Tweede Blad.
INGEZONDEN MEDEDEELING
Vrijdag 30 April 1926
STflTEM-GEiaEEmflL
TWEEOE KAMER.
Avondzitting van Donderdag-
STAATSBEGROOTING.
Bcgraoting van Onderwijs
Aan de orde is Hoofdstuk IIA (Onder
wijs) der Staatsbcgrooting voor 1920.
De heer Langman (G. H.) wenscht
verandering ten goedo in de regeling aan
de Universiteit to Groningen, waar de
studenten voor studie in enkele vakken
gegeven, door privaat-docenten J 100 bo
ven het gewone collegegeld moeten beta-
len.
Wat betreft de subsidie aan bijzondere
Universiteiten verklaart bij zich tegen
deze Universiteiten, en voorstander van
handhaving van onze nationale Universi
teiten, welke we moeten durven aanvaar
den, uit een christelijk beginsel.
Spr. brengt een eeresaluut aan den
vrnegeren Minister de Visser in zake den
Indischen leerstoel te Utrecht.
De heer M611 er (R. K.) dringt aan op
meer studie van do wijsbegeerte. Dij de
verandering van bet leerplan der gym
nasia is een verkeerde manier gebruikt,
-waarbij de klassieke studie is verminkt.
De klassieke studies zijn altijd een bol
werk geweest voor een diepere studie in
het onderwijs.
Voor onze begaafde jonge menscben,
wicn niets anders ontbreekt dan de geld
middelen zou liet een ramp zijn gelijk voor
de nationale ontwikkeling als de beurzen
weiden afgeschaft.
Wel moet een scberpo keuring plaats
hebben.
Voorts dringt spr. aan op spoedige be
noeming van een hoogleeraar in de aard
rijkskunde te Utrecht. Het feit. dat de col
leges in dit vak thans worden gegeven
door een lector, stempelt dal vak tot een
minderwaardig.
Kan aan een der Universiteiten te Am
sterdam, Leiden of Utrecht niet een der
faculteiten worden opgeheven?
Voor Groningen, dat geheel afgezonderd
ligt, maakt spr. een uitzondering voor de
differentieering. Op die Universiteit wil
hij alle faculteiten gehandhaafd zien.
Voorts komt spr. op voor gelijkstelling
van Nederlandscho graden en diploma's
met de Vlaamschc. Daarin ziet spr. een
zeer groot voordeel voor onze groot Ne-
derlandsche cultuur.
Wat betreft de uitwisseling van leer
krachten, wenscht spr., dat de professo
ren, die uit hel Zuiden bier komen do-
cecren, dit in het Ncderlandsch zullen
doen.
De heer V i s s c h e r (A. R.) wijst op
den grooten toevloed van studenten in de
exacte wetenschappen en welke voor een
deel is te wijten aan de onderwijspolitiek
der regeering, waardoor o.m. het aantal
studenten kunstmatig wordt opgevoerd
door het verleenen van beurzen.
Hot klassieke element had zijn plaats
moeten blijven innemen.
Er moet gezocht worden naar een mid
del van selectie. Men moet de Universi
teiten niet volstoppon met studenten, die
voor booger onderwijs niet deugen.
Ook dringt spr. aan op spoedige vervul
ling van de vacature van hoogleeraar in
de aardrijkskunde te Utrecht.
De vrees van den lieer Langman, dat de
bijzondere Universiteiten zullen brengen
een steeds verdere splitsing in ligt cultu
reel© leven van ons volk, is eigenlijk een
hc-etje vreemd, daar de heer Langman be
hoort tot degenen, die hebben meegewerkt
voor het bijzonder lager onderwijs.
Het is do taak der regeering in dit op
zicht ter doge rekening te houden met de
blijkbare behoeften van ons volk.
Spr. hoopt, dat de regeering, wanneer
het financieel mogelijk is, aan het bijzon
der hooger onderwijs dien steun zal ver
leenen, waarop het recht heeft.
De heer van der Heide (S. D.)
vraagt, hoe het mogelijk is, dat nog steeds
niet is voorzien in de vacature-Roessingh
te Leiden. Er. wa3 een meerderheids- en
een minderheidsadvies en curatoren heb
ben zich met hot eerste veroenigd. Is bij
goed ingelicht, dan lag dit advies reeds
in Januari klaar. No. 1 van het advies
heeft toch heusch geen aanbevoling meer
noodig.
Wat betreft de benoeming van profes
soren, gelooft hij niet dat do wijze van
deze benoeming op het oogenblik juist is.
Hij herinnert aan de vacature van hoog
leeraar in de psychiatrie te Utrecht. Het
was gewenscht, dat de richting van prof.
Winkler daar werd gecontinueerd. Pro
fessoren en curatoren waren het daarover
eens. De Minister benoemt echter buiten
het advies prof. Bonman der Vrije Uni
versiteit. Spr. wil niets afdoen aan diens
capaciteiten, doch meent, dat de Minister,
tlie het toch niet beter zal weten dan dé
professoren en curatoren, van hun advies
niet had moeten doen afwijken.
Voor de Vrije Universiteit is in 1930 de
fatale termijn verstreken en als zo dan
niet 4 faculteiten heeft, zal zij moeten
verdwijnen. Uitstel van do verplichting
vragen, zal niet helpen. Een andere op
lossing zou zijn, dat men genoegen zou
blijven nemen met 3 faculteiten, maar zou
dit niet een inzinking be teek enen van ons
universitaire leven?
De lieer Gerhard (S. D.) meent, dat
tot de middelbare scholen en do univer
siteiten oen veel te groot aantal leerlin
gen Iu:n toevlucht zoeken, doch aan de
uitvoering van Vi selectie-onderzoek zijn
z er groote moeilijkheden verbonden. Men
ïpoet zorgen, dat do voorwaarden van 1
DE LAAT's BANKETBAKKERIJ
Oud-Chef der Kon. Fabrieken
In verhouding tot prijs toch beter.
Sor-biastmat 1" LEIDEN.
toelating veel en veel zwaarder zijn.
Do lieer D u y m a e r v .Twist (A. R.)
merkt op, dat do regeering in do stukken
zegt, in beginsel geen bezwaar te hebben
legen een leerstoel in de homoeopathic,
doch dat aan het denkbeeld om finan-
cieele redenen niet tot uitvoering is kun
nen komen.
De lieer van W ij n b o r g e n (R. K.)
zegt volkomen bevredigd te zijn xnet de
verklaring van dezen Minister, dat de
ondcrwijspassage in do Troonrede volko
men past in de lijn, welke hij denkt te
volgen. Spr. bestrijdt do meening van den
heer Langman dat er niet voldoende
krachten beschikbaar zijn ajs hoogleer
aren bij het bijzonder hooger onderwijs.
Do beer Th. de Visser (G. H.) be
spreekt de vermindering van het aantal
faculteiten, ter sprake gebracht door den
heer Möller, en do verhooging van liet
subsidie, aan het vrije hooger onderwijs,
gewenscht door den lieer Visschcr. Spr.
gelooft, deze beide uitingen samenvattend,
dat men daarmede zou afwijken, van het
standpunt, destijds door dr. Kuyper in
genomen. Spr.'s fractie verklaart zicli te
gen elke depreciatie van het openbaar
universitair onderwijs, ten bate van het
vrije hooger onderwijs.
De heer B ij 1 o v e 1 d (A. R.) verklaart,
dat een dergelijk streven van antirevolu
tionaire zijde niet te duchten is.
Minister Waszink bespreekt al
lereerst de Vrije Universiteit, welke in
1930 in groote moeilijkheden komt te ver-
keeren. Spr. is bereid, zooveel mogelijk
aan die moeilijkheden tegemoet te komen.
Wanneer blijkt, dat in 1930 de Vrije Uni
versiteit niet in staat is een 4o faculteit
in stand te houden, zal spr. aan de Sta-
ten-Generaal do keus laten, den termijn
te verlengen of haar verder het subsidie
te onthouden.
Wat betreft subsidfeering van bet bij
zonder hooger onderwijs, deze komt niet
in do eerste plaats aan de orde. waar de
financieel toestand noopt, elk dubbeltje te
keeren, alvorens het uit te geven.
Ten aanzien van den grooten toeylood
van studenten, merkt epr. op, dat hij dien
niet wil tegengaan door bet verminderen
van liet aantal Rijksbeurzen.
Wat. aangaat de vacature van hoog
leeraar in de aardrijkskunde te Utrecht,
merkt spr. op, dat hij aan curatoren heeft
medegedeeld, voornemens te zijn den te-
genwoordigen lector tot dat ambt te be
noemen.
Den heer v. d. Heiden merkt spr. op,
dat de oplossing der quaestie der vacature
te Leiden niet zoo eenvoudig is. Overigens
acht spr. dit niet een zaak. om in liet
openbaar te bespreken.
Voorts zegt spr. werkzaam te zijn in do
door den heer Möller gewenschte rich
ting in zake gelijkstelling van Nederland-
sche graden en diploma'smet Vlaamschc.
Met den heer Th. de Visser is spr het
volkomen eens, dat do Regeering niet
mag medewerken aan het naar boneden
halen der openbare universiteiten.
Spr. acht voorts de vraag of samenvoe
ging van universiteiten in het belang zou
zijn van het universitair onderwijs, van
groot belang, om baar ernstig te overwe
gen, al wil spr. daarmede geenszins zeg
gen, dat hij die richting in zal slaan.
Tot zijn spijt kan spr. den beer Duy-
maer zijn leerstoel in de homocopathie
niet toezeggen.
Bij het Middelbaar Nijverheids- en
Handelsonderwijs voert allereerst de lieer
G e r h a r d (S. D.) het woord. Spr.
merkt op, dat do Nijverheidsonderwijswet
sedert Juni 1924 is stopgezet. Dit noemt
spr. een ernstige aanslag op dit onder
wijs.
Mej. We sterman (V. B.) verzoekt
den minister bij zijn ambtgonooten aan te
dringen op een leesbaar Bezoldigingsbe
sluit.
De heer Möllor (R. K.) betreurt dat
er zoo weinig vrijheid is in de technische
regeling van het middelbaar onderwijs.
Voorts merkt spr. op, dat op vele scho
len de lesroosters veel te overladen zijn.
Met genoegen heeft spr. gezien, dat de
minister bereid is de totstandkoming van
een wet op de regeling van het voorberei
dend hooger onderwijs te bevorderen. Hij
hoopt, dat de minister liet initiatief zal
nemen om een nieuw ontwerp in te dienen
waarin niet voorkomen do gebreken, wel
ke kleven aan het thans nog liggende ont
werp. Wat betreft de salarieering der
leerkrachten merkt spr. op, dat do opmer
king, dat de leeraren niet meer' dan 20
pet. in salaris zijn achteruitgegaan, be
slist onjuist is. Er zijn leetaren. die hun
salaris met niet minder dan 30 pet. heb
ben zien dalen
De heer S ti r i n g (R. K.) bespreekt het
verband tusscben het aantal lesuren cn
de salarieering van leeraren aan Hoogore
Burgerscholen. De nieuwe regeling van
1923 over het aantal lesur n. waarhii t
werd opgevoerd, beteekont voor de leera
ren een salarisverlaging.
Men krijgt sterk den indruk, dat door
die regeling reeds is vooruitgeloopen op
wat de regeering voornemens was ten
aanzien van allen. Voor de andere cate-
goriën zijn de verlagingen echter eerst op
1 Januari 1925 ingevoerd.
Spr. hoopt, dat de minister deze qnaes-
lie ernstig zal overwegen.
De heer Tilanus (C. H.) sluit ri ili
aan bij de opmerking van den heer
Gerhard in zake achterstelling der oudere
leerkrachten bij hft nijverheidsonderwijs.
Minister Waszink zal de sprekers in
een volgende vergadering antwoorden.
De vergadering wordt te 12 uur ver
daagd lot beden 1 uur.
STAOSN1EUWS
Nederlandsclie Vcrceniginq voor
Koeltechniek.
Een grootse ho herdenking
van Prof. Kamerling h Onnes.
In het natuurkundig laboratorium te
Leiden, waar prof. Kamerlingh Onnes
jaren lang zijn grootschen wetenscliappe-
lijken arbeid hoeft verricht en dat door
zijn onderzoekingen internationale ver
maardheid heeft gekregen, heeft vandaag
de Nederlandsclie Vereenigiug voor Koel
techniek haar dertig»sto algemeone verga
dering gehouden, welke vergadering ge
heel was gewijd aan de herdenking van
dezen grooten geleerde en natuuronder
zoeker, tevens voorzitter dor Vereenigiug.
Do hordonking droeg een internationaal
karakter. Uit verschillende landen waren
afgevaardigden overgekomen om mede
dezen voortroffolijken geleerde op dezen
dag to hordenken en do regeering, die
don wensch to kennen had gegeven deze
herdenking te willen bijwonen, was ver
tegenwoordigd door den minister Prof.
dr. Slotemaker dt Bruine en don lieer v.
Dceck Galkoen, chef van de Afd. Hooger
Onderwijs.
Van de familie van v.ijlen prof. Ka
merlingh Onnes waren aanwezig zijn
zoon, inr. A. H. Kamerlingh Onnes en
diens echtgenoote, de broeder van wijlen
den hoogleeraar, do heer A. J. Kamer
lingh Onnes, oud-directeur van het bu
reau voor handelsinlichtingen te Amster
dam, do lieer H. H. Kamerlingh Onnes,
neef van den overledene, zijn zwager mr.
dr. Ch. A. Bijieveld, lid van don Gcntr.
Raad van Beroep en zijn neef, do heer
M. I. W. J. Bijieveld, oud-lid der Tweede
Kamer. Onder de talrijke aanwezigen
waren verder de oudste vriend van prof.
Onnes, prof. drfc H. A. Lorenlz.
Onder de officicele personen uil het
buitenland waren o.m. Al r. ,T. Raymond,
Hon. Secretaris van de Britisli Cold
Storage and loo Association: Mr. O. G.
Classen, vertegenwoordiger der Ameri
can Association of Ice and Refrigeration:
Oberingenieur R. Pabst, bestuurslid der
Deutsche Kiilte-Verein.; Clicv. Dig. Gac-
tano Barbieri, Prof. Comm. dr. Uberlo
Ferertli en Cliev. Ingen. prof. Casimiro
Corbelta, als vertegenwoordigers van de
Associazione Italiano del Frcddo: Prof.
Dr. J. Verschaffelt van do universiteit to
Gent als vertegenwoordiger van do As
sociation beige du Froid on do Assoeia-
- lion francaiso du Froid, enz.
De ondervoorzitter, do lieer F. B. Löh-
nis, opendo de vergadering met een
woord van welkom tot minister prof. dr.
Slotemaker de Bruine en jlir. v. Doock
Galkoen, hier als vertegenwoordigers
van de Departementen van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen,
Koloniën en Arbeid, Handel en Nijver
heid, wier hoofden hunnen belair.-.telling
hebben willen loonen om do plants, waar
deze vergadering wordt gehouden en om
do relaties, welke Nederland en Indiö
met het Inslitut International du Eroid
hebben.
Vervolgens zich richtende tot do bui-
tonlandsche gasten, sprak bij eerst, in
het Franscb, do Ttaliaanscho deputatie
toe. Spr. zeide dat de Vereenigiug bet
zeer op prijs stelde dat de leden dezer
deputatie eon zoo groote reis hebben wil
len maken om deze herdenking bij to wo
nen, waarna hij zich in het Engelscli de
Amerikaanscho en Engelsche leden toe
sprak.
Hierna zeide spr. in het Franscb liet
te betreuren, dat de lieer Barrier, uit
Parijs, die de Association francai.se du
Froid bij deze herdenking zou vertegen
woordigen, wegens zijn gezondheidstoe
stand aan zijn voornemen, hier tegen
woordig te zijn, geen gevolg kon geven
en wendde zich vervolgons in het Dutsch
tot den vertegenwoordiger der ..Deutsche
Kalte-Frounde'
Na nog prof. Verschaf feil uit Gent als
vertegenwoordiger van België te hpbben
verwelkomd, begroette spr. do aanwezige
familieleden van prof. Kamerlingh On
nes, om vervolgens prof. dr. II. A. Lo
renlz, die zooveel jaren aan prof. Ka
merlingh Onnes door onverbreekbare
vriendschapsbanden was verbonden en
wiens groote verdiensten op wetenschap
pelijk gebied, die voor een groot deel uit
dit laboratorium zijn ontsproten, over do
geheele wereld bekend zijn, welkom te
hcelen.
Vervolgens begroette spr. de overige
gasten, onder wie ook dc loden van het
Koninklijk Instituut van Ingenieurs, van
welk Instituut Kamerlingh Onnes even
eens zoo'n buitengewoon verdienstelijk
lid is geweest cn welke leden te kennen
hebben gegeven, ook op deze vergadering
tegenwoordig te willen zijn.
Zich vervolgens tot de leden der Vcr-
eeniging voor Koeltechniek richtendt,
zeide spr. zich er over te verheugen, dat
zij in zoo grooten getale waren opgeko
men om uiting te geven aan hun groote
sympathie voor den onvcvgetelijken eer
sten voorzitter.
Zich vervolgens tot de vertegenwoordi
gers van de Pers richtende, sprak bij den
wensch uit, dat uit hunne verslagen
over deze vergadering de geest van den
overledene zou blijken: Waardigheid,
eenvoud en degelijkheid.
Hisrna gaf spr. bet woord aan prof.
dr. M. de Haas uit Delft tot het houden
van zijn rede tetr herdenking van prof.
Kamerlingh Onnes.
Rede Prof. M. de Haas.
On Zondag, 21 Februari 1920 ontsliep
na» een korte ongesteldheid prof. dr. II.
Kamerlingh Onnes.
Voor de Nederlands, li o wetenschap,
rnaar ook voor dio vaa de geheele w -reld
beteekent zijn heengaan eer. onherstelbaar
verlies.
Het bestuur heeft gemeend, dat in rlezc
algemeene vergadering, dr» eerste na zijn
verscheiden en dio ons bijeonbrengt in
het door zijn geest gewijde laboratorium,
een woord \an dankbare herinnering aan
do nagedachtenis gewijd van hem, dio
sedert de oprichting der vereeniging iu
1908 haar eersto voorzitter is geweest,
niet mag ontbreken.
Reeds in zijn intreerede stelde hij zich
ten doel het uitvoeren van nauwkeurige
([iianlitatieve onderzoekingen tot vermeer-
tiering van onze kennis van den aard cn
het gedrag der stof. Het toenmaals in al
gemeone trekken opgestelde werkpro
gramma is voor prof. Kamerlingh Onnes
een richtsnoer geweest, waaraan bij steeds
is getrouw gebleven.
Dank zij zijn onbegrensd idealisme, zijn
groote werkkracht, zijn organiseer end ta
lent en niet het minst zijn hartstocht voor
systematischen wetenschappejijken arbeid
heef hij tot stand kunnen brengen een vol
ledig toegerust ,,kryogeen" laboratorium,
waarin de meest uiteenloopende weten
schappelijke onderzoekingen zijn ver
richt bij temperaturen tusschen Oo G. en
ren breukdeel van een graad boven bet
absolute nulpunt door hemzelf, zijn leer
lingen en zijn modewerkers.
Op do bevordering van wctonschappe-
lijkcn arbeid in dat kryogeen laboratorium
is zijn streven onafgebroken gericht ge
weest.
Het laboratorium werd bekend ook bui-
Ion Nederland. Volo buitenlandscho ge
leerden, zooals Bercquercl (vader en zoon)
Lcnard, Pauli, mevrouw Curie, Woiss,
Perrier, Mathias, Vegard, Palacios Mar
tinez en nog vele anderen tobben korter
of langer tijd in het Leidsche labora
torium gewerkt en metingen verricht bij
temperaturen, dio op geen andere plaats
van do wereld ter beschikking waren.
Vah zijn onderzoekingen is bij het
groote publiek wel het meest bekend ge
worden bet vloeibaar maken van helium,
hetwelk aan prof. Kamerlingh Onnes, als
eerste, op 10 Juli 1908 is gelukt. Tot voor
enkele jaren was liet kryogeen laborato
rium te Leiden ook de enige plaats inde
wereld, waar dezo lieliumtempëraturco
konden worden verkregen.
Voor prof. Onnes zelf lag de groote be-
tCckenis van dezo overwinning op liet
meest woorbarstigo gas niet in dit feit
zelf, maar daarin, dat. toen de mogelijk
heid geopend werd onderzoekingen bij nog
lagere, z.g. helium-lcraporaluren te ver
richten.
Een nieuw resultaat op dezen weg doot
prof. Onnes verkregen, èn dat in h h'eke-
nis zeker op gelijken rang si».at .als hel
vloeibaar maken ran helium, is do ont
dekking, van liet verschijnsel, dat ver
schillende stoffen, zooals kwik, lood, tin,
afgekoeld tot op enkele graden beven bel
absolute nulpunt, bun electvi-f ion weer
stand verliezenzij worden volkomen ge
leiders, of zooals prof. O/nes Vu genoemd
heeft, suprageleiders. Een eleclriseho
stroom, eenmaal er in npgr./.-Vi blijft
rondloopen, zoolang do t u-.j»» tuur vol
doende' laag is.
Toen liet helium aan de boort kwam,
deden zich nog grootcro zorgen voor.
liet helium, dit merkwaardig') gas, i.:
feitelijk het eerst ontdekt op d zon. In
1808 nam de Franscbe astronoom Jans
sen hij waarnemingen gedurende (en
zonsverduistering oenige toenmaals onbe
kende lijnen in het spectrum v ui do pro-
tuberanzen van de zon waar.
Na 1895 heeft men ggvondon, dat h -t
gas helium ook op aarde voorkoomt in
verschillende gesteenten, natuurlijke gas
sen en bronwateren. Toen prof. Kamer
lingh Onnes in 1905 met de onderzoekin
gen over helium wilde beginnen en bii
bet gas in niet te klein - hoeveelheden lol
zijn beschikking werschte te hel'!: n. w:u
er geen andere weg dan het zelf I.' berei
den. Maar waaruit? Dat moest uit ion
in den handel verkrijgbaar artikel zijn.
Het bureau voor bandelsinlichting. n Ie
Amsterdam, waarvan de lieer O. Kamer
lingh Onnes, broeder van den hoog
leeraar, toenmaals directeur wa>, slaagde
erin als zoodanig hel monazielzand te
vinden, hetwelk voorkomt hoofdzakelijk
in Noord-Carolina en Brazilië, en han
delswaarde bezit als grondstof vuur do be
reiding van thorium. Zoo kan prof. Onnes
in 1908 schrijven: „daar het monaziel
zand weinig kostbaar is, werd de berei
ding van zuiver helium op ruim re haal
dm verder voornamelijk con zaak van
volharding en zorg".
Toch beschikte prof. Onnes hij de be
roemde proeven van 10 Juli 1008 .slecht:;
over 200 li tor helium voor de kringloop
en 100 liter voor reserve. In do oorlogs
jaren was er geen monazielzand verkrijg
baar en slonk zijn voorraad helium aan
merkelijk.
In 1919 ontving prof. Kamerlingh On
nes van de rogccring der Voreenigdo .Sta
len 30 kubieke meter helium ten geschen
ke, welk gas aldaar tijdens den oorlog in
groote hoeveelheid verzameld werd om
er luchtschepen moo to vullen. Ook van
andere zijden werden hem klein' iv hoe
veelheden aangeboden, zoodat hij in la
ter.- jaren voldoende helium tot zijn be
schikking bad.
Geheel in do lijn van zijn leven werk
lagen ook zijn belangstelling voor en toe
wijding aan de Vereenigiug tot bevorde
ring van do opleiding tot instrumëntma-
k -r cn de Nederlandsclie Vereenigiug voor
Koeltechniek.
Het mag wel haast overbodig luclen in
dezen kring nog nader uiteen te zetten,
wat do Nederlandscho Verceniging voor
koeltechniek en het Institut International
du Froid, waarmede onze vereenigiug zoo
nauw verbonden is, aan Prof. Onnes te
danken hebben. Enkele feiten mogen hier
dan nog in hcrinncrigg worden gebracht.
Toon in 1908 het eersto Internationale
Koude-Congres to Parijs zou worden ge
houden, is op aanstichting van Kamer
lingh Onnes c-.-rst een Nederl. Comité voor
dat congres samengesteld waaruit nog op
23 Sept. van datzelfde jaar do Nederland
scho Vcreeniging voor Koeltechniek is
voortgekomen, onder het bestuur van Ka
merlingh Onnes als voorzitter on dr. J.
F. II. Koopman a! vrelari- penning
meester.
Ook heeft Karaerlin .!i O.ine- j-n c '•n
stuot gegeven tot de oprichting van dr As
sociation Internationale du Fi - d
Januari 1909 en die ia Drc.iulvr 1911) n
omgezet in liet Institut International <i
Froid.
Door prof. Onnes i> een groot aan I
genomen iu de werlvznauihoh :i van ilez»
internationale vertenigin gen en vnu de «r
medo samenhangende internat;, :uh» K.u-
dc-congressen, welke onderscheidenlijk ie
Parijs, Weenen, Chicago en te l.ondi u zijn
gehouden.
Hij was onder-voor/, it ter van liet comi
té. directeur van liet Institut International
du Froid en Voorzitter van de studie
commissie, n.l. die voor nntuurknde, seliei
kunde en luge temperaturen.
Vooral in de laatstgenoemde fuuclJo
hooft hij een groote activiteit kunnen ont
wikkelen.
In de wetenschap]»'-lijkt» rapporten,
door hein nis voorzitter van de le studie
commissie ingediend, traden drie groepen
van onderzoekingen op don voorgrond:
le. die, noodig voor do vaststelling en
toepassing van de internationale luu-
poratuursclinal bij temperaturen ben »d«»u
0 gr. C\;
2e. onderzoek van do natuurkundig.»
eigenschappen der lichamen bij de zeer
lage temperaturen, die met vlueibaro wa
terstof kunnen worden verkregen: en
3e dio welke alleen met vloeibaar he
lium kunnen worden bereikt.
Zijn onverpoosd streven iu dienst vaa
de wetenschap der lage temperaturen on
dervond van de zijde r International'.!
Verecnigingen veel waardeer.ng. Reeds iu
1911 werd door den Admj
Raad van de Association Internationale
du Froid aan liet kryogenc laboratorium
to Leiden een subsidie van 50( 0 francs
toegekend met de bepaling, dat zulks jaar
Jijks zou worden voortgezet in de mate.
waarin de financieel? toestand ».a i de r
eeniging dit zou veroorloven.
In 1913 namen d- IVans, ii - gdeeiden
Claudo en d'Arsonval het initiatief tut ten
internationale inschrijving, waarwin du
opbrengst bestemd was om prof. Ivanicr-
lingli Onnes in staat Mollen zijn ond r-
zoekingen krachtdadiger te kunnen v».orl-
X. It I'll.
In de Algemeen;» V. ••gadrriug van het
Iii.-titut International du Froid, in Octo
ber 1922, werd in het leven geroepen de
.J uudation de Tin !:i.:i International du
roil nuprè-s du laboratorium cryogóni-
qwo do iA-yde*', wauruiedu (en nauw ver-
huid word gejogd tiu-schcn het instituut
en het laboratorium
Talloozo onderscheidingen zijn li m daar
naast van de zijde van Uogecringen, van
Academies van Wetenschappen cn ven
andero gelpëHo genootschappen over du
geheele wereld ten deel gpvulleii.
Nog een enkel woord moge \vord> n •>-
wijd aan wat prof. Kamerlingh Or i s
\<>or de Nederlandsciie Veivoniging or
Ku.'ltechniek is gew. i.d.
Do moesten onzer Ir. rinn ren ziel» dn
\eJe vergaderingen door hcui geleid -
hu.» hij daarbij op vriendelijke v/ijr», maar
nut krachtige hand de he peeki'icen s! t !s
in goede ban wi t te leiden. Mijn m -
be tuui doch u ui het bijzet) hu- Welen t
mij. hoe hij zich hij dr» voorh. r i ling ile.-
zaken voor alles interesseerde, cn p ea
enkele bijzonder!» id onverzorgd liet. De
zelfde eig-.icliapprn die hem sierden a'a
directeur van hel kryogene laboratorium
traden ook J»ij do idiu enr-r v-weri n-
aan den dag.
Ook hier -..as tn r o;» inricht
wolenschappolijkeii 'rh.nl uit 'lokL :ióf
l<» bevorderen. Daaraan tlanl.iu wij vc.or
en groot deel de belangrijke rapporten,
die in den loop der jaren van de Vein. Mi-
ging zijn uitgegaan, ik noem hiervan Iu t
rapport van de commissie v.kh* h. I onder
zoek naar de mid I den lil <N ivi:.:
van hot Loellran.>porl in Nederland; v r-
d r do rer billen le rtrele jen en rap
porten van do coinmDsio voor d<f \i.-."!i-
ci.n,«-veering. Ten h hm ve \.ilt u„
zuckingen dozer canuuis, ie is, dank zij do
kraelil an prof. Onnes cn kryolu-
gi i biologisch proq station lol tand ga
komen, waarin ook mol .steun van de r -
giering, belangrijke omh-rz. kiii" n h -
treffende de methode-Ottoscii voor <1
sneering van vhch kun h-n wordt n \.»!-
bracht.
Dezo groote pei' .ulijkhei.I h <.u; u i
ontvallen. Onze vorconigiug i:< muur ge
worden zouals oen der groote dagblad a
van Nederland liet den dag i h over
lijden van prof. Onnes daar hij spr ■k-nde
over de geheele wet( n..•hipjiuüjl u i.-HI,
liet zoo treffend uitdrukte.
Wij zouden echter, aldus besloot sp-*,
den gee.-! van den man, die tol nu !v a
hot hoofd vin onze Veceoniging Iu ;i g-.
staan, mist innen nis rlezc gevoelen* ou.s
brachten tot moedeloosheid. Int n
wij kunnen zijn nap bn|,ieic niet h t c
ooren, dan door I trachten, i. o.-r naar du
mate zijner talenten, eon deel van d laak,
die thai, door hem i-; r\eorg( I vl,
goed mogelijk voort to zotten.
Na de rode van prof. De Ifaa w; ü:o
onder ademlcozc iiIto werd nam:••boord,
verzocht de voorzitter de ;,anv. -rin ri
zich van hun 'zetel te verheffen.
Na prof. Do Ifaa- dank I" hebben ge
bracht voor dc treffende gedenkrede, yon
even door hem uitj."*-proken. zeide hij,
dal prof. Do Haas ons hier
heeft liet bet M van Jon grooten geloei I
den beminnelijken menscb, dio feeds
zulk een open oog had voor do tocna i-
shig der wetenschap voor do prat lijk.
Dat, aldus spr., die rede door u i ge
houden in dezo historische workpla
waar do overledene zijn grootste tri u
vierde, geeft aan uwe woorden een bij
zondere wijding.
Dat onze verceniging van den aan
vang af dozen grooten Nederland -r als
haar voorzitter beeft mogen hebben,
stemt ons lot groote dankbaarheid.
In de annalen onzer verceniging zal do
naam van Kamerlingh Onnes steeds in
hoogc eere worden gehouden.
