltaad vim den Volkenbond nam met algemeene stemmen in eerste lezing cle volgende voorstellen aan, die zij aan den Raad zal doen tot zijn hervorming. Do niet-permanente leden van den Raad zullen voor den duur van drie jaren wor den gekozen met onmiddellijke aanvaar ding van hun functie en jaarlijkschc ver nieuwing voor een derde gedeelte.Een af tredend lid is voor een periode van drie jaar, tc rekenen van hot einde van zijn mandaat af, niet herkiesbaar, tenzij do Assembiée met een meerderheid van twee derde anders besluit. Het aantal op deze wij zo herkozen leden zal een dertic van het totaal aantal permanente leden niet over schrijden. De Assembiée zal echter mot een meerderheid van tweederde steeds B« kunnen besluiten, dat zal worden overge gaan tot een nieuwo verkiezing van alle nict-pcrmancnto leden. Het aantal te kie zen leden zal op negen worden gebracht. Do Assemblee zal daarvan zoodra dit mo gelijk is, drie voor drie jaren, drie voor twee jaren en drie voor één jaar benoe men. Uruguay, Argentinië, Brazilië en Span je onthielden zich van stemming nopens liet voorstel' om het aantal verkiesbare ze tels op negen to brengen. Do quaestie der permanente zetels werd in liaar^gehecl aangehouden. Daarvan zal geen gewag worden gemaakt in het rap port aan den Raad om later ondorhande, lingen met dc staten, die candidaat zijn voor permanente zetels, mogelijk te ma ken. België. Geen kabinet-Brunet. Nu een beroep op Jas par. De voorzitter van dc Belgische Kamer, firunet (soc.) heeft definitief een nieuw verzoek afgewezen van den koning om een ministerie to vormen. Dc koning heeft een beroep gedaan op den oud-minister van Buitenlar^dsche za ken Jaspar (kath.) Jaspar heeft den ko ning verzocht hem toe te staan het ver zoek in beraad te nemen. Hij zal trach ten zijn antwoord binnenkort tc geven. Duitschland. Marx als kanselier. Tevens minister van J us t i t i en der Bezette Gebieden. Officieel wordt thans bevestigd, dat pre sident Hindenburg dr. Marx tot Rijkskan selier beeft benoemd en hem tevens voor- loopig belast heeft met de leiding der za ken van het ministerie van Justitie en dat der Bezette Gebieden. Voorts heeft de president op voorstel van Marx de leden der demissionaire re- 'geericg in hun functies bevestigd (met uit zondering natuurlijk van den afgetreden fiiikskanselier, dr. Luther. Het kabinet Marx heeft gister zijn eer ste zitting gehouden, ten einde over de regeerin gaver klaring te beraadslagen, die waarschijnlijk Woensdag a.s. in den Rijks dag zal worden afgelegd. Onthullingen van Braun over cle Putschplannen. Hindenburg liet zich niet vcrloidon. In den Pruisischon Landdag is gister door don minister-president, Braun, een uitvoerige redevoering gehouden over de door de politie ontdekte Putsch-plannen. Hierbij betoogde hij o.m. te kunnen be wijzen, dat men tc doen heeft gehad met een soortgelijk geval els in 1020 bij don happ-Putsch. Zelfs indien men slechts met fantasten te doen zou hebben gehad, al dus spreker, hetgeen echter helaas niet het k scval is, dan nog had de Pruisische politie den plicht deze aangelegenheid nu sérieux te nemen. Want ook door fantasten kan verschrikkelijk onheil wordon veroorzaakt. Braun citeerde o.m. uit ecu iu beslag ge komen brief een passage, vermeldende, dat alles moest geschieden, om president Hin denburg te winnen voor de toepassing van artikel 14 der Rijksgrondwet, welk artikel cr< uitzonderingstoestand betreft. Hin denburg moest er van overtuigd worden, d«t alleen een bruikbare dictatuur van rachtige persoonlijkheden aan het parle mentarisme oen einde zou maken, schriftelijk jcan jk njC£ mecr tnedtvicc- c'i. aldus bedoelde brief, maar uwe exccl- fntie kan zich er op verlaten, dat alles zal aMchieden, wat in onze macht staat, om i°!\ President te overtuigen vin de juïst- dezer ma at vege hm. "resident Hindenburg, zoo vervolgde Braun, is voor deze pogingen niet bezwe ken en heeft mij op mijn desbetreffende •aag verklaard, dat het geheel vanzelf spreekt., dat hij absoluut buiten het- Putsch-plan staat. Ten slotte verklaarde spreker nog, dut de Pruisische regeormg allo haar ton dienste staando machtsmiddelen zal aanwenden, om pogingen tot het plegen van hoogver raad in den kiem te smoren. Frankrijk. Frankrijk's schuld aan Engeland. Nog gtjen a c co o i' d b cr oik t Dc Franscho en Britsche ministers van Financiën, Pérel en Churchill, hebben gis termiddag de middelen onderzocht ter hervatting van de besprekingen over oude voorstellen aangaande de Fran who schuld aan Engeland. Daar Péret het niet mogelijk achtte, onmiddellijk tot oen ac- coord to komen, hoeft hii aan Churchill medegedeeld, dat hij in den loop van do maand Mei of in Jufii zal terugkeeren. De vertegenwoordigoers van de Banque do France en de Bank of England zullen mor gen besprekingen voeren over een accoord tusschen de beide banken. Péret zal Woensdagmorgen uit Londen vertrekken. Engeland. Na de algemeene staking. De balans wordt opgemaakt. Al blijft in vele bedrijven nog heel wat te regelen, dat zijn slechts technische aan gelegenheden en nu gistermiddag do kranten weer gewoon zijn uitgekomen, is, wat het publiek betreft, do stakingspériode afgeloopen. Getracht kan nu worden dc balans op te maken. De vakbonden berekenen de kosten nog. wat in vele gevallen niet voel tijd zal kosten, maar dc groote bedrijven, do spoor- en Iramwegmaatschappijen zullen wel heel wat accountants aan hol wi r.k moeten zetten om leun verliezen te bere ken en. Maar dit is slechts één zijde van 't balansvraagstuk. Belangrijker dan de fi- naneioele is voor dc toekomst do politieke balans. Het democratisch rogeeringss leisel kwam aanzienlijk versterkt uit den strijd. Het prestige van Baldwin is thans zoo groot, dat voor het oogenhlik dc donkere plekken in het regeeringsbeleid onzicht baar zijn, welke plokken trouwens voor .rekening komen van minister Churchill in zijn hoedanigheid van hoofdredacteur den* „Britsh Gazette" on van enkele ministers, aan wier invloed het afbreken der onder handelingen op den fatalen Zondagnacht onder voorwendsel van de staking bij dc „Daily Mail" moet worden toegeschreven. Staat nu tegenover het verhoogde pres tige der regeering een evenredige daling van liet prestige der vakvoreenigingslei- ders? Een der officials in hel hoofdkwar tier van het T. U. G. heeft zijn meening hierover te kennen gegeven, een meening, die in hoofdzaak ook in andere -kringen wordt gedeeld. Als or ter wille van het evenwicht te genover het verhoogde prestige der regee- ring een vermindering aan de andere jzijde- moet staan, dan zal dit waarschijn lijk niet gevonden moeien worden in een evenredige daling van het prestige der vakvereenigingslciders, maar veeleer in do beteekenis, die een algemeene sjuking voor dc arbeiders- heeft gehad. De voor waarden, die de arbeiders hebben moeten aanvaarden van de werkgevers zijn niet zoo ongunstig' (lat men van een vernede ring der vakbeweging spreken mag. Loo- nen en arbeidsvoorwaarden zijn overal ge handhaafd. De nationale overeenkomst wordt in stand gehouden. Een aanval op dc vakbonden is niet gedaan. Maar spoor wegarbeiders, omnibusbestuurders en ha venarbeiders hebben een verklaring moe ten onderteekenen.dat de algemeene sta king een onrechtmatige daad was. De drukkersbonden hebben moeten garan deeren, dat zij nooit racer zullen ingrij pen, op grond van den rcdaetioneelcu in houd der bladen, en allen hebben de zeker heid moeten geven, voorzoover men ze kerheid tegen contractbreuk geven kan, dat nooit meer gestaakt zal worden, dan nadat alle middelen tot overleg zijn uit geput. De vakbeweging zelf blijft onaangetast, maar de snelle, van het hoofdkwartier van het T. U. G. uit dirigeerde actie, is zoover mogelijk uitgeschakeld. Hierdoor worden de leiders der vak beweging niet direct getroffen, zelfs al hebben zij het besluit der algemeene sta king genomen. Mannen als Thomas heb ben niet opgehouden togen de algemeene staking te waarschuwen en, zelfs nadat hij had medegewerkt deze af to kondigen, zeide hij nog in het Lagerhuis, princi pieel de staking af te keuren. Roemenië. Verkiezingspractijken. Ecu terreur van do reg coring Uit Boekarest wordt gemeld, dat dc ver kiezingscampagne in Roemenië plaats heeft onder dc grootste terreur van de zijde der regeering. zooals men zelfs in Roemenie nog niet beleefd heeft. In enkele Zuidelijke provinciën van Bessarabië wer den candidaten van de Roemcensehe Boe renpartij inet geweld verhinderd hun lijs ten in to dienen. Dc dorpen werden door gendarmes omsingeld, die beletten, dut (leze candidaten in contact komen met hun kiezers. Dc prefecten li ebben ~nan de candidaten wel vrijgeleide-biljetten gCgeven, maar deze worden door de gendarmes niet ge respecteerd. Er zijn namelijk verschillende biljetten uitgegeven, blauwe voor de re- geerings- en roodo voor de oppositie-cam* didaten. De gendarmes "hebben, naar en kele bladen weten te ni'dden, in het geheim instructie gekregen, alleen de personen niet blauwe biljetten door te. laten. Dezer dagen overkwam; het zelfs den voormaligen premier Brutiuuu, dat hij door een gendarme werd gearresteerd. Eorst na langdurige onderhandelingi'n werd li ij oo vrije voeten gesteld. Polen. DE OPSTAND IN POLEN. De toestand is rustig. De barricades onger u i md. Alle troepen zijn naar hun garnizoenen teruggezonden. Op de belangrijkste spoor wegen is tiet treinverkeer herval. De leden der regecriug "Witos en president Wojoie- chow.ski mochten Zou dagavond het paleis te WiJamv verlaten en naar Warschau te rugkeeren. Te Warschau ziju alle barri caded opgeruimd en is. het tramverkeer hervat. De ï-egcering heeft een proclamatie uit gevaardigd waarin gezegd wordt, dal in do eerste plaats naar verzoening ïuoet wor den gestreefd. De bladen molden, dat generaal Sikorski zich aan l'il-oed.-.ki onderworpen In -ff. Generaal Sosirkowski, die getracht heeft zelfmoord lts plegen, verkeert iu lovenage- vaurlijken toestand. Kolonel Wachowski, die eveons een zelfiucoidpoging deed, is ovcriedeu. Uit Danzig wordt gemeld, dal het post en telegraaf verkeer met Polen is hervat. Ook het treinverkeer met Polen is weer normaal. R a t a j president ad interim. Dc voorzitter van den Poolsehen minis terraad pubieeert de volgende proclama tie: „Met het oog op het feit, dat Stanisld; Wojcieehowskiafstand heeft gedaan als president van de republiek, «wem ik. over eenkom.-lig art. 40 van de grondwet de waardigheid op mij van president der re publiek ad interim. Warschau, 15 Mei 1020. w.g. de voorzitter van den Landdag Rataj". Het verlccp van den cpstand. De officieele lezing. Het (officieele) Poolsche Tel Ag. geeft d.d. 17 Mei het volgende aaneengescha kelde relaas van de gebeurtenissen, die zich sedert 10 Mei iu Polefï hebben af gespeeld: Den Kkleri Mei werd de regeering-Witos benoemd door president Wojeiechowski. Den volgenden -dag publiceerde de „Kur- jei Poraniiy" een interview met Pilsoedski, waarin de -maarschalk vau do regeeriiig zeide, dat „zq niet het vertrouwen van het land geniet, daar er verscheidene perso nen zitting in hebben, die betrokken wa ren in smerige zaakjes". De bladen met dit interview werden in beslag genomen. Dit alles leidde tot een zekere opwinding, die haar uitdrukking vond in een betooging van de te Warschau iri garnizoen liggen de troepen. Woensdagmiddag 12 Mei kwamen do troepen, die iu het Oosten van de stad ge kazerneerd zijn, tezamen in de voorstad Praha, aan de overzijde van den Weidt sol gelegen, en eischten het ontslag vau de regeering-Witos. Toen president Wojeie chowski vernam, (lat de troepen manifes teerden, begaf hij zich naar de derde Weich.selbruL'. waar ook maarschalk Pil soedski zich bevond, wien hij verzocht zijn troepen terug te trekken. Pilsoedski van zijn kant ei-ante, dat de president vóór 7 uur 's avonds het kabi- net-Witos zou ontslaan, want, zoo zeide hij, dat zou voldoende ziju om do orde te hers lellen en de troepen te kaloiecren. President Wojciechow.-ki weigerde en keerde naar liet Belvedèrepaleis terug. Hij weigerde eveneens do vertegenwoordigers der oppositie te ontvangen, die een audiëntie hij hem hadden aangevraagd, teneinde een burgeroorlog te vermijden. Tevens gelastte do president, Warschau in slaat van verdediging te brengen tegen do troepen van den maarschalk. De eerste schermutseling had Woens dagavond 7 uur plaats hij de oude brug tusschen Warschau en Praha. De troepen van maarschalk Pilsoedski rukten War schau binnen, geestdriftig door de bevol king begroet. Reeds dienzelfden avond be zetten zij bijkans zonder bloedvergieten bet gcheelo centrum van Warschau, daar bij inbegrepen het parlementsgebouw, het post- en telegraafkantoor, alle ministeries op dat van Oorlog na, en alle voorsteden, beha Ivo do Zuidelijke, waar zich het Bel- vedèrepaleisbevindt, de residentie van den president der republiek. Daar hadden zich de president on het kabinet-Witos te ruggetrokken met bun weinig talrijke troepen. Men verwachtte, dat (le regeering onverwijld zou aftreden, hetgeen voldoen de zou zijn geweest om de gemoederen le kalmecron en de orde te herstellen. De voorzitter van den Landdag Rataj trachtte in den nacht van Woensdag op Donderdag tp bemiddelen. Hij bezocht zoo; wel den president in het Belvedère-poleis als Pilsoedski iu hel gebouw van den gene- Falen staf. WojoiPohowski weigerde cate gorisch het kahiiiet-Witos le ontslaan. Donderdag l.'t Mei. 'a ochtends 4 uur gingen de troepen van Witos. die zich huilden verzameld in de Imurt van hot Belvedère-paleis, over tot den aanval op de troepen vau Pilsoedski. Dit was liet sein tot straatgevechten, die twee (lagen duurden en eindigden met de bezetting van het paleis Vrijdagmiddag 5 uur. Hel aan tal slachtoffers was groot, en wordt vol gens 4e statistiek dor ziekenhuizen becij ferd op 205 dnóden en 900 gewonden. De meeste slachtoffers waren burgers, het geen te wijten is aan de stoutmoedige nieuwsgierigheid der burgerij, die telken.-, naar de plaatsen snelde waar geschoten werd, ondanks liet verbod der troepenaun- voerder.s en ondanks zekere voorzorgs maatregelen. Nji de inneming van hel Belvedère-pa leis hielden de straatgevechten volkomen op; iu bet gelieele land werden orde en rust hersteld; alle officieele organen be gonnen weer normaal tv functionneeren. De troepen, die zonder slag of stoot het paleis binnentrokken, troffen daar geen enkel lid der regeering-Witos meer aan. Allen hadden zich een uur tevoren naar het historisch paleis van Sobieski te Wi- lanow op 10 K.M. afstand van Warschau begeven. In den nacht van Vrijdag op Za terdag zonden zij pavL.'im'utujvcn .paar deu oiirzilter van" dèn Landdag Hntaj, wieri de resident verzoekt kennis le nemen van zijn eigen aftreden én dat van de regeer ing Dit heengaan van president Wojeie chowski en van de regeering-Witos nain de oorzaken van de crisis weg, en maak te een oplossing van den toestand moge lijk in het zuiver wettelijk kader der con stitutie. Buiten Warschau was de orde nergens verstoord. De nieuwe regecriug. benoemd door den president vau den Landdag'Rataj, die vol gens de grondwet président a.i. is, en waarin maarschalk Pilsoedski als minis ter van Oorlog is opgenomen, werd onmid dellijk als zoodanig erkend door liet gc heelo land, alle plaatselijke autoriteiten, allo aanvoerders vau legercorpsen enz. Niemand is gevangen genomen. Geen enkrto politieke repressie-maatregel is ge nomen. De leden der regeering-Witos en president Wojeiechowski hieven Zaterdag cn Zondag in het paleis te Wilanw, dal zij aanvankelijk niet mochten verlaten. Maar Zondagavond stond men hun toe, rustig naar Warschau terug te koeren. Alle troepen werden naar hun garnizoe nen teruggezonden. De algemeene staking, den HM en afge kondigd door dc socialistische partij, werd na afloop van de crisis opgeheven en rends Zaterdagavond volkomen geliqui deerd. Alle maatregelen der militaire autori teiten, welke in verband mef den uitzonde ringstoestand noodig waren, zijn weer in getrokken. Nog onrust in Wns l-P o 1 e n? Volgens een bericht uit Warschau is de voorzitter van den Poolsehen Senaat, Trampscysski, naar Posen vertrokken, om in West-Polen, dat Pilsoedski vijandig ge zind is, als ht-middelaar op le treden. Zijn doel is voornamelijk het terugtrekken te verlangen van de Posener regimenten, dje hij Zigrardow zijn opgesteld en blijk baar naar Warschau wilden opt rekken. Turkije. Ex-Sultan Mehmed VI overleden. Naur de Matin" uit San Remo ver neemt, ia aldaar in den nacht van Zater dag op Zondag in Villa Magnolia do ox- •Sultau van Turkije Meluned VI aan een beroerte overleden. Don I7den November 1922. eenigo da gen na do afschaffing van liet Sultanaat door de Turkse lie Nationale Vergadering, kreeg Meluned VI, die iu 1918 aan het bewind was gekomen, order. Conslantino- pel zoo spoedig mogelijk tc verlaten. Eerst begaf hij zich naar Montrëux. vervolgons naar Gonio, ten sloth* vestigde hij zich te .San Remo. Mehmed VI, die nimmer af stand had gedaan van zijn Kalfaat, had nog kort geleden een uitvoerig memoran dum doen toekomen aan het Kalifaat.?- congres le Gaïro, waarin hij zijn aanspra ken verdedigde. -x- HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLANO. Reorganisatieplan voor den Volken» bondsraad dcor de commissie aanvaard. Officieele lezing vau het verloop van den Poolsehen opstand. Ernstige overstroomingen in Noord - Italië. (Buitcnlandschc Berichten, 2o blad) BINNENLAND. Mededeeelingen omtrent de komende wijziging vqn de Weeldebelasting (lsto blad). De zegelwet en de huurkoop-overeen komsten. (1ste blad). LEIDEN. Oe Gemeenteraad heeft het vermenig- vuldigingscijfer voor de Plaatselijke In komstenbelasting vastgesteld op 0.9, gelijk aan luit vorig jaar. (Overzicht en verslag van de Raadsvergadering, 2o blad). Onze Geïllustreerde Pagina De photo-paginn geeft o.m.: Eon drietal photo's van de Encycliek-meeting j.l. Zondag to Voorhout. Kiekjes van ver schillende sportdomonst ratios. Marokko De gevechten met de Mooren. Sitecessen dor Franschen en Spanjaarden. Het Pransch-SpaaiLsche offensief tegen het Rif, wordt van het Oosten uit, voort gezet. l)e inlaudsclie hulptroepen, die de voor hoede vormen, hebben punten bezet, welke nog geen twee mijl verwijderd zijn v,u El Bombar, gelegen aan de Wad Nkool- linie, terwijl naar bet Noordwesten do Alhucenms-baai wordt bereikt. Dij do gevoerde gevochten werden '1 veldkanonnen van de Riffi buitgemaakt, die verleden week nog tegen de FraiHcho on Spainsche troepen werden gebruikt. AR gevolg van deze beweging en van het gelijktijdig vooruitschuiven der Span jaarden, YVestwanrts van de Mclilla-soue en Zuidwaarts vanaf Ajdir (de Spanjaar den liggen meer dan 10 mijl van de kust) worden de Boni Tenzamitn en do Boni Toetzin bedreigd. Deze stammen beween do kuslslreok ten Westen van dc Molilln- zone en de mogelijkheid is niot uitgeslo ten, dat deze stammen van de Riftroep i» zullen worden afgesneden. Targoeist door do Riffi ontruimd. De Matin" verneemt uit Rahal, dat ten gevolgo van het voortrukken van do Franscho en Spaanschc troepen. Targoeist dat zich in het bezit van Abd-el-Kriiri bevond, door do Riffi is ontruimd. Amerika. Aanslag te Buenos Aires. B o m v o orde Amorikaa n i li o legatie ontploft. Voor de Ain»rikaansche ambassade le Itueiioi Ai rs is Zondagavond laat ••en hom ontploft. Persoonlijke ongeluk ken vielen or niet voor. maar or is oiri pt malori'ido schade aangericht. Bijzonder heden zijmniel hekend. EBWMEMLflaBP REORGANISATIE R. K STAATSPARTIJ. In verschillende Kieskringen is het lie- urgumsutic-rapport behandeld. Wij zullen hier summier dc resultaten der gevoerde besprekingen weergeven. Kamercentrale Haarlem. Iu de Zaterdagmiddag onder presid: nu van den heer Hecrkem Thijsnen gehoti-h-.i vorgadcring liepen de besprekingen zoo in en door elkuar, dat men nmar besloot r de verschillende amendementen op de *'ou- cepl-statuten van do It. K. Staalspariij niot te stemmen; nlleon werd bij zitten en opstaan beslist over een directe vertegen woordiging van do stnndHiM'gauisalic in «leu Paz t ijeaad. Kamercentrale Den Helder. Bovengenoemde Kamercentrale heeft bij stemming besloten, dut de voorzit'e.s der II. K. Stundsorganisutios zullen wo elen toegevoegd (84 tegen 2 stemmen), dat de leden van don Raad van Arbeid dn.u- naast worden gehandhaafd, dat dc leden vau dc Kamer van Koophandel worden ,-o- sehrapt (met (10 togen l.'J stemmen) cn dut ook een vertegenwoordigci zal worden r>,.t- gewezen uit don Nodori. It. K. Onderoffi- ciorenbond Hl. Murtinus en de Ned. It. K. Veroeniging van Marinepersoneel Hl. Christoforus, waartegen 7 -temmen verdc» uitgebracht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1